'Het is allemaal genade'
I
V
Kerk Samenleving
Maria blijft
bron van
inspiratie
WOENSDAG 19 JANUAR11994
.A/OEI
BUITENLAND KORT
Mensenrechten
De Peruaanse bisschop Juan
Luis Martin heeft de 8000 ge
vallen van schending van
mensenrechten sinds 1990 in
zijn land veroordeeld. Hij
deed dit nadat de voorzitter
van de Peruaanse Vredes-
raad, de voormalige secreta
ris-generaal van de Verenig
de Naties Javier Perez de
Cuellar, hem de mensen-
rechtenprijs Maria Elena
Moyano had overhandigd.
Martin wees op de ernstige
schendingen van de men
senrechten in zijn bisdom
Pucallpa. De Maria Elena
Moyano-prijs is ingesteld ter
nagedachtenis van de burge
meester van de Peruaanse
stad San Salvador, een men
senrechtenactiviste die in fe
bruari 1992 door leden van
de guerrillabeweging Lich
tend Pad werd vermoord.
Schumanmedaille
Aartsbisschop J. Degenhardt
van Paderhorn heeft in het
Franse Metz de gouden Ro-
bert-Schumanmedaille in
ontvangst genomen. Daar
mee wordt zijn inzet voor
Europese integratie geëerd.
De voorzitter van het Robert-
Schumangenootschap, R.
Dörflinger, prees bij de uit
reiking zijn jarenlange inzet
voor 'het naar elkaar toe
groeien van volken en men
sen in Europa'. De Hambur
ger maecenas A. Töpfer riep
de prijs in 1966 in het leven
om het engagement voor Eu
ropa van vooraanstaande
persoonlijkheden te eren. De
eerste die de medaille ont
ving was de voormalige Duit
se bondskanselier K. Aden
auer. Andere hoogwaardig
heidsbekleders die haar kre
gen waren onder meer de
voormalige minister-presi
dent van België, W. Martens,
de voorzitter van het Euro
pees gerechtshof R. Le Court
en de vroegere Duitse Bond
spresidenten W. Scheel en O.
van Habsburg.
Bezittingen
De joodse gemeenschap in
Tsjechië moet haar bezittin
gen terugkrijgen die tijdens
de Duitse bezetting en ten
tijde van het communisme
zijn gestolen of door de staat
zijn geconfisqueerd. Dat
heeft de Tsjechische regering
in Praag gisteren besloten.
Een wetsvoorstel van die
strekking wordt voorgelegd
aan het parlement. Het bezit
omvat synagogen, gebeds
ruimten, begraafplaatsen,
woonhuizen en ambtswo
ningen van rabbijnen, even
als musea, waardevolle ver
zamelingen en andere cul
tuurgoederen. In Tsjechië
wonen op dit moment onge
veer 3000 joden. Voor de
Tweede Wereldoorlog telde
de joodse gemeenschap nog
circa 120.000 leden.
Dialoog
Het Vaticaan en de Palestijn
se Bevrijdingsorganisatie
(PLO) willen hun contacten
intensiveren en de 'officiële
dialoog versterken'. Dat deel
de de woordvoerder van het
Vaticaan, Joaquin Navarro-
Valls, mee na het gesprek van
een PLO-delegatie met de
minister van buitenlandse
zaken van het Vaticaan,
aartsbisschop Jean-Louis
Tauran. en zijn staatssecreta
ris Claudio Celli. Aanleiding
voor het bezoek aan de I Jeili-
ge Stoel van de vierkoppige
PLO-delegatie onder leiding
van Zohdi Nashashibi, lid
van het Uitvoerend Comité
van de organisatie, was de
recente normalisering van de
diplomatieke relaties tussen
Israël en- het Vaticaan op 30
december. Volgens een ver
klaring van het Vaticaan was
de ontmoeting hartelijk.
Baptistengemeente Bethel snelst groeiende gemeente van Nederland
De vrije-baptistenpredi-
kant Orlando Bottenbley
bindt het 'zijn' Bethelge-
meente in Drachten regel
matig op het hart: „Laten
we alsjeblieft niet denken:
wij zijn het!, maar diep be
seffen dat het genade is."
Maar een beetje trots mo
gen ze in de Bethelkerk
best zijn; hun gemeente is
immers de snelst groeien
de van ons land. Volgende
maand begint Bottenbley,
noodgedwongen, met dub
bele ochtenddiensten.
„Een heel ingrijpende stap",
zegt Bottenbley over de beslis
sing om met ingang van de eer
ste zondag van februari twee
diensten na elkaar te beleggen.
Immers, tot nu toe werd nooit
echt op de tijd gelet, maar
straks zal Bottenbley de klok in
de gaten moeten gaan houden.
Het is niet anders, de kerk is
simpelweg te klein aan het wor
den voor de, op dit moment,
pakweg 750 bezoekers.
Bottenbley (42) is binnen en
buiten Friesland befaamd. Tot
frustratie van collega's die hun
schapen met moeite bij elkaar
houden, groeien de gemeenten
van de uit Suriname afkomstige
predikant als kool. In een paar
jaar tijd stampte hij een reeks
nieuwe kerken uit de grond: in
Sneek, Heerenveen, Franeker,
Groningen, Dokkum en
Leeuwarden.
De aanwas van de gemeente
in Drachten slaat alles. Toen
Bottenbley vijf jaar geleden
vanuit Lemmer kwam (ook daar
liet hij een stormachtig gegroei
de kerk achter), telde de ge
meente zo'n zestig volwassen
leden. Nu zijn dat er vijfhon
derd. Een record, zo stelde een
onderzoeksbureau onlangs vast.
Bottenbley blijft nuchter: „Het
is leuk dat men zoiets consta
teert. Maar wat is ons aantal op
Predikant Orlando Bottenbley: „Wat is
het totale inwonertal van
Drachten?"
Wat is zijn succesformule?
Bottenbley doet daar niet ge
heimzinnig over. Allereerst is de
brenger van de boodschap be
langrijk. „Dat is iets heel moei
lijks om naar voren te brengen,
want het klinkt zo hoogmoedig.
Maar het is een feit dat de ma
nier waarop de boodschap ge
communiceerd wordt van groot
belang is. Wat dat betreft moet
je vaststellen dat veel predikan
ten in de praktijk geen predi
kant zijn."
Maar er is meer. Ook het
functioneren van de gemeente
speelt een grote rol. „De sterke
eenheid en de liefdesband met
elkaar geeft de gemeente aan
trekkingskracht." Een belangrijk
element volgens Bottenbley is
verder de inrichting van de ere
dienst. „Als je op een eerlijke
manier een dienst bijwoont,
word je er door gepakt: de sfeer,
het soort liederen, de wijze
waarop gezongen wordt... dat
heeft een zeer krachtige wer
king."
Van grote invloed is daarnaast
het geloofsleven van de indivi
duele gelovigen. „We stimule
ren elkaar werkelijk als christe
nen te leven in de maatschap
pij. Het 'priesterschap aller ge
lovigen' krijgt bij ons werkelijk
handen en voeten." Deze vier
element zijn 'absoluut van zeer
groot belang', onthult Botten
bley, die toch nog een vijfde
toevoegt: zorg dat de gemeente
heel goed is gestructureerd.
Het is opvallend dat Botten
bley, die in tegenstelling tot veel
evangel ischen zeer grote waar
de hecht aan een goede theolo
gische opleiding, niet de bijbel-
getrouwe prediking noemt. „Ik
weet namelijk dat er heel veel
bijbelgetrouwe prediking is.
zonder dat er iets gebeurt."
Maar bijbelgetrouw zegt nog
niet alles. Belangrijk is niets aan
de 'boodschap af te doen, maar
deze wel pakkend en actueel te
brengen.
Bottenbley krijgt weieens
vanuit de reformatorische ker
ken het verwijt een 'schapenste
ler' te zijn. „Ik denk dat dat juist
niet het geval is. Wij trekken
maar heel weinig verontrusten
uit andere kerken. Bij ons ko
men vooral rand- en buitenker
kelijken". De bijzondere avond
diensten, die ook wekelijks
plaatsvinden, worden vooral
bezocht door deze groepen. En
ook deze diensten zitten stamp
vol.
Wanneer je zo'n uitstraling
hebt, is er dan niet het gevaar
van naloperij? Bottenbley ont
kent dit gevaar, hoewel hij be
aamt dat de 'groei in Lemmer
niet meer zo explosief is. Maar
de gemeente groeit daar nog
steeds sterk'. Het staat of valt
niet met de voorganger. „Je
moet die andere elementen die
ik noemde niet onderschatten".
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Dinxperlo: mevr. M A.
de Jager te Nijland; te Benschop: T
Wegman te Wijngaarden
Aangenomen: naar Brielle (SoW): E J.
Rietveld te Heinkeszand en Ove-
zande; naar Ballum-Hollum en Nes
op Ameland: P.L. Wansink te Rijssen
(dg. De Open Hof)
GEREFORMEERDE KERKEN
Bedankt: voor Rotterdam-Zuid/Ka-
tendrecht. mevr. drs. C.A. van 't Le
ven, l.l. zendingspredikant te Gambia
(W.Af.)
AMSTERDAM ANP»
Maria is nog steeds een belang
rijke bron van inspiratie. Op
merkelijk veel moderne kunste
naressen besteden aandacht
aan haar en geven 'nieuwe in
houd aan dit traditionele en be
tekenisvolle symbool'. Dat zegt
de stichting Amazone, een cen
trum voor vrouwen en kunst in
Amsterdam, die van 21 januari
tot 6 maart een expositie over
moderne Maria-verbeeldingen
heeft georganiseerd.
In het pand aan de Singel
worden werken geëxposeerd
van 25 vrouwen. Aanvankelijk
hadden zich zo'n honderd kun
stenaressen aangemeld. De ex
positie 'Prima Donna' toont
geen traditionele beelden van
Maria. De nadruk ligt niet zo
zeer op haar religieuze beteke
nis, maar op de manier waarop
zij in de loop van de geschiede
nis is afgebeeld. Zij is door de
kerk altijd afgeschilderd als
maagd en moeder: twee tegen
strijdige eigenschappen waarop
door de kunstenaressen wordt
gereageerd, zegt Van den Brink.
„Dit omstreden vrouwbeeld
houdt ook nu nog veel vrouwen
bezig."
De tentoonstelling wordt
morgen geopend door Cathari-
na Halkes, die zich als (emeri-
tus-)hoogleraar feminisme en
christendom veel met nieuwe
visies op Maria bezig heeft ge
houden. „Vanuit de feminis-
tisch-theologische hoek is
enorm veel geschreven over
Maria. Hoe hedendaagse kun
stenaressen tegen haar aan kij
ken, is veel minder bekend."
BOEKBESPREKING
Vail verlichting tot verduistering?
Een helclere, overzichtelijke kennismaking met christe
lijke theologen uit de laatste twee eeuwen. Dat had
hoogleraar Bram van de Beek - vanwege de Nederland
se Hervormde Kerk verbonden aan de Rijksuniversiteit
Leiden - voor ogen bij het schrijven van 'Van verlichting
tot verduistering?'. Hij stelt in dit boek rond de dertig
godgeleerden voor die sinds 1800 in belangrijke mate
de discussies over christelijk denken en doen hebben
bepaald en nog steeds bepalen. Van Schleiermacher en
Kierkegaard tot Kuitert en Chung.
Het uitgangspunt om iemand in het overzicht op te
nemen was voor hem niet het betrekkelijk subjectieve
gegeven hoe belangrijk de betreffende theoloog is ge
weest. Van de Beek ging vooral uit van de mate waarin
zijn onderwerp theologische discussies heeft beïnvloed
en men dus in het theologisch debat de kans loopt om
zijn naam tegen te komen. 'Van verlichting tot verdui
stering?' is daarmee heel geschikt voor iedereen die is
geïnteresseerd in theologie en een 'who is who' van
theologen zoekt. Ook beginnende studenten kunnen er
goed mee uit de voeten.
Van de Beek houdt de presentatie van de besproken
theologen zo kort mogelijk en noemt alleen die werken
van hun hand die in de discussie regelmatig een rol
spelen. Zijn boek is nadrukkelijk bedoeld als een eerste
kennismaking: „met mensen die op één of andere wijze
over God spreken. Het gaat dus om diegenen die het de
moeite waard vinden God wel ter sprake te brengen.
Sommigen doen dat terwijl ze diep geraakt zijn door de
vragen van de hedendaagse cultuur, andere doen dat
volgens lijnen door een eeuwenoude traditie uitgezet,
zonder zich al te zeer te laten storen door problemen
die van buitenaf worden aangedragen. Gemeenschap
pelijk is evenwel hun bezig zijn met spreken over God.
in de traditie van het christelijk geloof."
Van verlichting lot verduistering? theologen vanaf 1800 Bram
van de Beek. - Nijkerk Callenbach, 1993. - 157 p. ISBN 90-266-
0343-6. Prijs29,50 gulden.
Kijk mama, de tenen van God
Geloofsvragen van kinderen confronteren hun ouders
of opvoeders vaak heel nadrukkelijk met de kernvragen
van hun christen-zijn. Als op een onverwachts moment
klinkt: 'Heeft Jezus dan twee papa's: God en Jozef?' of
stilte' rond het geloof van kinderen doorbreken omdat
deze belastend is voor de toekomst van het christen
dom. Hij draagt dit boek dan ook op aan hen die 'de
last en de hitte van de dag' in de geloofsopvoeding
i, de tenen van Godomgaan met geloofsuitspraken e
Kijk n
De theoloog H. Kuitert.
FOTO HIELCO KUIPERS
'Waarom kon God de mensen niet beter maken', staan
veel mensen met een mond vol tanden. „Ouders hopen
heimelijk dat hun kinderen hen niet teveel met geloofs
vragen lastig vallen", schrijft Guido Debonnet in het
voorwoord van zijn boek 'Kijk mama, de tenen van
God'. „Ze zijn maar al te blij met het feit dat onderwij
zers en catechisten zich met geloofsonderricht inlaten!"
Maar ook op school en tijdens de catechisatie wordt het
vaak als moeilijk ervaren om geloofsvragen aan de orde
te stellen.
Om die communicatie met kinderen wel op een eer
lijke manier aan te gaan, schreef Debonnet dit boek.
Want, zo citeert hij een uitspraak van Jean-Marie Vian-
ney: 'Met kinderen niet over het geloof spreken is het
grootste onrecht dat hen kan worden aangedaan'. De
bonnet is een afgestudeerde onderwijzer die in 1965 tot
priester werd gewijd. Hij gaf godsdienstles en was do
cent catechetiek. om latér te worden benoemd als dio
cesaan inspecteur godsdienst voor hot basisonderwijs
in het hoofdgebied Roeselare (België). Debonnet is ook
actief als pastor.
In 'Kijk mama, de tenen van God' zet hij eerst een
thema voor volwassenen uiteen. Daarna komen pas de
vragen of de uitspraken van kinderen aan bod, met een
beschrijving van de moeilijkheid en met een schets van
een antwoord. Debonnet wil met deze uitgave 'de grote
Niet alleen
De dichteres Co 't Hart kreeg - 'als zovelen' - in haar
naaste omgeving te maken met de ziekte kanker. „In
die periode leerde ik, dat er geen zinvollere meebele
ving van dit leed is, dan dicht bij degene te blijven, die
deze ziekte en behandeling moet ondergaan. Met je ge
bed, je arm om .de schouder, dat ene woord, dat aan
geeft hoeveel degene die je liefhebt voor je betekende
en betekent."
In 'Niet alleen' bundelde zij een aantal gedichten
over het omgaan met de ziekte kanker en de behande
lingen, zoals chemotherapie, die worden toegepast. Uit
haar poëtische teksten spreekt moed, vertrouwen en
geloof. Maar ook ongeloof, opstandigheid en ontluiste
ring.
'Vandaag ging ik de voordeur uit,
voor 't eerst weer op de been,
na dagen voelde ik de zon
en ik keek om me heen
- wat misselijk en draaierig
tot huilens toe vermoeid -
naar wat een mooie morgen werd,
tot stervens toe geboeid.
Het centrale thema is voor 't Hart het 'samengaan' met
degene die aan de ziekte lijdt. „Als het moet tot het ein
de. dat vol ontluistering lijkt, maar dat je gaandeweg
met verwondering vervult, omdat je er getuige van
bent; het is met God en in God toch de weg naar een
nieuw begin. Dat is troost voor beiden. Ook troost voor
naderhand. Dit door te geven aan velen is mijn bedoe
ling met deze bundel."
Niet alleen gedichten over vervreemding en eenzaamheid na
chemotherapie Co 't Hart. - Kampen Kok Voorhoeve, 1993. -
43 p. ISBN 90-297-1182-5. Prijs9,90 gulden.
HET WEER
HANS VAN ES
Verversing van lucht
De invloed van de mens op het
weer is een veelbesproken onder
werp dat zeker van toepassing is op
een dichtbevolkt gebied als het on
ze. Onder sommige weersomstan
digheden, zoals situaties met wei
nig wind, wordt met verfijnde ap
paratuur een verhoogde concentra
tie van vervullende stoffen geme
ten. Gelukkig leven wij in een land,
waar het meestal voldoende waait,
zodat alarmerende concentraties
zeldzaam zijn. Maar op windstille
dagen is vaak met het blote oog te
zien, wat wij mensen aan afval in
de atmosfeer dumpen. Op rustige
dagen kunnen boven Botlek en
IJmond industriële cumuluswolken
ontstaan door de uitstoot van
warmte en vocht. Soms kan dit de
aanstoot geven tot de vorming van
een hele wolkenstraat, terwijl de
rest van de hemel vrij van wolken
blijft. Een fraai staaltje van mense
lijke weersbeïnvloeding.
Een lezeres uit Santpoort neemt op
kalme dagen 'wolkenbanen' in de
richting van de aanvliegroutes bij
Schiphol waar en vermoedt een re-
duktie aan zonne-uren boven dit
gebied. Bij inversies met koude
lucht aan de grond en wat warmere
daarboven kan dicht bij het aard
oppervlak een heiige laag ontstaan.
Daarbij kunnen er vooral bij lage
zonnestand bruine vegen van stof
of vocht zichtbaar worden. Op gro
te hoogte vormen de uitlaatgassen
van vliegtuigen soms condensstre-
pen, bestaande uit ijskristallen.
Voorwaarde is wel dat de boven
lucht voldoende vocht bevat. Voor
al bij de nadering van een warmte-
front, dat al van nature hoge bewol
king met zich meebrengt, zijn vaak
vele 'contrails' te zien. Een drama
tische vermindering van zonne
schijn geven genoemde voorbeel
den niet. Het is wel duidelijk dat I
de natuur soms menselijke hulp
krijgt bij het proces van wolkenvor-
mingen neerslag.
De komende dagen wordt de lucht I
voldoende ververst bij een door-
staande zuidwesten-tot westen
wind. De aangevoerde lucht is van
oorsprong afkomstig vanaf de ijs- i
koude oostkust van Canada, maar
warmt tijdens de Atlantische over
steek op tot een graad of 5 a 6 bij
ons. Fronten brengen soms wat re
gen, maar tussen de neerslagge-
bieden is er regelmatig ruimte voor i
zon, afgewisseld door een bui. Een
wisselvallig vooruitzicht dus, zon
der echt grote hoeveelheden regen.
Pas in de loop van het weekeinde is
er een neiging tot wat kouder weer
met winterse buien.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
donderdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Vandaag in zuidoost-Enge-
Schotland
bewolking en later regen
of motregen. Maxima rond
5 graden, maar morgen in
België en Luxemburg:
Vandaag
uit enige tijd reger
gen half
morgen half tot zwaar bewolkt en
buien. In het oosten vandaag
gend zonnig, morgen wolkenvelden en
plaatselijk wat regen. Middagtempera-
tuur oplopend naar ongeveer 8 graden in
Bretagne en ongeveer 4 graden in de Vo
gezen en de Jura. Vooral in de nacht van
dinsdag op vandaag landinwaarts op
veel plaatsen lichte, hier en daar matige
Zonnig, aan de Costa's tussen Valencia
en Malaga en vooral vandaag ook wol
kenvelden en plaatselijk regen. Aan de
Golf van Biskaje vandaag eerst nog en
kele opklaringen, verder meest bewolkt
en perioden met regen. Plaatselijk staat
er veel wind. Middagtemperatuur aan de
Costa's van 10 graden bij Barcelona tot
15 plaatselijk ten zuiden van Bemdorm.
Canarische Eilanden:
Aan de noordzijde van de eilanden half
tot zwaar bewolkt en enkele buien. Aan
de zuidstranden nu en dan zon en waar
schijnlijk droog. Er wa
WEERRAPPORTEN
DONDERDAG 20 JANUARI 1994
Zon op """os3"?" Zon onder 17.02
Maan op 11.28 Maan onder01.52
Waterstanden IJmuiden
Hoog water 08.38 21.08
Laag water 03.46 16.36
Weerrapporten 18 januari 19 uur:
noordenwind. Maxin
den rond 18 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag overwegend zonnig. Morgen
wolkenvelden en vooral in de westelijke
departementen plaatselijk regen, in de
Pyreneeën sneeuw. Aan de Cöte d'Azur
neemt de wind tijdelijk af, maar morgen ^0^'™ tZ" JT
steekt een stevige Mistral op in het ge- Twente zwaarbe'
bied van de Rhone. Aanhoudend koud viissineen zwaarbe1
met maxima enkele graden boven nul. Maastricht halfbew
Aan de Cöte d'Azur vandaag middag- Aberdeen zwaar bei
temperatuur rond 10 graden, morgen Athene zwaarbe'
weer kouder. In de Franse Alpen en Py- Barcelona licht bew
reneeën ligt de temperatuur op 2000 Berlijn sneeuw
meter hoogte rond -5 graden, morgen in Boedapest onbew.
de Franse Alpen bij veel wind rond -8 Bordeaux onbew
waarschijnlijk meer zon en droog. Er
waait een stevige noordenwind. Koel
met maxima rond 12 graden.
Italië:
Vandaag eerst nog hier en daar zon, ver-
Frankfurt half bew
der r
pern
gen, mogelijk
morgen valt plaatselijk veel neerslag
Maxima van 4 graden in de Po-vlakte
13 bij Rome en circa 16 op Sicilië. In
de Alpen en Dolomieten vandaag zon
nig, morgen enige tijd sneeuw en moge
lijk vel wind. Temperatuur op 2000 me
ter hoogte rond -6 graden.
Griekenland en Kreta:
Vandaag half tot zwaar bewolkt en een
verspreide bui. Morgen van het westen
uit regen. Middagtemperatuui
rond 16 graden,
