Drie Waalse ministers weg
9
:en voor allen, allen voor één: de spectaculaire val van de 'drie Guys'
Snel besluit luchtaanval Bosnië'
Buitenland
Lagere plek Winnie Mandela
Moment voor jezelf
ffERDAG 22 JANUAR11994
lUSSEL PETER DE VRIES
JRRESPONDENT
jde smalle straatjes van het
■rvallen Luik wordt hij nog
eeds bewonderend The God-
ither genoemd: André Cools,
ein 1991 op klaarlichte dag
«rmoorde voorman van de
,'aalse Parti Socialiste. Zijn
ood leidde tot een golf van ge-
ichten over corruptie in de
naar twee jaar lang bleef
et deksel min of meer op de
eerput.
klap waarmee het er giste-
i af vloog, was er des te har-
er om: drie prominente Waal
socialisten gaven hun minis-
irsportefeuille op nadat er
neer aanwijzingen kwa
len dat ze gesjoemeld hebben
de bestelling van helikop-
an politici die in stinkende
iakjes verwikkeld raken, zijn
in België wel gewend
üoral als het om de Parti Soci-
liste gaat. Met een vaste aan-
gvan ten minste éénderde
het Franstalig kiezerspu-
k en een strak georgani-
eerd apparaat, is de PS in grote
elen van Wallonië opper-
lachtig. Die macht leidt soms
it excessen. Zo werd de burge-
Guy Spitaels.
meester van Luik vorig jaar ver
oordeeld in het 'parkeermeter-
schandaal' en staat de lokale
partijchef in Charleroi terecht
wegens verduistering.
Over de vraag of dat gecorrum
peerde klimaat behoort tot de
erfenis van wijlen André Cools,
verschillen de meningen in
Wallonië. Sommigen vinden
dat ook de grof gebekte mani
pulator Cools zich te buiten
ging aan vriendjespolitiek. An
deren menen dat hij daarbij
nooit over de schreef ging. Vast
staat dat na zijn dood bleek dat
hij in zoveel zaken betrokken
was dat Justitie niet wist waar te
beginnen met het onderzoek.
Meer dan twee jaar speurwerk
van de Luikse onderzoeksrech
ter Ancia naar de moordenaar
heeft in elk geval een spoor van
vernielingen in de Waalse partij
aangericht. Het onderzoek leid
de onder meer tot de val van
Alain Vander Biest, voormalig
minister van pensioenen en
'beschermeling van Cools. En
kele van de naaste medewer
kers en drinkebroers van de be
windsman bleken een handeltje
te hebben opgezet in gestolen
aandelen. De opheffing van
Vander Biests parlementaire
onschendbaarheid gold tot gis
teren als een hoogtepunt in de
schoonmaak binnen de PS.
Die zaak verbleekt echter bij de
'grote vissen' die Ancia sinds
kort aan de haak heeft. 'Les trois
Guys'de drie Guys's zoals
ze door de media zijn gedoopt
zijn respectievelijk nationaal
vice-premier Guy Coëme, de
Waalse minister-president Guy
Spitaels en regionaal minister
Guy Mathot. Het verzoek hun
parlementaire onschendbaar -
heidop te heffen omdat ze wel
licht meer weten van de beta
ling van steekpenningen bij de
aanschaf in 1988 van legerheli-
kopters, leidde tot hun aftre
den.
Hoewel de bijnaam les trois
Guys een hecht verbond in
duistere zaakjes doet vermoe
den, belichamen de drie juist
veel meer de verschillende tra
dities van de PS. Guy Spitaels is
de tegenpool van de klassieke
socialisten a la Cools, de arbei
dersjongens die in het Volks
huis zuipen en leven. Spitaels is
een intellectueel die charmant
kan zijn maar boven alles on
genaakbaar is wanneer het gaat
om de kern van de politiek:
macht.
Toen hij ervoor koos het partij -
leiderschap in te wisselen voor
het premierschap van Wallonië,
schreef een krant: Dieu (God) is
Keizer geworden. Volgens on
derzoeksrechter Ancia heeft hij
als partijgod de zwarte kas van
de PS door helikopterfabrikant
Agusta laten spekken.
De tweede Guy, vice-premier
Coëme, is de vertegenwoordi
ger van het boerensocialisme
van het Waalse platteland: een
man 'die geen nee kan zeggen'
zoals in Brussel wordt gefluis
terd, maar die de beminnelijk
heid en bescheidenheid zelve
blijft. Intelligent, populair en
één van de weinige PS-ers die
ook Nederlands spreekt, werd
juist hij de afgelopen weken het
mikpunt van de roep in de
Vlaamse pers om 'schone han
den'.
"Ten onrechte heb ik gemeend
dat wie onschuldig is, ook niets
te vrezen heeft", zei hij veron
gelijkt bij zijn aftreden. Coëme
wordt ervan verdacht als minis
ter van defensie valsheid in ge
schrifte te hebben gepleegd om
Agusta te bevoordelen. „Ik kom
terug", kondigde hij strijdbaar
De man die hem dat voordeed,
is de derde Guy, de Waalse mi
nister Mathot. Mathot is, zoals
één krant schreef, „beroemd
om zijn escapades en zijn wufte
levenswandel" en wordt om
ringd door een geur van sterke
drank en parfums. Hij speelt de
wonderboy uit Seraing, een in
dustriestad nabij Luik „met het
grootste aantal bars en borde
len per vierkante meter van ge
heel West-Europa'
Mathot is in het verleden in op-
Guy Coëme.
spraak gekomen door meer dan
3.000 flessen drank en voor
4.000 gulden aan schoenen te
kopen voor de top van zijn mi
nisterie. Daarnaast werd hij ge
noemd in de verdachte verkoop
van een schilderij van Jeroen
Bosch, onregelmatigheden in
de boekhouding van de lokale
voetbalclub en een oplichtings
zaak rond een olieraffinaderij.
Dit 'politieke petekind' van An
dré Cools werd in 1981 natio
naal vice-premier, maar viel
daarna door de overdaad aan
affaires in ongenade. Tot alge
mene verbazing werd hij in
1992 door Spitaels gerehabili
teerd en opgenomen in de
Waalse deelregering. Volgens
onderzoeksrechter Ancia is
Mathot de bemiddelaar ge
weest voor helikopterfabrikant
Agusta.
De 'boef Mathot leek de afgelo
pen weken de ideale schiet
schijf voor de Vlaamse opposi
tie, die luidkeels riep om een
Belgische variant van 'Schone
handen' en ondertussen uit was
op de val van de regering. Een
delegatie van de liberale oppo
sitie reisde zelfs al naar Italië,
om de actie 'schone handen' te
bestuderen en te pleiten voor
politiek onafhankelijke rech
ters.
Met het door Coëme in gang
gezette aftreden van de drie
Guy's is de politieke spanning
nog niet geweken. Het hoeft
niemand te verbazen wanneer
binnenkort 'affaires' bij andere
partijeh uitlekken. Per slot van
rekening heeft Spitaels al ge
suggereerd dat ook de christen*
democratische premier Dehae-
ne en de Vlaamse socialist mi
nister Claes meer weten van de
Agusta-kwestie.
Vrijspraak in
penis-proces
PROFIEL: DAVID OWEN
.orena Bobbitt, de 24-jarige
Amerikaanse die haar echtge-
)ot zijn geslachtsdeel afsneed,
gisteren vrijgesproken. De ju-
van een Amerikaanse recht
bank in Virginia verklaarde dat
Bobbitt tijdelijk ontoereke
ningsvatbaar was, vanwege de
aren van seksueel misbruik
door haar man. Haar echtge-
t was eerder vrijgesproken
de verkrachting die Lorena
naar het mes had doen grijpen.
Zoon van Assad
dood na ongeval
DAMASCUS AFP-Rtr
Bassel al-Assad, de zoon van de
Syrische president Hafez al-As
sad, is gisteren omgekomen bij
een auto-ongeluk. Bassel (33),
een majoor in de Syrische
strijdkrachten, werd beschouwd
als de meest waarschijnlijke op
volger van zijn vader. Volgens
waarnemers in Libanon was de
Syrische president enige tijd ge
leden begonnen zijn zoon voor
te bereiden op de functie van
staatshoofd.
Aardbeving bij
Noord-Molukken
Oostelijke delen van Indonesië
zijn gisteren getroffen door een
zware aardbeving. Zeker zes
personen zijn om het leven ge
komen en meer dan 50 mensen
zijn ernstig gewond geraakt. Het
epicentrum van de beving, die
een kracht had van 6,8 op de
schaal van Richter, lag ten noor
den van Ternate, de hoofdstad
van de Noordelijke Molukken.
Minister Kooijmans (buiten
landse zaken) wil op korte
termijn in Europees verband
overleg over de situatie in het
voormalige Joegoslavië. De
bewindslieden van de Eu
ropese Unie kunnen zich dan
beraden over de positie van
Lord Owen en het mandaat
op basis waarvan de Britse
onderhandelaar namens de
EU een oplossing voor de oor
log in Bosnië-Hercegovina tot
stand probeert te brengen. De
bewindsman vindt het onte
recht dat Owen als zondebok
wordt aangewezen voor het
internationale falen een vre
desregeling tot stand te bren
gen. Kooijmans wil bekijken
of het mandaat voor Owen
kan worden aangepast.
Toen op de Britse eilanden het
gerucht de ronde deed dat
Lord Owen op het punt stond
toe te treden tot de Conserva
tieve Partij, grapte de Liberaal-
Democratische leider As-
hdown: „Labour heeft hem ge
had, wij hebben 'm gehad, het
zou eerlijk zijn als de Conser
vatieven hem nu krijgen".
Uiteindelijk visten de Conser
vatieven achter het net, maar
Ashdown had gelijk: honkvast
heid is niet Owens sterkste
punt. David Owen is vooral
een 'ex'. Hij is een ex-dokter,
een ex-lid van Labour, en een
ex-leider van een ex-partij - de
SDP. En als het aan het Euro
pees Parlement ligt, dat don
derdag zijn welgevormde
hoofd eiste, is Owen binnen
kort ook de ex-bemiddelaar in
ex-Joegoslavië.
De grote vraag is: waarom?
David Owen namelijk kreeg bij
zijn geboorte, nu 55 zomers
geleden, bijna alles mee: weel
derige haarlokken, goddelijke
gelaatstrekken, en een flitsend
verstand. Probleem was alleen,
zo observeerde Labour-politi-
cus Denis Healy ooit, dat de
slechte fee daar een kwalijke
eigenschap aan toevoegde: de
„arrogantie van een klootzak".
Lord Owen, zeggen ingewij
den, is verminderd toereke
ningsvatbaar wegens arrogan
tie. Zijn politieke loopbaan
leidde zonder omwegen naar
de mestvaalt, maar David
Owens zelfgenoegzaamheid
groeide tegen de mislukking
Als jeugdig Labour-minister
faalde hij in de Rhodesië-crisis,
hoewel hij aan die pendeldi
plomatie tenminste nog de bij
naam 'vliegende dokter' over
hield (naar analogie van de
'vliegende non', een tv-serie).
Toen Michael Foot Labour-lei-
der werd, stapte hij uit de par
tij en stichtte de sociaaldemo
cratische SDP. Owens nieuwe
partij sloot een verbond met
de Liberalen, en even leek het
erop of deze 'Alliantie' aan de
Britse tweepartijenstaat de
doodsteek zou toebrengen.
Maar dan had de Alliantie bui
ten Owen gerekend.
David Owen begon ruzie te
zoeken met de zachtaardige
leider der Liberalen, David
Steel, en het verbond viel uit
een. De Liberalen gingen al
leen verder en behielden door
de jaren heen hun zeteltal,
maar dat van de SDP ver
schrompelde snel. In 1990 ver
loor Owen bij tussentijdse ver
kiezingen zelfs van de Monster
Raving Loony Party, die van
het Lagerhuis een rondtrek
kend circus wil maken zodat
op de plaats ervan een pret
park kan worden gebouwd.
Dat was voor Owen het sein
om de SDP op te heffen en een
campagne te beginnen voor
respectievelijk de posities van
Hoge Commissaris voor de
Vluchtelingen van de VN, gou
verneur van Hong Kong, secre
taris-generaal der VN en voor
zitter van de BBC. De campag
ne mislukte, en Owen kwam
terecht in 'het Land achter
Gods Rug', voorheen Joegosla-
Met zijn benoeming tot be
middelaar op de Balkan kreeg
de 'vliegende dokter' er in de
Britse pers nog een bijnaam
bij: 'Lord Owen van Split'. En
inderdaad was Owens arro
gantie volgens sommige goe
roes-een handicap bij zijn vre
deswerk. Een hooggeplaatste
diplomaat in het Brusselse
analyseerde: „De man is alleen
maar bezig met de vraag hoe
hij in de publiciteit komt en of
hij de Nobelprijs voor de Vrede
gaat winnen. Hij vindt het
schitterend, al die camera's, al
die aandacht, en hij is niet weg
te branden van zijn positie.
Het is een beschamende verto
ning".
Maar het was moeilijk om niet
enige sympathie met de ver
guisde Lord te voelen toen hij
zich donderdag verweerde te
gen de aanvallen uit 'Europa'.
„Het is niet mijn nadrukkelijke
wens dit werk te doen", sprak
hij. „Om heel eerlijk te zijn: ik
doe het vooral uit plichtsbesef.
Ik ben niet langer een politiek
figuur. Ik probeer alleen maar
om vrede te stichten in Bos-
De Belgische vice-premier Guy Coëme heeft gisteren
ontslag genomen om beter het hoofd te kunnen bieden
aan beschuldigingen dat hij betrokken is geweest bij cor
ruptie. De val van de toppoliticus van de Parti Socialiste
leidde ertoe dat ook twee partijgenoten uit de Waalse
deelregering, premier Guy Spitaels en minister Guy
Mathot, zijn afgetreden. Justitie vermoedt dat 'de drie
Guy's' meer weten van gesjoemel en de betaling van
smeergeld bij de aanschaf van 46 legerhelikopters.
BRUSSEL PETER DE VRIES
CORRESPONDENT
België is al enkele weken in de
ban van de corruptie-affaire, die
nog altijd kan uitgroeien tot een
bom onder de rooms-rode rege
ringscoalitie van premier Jean-
Luc Dehaene. De zaak kwam
aan het rollen toen de Luikse
onderzoeksrechter Véronique
Ancia vroeg om de opheffing
van de parlementaire on
schendbaarheid van de drie
Guy's.
Ancia gelooft dat de Italiaanse
helikopterfabrikant Agusta in
1988 steekpenningen betaalde
om de legerorder in de wacht te
slepen. Mathot zou als contact-
man zijn opgetreden, terwijl
Spitaels en Coëme een koerier
naar Luxemburg stuurden om
het smeergeld af te halen. Coë
me zou als minister van defen
sie bovendien valsheid in ge
schrifte hebben gepleegd om de
Italianen voor te trekken.
De drie voorlieden van de
Parti Socialiste ontkennen de
beschuldigingen. In een uiterst
harde verklaring hield Coëme
gisteren staande zich van geen
kwaad bewust te zijn: „Ten on
rechte heb ik gemeend dat wie
onschuldig is, ook niets te vre
zen heeft", en: „Mijn onschuld
zal worden bewezen
De positie van Coëme werd
onhoudbaar toen deze week
uitlekte dat Ancia zich onder
meer baseert op de getuigenis
van een vooraanstaande partij
genoot van de drie Guy's. De
Vlaamse oppositie eiste daarop
woensdag al zijn aftreden. De
Vlaamse regeringspartijen CVP
en SP lieten daarop doorsche
meren ook geen onbeperkt ver
trouwen meer te hebben in de
vice-premier.
Coëme verklaarde gisteren
zich „misselijk" te voelen over
„sommige media die zich voe
den met geruchten, laster en
leugens". In dat klimaat was
aanblijven onmogelijk, aldus de
geëmotioneerde vice-premier.
Een topman van de PS zei gis
teravond na spoedberaad bin
nen de partijleiding zelfs dat
Coëme het slachtoffer is gewor
den van een 'lynchpartij' door
politiek en media.
Een paar uur na het aftreden
van Coëme maakten de Waalse
minister-president Guy Spitaels
en regionaal minister Mathot
bekend diens voorbeeld te vol
gen, omdat Coëme „niet alleen
het volle gewicht van deze situ
atie mag dragen", aldus
Spitaels.
Duizenden in LA op
zoek naar huisdier
ANC bang voor negatief effect hoge klassering
Duizenden mensen uit Los Angeles liepen de afge
lopen dagen dierentehuizen plat op zoek naar hun
bij de aardbeving verdwenen of gevlucht huisdier.
De telefoons bij de opvangcentra voor dieren ston
den roodgloeiend.
Ook sieren sinds enkele dagen duizenden posters
de stad, met daarop het gezochte huisdier. Het
centrale opvangcentrum van de stad wordt nog het
drukst bezocht: hier geldt de wet dat een dier ge
dood mag worden als de eigenaar zich niet binnen
zeven dagen meldt.
„Waar ben je dan? Kom dan hier", zegt Mary
Holman, knielend voor een hondenkooi in het die
renasiel van San Fernando Valley. En als haar hond
Money komt aanrennen is het weerzien vol tranen.
„Mijn moeder kan het niet aan", vertelt haar doch
ter. „We dachten dat Money dood was. We hebben
wel 20 dode honden gezien in de straten."
De meeste bellers naar een asiel plaatsen de me
dewerkers daar voor een onmogelijke opgave. „Ze
vragen of we een hond hebben met een krulstaart.
Dat is zoiets als in een gevangenis roepen of er ie
mand met bruin haar zit", aldus een medewerker.
Het dodental van de aardbeving die maandag
Los Angeles trof is gisteren gestegen tot 55. Naar
schatting 20.000 mensen hadden vannacht nog al
tijd geen dak boven het hoofd. De gemeente heeft
teams priesters, sociaal werkers en psychologen op
pad gestuurd om in parken en auto's bivakkerende
mensen ertoe te zetten naar opvangcentra te gaan.
Dit weekeinde wordt in Los Angeles slecht weer
verwacht.
CORRESPONDENT
Het partijbestuur van het Afrikaans
Nationaal Congres (ANC) heeft Win
nie Mandela op de kandidatenlijst
voor de eerste democratische verkie
zingen in Zuid-Afrika op een veel la
gere plaats gezet dan zij op de voorlo
pige lijst had.
Het bestuur maakte gisteren in Johan
nesburg de officiële lijst bekend en de
omstreden ex-vrouw van ANC-leider
Nelson Mandela bleek van de vijfde
naar de 31ste plaats te zijn gezakt.
Zoals verwacht is Nelson Mandela de
lijsttrekker voor de verkiezingen die op
27 april worden gehouden. De secreta
ris-generaal, Ramaphosa, staat tweede
en landelijk voorzitter Mbeki derde. De
eerste vrouw op de lijst, op de 10-de
plaats, is nu Albertina Sisulu, de 75-ja-
rige echtgenote van vice-president
Walter Sisulu, die zich wegens zijn leef
tijd (81) niet verkiesbaar heeft gesteld.
Hoewel geen reden is gegeven voor
de opmerkelijke val van Winnie Man
dela op de lijst, gaan waarnemers er
van uit dat een te prominente plaats
het ANC tijdens de verkiezingscam
pagne in verlegenheid zou brengen.
Winnie Mandela is verleden jaar in
hoger beroep tot een geldboete en 6
jaar voorwaardelijke gevangenisstraf
veroordeeld wegens de ontvoering van
4 jongens. Een van hen, de toen 14-ja
rige Stompie Moeketsie is door haar
lijfwacht vermoord.
De Nationale Partij van president
F.W. de Klerk heeft haar al tot doelwit
van de campagne gemaakt, nadat zij
vorige maand tot voorzitter van de
vrouwenbond van het ANC was geko
zen en daarmee haar rentree in de po
litiek had gemaakt.
Een ander opvallend aspect van de
lijst is dat van de eerste 20 plaatsen er 8
worden bezet door leden van de Zuid-
afrikaanse communistische partij
(SACP), van oudsher de grote bondge
noot van het ANC. Joe Slovo, de voor
malige secretaris-generaal vande
SACP, staat op de vierde plaats.
Daarnaast is de hoge Idassering van
de dictator van het 'onafhankelijke
thuisland' Transkei opmerkelijk: gene
raal Bantu Holomisa die via een staats
greep aan de macht kwam, staat op
een 13-de plaats.
Op de lijst figureren ook bekende fi
guren uit de kunst- en amusements
wereld. Zo staat de beroemde zangeres
Mirjam Makeba op de 129e plaats.
De Zuidafrikaners kiezen op 27 april
een nationale assemblée van 400 ze
tels. Volgens de laatste opiniepeiling
zou het ANC 260 zetels krijgen.
secretaris-generaal Boutros Ghali bij slot bezoek Nederland:
ikoop van 46 Italiaanse Agusta-helikopters heeft geleid rot het aftreden v
bataljon in de moslim-enclave Srebrenica
door Nederlandse militairen ondanks
toezegging van de Serviërs nog steeds
niet is gerealiseerd.
De secretaris-generaal hoeft zich niet op
nieuw te verstaan met de Veiligheidsraad
om de bombardementen te laten plaatsvin
den. „Ik heb het mandaat gekregen om het
groene licht te geven", aldus Boutros Ghali
in Den Haag.
De eventuele luchtaanvallen zijn bedoeld
om de aflossing van de Canadese VN-mili-
tairen in Srebrenica af te dwingen en het
vliegveld van Tuzla open te stellen voor hu
manitaire vluchten. De NAVO heeft zich
vorige week bereid verklaard die luchtaan
vallen uit te voeren, als de secretaris-gene
raal daarom vraagt.
De Britse minister Rifkind (defensie)
heeft gisteren gezegd dat een eenzijdige
Britse terugtrekking uit Bosnië onwaar
schijnlijk is en zeker niet deze winter zal
plaatshebben. Rifkind bevestigde wel dat in
regeringskringen een debat gaande is over
terugtrekking van de VN-vredesmacht. Be
halve Groot-Brittannië hebben ook andere
landen, waar onder Frankrijk en Canada,
gedreigd hun manschappen terug te roe
pen als de situatie in Bosnië niet snel ver
anderd.
Cairo» Een intiem moment tussen oppasser en dromedaris in het Egyptische toeristenoord Hurgada aan de Rode Zee. De twee wachten op toeris
ten die een ritje willen maken op het 'schip van de woestijn'. foto afp
enkele dagen' neemt de secretaris
van de Verenigde Naties, Boutros
Ghali, een besluit of de Servische
in Bosnië worden gebombar-
,Ik wacht op het advies van mijn ge-
voormalig Joegoslavië", zei Boutros
aan het slot van zijn vier-
aan Nederland. „Dat zal niet
duren. Binnen enkele dagen valt
Boutros Ghali zei gisteren dat hij per
soonlijk voorstander is van de bombarde
nenten, nu de aflossing van het Canadese
