Afvalplan Grote Polder mislukt
'Milieu is ellende, natuur aangenaam'
Dieren en planten in gids van driekwart kilo
Over leven
Afvalolie
ongeschikt
als brandstof
Mogelijkheden voor
ecologisch onderzoek
HETVELO
Cursus
duurzaam
actief
977
Zuid-Holland onderzoekt waarom het ophalen van afval
van alle bedrijven in het industriegebied Grote Polder in
i Zoeterwoude is mislukt. Het bedrijfsleven heeft geen be
langstelling om het gezamenlijk op te halen en te schei
den. Dit ondanks het feit dat de kosten lager worden.
VRIJDAG 21 JANUAR11994
DEN HAAG/ZOETEROUDE
MONICA WESSELING
Het idee voor gezamenlijk op
halen en afvoeren van afval is
afkomstig van het provinciaal
afvalpreventieteam. Op de ter
reinen laten alle bedrijven nu
afzonderlijk hun afval afvoeren.
Door dit gezamenlijk te doen,
kunnen de kosten van afvoer
dalen. Bovendien wordt door de
gezamenlijkheid gescheiden in
zamelen en afvoeren sneller
rendabel: een ton metaal is wèl
rendabel gescheiden op te ha
len, honderd keer tien kilo niet.
In opdracht van het afvalpre
ventieteam heeft een adviesbu
reau onderzocht of samenwer
king van de bedrijven op het
terrein Grote Polder in Zoeter
woude en De Waard in Leiden
economisch haalbaar zou zijn
en of er animo voor bestond.
Op De Waard wordt jaarlijks
700 ton afval 'geproduceerd' dat
voor het grootste deel uit kan-
toorafval bestaat. Dit soort afval
levert bij verkoop voor herge
bruik weinig op. Gescheiden in
zameling zou op dit bedrijfster
rein een paar tientjes per ton af
val meer kosten. Ook de voor
delen van gezamenlijk het afval
laten ophalen wogen niet op te
gen de kosten van het opzetten
van zo'n inzamelsysteem.
De bedrijven op het terein
Grote Polder echter leveren veel
metaal, hout, glas en papier af:
door gescheiden inzameling en
hergebruik zou hier de prijs
voor de afvoer van afval met en
kele tientjes per ton kunnen da
len. Per jaar komt er op dit be-
drijventerein 2000 ton afval vrij.
Toen de economische kanten
van het project zo gunstig leken,
is een adviesbureau de bedrij
ven gaan peilen of zij ook in de
praktijk bereid waren mee te
doen. Van de 68 bedrijven ble
ken er slechts 13 iets te zien in
gezamenlijk ophalen en (ten
dele gescheiden) afvoeren. Dit
is te weinig om het plan door te
kunnen laten gaan.
C. Bemsten van het afvalpre
ventieteam, kan niet goed in
schatten waar het mis is ge
gaan. „Het project leek finan
cieel gunstig, de eerste belang
stelling was goed en nu laten de
bedrijven het er bij zitten." Hij
vermoedt dat afval de meeste
managers niet echt interesseert.
„Milieu is dan toch slechts een
randverschijnsel.
In februari moet het onder
zoek afgerond zijn.
DEN HAAG NPA
De Inspectie Milieuhygiëne van
het ministerie van VROM zal
niet langer dulden dat olie af
komstig van olie-water-slib-
mengsels (OWS) wordt opge
werkt tot brandstof. Deze olie is
zo divers qua samenstelling en
herkomst, dat ze moet worden
afgevoerd (naar de Afvalverwer
king Rijnmond) ter vernietiging.
Het gaat vooral om afval-
Tiengsels uit garages en indus
trieën. Het opwerken van deze
stoffen tot brandstof is in strijd
net de uitgangspunten van een
Deleidsnotitie uit 1988. Via een
gerichte steekproef onder dui
zenden aanbieders van OWS-
mengsels, heeft de Inspectie
Milieuhygiëne twintig aanbie
ders gecontroleerd. Daarnaast
zijn de vijftien bedrijven die de
mengsels inzamelen, gecontro
leerd op meldingen en vergun
ningen en zijn er monsters ge
nomen van de aanwezige olie.
Het bleek dat de inzamelaars
onder de noemer 'olie-water-
slibmengsels' een groot aantal
verschillende (chemische) afval- j
stromen in ontvangst nemen,
die in strijd zijn met hun ver- 1
gunning krachtens de wet che- I
mische afvalstoffen. Dit wordt
in de hand gewerkt door ondui
delijke formuleringen in diezclf
de vergunningen. Bovendien
wordt ae regelgeving door dt i
bedrijven slecht nageleefd. Dal
betreft onder meer de maniei
waarop de administratie wordi
bijgehouden, het mengen var
OWS met andere chemische af
valstoffen, onjuiste omschrij
ving van de afvalstromen, afge
ven van reststoffen aan niet
vergunninghouders en het niet
aangeven van de hoeveelheic
OWS per partij.
Straatvechter Greenpeace verliest terrein aan beheersorganisaties
Gaan vrouwtjes in de vogelwe
reld dikwijls vreemd? Een vraag
die tot nu toe moeilijk te beant
woorden was. Door een 'vinger
afdruk' te maken van het erfelijk
materiaal zijn onderzoekers nu
in staat op eenvoudige wijze
vast te stellen of de jonge vogel
tjes uit één nest van dezelfde
vader afkomstig zijn of dat zij
halfbroertjes en -zusjes zijn.
Dr. P. van Dijk van het Neder
lands Instituut voor Oecolo-
gisch Onderzoek (NIOO) in He-
teren noemt dit als voorbeeld
van de vele nieuwe en ongeken
de mogelijkheden van moderne
DNA-technieken voor het eco
logisch onderzoek. Doordat de
ze technieken de laatste jaren
steeds eenvoudiger en gevoeli
ger zijn geworden komen ze
binnen het handbereik van eco
logen. Deze doen onderzoek
naar populaties van dieren,
planten en micro-organismen
in het water en op het land.
Het NIOO gaat de moleculair-
biologische technieken toepas-
sen in een nieuw laboratorium.
De onderzoekruimte, volgens
directeur prof. dr., ir. J. Wolden -
dorp de eerste in haar soort in
Europa, is onlangs door het mi
nisterie van Onderwijs en We
tenschappen officieel geopend.
„Het laboratorium wil een
Europees Europees kenniscen
trum voor dit type onderzoek
worden, waar velen uit het veld
van de ecologie hun werk zullen
komen doen", zegt de directeur,
die blij is met de financiële
steun van de Nederlandse orga
nisatie voor Wetenschappelijk
Onderzoek (NWO). „Daarmee
kan de vooraanstaande interna
tionale positie van de Neder
landse ecologen worden gecon
solideerd."
Doorbraak
Van Dijk, die de leiding krijgt
over het nieuwe laboratorium,
spreekt van een doorbraak in
het onderzoek, waarbij „Hete-
ren internationaal duidelijk
voorop loopt". „Je moet het ver
gelijken met de sterrenkunde,
die op een gegeven i
beschikking krijgt over
Groenteveilingen
milieubewuster
Het afvalpreventieteam van
Zuid-Holland maakt een draai
boek om groenteveilingen
milieuvriendelijker te laten wer
ken. De veilingen moeten min
der energie gaan verbruiken en
het afval moet gescheiden wor
den ingezameld en afgevoerd.
Het is de bedoeling dat de
maatregelen op alle veilihgen
worden doorgevoerd.
De afgelopen maanden is
'proefgedraaid' op de veiling
Westland in Poeldijk. Daar
bleek dat bijvoorbeeld het koe
len van groenten energie vreet.
De koelcellen gaan geregeld
open en dicht en elke keer gaat
koude verloren. Een van de
aanbevelingen van het afvalpre
ventieteam is dan ook om de
koeling op volle kracht te laten
draaien als de produkten een
maal in de cel staan.'
De groenten worden veelal op
pallets aangevoerd. Door deze
in te zamelen eri centraal te la
ten versnipperen, wordt de berg
afval flink kleiner. Klein che
misch afval moet ook beter van
de rest van het afval worden ge
scheiden. De pallets met groen
ten worden veelal omwikkeld
met wikkelfolie. Dit plastic is
goed te hergebruiken, mits de
folies niet samen met andere
plasticsoorten worden opge
haald.
Bij het invoeren van de
milieumaatregelen worden ook
de kopers op de groenteveilin
gen betrokken.
M HAAG
te sterrenkijker, waarmee astro
nomen veel dieper in het heelal
kunnen doordringen.
De ecoloog ziet tal van nieu
we mogelijkheden bij het on
derzoek naar de voortplanting
en het vóórkomen van planten,
dieren en micro-organismen.
„Neem nu de planten, die zich
zich in vele gevallen ongeslach
telijk voortplanten. De enige
manier om daar enig inzicht in
te krijgen was ze te kruisen. Het
is een tijdrovend en arbeidsin
tensief werk en vergt een hoop
ruimte in de kassen. Nu kunnen
we iets direct zichtbaar maken
door de DNA-techniek."
Door de betrekkelijk i
dige manier van identificeren
kunnen de ecologen er ook ge
makkelijker achterkomen, hoe
groot de populaties van bepaal
de bodemorganismen in de na
tuur zijp, in groot de verwant
schap is tussen bijen-etende vo
gels en hun helpers en hoe
sommige soorten levende orga
nismen zich in de tijd aan hun
omgeving hebben aangepast.
Het uiteindelijke doel van het
ecologisch onderzoek is vast te
stellen, hoe planten en dieren
zich aan de natuur en het
milieu aanpassen en andersom.
„Bij de bescherming van de na
tuur is het van groot belang te
weten, of bepaalde dier- en
plantensoorten elkaar niet in de
weg zitten. Uit een oogpunt van
natuurbescherming kan het bij
voorbeeld zinloos zijn, een be
paalde plant of levend organis
me in een gebied toe te laten,
als men weet dat die de overige
zal gaan overwoekeren."
Beschermen
Het ecologisch onderzoek is ook
van belang voor het duidelijk
maken van de invloed van men
selijk ingrijpen in de natuur op
de planten- en dierenwereld.
„Ook kunnen wij beter inzicht
krijgen in de gevolgen van ge
modificeerde organismen. We
kunnen nu zien of de verander
de eigenschappen van planten,
bijvoorbeeld om een landbouw
gewas tegen ziekten te bescher
men, worden overgedragen op
andere organismen in het veld."
De belangstelling voor het
milieu slinkt, maar de zorg voor
natuur en landschap groeit. Dat
blijkt uit de explosief groeiende
steun voor het Wereldnatuur-
fonds en Natuurmonumenten
en de tanende belangstelling
voor milieu-organisatie Green
peace.
Volgens de organisaties is er
tegenwoordig meer waardering
voor het praktische werk op het
gebied van het natuurbehoud,
zoals het werven van fondsen
en het aankopen en beheren
van natuurgebieden. Het We-
reldnatuurfonds en Natuurmo
numenten houden zich daar
mee bezig. De belangstelling
voor de meer ideologische strijd
voor een beter milieu neemt af
en vooral Greenpeace merkt
daar de gevolgen van.
„Milieu heeft een negatieve
klank, er zijn altijd problemen
en er is nooit goed nieuws. Daar
staat tegenoven dat het begrip
'natuur' prettige en heel concre
te associaties oproept, zoals
wandelen in bos en duin. Veel
mensen juichen het toe dat er
organisaties zijn die zich voor
het behoud van natuurgebieden
inspannen", verklaart F. Fiech-
ter, woordvoerder van Natuur
monumenten dat zijn aanhang
vorig jaar met 60.000 zag groei
en tot 722.000 leden. Natuur
monumenten is nu groter dan
de Nederlandse afdeling van het
Wereldnatuurfonds, die van
360.000 naar 650.000 donateurs
schoot en zij stevende ook
Greenpeace voorbij die zijn
aanhang zag dalen van 700.000
naar 600.000 donateurs.
Werkloosheid
Greenpeace-directeur H. van
Rooij i?het eens met de analyse
van Fiechter. Ook hij consta
teert dat het milieu voor veel
mensen niet meer op de eerste
plaats staat. De economische
teruggang en de werkloosheid
eisen nu meer aandacht op.
„Het is heel anders dan een
paar jaar geleden. Ook de me
dia hebben hun aandacht ver
legd." Hij ontkent niet dat de
bestuurlijke perikelen van
Greenpeace en de discussies
over de besteding van het geld
invloed hebben gehad. „Maar
onderzoek heeft dat niet kun
nen aantonen. We hebben afge
Wat het milieu betreft is er nooit goed nieuws, vinden de meeste
Greenpeace spoorde deze pinguin op bij een lekkend olievat op Antarc-
FOTO ASSOCIATED PRESS
lopen zomer maar twee brieven
gehad waarin mensen hun
steun opzegden".
F. Strietman, marketing
manager van het Wereldnatuur
fonds, erkent „absoluut verrast"
te zijn door het succes van zijn
organisatie. Voor een belangrijk
deel is dat volgens hem te dan
ken aan een marathon-uitzen
ding bij RTL-4, die bijna een
kwart miljoen donaties oplever
de.
kaar niet beconcurreren, maar
juist aanvullen. Ze roemen de
onderlinge samenwerking.
Greenpeace is de actieve orga
nisatie die de mensen wakker-
schudt als het ergens mis dreigt
te gaan. Het Wereldnatuurfonds
werft geld voor doelen in bin
nen- en buitenland. Natuurmo
numenten besteedt dat op een
praktische manier die veel
mensen aanspreekt, wat ook
geldt voor kleinere organisaties
als de Waddenvereniging en de
Vogelbescherming.
Overlappen
Overigens blijkt dat er in de
aanhang onderling nogal wat
overlappingen zitten. Veel men
sen steunen meer organisaties.
Dat maakt het moeilijk te spre
ken van verschuiving van be
langstelling van de ené organi
satie naar de andere, temeer
daar bekend is dat een aantal
mensen één keer geld geeft en
het daar bij laat.
Het aantal Nederlandse huis
houdens dat geregeld ideële or
ganisaties begiftigt wordt ge
raamd op zo'n anderhalf mil
joen. Gebleken is dat veel men
sen die Greenpeace steunen
(vooral jongeren en bejaarden)
ook geld geven aan Amnesty In
ternational en Artsen zonder
Grenzen. Leden van Natuurmo
numenten ondersteunen daar
naast vaak Het Rode Kruis, Fos
ter Parents of de Novib.
Zij worden gerekend tot de
beter opgeleiden met goede in
komens.
BOEKRECENSIE «THEO VAN DER KAAL)
'De Grote Thieme Dieren- en Planten-
1 autëurs. Uitgevers-
'De ideale gids in bos en veld',
zo roept de uitgever enthousiast
over de pas verschenen 'Grote
Thieme Dieren- en Planten-
gids'. De nieuwe gids is inder
daad compleet en zeer over
zichtelijk. Alleen is hij met zijn
bijna driekwart kilo en ruim 800
bladzijden te zwaar en te groot
om mee te nemen bij het wan
delen of fietsen.
De gids is geschikter als na
slagwerk dat thuis ter raadple
ging klaarligt na de tocht door
de natuur. Het boek is zo lijvig
geworden, omdat er meer in
valt op te zoeken dan alleen vo
gels, zoogdieren en planten. Er
zijn zestien hoofdstukken,
waarin ook algen, schimmels,
paddestoelen, korstmossen,
sponzen, neteldieren, wormen,
slakken, tweekleppigen, inktvis
sen, spinachtigen, kreeftachti-
gen, miljpoenpoten, insecten,
mosdiertjes, stekelhuidigen,
rondbekken, vissen en amfibie-
en een plaats hebben gekregen.
Van elk behandeld levend we
zen geeft de gids op dezelfde
bladzijde een tekening in kleur,
totaal 1800 stuks, zodat er wei
nig gebladerd hoeft te worden.
Kleurcodes vergemakkelijken
het opzoeken van de soorten en
een register rangschikt al het
Wollegras, zoals die te zien is bij de Nieuwkoopse Plassen, is een van de duizenden onderwerpen in het nieuwe handboek.
behandelde nog eens op alfa
bet.
Thieme heeft zoveel kennis in
huis, dat de informatie niet uit
nieuwe bronnen bijeen hoefde
te worden gesprokkeld. De
jongste gids is gebaseerd op
Thieme's Dierengids en Thie-
me's Plantengids. De informatie
bevat altijd extra wetenswaar
digheden over mogelijke giftig
heid, genezende werking, nut,
ARCHIEFFOTO MARTIJN DE JONCE
schadelijkheid, leefwijze en ver- en dier tussen kust en gebergte,
spreiding. compleet met uitvoerige be-
Interessant en fraai uitge- schrijving.
voerd zijn kleurentekeningen
over twee pagina's van de .be
langrijkste biotopen van plant
Het Derde Wereld Centrum
start op 26 januari een cursus
'duurzame ontwikkeling'. De
cursus is bedoeld voor
milieu- en derde wereldgröe-
pen uit de Leidse regio en de
Duin- en Bollenstreek.
Op de Unced-conferentie
in Rio de Janeiro in 1992 is
een plan opgesteld om de
komende eeuw de milieu- en
ontwikkelingsproblemen het
hoofd te bieden, de Agenda
21. De cursus 'Duurzaam Ac
tief leert de groepen hoe die
mooie plannen voor duurza
me ontwikkeling op lokaal
niveau handen en voqten ge
geven kunnen worden.
De bijeenkomsten zijn op
woensdag 26 januari, 2 en 9
februari telkens van 19-22
uur. Plaats van samenkomst
is het gebouw van de Stich
ting Welzijn aan de Bree-
straat in Leiden. Voor opgave
of nadere informatie kan
worden gebeld met het Der
de Wereld Centrum, telefoon
071-167794 of 070 - 3456154.
Of u het gelooft of niet, mijn
voortuin staat vol bloeiende
bloemen. Met rozen nog wel.
Denk nu niet, dat het me in de
bol is geslagen, wantje hebt nu
eenmaal rozen en rozen. Wilde
rozen en theerozen, Gelderse
rozen en duinrozen, windrozen
en rozen om op te schieten en
je hebt de kerstroos. En die
staan op dit moment volop te
pronken in mijn voortuin, om
dat het toch wel leuk is dat er
ook in deze, qua bloemen zo
troosteloze, tijd nog iets in bloei
staat.
Neemt u die benaming
'kerstroos' overigens even met
een heleboel korrels strooizout.
want een kerstroos is helemaal
geen roos. Maar ja, de kwekers
van deze bijzondere vaste plan
ten zijn nu eenmaal een beetje
bang dat tuinliefhebbers niet in
de rij voor de kassa van het
tuincentrum gaan staan als ze
de officiële Nederlandse naam
voor de kerstroos gebruiken:
zwart nieskruid.
Het woordje 'nies' in de naam
heeft betrekking op de verwer
king van stoffen uit de plant in
het aloude niespoeder uit de
fopartikelenwinkel. Dat 'zwart'
slaat op de bijzondere krachten
die de Romeinen aan de wortels
toedichtten: met het extract van
de wortelsappen zou je gekke
landslieden kunnen genezen
van hun geesteskronkels. Mis
schien zit er iets van waarheid
in, maar ik adviseer u er niet
zelf mee te gaan experimente
ren, want een onsje te veel kan
onaangename gevolgen heb
ben. Volgens de berekeningen
van de oude Romeinen is 12
gram al voldoende om een
schaap of geit naar de zevende
hemel te transporteren. En u
heeft een pondje nodig om een
koe of paard om zeep te helpen
Geen wonder dat vee met een
eerbiedig boogje om een plant
heenloopt.
Gelukkig voor de toch al zo ge
plaagde agrarische stand is
nieskruid niet zo'n algemene
plant in ons land. Ook al omdat
hij hier oorspronkelijk niet van
daan komt, maar afkomstig is
uit bergachtige streken in Mid
den-Europa. Net als in het geval
van de fazant en het konijn zijn
dezelfde Romeinen er verant-
woordelijk voor dat deze bijzon
dere plant nu ook hier voor
komt. Ook hier sloeg het de Ro
meinen blijkbaar wel eens in de
bol.
Nieskruid begint al eind no
vember te bloeien en houdt dat
tot in februari vol. Eén bloem
kan dan ook maanden lang
staan pronken. En dat is hard
nodig ook. Want nieskruid is
voor de voortplanting - zoals
zoveel planten - afhankelijk van
insekten. En in de winter zijn
insekten nogal schaars. Nor
maal gesproken laat de plant de
groenwitte bloemen hangen en
houdt hij de kelken goed geslo
ten. Maar als de zon even door
komt en de temperaturen een
beetje oplopen, ontsluiten de
bloemen zich, hopend op de
komst van een enkel wild bijtje
dat vroeg uit de veren is. En
zo'n bijtje komt maar al te
graag, want het nieskruid heeft
een overdaad aan geurende
nectar in de aanbieding. Voor
die vroege vliegers stinkt het
nieskruid dus in het geheel nipt. I,
TON INT VELD
Rode Lijst van
bedreigde vogels
Vogelbescherming Nederland
presenteert een nieuwe Rode
Lijst van bedreigde en kwetsba-
re vogelsoorten in Nederland
Het gaat om een volledige her
ziening van de bestaande Rode
Lijst die in 1985 werd vastge
steld. De nieuwe lijst is tot stand
gekomen met de Samenwer-
kende Organisaties Vogelonder- >1
zoek Nederland. Doel van de
lijst is het voortbestaan van be
dreigde vogels veilig te stellen.
