Kerk in verzet tegen uitbuiting
Kerk Samenleving
Wereldraad: hulde voor
anti-racismeprogramma
Omkering bewijslast in
dialoog over ambten
VRIJDAG 21 JANUAR11994
BUITENLAND KORT
De Klerk
De Rooms-Katholieke Kerk
in Zuid-Afrika heeft scherpe
kritiek geuit op president De
Klerk. Hij is volgens aartsbis
schop Wilfried Napier, voor
zitter van de bisschoppen
conferentie, direct verant
woordelijk voor de 'meest
verontrustende' daad van ge
weld in 1993. Het gaat om de
aanval van het Zuidafrikaan-
se leger op een huis in Umta-
ta, waarbij vijf ongewapende
jongeren werden doodge
schoten. Erger dan de aanval
op zich was dat De Klerk
hiervoor toestemming had
gegeven, ongeveer op het
zelfde moment dat hem de
Nobelprijs voor de vrede
werd toegekend. Zolang zul
ke executies nog in opdracht
van de staat worden uitge
voerd, wekt het geen verba
zing dat terreur, moord,
overvallen en diefstal op
schrikbarende wijze toene
men, zei Napier bij de ope
ning van de jaarvergadering
van de Zuidafrikaanse bis
schoppenconferentie. De
bisschoppen zijn tot zaterdag
in Pretoria bijeen.
Albanië
Voor het eerst is een kerk uit
Albanië lid van de Wereld
raad van Kerken geworden.
Het centraal comité aan
vaardde gisteren de Ortho
doxe Kerk van Albanië als lid.
Aartsbisschop Anastasios van
Albanië zei dat zijn kerk al
voor de Tweede Wereldoor
log meedeed in de oecume
nische beweging. Als het gru
welijke communistische regi
me er niet was gekomen, zou
de kerk in 1948 zeker tot de
kerken hebben behoord die
de Wereldraad hebben opge
richt, aldus Anastasios. De
kerk omvat naar schatting
een kwart van de drie mil
joen Albanezen. Van de 330
parochies van voor de ver
volging functioneert onge
veer de helft weer normaal.
De kerk heeft 56 priesters en
diakens. Op het seminarie,
dat twee jaar geleden werd
opgericht, zitten 80 studen
ten.
V rouwonv riendelijk
De woordvoerder van de
Duitse legerbisschop, aarts
bisschop Johannes Dyba, be
treurt het dat er vrouwon
vriendelijke citaten zijn op
genomen in de kalender voor
katholieke soldalen. Het was
niet de bedoeling vrouwen te
kwetsen, zei Heinz-Gerhard
lustenhoven gisteren. In de
kalender, die door het bu
reau van de legerbisschop
wordt uitgegeven, staan tus
sen gebeden en poëtische
teksten uitspraken als 'de
meisjes in de wereld zijn val
ser dan geld" en 'vrouwen
zijn als tomaten: slechts zo
lang ze groen zijn, kunnen ze
nog rood worden'.
SACC
De Zuidafrikaanse Raad van
Kerken (SACC) moet na de
verkiezingen meer afstand
van de regering nemen, ook
als dit een zwarte is. Dit zei
de secretaris-generaal van de
Wereldraad van Kerken, dr.
Kon rad Raiser, in Johannes
burg tijdens een persconfe
rentie voorafgaand aan de
vergadering van het Centraal
Comité. De Zuidafrikaanse
Raad van Kerken was in de
strijd tegen de apartheid de
stem van het volk. Na de ver
kiezingen doet er zich auto
matisch een verwijdering
tussen de bevolking en de re
gering voor, zo zei Raiser. Hij
verwachtte van de Zuidafri
kaanse kerken dat zij dan
een kritische houding tegen
de regering aannemen. De
SACC heeft vooral de Inka-
tha-beweging van Buthelezi
bekritiseerd een te eenzijdig
standpunt te hebben ingeno
men in de Zuidafrikaanse
politiek.
1 VRIJD4
De Afrikaanse kerken moeten zich verzetten tegen verde
re uitbuiting van hun continent. Daartoe heeft de secre
taris-generaal van de Wereldraad van Kerken, dr. Konrad
Raiser, opgeroepen. Hij sprak gisteren in Johannesburg
bij de opening van de vergadering van het centraal comi
té van de Wereldraad van Kerken.
ra (waar acht van de tien armste
landen van de wereld zijn gele
gen) zullen er ruim 4 miljard
gulden op achteruit gaan.
Raiser oefende kritiek op het
Internationaal Monetair Fonds
en de Wereldbank, die naar zijn
mening de absolute armoede
van de meerderheid van de Afri
kaanse bevolking slechts heb
ben verergerd. Er is in dit op
zicht alleen hoop voor Afrika als
de ontwikkelingslanden meer in
Afrika behoort tot de verliezers
van het GATT-akkoord over de
vrijmaking van de wereldhan
del, meende Raiser. De geïn
dustrialiseerde landen worden
er tot het jaar 2002 250 miljard
gulden beier van. Alle ontwikke
lingslanden kunnen gezamen
lijk op een winst van 125 mil
jard gulden rekenen, maar de
landen ten zuiden van de Saha-
JOHANNESBURG.
De Zuidafrikaanse kerken heb
ben gisteren de Wereldraad van
Kerken geprezen voor het Pro
gramma ter bestrijding van het
racisme (PCR). Tijdens een
feestelijke kerkdienst in Johan
nesburg zei de methodistenbis
schop M. Stanley Mogoba, die
zelf vier jaar op Robbeneiland
gevangen heeft gezeten: „Zon
der het PCR zou Zuid-Afrika
nog lang niet zo ver zijn ge-
Volgende week viert de We
reldraad het 25-jarig bestaan
van het programma, waarvan
de Nederlander Boudewijn Sjol-
lema de eerste directeur was.
Aan het eind van de jaren zestig
wees de Wereldraad de apart
heid als het grootste kwaad in
de wereld aan. Het bestaan van
het PCR was voor veel slachtof-
Het gesprek over de erkenning
van de kerkelijke ambten wordt
verlamd door de asymmetrie in
de dialoog: de kerken die een
bisschoppelijke structuur ken
nen, leggen ogenschijnlijk hun
wil op aan kerken waar de syno
de het hoogste besluitvormende
orgaan is. Zij weigeren de gel
digheid van de ambten in de sy
nodale kerken te erkennen.
De rooms-katholieke theo
loog prof. dr. A.W.J. Houtepen
pleitte gisteren in zijn oratie als
hoogleraar oecumenica aan de
theologische faculteit van de
Rijksuniversiteit te Utrecht voor
een 'omkering van de be
wijslast'. Niet de vraag of de
ambten kunnen worden erkend
moet voorop staan, maar de
vraag of het in overeenstem
ming met de christelijke traditie
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERV. KERK
Beroepen: te Diepenheinr B.
Prakke te Oosterhesselen, te We-
zep. deelgemeente Pauluskerk:
H.W.J. Faassen te Serooskerke
(Walcheren).
Benoemd: alsgeestelijk'verzorger
van de St. Maartenskliniek te
Nijmegen: mevr. K.M. Heijniste
Rheden (Reformatorische Kerkge
meenschap, parttime), die deze
benoeming heeft aangenomen.
Bedankt: voor Huizen: J. Veldhuij-
zen te Putten; voor Schoonre-
woerd H. Westerhout te Zeist.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepbaarstelling: mevr. H B E
van Galen, Wilhelminastraat 92-3,
1054 JL Amsterdam, tel: 020-
6835795, G.K. Verheule, Tobias
Asserlaan 353, 1111 KA Diemen,
tel: 020-6903085.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt: voor Lethbridge (Cana
da) en voor Rilland Bath: L. Blok
te Nunspeet; voor Meeuwen: Chr.
van der Poel te Yerseke.
REM.BROEDERSCHAP
Beroepen: te Haarlem (part-time):
drs. A.A. in 't Veld, oud-voorzitter
van de broederschap, wonende te
Haarlem, die dit beroep heeft aan
genomen; te Haarlem (part-time):
mevr. drs. C.C.S. de Croo de
Jongh, wonende te Leiden, die dit
beroep heeft aangenomen.
deze organisaties te zeggèn krij
gen, aldus de secretaris-gene
raal.
Ook het democratiseringspro
ces in Afrika stagneert, consta
teerde Raiser. Weliswaar is er in
enkele landen een einde aan de
dictatuur gekomen, is Namibië
onafhankelijk geworden en
loopt de apartheid op haar
laatste benen, maar er is ook
sprake van een duidelijke terug
val en van groeiende etnische
spanningen.
In talrijke Afrikaanse landen
zijn de pogingen mislukt om
door het houden van verkiezin
gen de democratie in te voeren.
De secretaris-generaal is daar
niet verwonderd over. Demo
cratisering moet samengaan
met meer sociale e
sche gerechtigheid.
De Afrikaanse Raad van Ker
ken heeft enkele initiatieven op
theologisch, ethisch en sociaal-
politiek gebied genomen die
moeten leiden tot een hoopvol
perspectief voor Afrika. Veel
kerken in Afrika hebben positief
gereageerd op deze 'theologie
van de reconstructie'.
Ook de voorzitter van het
centraal comité, aartsbisschop
Aram Keshishian uit Beiroet,
uitte kritiek op de huidige we
reldeconomie. De gevolgen
daarvan zijn verwoesting van
het milieu, sociaal onrecht en
consumptiedwang. Na de in
eenstorting van het communis
me is het kapitalisme voor velen
een bevrijding geweest. De
vraag is echter of het vrije-
marktsysteem werkelijk de op
lossing is voor de grote proble
men in de wereld. Keshishian
riep de christenen op tot een
verantwoorde levensstijl.
De Armeens-apostolische
aartsbisschop pleitte voor een
theologie waarin God in het
middelpunt staat. In de eucha
ristie (avondmaal) openbaart
zich God, zo zei hij. Deze op
merkingen werden weerspro
ken door de gereformeerde af
gevaardigde drs. Aukje Westra.
„Niet in de eucharistie open
baart God zich, maar in de ont
moeting van mensen. God zal
ons alleen vinden en wij zullen
God alleen vinden, als we ande
ren in de ogen kijken en als we
andere mensen dienen."
fers een teken van hoop, zei
Mogoba.
De giften uit het speciale
fonds van het PCR aan bevrij
dingsbewegingen in het toen
malige Rhodesië en in Zuid-
Afrika riepen bij kerken in het
Westen, ook in Nederland, veel
weerstand op. „Degenen in
Zuid-Afrika die u als een mon
ster hebben gezien, zullen spoe
dig ontdekken dat u voor ons
fantastische broeders en zusters
bent", zei de voorzitter van de
Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken, bisschop K.E.M. Mgojo, tot
de leden van het centraal comi
té van de Wereldraad.
Dr. C.F. Beyers Naudé, één
van de apartheidsbestrijders
van het eerste uur, sprak tijdens
de dienst een woord van veroot
moediging uit namens het ge
hele volk van Zuid-Afrika. Hij
deed dat in zijn moedertaal, het
Afrikaans, 'en dat doe ik graag'.
is eikaars ambten niet te erken-
Niet alleen het theologisch
onderzoek, maar ook de ge
schiedenis van de kerkelijke
praktijk levert volgens Houte
pen voldoende argumenten om
uit te gaan van eeen 'geldige'
bediening van de sacramenten
in bijvoorbeeld de protestantse
kerken.
Houtepen (53) blijft directeur
van het Interuniversitair Insti
tuut voor Missiologie en Oecu
menica in Utrecht, waaraan hij
sinds 1979 is verbonden. Daar
voor werkte hij tien jaar bij het
pastoraal centrum van het bis
dom Breda. Houtepen, die lid is
van de commissie voor geloof
en kerkorde van de Wereldraad
van Kerken, promoveerde in
1973 op een proefschrift over de
onfeilbaarheid van de paus.
Bijdragen
aan dialoog
en verzoening
in Latijns-
Amerika
Ana Langerak: „Belan
gen van vrouwen
moeten terug te vin
den zijn in alle activi
teiten van de Wereld
raad van Kerken."
FOTO ANP
GENEVE EPD»
Zelfs in het bonte gezelschap
van culturen, nationaliteiten
en geloofsrichtingen bij de
Wereldraad van Kerken is de
nieuwe directeur van de afde
ling zending, educatie en ge
zondheidszorg een unicum: ze
verenigt drie mentaliteiten in
één persoon. Ana Langerak
werd 49 jaar geleden in Neder
land geboren, emigreerde als
12-jarige met haar ouders naar
de Verenigde Staten en woon
de vanaf 1968 met enkele on
derbrekingen in Costa Rica.
Van de Nederlanders erfde ze
haar onafhankelijkheid, van de
Amerikanen haar pragmatis
me en van de Latijnsamerika
nen haar solidariteit met de
Voor de pedagoge en theo
loge betekende de nieuwe baan in Genève 'thuis
komen'. Van 1982 tot 1985 werkte ze ook al voor
de zendingsafdeling van de Wereldraad van Ker
ken. Bij haar terugkeer trof ze tot haar verrassing
ook twee van haar toenmalige collega's aan in
leidinggevende functies. Zelf is ze sinds dr. W.A.
Visser 't Hooft aftrad als eerste secretaris-gene
raal, de hoogste Nederlandse bij de Wereldraad.
In Costa Rica en ook in Nicaragua werkte de
lutherse Langerak als docente en predikante. Bij
de Latijnsamerikaanse Raad van Kerken be
kleedde ze functies op het terrein van vrouwen
en vluchtelingenproblematiek, volwas
seneneducatie en de opleiding van leidingge
venden. Ze had voorzitter van de Raad van Ker
ken in Latijns-Amerika kunnen worden, ware
het niet dat ze meent dat zo'n hoge post door
iemand uit het land zelf moet worden bekleed.
Ze gaf graag gehoor aan het
iV* verzoek bij de 'zeer geliefde'
f MWereldraad in Genève te ko-
men werken. Haar beeld van
oecumene is gevormd door de
oecumenische bloeitijd in de
jaren zeventig en tachtig.
Vooral de praktische solidari
teit van de Wereldraad met de
mensen in Latijns-Amerika
was voor haar belangrijk. Nu
wil ze vanuit Genève bijdragen
aan de opbouw van een bur
germaatschappij en aan dia
loog en verzoening in Latijns-
Amerika.
Ze is de eerste directeur van
de nieuwe afdeling van de We
reldraad. In die functie moet
ze uiteenlopende zaken als ge
zondheid, zending en educatie
met elkaar in verband bren
gen. Tot haar taken behoren
de voorbereiding van de vol
gende wereldzendingsconferentie en een studie
naar de verhouding tussen cultuur en geloof.
Dat thema ligt erg gevoelig in de raad, waarin
323 kerken met uiteenlopende theologieën en
culturele tradities vertegenwoordigd zijn.
Een belangrijk terrein is bovendien .de hulp
aan Oosteuropese lidkerken. Die kerken worden
va^k overvraagd door de eisen die aan ze wor
den gesteld op het gebied van christelijke vor
ming en nieuwe mogelijkheden tot evangelisa
tie. Langerak wil zich ook voor de belangen van
vrouwen inzetten. Ze meent dat die belangen
terug te vinden moeten zijn in alle activiteiten
van de Wereldraad en niet in afzonderlijke pro
gramma's moeten worden ondergebracht. Op
dat gebied is er in Genève nog zeer veel werk te
HET WEER
Anti-wintersfeer
Motc
Heel geleidelijk begon er gisteren
zachtere en vochtige lucht over Ne
derland uit te stromen, maar het
warmtefront toonde niet veel acti
viteit. Het Azoren-hogedrukgebied
behield een stevige uitloper naar
West-Europa en dat onderdrukte
de neerslagvorming. Een over de
Britse Eilanden naderend koufront
ondérgaat hetzelfde lot. De neer
slagband trekt komende nacht van
noord naar zuid over het land, maar
verpietert daarbij. Op de lange ter
mijn echter komen robuustere sto
ringen langszij; de eerste op zon
dag. Wind en regen geven dan aan
houdend een anti-wintersfeer,
waarbij de temperatuur 's nachts
boven nul blijft terwijl ook de mid
dagtemperatuur op een vrij hoog
peil zit: tussen 5 en 9 graden.
Wie de vijfdaagse verwachting da
gelijks kritisch volgt, zal het wel
zijn opgevallen dat daarin van dag
tot dag soms grote veranderingen
optreden. Het ECWMF (Europees
centrum voor middellange termijn-
verwachtingen) vervaardigt twee
maal daags een voorspelmodel tot
wel 10 dagen vooruit. Atmosferi
sche gegevens van een wereldom
vattend netwerk van meetpunten
worden na miljarden berekeningen
door de Cray-supercomputer omge
zet in een werkmodel voor de Eu
ropese weerdiensten. De meteoro
loog krijgt een aantal grafische
kaarten (progs) voorgeschoteld, die
hij dan moet zien te vertalen in
weertermen zoals wind, tempera
tuur, bedekkingsgraad en neerslag
het rijtje cijfers dat u bij sommige,
weerberichten aantreft.
In de praktijk wordt de verwachtinj
slechts tot vijf dagen vooruit gepre'
senteerd; verder in de toekomst
blijkt het model niet goed genoeg
te werken. De prognose voor 24
uur vooruit is voor zeker 85 procer
betrouwbaar, maar dit percentage
is bij vijf dagen teruggelopen tot
circa 55 procent. Met alle modern
hulpmiddellen die de wetenschap
ten dienste staan, lijkt het niet mo
gelijk een goede lange termijnver
wachting te maken, bijvoorbeeld
voor een week of meer vooruit.
De atmosfeer is een chaotisch sys
teem, waarin kleine veranderingen
vandaag kunnen leiden tot et
weersomslagover een week. Juist
de kleine verstoringen kunnen doa
de mazen van het net glippen. In
het computermodel wordt de at
mosfeer nauwkeurig nagebootst,
maar een kleine afwijking in de be
gintoestand kan leiden tot een fc
tengroei in het model van een pc
dagen later. Doorgaans geeft de
'vijfdaagse' toch wel een aardige
trend aan van het te verwachten
weer, al is het is raadzaam een ri
me marge te gebruiken bij de aa
gegeven waarde, vooral op de vie
de en vijfde dag.
Aarda
ren h
autofc
1919 i
huis c
broed
Oude
scheii
nen,
ziend
dat ei
met c
legde
een v
bedri
dat ir
staan
ne
strek
Ilmo
Nog
Boor
betrc
recte
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Veranderlijk bewolkt en
Schotland af en toe regen
of buien, soms met hagel.
In Engeland wat meer zon
en kleinere neerslagkan
sen. Maxima ongeveer 8
België en Luxemburg:
Wolkenvelden, ook enkele
opklaringen en plaatselijk
wat regen of motregen.
Middagtemperatuur van 8
graden aan zee tot onge
veer plus 3 in de Arden-
Wolkenvelden, i
westen plaatselijk wat re
gen of motregen. Elders
vrijwel droog. Middagtem
peratuur oplopend naar ongeveer 8 gra
den, in het oosten wat lager.
Droog en overwegend zonnig. Middag-
temperaturen aan zee vandaag rond 11
graden, morgen enkele graden hoger, 's
Nachts landinwaarts plaatselijk lichte
Half tot zwaar bewolkt en enkele
geleidelijk iets afnemende wind. Ma:
mumtemperatuur ongeveer 17 graden.
Spanje:
Flinke zonnfge perioden en droog, ai
de Golf van Biskaje
plaatselijk wat regen. Middagtempera
tuur aan de Costa's rond 13 graden.
Canarische Eilanden:
Aan de noordzijde van de eilanden half
tot zwaar bewolkt en enkele buien. Aan
de zuidstranden nu en dan zon en waar
schijnlijk droog. De koude noordenwind
ZATERDAG 22 JANUARI 1994
Zon-1
Zon op 08.33 Zon onder 17.05
Maan op 12.33 Maan onder04.00
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 10.48 23.27
Laagwater 05.45 18.37
Weerrapporten 20 januari 19 uur:
enkele bui. I
veer 14 graden.
Zuid-Frankrijk:
In het westen enkele wolkenvelden, el
ders overwegend zonnig. Droog. In het
Rhönedal staat vandaag nog een stevige
mistral. Maxima ongeveer 8 graden,
vandaag in de noordelijke streken nog
lagere temperaturen. In de Franse Alpen
en Pyreneeën loopt de temperatuur op
2000 meter op tot dicht bij het vries-
Langzaam naar het zuidoosten wegtrek
kende wind, régen en onweer, gevolgd
door zonnige perioden. Maxima van 5
graden in de Po-vlakte, 13 bij Rome en
circa 16 op Sicilië. In de Alpen en Dolo
mieten overwegend zonnig en rustig
weer, maar vandaag op de toppen nog
veel wind. Temperatuur op 2000 meter
oplopend tot rond het vriespunt.
Griekenland en Kreta:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd tot tijd
regen of buien. Morgen steekt op de
Egeïsche Zee een stevige noordenwind
op. Kouder met morgen maxima aan zee
rond 14 graden, in het noordoosten rond
9 graden. Kreta: Wolkenvelden, ook af
en toe wat zon-en plaatselijk regen. Mid-
dagtemperatuur dalend naar 14 graden.
Turkije en Cyprus:
Aan de Turkse westkust half tot zwaar
bewolkt en vooral vandaag plaatselijk re
gen. Aan de zuidkust en op Cyprus af en
plaatsen droog.
Middagtemperatuur van 10 gra
de Dardanellen tot 20 op Cyprus,
gen iets lager.
Duitsland:
wolkenvelden e
jen of motregen. In het
midden en zuiden droog en perioden
met zon, ook plaatselijk m
van 3 graden ir
Barcelona licht bew.
Berlijn zwaar bew.
Boedapest zwaar bew
Brussel zwaar bew
Cyprus zwaar bew.
wl 1-1 1
