'Het was ongelooflijk hard hakken'
Denise Jannah: op weg naar jazz-top
Weinig vernieuwing bij
Zuidhollandse bands
Cultuur&Kunst
Proeve van zestiende eeuwse muziek
Leids Projektkoor: schitterend
Gootsteenrealisme toont onvermogen
Ül/IAANDAG 24 JANUAR11994
Franse acteur Barrault overleden
parus Eén van Frankrijks bekendste theaterpersoonlijkheden,
de acteur, mimespeler en oud-leider van een eigen theatergroep
Jean-Louis Barrault, is zaterdagmorgen, 83-jaar oud, in Parijs
overleden. Hij stierf in zijn slaap als gevolg van een hartstilstand.
Zijn gezondheid was de laatste tijd al zwak. Barrault, die in het
buitenland misschien nog het bekendst is geworden door zijn
onvergetelijke vertolking van de rol van de mimespeler Baptiste
in de Film 'Les enfants du Paradis' van Marcel Carné. Tot 1947
was hij verbonden aan de Comédie Francaise. Daarna richtte hij
met zijn vrouw Madeleine Renaud een eigen toneelgroep op. Zij
had een eigen onderkomen in Parijs dat nog steeds de naam
Theater Renaud-Barrault draagt.
Volgend jaar toch groots Oerolfestival
Amsterdam Het Oerolfestival krijgt toch een vervolg. Organisa
tor Joop Mulder van de Stichting Terschelling's Oerol Produkties
(Stoep) zegt voor 1995 te denken aan een zestien dagen durend
festival. Vorig jaar stopte Mulder met de organisatie omdat hij te
weinig subsidie kreeg om de acht ton die het festival kost, te
dekken. Voor dit jaar heeft Stoep een aantal kleine projecten op
het programma zoals 'All along the Lighttower' op 11 juni om
het 4ü0-jarig bestaan van de vuurtoren De Brandaris te herden
ken. Hoogtepunt is het optreden van de Franse groepen Urban
Sax, Ephémère en Xavier Guillot, Dadadang uit Italië en de Ne
derlandse Slagerij van Kampen.
Nieuw Jimi Hendrix-album
Hilversum Bijna 24 jaar na zijn dood verschijnt een nieuw al
bum van de gitarist Jimi Hendrix. 'Blues' is de titel van de cd die
begin april wordt uitgebracht. Het album bevat veel nooit eerder
uitgebrachte studio-opnames. Daarbij zijn versies van 'Red
House', 'Voodoo Child' en 'Hear My Train A Comin'. Hendrix
overleed, 27 jaar oud, op 18 september 1970. Hij stief aan een
overdosis, zo werd lang gedacht. Naar de doodsoorzaak werd
onlangs een nieuw onderzoek ingesteld. De uitkomst daarvan is
nog niet bekend.
Modefotograaf Andre Ostier overleden
parus De Franse fotograaf Andre Ostier, die voor hij zich ging
toeleggen op de modefotografie schilders als Picasso en Matisse
voor zijn camera had, is woensdag op 86-jarige leeftijd overle
den. Dat heeft zijn familie bekendgemaakt. Ostier nam kort ge
leden nog foto's van de nieuwe zomercollectie van couturier
Yves Saint-Laurent. Zijn werk verscheen vooral in de bladen Ma-
rie-Claire en Vogue.
Haenchen blijft bij Nederlandse Opera
Amsterdam Hartmut Haenchen, chef-dirigent bij De Neder
landse Opera (DNO), heeft zijn contract bij het gezelschap ver
lengd tot 1999. Per seizoen zal hij minstens drie produkties uit
brengen, aldus een woordvoerder van DNO. Haenchen, die ook
chef-dirigent is van het Nederlands Philharmonisch Orkest en
het Nederlands Kamerorkest, leidt als vaste gastdirigent onder
meer ook de Staatsopera en de Komische Opera in Berlijn.
'We proudly presentmet Dope Syn
dicate, Kilgore Trout, La La Limited, 2
Chord Genius, Image Transmission, The
Post, ISIS, Molto Fracasso, Stawberry
De Popunie selecteerde voor
afgelopen zaterdag in het LVC
de 10 opvallendste bands van
Zuid-Holland. Dat leverde in
een dik vijf uur durend mu
ziekavondje allereerst een
bonte mengeling van stromin
gen op. De nieuwe stromingen
kwamen aan bod in de bene
denzaal.
Dope Syndicate rapte in de
vooravond ietwat schraal op
een behoorlijke beat met soms
verrassende achtergrond
sound, La La Limited had zijn
sound van dance met metal
riffs leuk afgekeken van - het al
reeds weer ter ziele - Doe Ae
robics Probe en de crossover
funk-rap-groep Strawberry
Jam pakte het publiek later op
de avond dan wel in, maar
bleef eigenlijk alleen overeind
door de gedreven zanger
Edwin Dortland.
Pech voor Multo Fraccasso.
Hun feestmuziek moest in de
kleine bovenzaal gespeeld
worden. De Madness-achtige
outfit en hun vreemde opeen
volgende aaneengeregen stij
len was beter in de grote zaal
tot zijn recht gekomen. Pretti
ge Dinosaur Jr.-adapten waren
The Post. Zanger Mark van
Rijnbeek heeft de neuzelstem
van J. Mascis maar de groep
onderscheidt zich door een se
rie sterke hoekige songs.
Tussen al dit geweld
sneeuwde Marieke Olij - of
moeten we het vreemde 2
Chord Genius gebruiken? -
zelfs in de bovenzaal een
beetje onder. Het geroeze
moes aan de bar overstemde,
vooral bij de rustige passages,
het podiumgeluid bijna volko
men. Wie goed luisterde zag
een kleine Janis Ian in wor
ding. Met simpele gitaarbege
leiding en een dijk van een
stem zette Olij een half uur
sterk herkenbaar materiaal
neer met verrassende teksten
over de zoektocht in de liefde.
De twee Leidse deelnemers
ISIS en Barefoot Rabbit kon
den in dit muziekveld goed
meekomen. Zanger Hans
Brussee van ISIS kan zeker
muziek schrijven maar hij
blijft' soms teveel hangen in
zijn eigen theatraliteit. Bare
foot Rabbit bracht een aardige
maar ietwat cliche-matige
crossoversound. Positief is ze
ker dat de band steeds beter
op elkaar ingespeeld raakt.
De tien bands gaven de be
zoeker een goed overzicht wat
Zuid-Holland aan popmuziek
allemaal te bieden heeft. On
danks het behoorlijk speelni-
veau blijven de meeste bands
aardige trendvolgers met he
laas te weinig niveau om de
echte top te halen.
Geen prijs maar wel lof voor Nederlandse ijsbeeldhouwers in Amerika
Zwitserland mag zich een jaar lang wereldkampioen ijs-
beeldhouwen noemen. Het team sleepte die titel zater
dag in de wacht in de Amerikaanse plaats Breckenridge
in de staat Colorado. De Nederlandse afvaardiging met
Leidenaren Tineke Jacobs en Antoon Ruigrok, Beaty Cze-
to uit Vlaardingen en Ineke Otte uit Goes, viel niet in de
prijzen.
ry stam cobs telefonisch vanuit Ameri
ka. ,,Ze hadden vijf hele lange,
„Die Zwitsers hebben die prijs dunne sneeuwmannen gemaakt
dikverdiend", meldt captain Ja- met het hoofd licht gebogen.
Heel mooi om te zien en te ma
ken. Ons eigen ontwerp werd
erg enthousiast ontvangen.
Mensen vonden het heel bij
zonder. We zijn zelf ook tevre
den. Het ziet er heel goed uit."
De vier kunstenaars hadden
een ontwerp waarin beweging
centraal stond. Het moest wor
den gemaakt uit een blok sa
mengeperst sneeuw van 30 ku
bieke meter. „Dat was moeilijk
werken want voor ons beeld
kon je alleen, van boven naar
beneden werken. Je moest heel
goed nadenken bij wat je deed.
Het samenwerken ging prima.
Drie van ons hadden nog nooit
met sneeuw gewerkt. Maar het
ging heel goed."
„De eerste dagen was het heel
moeilijk. De sneeuw was hele
maal verijsd en was heel moei
lijk om te bewerken. Je staat on
gelooflijk te bikken en te hakken
om er een klein stukje af te krij
gen. De laatste twee dagen was
het heel zonnig. We werkten ge
woon in ons t-shirtje. En heel
wat teams moesten hun beel
den met lakens afschermen. Wij
hadden dat niet nodig maar wel
moet je met die zachte, bijna
smeltende sneeuw extra oppas
sen. Vooral niet te snel willen en
goed opletten hoe en waar het
drupt."
„Dit kampioenschap is heel
leuk om aan mee te doen. Ie
dereen is zo enthousiast. De in
woners van Breckenridge heb
ben dagen sneeuw lopen stam-
beelden uit worden gehakt."
„Het zijn niet alleen de win
tersporters die langs kwamen
want Breckenridge is een ski
gebied. Mensen komen werke
lijk overal vandaan om te kij
ken. Ze werden echt met busla
dingen aangevoerd. En ze rea
geerden allemaal heel enthou
siast. Ze vonden ons beeld heel
bijzonder."
'Alleen op de
wereld' ontsierd
door cliché's
muziek
recensie. dick hermsen
Concert: Denise Jannah; Lucas van Mer-
wijk-drums, Henk Haverhoek-contrabas,
Bert van den Brink-piano, Angelo Verploe-
gen-trompet. Gezien: 22/1, Schouwburg,
Leiden.
Ze zingt jazz. Het is nette jazz,
voor in de schouwburg. Ver
nieuwend is het niet, maar ook
worden er zeker geen platgetre
den paden bewandeld. Inter
pretaties van de stukken zijn fris
en en spannend. Denise Jannah
stond afgelopen zaterdag in de
Leidse Schouwburg en verzorg
de een luisterrijke avond met
mooie standards van nu en uit
vroegere tijden.
Jannah werd geboren in Pari-
maribo, maar groeide op in Ne
derland. Aanvankelijk studeerde
ze rechten. Toen ze merkte dat
ze muziek eigenlijk leuker vond,
meldde ze zich aan bij het con
servatorium in Hilversum. In
1992 sloot ze daar succesvol
haar zangstudie af. Ervaring
deed ze onder andere op in de
musical 'A Night at the Cotton
Club'. Daarnaast maakte zij gro
te indruk op het 'North Sea Jazz
Festival'.
De zangeres beschikt over
een prachtig stemgeluid. Ze
heeft een wat eenzijdig timbre,
maar wel één waar ze uitste
kend mee uit de voeten kan. Ze
controleert haar stem tot in de
puntjes, zingt haarzuiver en
met een ongekende soepelheid.
In de zogenaamde scat-solo's,
de 'pa-di pa-di poe-da' gedeel
ten, lijkt de scat er zo nu en dan
met Denise vandoor te gaan, in
plaats van dat zij richting geeft
aan de improvisatie.
De harmonische schema's
zijn dan ook bepaald niet een
voudig om over te improvise
ren. In de repertoire-keuze
heeft ze zich niet beperkt tot de
meest voor de hand liggende
stukken. Nummers als 'Groovin'
High' en 'Come Rain or Come
Shine' zijn juweeltje^ die op de
THEOMAASSEN
Bepaalde dingen
een formidabel talent"
(Jacques d'Ancona)
vrijdag 28 januari, 20.30 uur
PREMIÈRE
KAPELZAAL K&O
tel.071-131943/141141
e lammers
Drs. E. Jas; de Koorboeken van de Pieters
kerk. Muzikaal omlijst door het Leids Vo-
Alle katholieken gaan naar het
vagevuur. Dat is heel eerlijk ge
regeld. Alleen de lengte van het
verblijf in het voorgeborchte
kan verschillen. De lengte wordt
bepaald door de levenswandel
maar kan worden verkort door
gebeden van de nabestaanden.
Van je familie mag je verwach
ten dat ze dit belangeloos doen,
maar je kunt op zeker spelen en
missen bestellen om de kwellin
gen te verkorten.
In de zestiende eeuw beston
den speciale afdelingen binnen
elke kerk, die zich daarmee be
zighielden, de zogenaamde me
morie-meesters. Uit dit college
groeide mettertijd het Zevenge
tijden college. In navolging van
de kapittelkerken, waar de getij
den (Metten, Lauden, Primen
enz.) gezongen werden, gingen
ook de gewone parochiekerken
over tot het zingen van het offi
cie, vaak in het kader van de
memorie-diensten. En daarvoor
had men natuurlijk ook mu
ziekboeken nodig, die in op
dracht van de colleges afge
schreven werden.
E. Jas, muziekhistoricus aan
de Universiteit van Utrecht,
telde gisteren
tijden college vt
terskerk en ovei
tetboeken, waa
caal Ensemble
het Zevenge-
n de Leidse Pie-
de koor- of mo-
r het Leids Vo-
rier stukken uit
zong.
Boudewijn van Swieten (be
roep: politicus) stelde in zijn
testament vast dat een deel van
zijn geld besteed moest worden
aan de aanstelling van vier ka
pelaans die elke dag een mis en
een grafgang moesten zingen.
Ook dienden zij regelmatig een
requiemmis, een Salve Regina
ten gehore te brengen voor zijn
zieleheil. Zo stichtte hij in de
Denise Jannah: nette jazz, v
i de schouwburg.
doorsnee repertoire-lijsten niet
vaak voorkomen.
Op de muzikanten die ze
heeft meegenomen kan ze bou
wen. Kwaliteit staat bij het be
geleidingskwartet voorop. Bert stem van Jannah.
van den Brink, hij arrangeerde De vocaliste heeft
ook het merendeel van de stuk
ken, is een begenadigd pianist.
Hij speelt virtuoos en uiterst
creatief. De trompet van Angelo
Verhoeven kleurt prachtig bij de
tijd
nodig om op gang te komen. Als
ze eenmaal de vorm heeft ge
vonden, weet ze het publiek te
boeien tot de laatste minuut. In
de zaal hangt een haast mystie-.
ke stilte, wanneer ze hét publiek
bedankt middels een prachtige
FOTO HUGO GOSSE
a-capella vertolking van Billie
Holiday's 'Strange Fruit'. Jan
nah is een veelbelovend talent
dat hard op weg is naar de Ne
derlandse jazz-top. Het zal niet
lang duren voor ze daar arri-
recensie maarten b
Voorstelling: 'Alleen op de wereld' door
Opus One. Gezien: 23/1, Parktheater, Al
phen a/d Rijn.
'Alleen op de wereld' (1878) van
Hector Malot is één van de be
roemdste kinderboeken ter we
reld. Het verhaal van het wees
kind Remi, zijn verlaten, berooi
de bestaan te midden van de
armsten van de bevolking blijft
kinderen èn volwassenen aan
spreken. De gravures die Emile
Bayard bij de eerste druk maak
te en die in vele latere drukken
werden overgenomen, zijn een
typisch produkt van de tweede
helft van de negentiende eeuw.
Deze pathetische plaatjes wek
ken bij lezers van nu geen emo
ties meer op, alleen nostalgie.
Aan deze gravures van Bayard
moest ik telkens denken bij de
dansvoorstelling 'Alleen op de
wereld' van Opus One en cho
reograaf Rob Brown. Door de
overdreven, veel te dramatische
gebaren heeft de voorstelling
iets stoffigs en wordt zij ontsierd
door talloze clichés, zoals het
onbehouwen proletariërsge
drag, gevoelige afscheidsgeba-
ren en een veel te groot verschil
tussen goede mensen en slech
teriken.
De choreograaf heeft zich te
weinig afgevraagd hoe een ver
haal als dit aan de jeugd van nu
verteld moet worden. Ik doel
hiermee niet alleen op de ne-
gentiende-eeuwse sfeer, maar
ook op de plaats van de dans in
de voorstelling. Dans maken
voor de jeugd is een delicate
zaak.
Al te letterlijke weergave van
de handelingen in gestileerde
bewegingen kan gemakkelijk
weerstand oproepen. Dan zien
kinderen liever puur het ver
haal.
zestiende eeuw het Getijden
college van de Pieterskerk.
Er was een groot verloop on
der de zangers, zo groot dat
men op een goed moment een
concurrentiebeding instelde.
Met hun kwaliteit had dat r
altijd te maken: er zijn klachten
geboekstaafd over vals zingen,
te snel de psalmen afraffelen, te
weinig vroomheid en koorleden
die zich onder het zingen vast
van hun kleed ontdoen.
Een verrukkelijk idee om in
de Pieterskerk een proeve van
deze zestiende-.eeuwse muziek
te geven. Het Leids Vocaal En
semble zong stukken van Gom-
bert, Clemens non Papa, Lupi
en Verdelot. Lupi en Clemens
non Papa werden mooi vertolkt
door het vijfstemmig koor.
Gombert en Verdelot werden in
kleinere bezetting gebracht.
Hoewel het lastige muziek is om
te zingen, wist het Leids Vocaal
Ensemble het ijle, doorzichtige
karakter goed over te brengen.
recensie li dy van der spek
Concert: Leids Projektkoor o.l.v. Hans Noyens
Esther Put-
Maria Kristensen-blokfiuit. Gehoord: 23/1, Lok-
horstkerk, Leiden.
'Het Leids Projektkoor is opgezet om onbekend
werk een kans te geven en om koorleden gelegen
heid te geven solistisch op te treden', citaat uit
het programma. Vóór de pauze klonk de muziek
uit de renaissance vertrouwd en voorspelbaar en
deze mededeling dus kleinerend ten aanzien
van andere koren in de regio. Na de pauze was dit
citaat geheel en al van toepassing: gewaagde, ver
rassende, opwindende a capella koormuziek met
uitgebreide kansen voor solistische inbreng van
de amateurzanger. Opvallend goed en een lust
voor het oog was de dirigeertrant van Hans
Noyens. De muziek komt letterlijk via zijn lenige
expressieve handen tot leven. Heerlijk om bij zo'n
dirigent te zingen!
In 'The birth of music' van Ton de Leeuw
(1926), naar een Mexicaanse sage, haalt de wind
met striemende vlagen en felle bliksemschichten
de muzikanten uit de hemel om de droeve aarde,
die in stilte gedompeld is, op te vrolijken en te
doordrenken van muziek. Pas in het achtste deel
als de wind de muzikanten op de aarde prijsgeeft,
schept de Leeuw 'orde' in zijn compositie zo dat
alle dingen leren zingen: beeldend, agressief, fel
en meditatief.
Verschillende solistische stemmen, als uit alle
windhoeken, fluisteren, stormen of blazen door
een, buitengewoon knap en helder door het koor
weergegeven. En dan in het laatste deel als een
zevende scheppingsdaad: 'daar zij muziek', die
vijftonigheid, de pentatoniek (hej gebruik van de
zwarte toetsen van het klavier) met een lange
zangerige grondtoon door de verschillende stem
men beurtelings aangehouden. Schitterend.
Voor 't laatst de beste wijn bewaard, het
'Magnificat' van de Vlaming Vic Nees (1936). Het
koor had hier een zeer homogene zilveren klank
die prachtig overeenkwam met het glanzende
edelmetaal van de sopraan Esther Putter in haar
trefzekere moeiteloze stijl van zingen.
Vooraf, in de door Maria Kristensen gespeelde
'Meditatie voor altblokfluit' van Ryohei Hirose
(1975) waande ik mij niet in een gestileerde Ja
panse tuin, maar op de Wadden bij terugtrekkend
tij: vogelgekwetter, pruttelend en zuigend slib vol
schelpdiertjes in een grote verlatenheid.
Steven Spielberg in de prijzen.
Golden Globes voor Spielberg
Steven Spielberg heeft zaterdag in Hollywood twee Golden Globe-
awards gekregen voor zijn film 'Schindler's List'. Het indringende
holocaust-drama kreeg een prijs voor de beste film en de beste re
gie. 'Schindler's List', een zwart-wit film over een Duitse fabrieksar
beider die duizenden joden van de dood in een concentratiekamp
redde, ontving daarnaast een prijs voor het beste draaiboek.
De beste acteurs waren: Holly Hunter, voor haar rol in 'The Pia
no', en Tom Hanks in 'Philadelphia'. Robin Williams was de beste
komische acteur in 'Mrs Doubtfire'. De beste komische actrice, An
gela Bassett, speelde in 'What's Love Got To Do With It'. Winona
Ryder kreeg een Golden Globe voor haar bijrol in 'The Age of Inno
cence', Tommy Lee Jones speelde de beste bijrol, in 'The Fugitive'.
De beste film van buitenlandse bodem was volgens de jury 'Fare
well to my Concubine'.
recensie wunand zeilstra
'Mensch Meier' van Franz Xaver
Kroetz. Spel: Elja Pelgrom, Mar
tin de Smet en Jacob Derwig.
Regie: Alize Zandwijk. Gezien:
22/1, LAKtheater, Leiden.
Een echt keukenblok, echt stro
mend water uit de kraan, echte
boterhammen met beleg op ta
fel - veel 'echte' details in de en
scenering van 'Mensch Meier'.
Deze keuze bij dit stuk van
Franz Xaver Kroetz ligt min of
meer voor de hand. Regisseuse
AJize Zandwijk kan eigenlijk
nauwelijks iets anders Idezen.
De nadruk moet haast wel lig
gen op gootsteenrealisme, om
dat de schrijver met behulp
daarvan het menselijk onver
mogen wil laten zien.
Het is het onvermogen om
aan de sociaal bepaalde beper
kingen van het eigen bestaan te
ontsnappen. Daarbij is 'Mensch
Meier' nog niet eens zo door en
door pessimistisch. Uiteindelijk
komen twee van de drie ge
zinsleden tegen hun onderdruk
king in opstand en verlaten het
huis. Weliswaar biedt dat geen
echte oplossing, maar alles be
ter, zo lijkt de boodschap, dan
lethargie. In dit arbeidersgezin
dien je volgens Franz Xaver
Kroetz maatschappelijke onder
drukking weerspiegeld te zien.
In plaats van onderlinge solida
riteit zetten deze mensen in
hun eigen kleine wereldje de
onderdrukkingsmechanismen
voort.
Het uitbeelden van dat kleine
wereldje is gebaat bij ingetogen
spel, teneinde iedere mogelijke
vorm van karikatuur te vermij
den. Daar hebben spelers en re
gisseur terecht veel aandacht
aan besteed. Bovendien is het
noodzakelijke gootsteenrealis
me maar tot zekere hoogte
doorgevoerd, hetgeen valt toe te
juichen.
Vergelijk je echter het taalge
bruik in deze voorstelling met
de oorspronkelijke tekst, dan
blijkt hier helaas iets wezenlijks
te zijn weggevallen. Zijn perso
nages laat Kroetz heel bewust
een gekunsteld dialect spreken.
Dat heeft onder meer te maken
met het onvermogen van de
personages om hun problemen
nelder onder woorden te bren
gen. Daarvan valt in de Neder
landstalige voorstelling bar wei
nig te merken: het taalgebruik
van de acteurs is heel gewoon,
eigenlijk tè gewoon.
