Militaire operaties torpederen vredesproces Angola
Macabere dodendans van Srilankaanse skeletten
Feiten &Meningen
MAANDAG 24 JANUARI 1994
Een zware mortieraanval op Fluambo heeft ook het kantoor van het Rode Kruis niet gespaard. Door de kracht van de inslag is een auto over het hek
geslingerd en in de voortuin beland.
Pakistaanse ei
drugbestrijders
rijp voor carrière Ëf
in Hollywood
LONDEN RAYMOND WHITAKER
Het lijkt een Indiana-Jo- <J£*,
nesfilm: drugsmokkelaars M
op kamelen die raketwer- BUa
pers afvuren in een verbe-
ten gevecht tegen de held- j
haftige agenten van de icjf A**
Pakistaanse anti-drug-
brigade. Het enige verschil élsCwi
is dat Indiana Jones niet Év-
alleen de illegale waar zou
hebben buitgemaakt,
maar ook de smokkelaars, g
i
Het verhaal van de Pakis- I
taanse douane luidt als
volgt: de kersverse, door
de VS gefinancierde anti-
drugbrigade van de Pakis
taanse douane kreeg e
tip over 400 kamelen die
50 ton hasj over de wette
loze woestijnen van Ba
luchistan vervoerden.
Toen ze de karavaan ov
vielen, brak een hevig
vuurgevecht uit.
De smokkelaars waren zo
zwaar bewapend, dat ze al
lemaal konden ontsnap
pen. Ze lieten hun kame
len, hasj en wapens achter,
maar wisten zelf te ontko
men. Precies hetzelfde was
ook al gebeurd bij een eer
dere schermutseling in Ba
luchistan, toen er bij een
overval op een drugkara
vaan een felle strijd los
barstte. De autoriteiten
wisten beslag te leggen op
een gemengde buit van he
roïne en hasj toevallig
ook 50 ton. Maar de smok
keiaars maakten zich uit
de voeten.
Wat valt hieruit af te lei
den? Dat de gemiddelde
Baluch zo slim is dat hij ie
dere vervolger kan af
schudden? Jammer genoeg!
is deze uitleg ev
schijn lijk als de
van Spielbergs heroïsche
actiefilms. Pakistan expor
teert 30 procent van alle
heroïne ter wereld en heeft
daarnaast een fiks aandeel
in de hasjhandel. Het land
wordt overspoeld met
druggeld. Drugbaronnen
hebben connecties tot in
de hoogste bestuurlijke ge
ledingen en kunnen vrij
wel alles gedaan krijgen.
De Verenigde Staten en
andere westerse landen
zetten Pakistan al vele ja
ren onder druk om einde
lijk orde op zaken te stel
len. Verscheidene landen,
waaronder Groot-Brittan-
nië, hebben zelfs drugbe
strijders in het land gesta
tioneerd om de strijd tegen
de smokkelaars beter te
coördineren. Maar in
Pakistan tiert de corruptie
en de drugbestrijders
vechten een verloren
strijd.
Af en toe, wanneer de in
ternationale roep om een
effectiever optreden oor
verdovend wordt, regelen
de autoriteiten weer een
'record inbeslagname' met
de smokkelaars. Maar de
tientallen tonnen die dan
worden 'onderschept' vor
men slechts een fractie van
de totale drughandel. Voor
zowel de autoriteiten als
de smokkelaars is dit
slechts een onbeduidend
zoenoffer om iedereen,
met name het buitenland,
tevreden te houden. En als
bepaalde hooggeplaatste
douanefunctionarissen
ooit van carrière zouden
willen veranderen, kunnen
ze waarschijnlijk direct
aan de slag als scriptschrij- ei
ver in Hollywood.
VERTALING: MARGREET HESLINGA
Bij de inname van Huambo door Unita werden alle gebouwen doorzeefd. Hoewel Unita 80 procent van Ar
gola controleert, is Huambo de enige grote stad die het rebellenleger in handen heeft.
Achttien jaar woedt de burgeroorlog in Angola nu al voort. Keer
op keer loopt het vredesoverleg tussen de regerende MPLA en
het rebellenleger Unita vast en barst de strijd weer in alle hevig
heid los. Meer dan één miljoen slachtoffers heeft de oorlog in
middels gemaakt. Angola is op de vlucht. Angola hongert. Angola
sterft.
Even leek het erop dat de voormalige Portugese kolonie zich zou
ontworstelen aan de spiraal van geweld. Op 31 mei 1991 onder
tekenden president José Eduardo dos Santos van de MPLA en
Unita-leider Jonas Savimbi een vredesakkoord. Het vredesak
koord behelsde een staakt-het-vuren, ontbinding van de legers
en vrije verkiezingen. Angola had hiermee het voorbeeld moeten
worden voor de democratisering van zuidelijk Afrika. Maar na de
vrije verkiezingen in september 1992, die door de MPLA werden
gewonnen, laaiden de oude tegenstellingen feller dan ooit op.
Unita erkende de stembusuitslag niet en trok moordend over het
platteland. Na anderhalfjaar relatieve rust was de wapenstil
stand ten einde. Unita heeft nu 80 procent van het land in han
den. Unavem, de onderbemande VN-vredesmissie in Angola, is
er niet in geslaagd vrede af te dwingen. De VN kampen met fi
nanciële beperkingen en de lidstaten staan niet te trappelen om
de VN-macht in het land uit te breiden.
Eind vorig jaar leek een nieuw vredesakkoord tussen de strijden
de partijen opnieuw haalbaar. De vredesonderhandelingen wer
den evenwel gestaakt, omdat Unita vond dat de MPLA niet ge
noeg politieke concessies heeft gedaan. Dit jaar zijn de onder
handelaars niet veel verder gekomen; de voortgaande militaire
operaties dreigen het vredesproces te torpederen. Ondertussen
lijdt de Angolese bevolking. De afgelopen 14 maanden zijn meer
dan 100.000 mensen omgekomen. Dagelijks sterven naar schat
ting 1.000 Angolezen. Miljoenen zitten zonder voedsel.
Fotograaf Kadir van Lohuizen reisde door het geteisterde land en
maakte een fotoreportage.
Een slachtoffer van de hongersnood wordt begraven in een vluchtelingenkamp buiten de hoofdstad Luanda. Niet droogte is de oorzaak van de honger, maar het feit dat
de akkers onbereikbaar zijn geworden als gevolg van de oorlog.
Murw wachten de mensen in lange rijen voor de gaarkeuken van Unita in Huambo. Voor de MPLA of voor Unita, iedereen lijdt honger.
COLOMBO TIM MCGIRK
THE INDEPENDENT
De meeste politici houden hun duis
tere geheimen liever verborgen,
maar in Sri Lanka zijn regering en
oppositie verwikkeld in een maca
bere dodendans. Het begon alle
maal toen oppositieleiders van de
Srilankaanse Vrijheidspartij op 3 ja
nuari op een mistige, hooggelegen
bergtop 3 massagraven ontdekten
waarin maar liefst 300 lichamen la
gen, onder andere van schoolkinde
ren en boeddhistische monniken.
De massagraven bevinden zich op
het terrein van een politiekamp en
de slachtoffers behoren waarschijn
lijk tot de 30.000 Srilankanen die tij
dens de meedogenloze oorlog van
1989-'90 tegen communistische op
standelingen vermist zijn geraakt.
Slechts één Srilankaanse krant, The
Island, durfde de overheidscensuur
te omzeilen en publiceerde het
nieuws over deze gruwelijke ontdek
king.
Korte tijd later vond Dharmadasa
Wanniarachi, lid van de oppositie en
betrokken bij het blootleggen van de
massagraven, een schedel tegen zijn
voordeur aangeleund. Hij vat dit op
als een dreigement dat hij zijn eigen
hoofd wel eens zou kunnen verlie
zen.
De skelettenoorlog escaleerde een
week na de vondst, toen gewapende
bendes 3 begraafplaatsen overvie
len, waarbij 7 skeletten werden buit
gemaakt. Een van deze skeletten
eindigde weer op de stoep van de
inmiddels doodsbenauwde politicus
Wanniarachi. De meeste Srilanka
nen slaan deze ontwikkelingen met
afgrijzen gade. De 4 jaren die voorbij
zijn gegaan sinds de terreurcampag-
ne van de regering tegen de com
munisten, zouden evengoed eeu
wen kunnen zijn: de Srilankanen
willen het zo snel mogelijk vergeten.
Zoals een buitenlandse hulpverlener
het zegt: „Het lijkt alsof de Srilanka
nen alle schande en horror uit hun
geheugen hebben gewist."
Veel leger- en politieofficieien die
waren betrokken bij de tienduizen
den verdwijningen, bekleden nu
vooraanstaande functies. En on
danks de grote verontwaardiging in
oppositiekringen verwachten weini
gen dat er een serieus onderzoek zal
worden ingesteld naar de moorde
naars van de schoolkinderen die in
de massagraven zijn gevonden of
naar het waarom van de massa
moord.
Hoewel het zuiden van Sri Lanka in
de afgelopen jaren vrij rustig is ge
weest en de buitenlandse toeristen
weer zijn teruggekeerd naar de vele
kilometers wit strand onder kokos
palmen, nemen de verontrustende
bewijzen toe dat de veiligheids
dienst haar oude, smerige praktijken
weer oppikt. Dit keer heeft ze het
echter voorzien op de honderddui
zenden etnische Tamils die in de
hoofdstad Colombo wonen. Anders
dan de meerderheid van de
Srilankaanse bevolking, die boed
dhistisch is, zijn de meeste Tamils
hindoes. Veel Tamils zijn naar Co
lombo gevlucht om te ontsnappen
aan de burgeroorlog die al 10 jaar in
het noorden en oosten van het ei
land woedt tussen afscheidingsge-
zinde Tamils en regeringstroepen.
Buitenlandse diplomaten en men
senrechtenactivisten benadrukken
dat de onderdrukking van de in Co
lombo woonachtige Tamils welis
waar minder massaal en geweldda
dig is dan de vervolging van de com
munisten, maar dat er toch on
heilspellende overeenkomsten zijn.
Duizenden Tamils zijn gevangen ge
nomen en ondervraagd, vaak door
mannen in burger in wagens zonder
nummerbord. Bij wegversperringen
van de politie moeten Tamils vaak
25 gulden smeergeld betalen om
door de verschillende delen van Co
lombo te mogen rijden. In Colombo
en de 35 kilometer noordelijker gele
gen badplaats Negombo een po
pulaire bestemming voor buiten
landse toeristen zijn sinds okto
ber de ontzielde lichamen van 10
Tamils gevonden.
Tamil-advocaat Neelan Tiruchelvan
verklaart: „Het is allemaal erg ver
ontrustend. Tamils worden zonder
aanleiding blootgesteld aan wille
keur en intimidatie. Zelfs vrouwen
en oude mannen worden opge
pakt."
De huidige golf van onderdrukking
vindt zijn oorsprong in groeiende
frustraties in het leger en de politie
over 2 pijnlijke tegenslagen in de
strijd tegen de separatistische Tamil
Tijgers: de moord in mei van het vo
rig jaar op president Premadasa en
het verlies van een strategisch be
langrijk legergarnizoen op het
schiereiland Jaffna, waarop 13 no
vember 1.300 soldaten tijdens een
36 uur durende slachtpartij het le
ven lieten.
De angst van de huidige president
Wijetunga dat er in Colombo nog
meerTamil-moordenaars schuilen,
is waarschijnlijk terecht. De kans is
groot dat de president zelf op de do
denlijst van de Tamils staat. Onder
de Tamils bestaat een cultus van
martelaarschap en in de afgelopen 3
jaar hebben fanatieke Tamils tevens
een minister van defensie, een ad
miraal en de oppositieleider Lalith
Athulathmudali vermoord. Onlangs
vond de politie in het vakantieoord
Mount Lavinia aan de rand van Co
lombo een tuig om een bom op het
lichaam te dragen, dat veel leek op
de tuigen die waren gebruikt bij de
moordaanslag op de voormalige
president van Sri Lanka en in 1991
bij de aanslag op de Indiase ex^pre-
mier Rajiv Gandhi, die ook een vij
and was van de Tamil Tijgers.
Noch de Tamil-separatisten noch de
regering in Colombo willen vredes
onderhandelingen, hoewel de oor
log het eiland economisch aan de
grond heeft geholpen. Wijetunga be
stempelt de Tijgers als 'terroristen'
en weigert toe te geven dat het ge
wapende conflict in feite een etni
sche burgeroorlog is.
Van de kant van de Tijgers is even
min een compromis te verwachten.
Hun geheimzinnige en meedogen
loze leider, Prabaldiaran, heeft zijn 3
topcommandanten onder huisarrest
gezet, omdat ze onlangs hebben
deelgenomen aan onderhandelin
gen met Colombo voor een wapen
stilstand. Waarschijnlijk zullen de
commandanten op korte termijn
door Prabakharan worden geëxecu
teerd.
VERTALING: MARGREET HESLINGA
