Gevel Lakenhal in oude luister hersteld
De hoofdrol is voor de kinderen
Internationale schrijvers op Rotterdams prozafestival
Cultuur&Kunst
5 'Nederlandse
vormgeving
nog te weinig bekend'
Soberheid en kracht
verenigd in Rode Cirkel
Cristina Deutekom: ruzie
met Belcanto Festival
Expositie Rem Koolhaas
in Museum of Modern Art
blNSDAG 18 JANUAR11994
Grammy-winnaar Harry Nilsson dood
los angeles De Amerikaanse zanger-componist Harry Nilsson,
die twee Grammy's gewonnen heeft, is in Los Angeles overleden.
De schrijver van Everybody's Talkin (1969), die nooit hersteld is
van een hartaanval in februari 1993, stierf in zijn slaap. Hij is 52
jaar geworden. Everybody's Talkin was de titelsong van de film
Midnight Cowboy (1969) met de acteurs Jon Voigt en Dustin
Hoffman. Nilsson kreeg ook een Grammy (hoge Amerikaanse
onderscheiding voor muziek) voor het lied Without You (1972).
Nederlands debuut violiste Bachmann
eindhoven De Amerikaanse violiste Maria Bachmann treedt op
21 januari voor het eerst op in Nederland. In Muziekcentrum
Frits Philips in Eindhoven spéélt ze samen met het Brabants Or
kest het Vioolconcert no. 5 KV 219 van Mozart. Bachmann wordt
beschouwd als een van de meest talentvolle jonge musici in de
Verenigde Staten. In 1990 won ze het befaamde internationale
Tsjaikovski Concours in Moskou. Bachmann trad eerder op in
onder meer Parijs, Rome, Boedapest, Tokyo en Taiwan. Het pro
gramma voor het concert vermeldt verder de Symfonie no.5 in
cis van Mahler. Het Brabants Orkest staat onder leiding van Ar-
pad Joó. Het concert wordt op 23 januari herhaald in het Casi
notheater in Den Bosch.
Fotocollectie Rijksdienst naar musea
Amsterdam Het Rijksmuseum en Stedelijk Museum in Amster
dam krijgen de omvangrijke fotografiecollectie van de Rijks
dienst Beeldende Kunst (RBK) in permanente bruikleen. Het
19de eeuwse deel wordt ondergebracht in het Rijksmuseum,
maar er is afgesproken dat ook het Van Gogh Museum daarvan
actief gebruik mag maken. Het 20ste eeuwse deel komt in
bruikleen van het Stedelijk Museum, dat al over een belangrijke
eigen fotocollectie uit deze eeuw beschikt. De officiële overhan
diging van de collectie gebeurt op 26 januari tijdens een bijeen
komst in het Rijksmuseum.
Openbare les Jeugdtheaterschool
alphen aan den rijn De Jeugdtheaterschool Zuid-Holland geeft
morgen om vier uur een openbare les in het Alphense Parkthea
ter. Theo Ham, docent en directeur van de school, laat dan zien
wat er op het gebied van toneel zoal te beleven valt. De school is
in samenwerlang met Expressie '70 in 1992 in Alphen met speel-
leerklassen begonnen. Aan het eind van dit seizoen geven de
leerlingen, samen met die van klassen uit andere plaatsen, een
presentatie in de Goudse schouwburg. Meer informatie bij de
jeugdtheaterschool in Gouda: 01820-84877.
:id dii
gt ti
i rap
i keulen anp)
nitee
irpol]
-r.tra! Nederland is een' vormgevings-
lsier; land van een zeer hoog interna
tionaal niveau, maar weinig
Duitsers weten dat. Ze komen
niet verder dan de meubels van
Rietveld en de vooroorlogse be-
weging De Stijl. Dat zegt Brigitte
Tietzei, directeur van het Muse-
rl um fQr Angewandte Kunst in
I Keulen.
In haar museum werd de ten-
kunst
recensie roos van PUT
Expositie: Nannie Nuyten, keramische
hutten,'en Ralph de Pagter, krijtschilderij-
en. Te zien: t/m 23/1, do. 13,00-17.00
uur, za. en zo. 13.00-17.00 uur, galerie De
Rode Cirkel, Zoeterwoudse Singel 7a, Lei-
Het werk van de exposerende
kunstenaars, Nannie Nuyten en
Ralph de Pagter, in galerie De
Rode Cirkel is zeer verschillend
van aard. Zowel in discipline -
keramiek van klein formaat en
krijtschilderijen met monumen
tale afmetingen- als in inhoud.
Als twee kunstenaars in één
ruimte exposeren bestaat de
kans dat het werk van één visu
eel meer aandacht vraagt dan
het werk van de ander. Oorzaak
hiervan kan liggen in de zeg
gingskracht van de toegepaste
vormentaal, het kleurgebruik, of
eenvoudigweg de afmetingen.
Bij deze expositie valt het werk
van Nuyten visueel weg bij dat
van De Pagter.
De keramische hutten van
Nannie Nuyten zijn gemaakt
van het materiaal steengoed. De
aardekleuren, verschillende tin
ten bruin, variërend van donker
naar licht, overheersen. De
vorm van de hutten is die van
een indianentent, lijkend op
een piramide met ronde hoe
ken. Het formaat is klein, onge
veer 30-40 centimeter en de iets
grotere zijn circa 50-60 centi
meter. Iedere 'tent' heeft een
gelijke basisvorm, maar de toe
gevoegde decoraties verschillen -
van eikaar.
Nuyten brengt variatie in de
hutten door bijvoorbeeld de in
gangen te vergroten, of te ver
kleinen. Of zij doet iets met de
punt van de hut. De hutten zijn
ook verschillend beschilderd.
Waarschijnlijk kan de kunstcra-
de
i het i
- het
Vervuild monument krijgt oorspronkelijke kleuren terug
De monumentale voorgevel van het Stedelijk Museum
De Lakenhal wordt gerestaureerd. Het uit 1640 daterende
meesterwerk, ontworpen door de toenmalige stadsarchi
tect Arent van 's-Gravesande, is in de loop der jaren sterk
vervuild en op sommige plaatsen beschadigd. Schoon
maken en reparatie is dringend noodzakelijk. Architect
Bob van Beek heeft een plan gemaakt om de roemrijke
gevel weer in oude luister te herstellen.
leiden. jan rusdam
De voorgevel van De Lakenhal
en de buitenmuur rond het
voorplein zijn versierd met tal
rijke decoraties die herinneren
aan de bloeiperiode van de tex
tielnijverheid in Leiden. Op het
voorplein werd het laken ge
keurd. Het gebouw zelf diende
als onderkomen voor de staal
meesters en gouverneurs die er
hun werk- en vergaderruimten
hadden.
Vijf grote zandstenen reliëfs,
aangebracht in de hoofdgevel,
tonen verschillende fases van de
wolverwerking: het kammen en
scheren, ruwen en droogsche-
ren, het verven, weven, het keu
ren en het stempelen. Boven
deze reliëfs is een gevelsteen te
zien met de, voorheen vergulde
letters LAECKEN HALLE en in
Romeinse cijfers het bouwjaar.
De gevel wordt bekroond door
een tympaan die is opgesierd
met een wapensteen waarop
het stadswapen van Leiden is te
Boven de toegangspoort naar
het voorplein van het museum
staat een volmolen. Een derge
lijke molen werd gebruikt bij
het bewerken, het zogeheten
vollen, van de wollen stof. Ver
der zijn nog stapels laken en
knotten te zien die ook verwij
zen naar de textielindustrie.
Door de jaren heen is de mo
numentale gevel van het ge
bouw, dat in 1874 als museum
voor het publiek werd openge
steld, flink vervuild. „Iedereen
kan zien dat het hard toe is aan
een schoonmaak- en schilder
beurt", zegt museumdirecteur
Jetteke Bolten. „De hele gevel is
zwart geblakerd en op sommige
plekken zelfs beschadigd. Als we
daar niet snel iets aan doen gaat
het onherstelbaar achteruit.
Kleurrijk
Door de jaren heen is er een
soort gewenning ontstaan,
maar zo grauw als de gevel zich
nu aan den volke toont is die
natuurlijk niet altijd geweest.
Integendeel. De vroegere bouw
meesters waren absoluut niet
zuinig als het ging om het aan
brengen van kleur op gevels en
ornamenten. Architect Bob van
Beek heeft een schildersbestek
uit 1784 teruggevonden waaruit
blijkt dat het natuursteenwerk
in de hoofdgevel van De Laken
hal indertijd licht okerkleurig
was en de ornamenten waren
ingevuld met heldere kleuren.
De kozijnen waren olijfgroen.
Kortom: de nu zwartgeblakerde
gevel bood ooit. een vrolijk ge
kleurde, luisterrijke aanblik.
Met de restauratie van de
voorgevel wordt vermoedelijk
dit voorjaar begomien, maar
ook binnen ligt het werk niet
stil. Na het opknappen van twee
benedenzalen wordt een begin
gemaakt met de bovenverdie
ping, waar de historische afde
ling is gevestigd. Tijdens de ver
bouwing zullen de Leidse schat
ten als de hutspot, het wandta
pijt met Leidens ontzet, de
Leidse Vierschaar en de kunst-
Door de jaren heen is de monumentale gevel van De Lakenhal flink vervuild. De n
rijke aanblik. Zo moet het weer worden.
zwartgeblakerde gevel bood ooit e
werken die te maken hebben
met de textielnijverheid ge
woon, elders in het museum, te
zien blijven.
Expositie
Om de historische afdeling te
kunnen opknappen wordt eerst
het nodige gesloopt. De voor
zetwanden verdwijnen en het
systeemplafond wordt wegge
haald zodat de oude muren en
het oorspronkelijke plafond,
een lichtgebogen tongewelf, te
voorschijn komen. Het stuc
werk en andere onderdelen
worden zoveel mogelijk in de
oorspronkelijke staat terugge
bracht. Kortom: de historische
afdeling wordt omgetoverd van
een donkere, deprimerende
omgeving in een lichte, ruimte
lijke expositiezaal.
Directeur Bolten van De La
kenhal hoopt dat de operatie
voor 1 november achter de rug
is omdat vanaf die datum de ex
positie 'Leids Goed' te zien is
waarin een overzicht wordt ge
geven van de geschiedenis van
de Leidse textielnijverheid, van
af de Middeleeuwen tot de
20ste eeuw.
De restauratie- en renovatie-
werkzaamheden zijn begroot op
zo'n 9 ton. De Rijksdienst Mo
numentenzorg neemt het
grootste deel voor haar reke
ning. De Lakenhaldirecteur zelf
hoest een ton op uit haar on
derhoudsbudget. Nog geen ze
kerheid bestaat er over het res
terende bedrag van 2 ton dat
door de gemeente moet worden
bijgedragen. B en W nemen
daarover eind deze maand of
begin volgende maand een be
sluit.
toonstelling 'Made in Holland,
vormgeving uit Nederland' ge
opend. De expositie toont onge
veer tweehonderd gebruiks
voorwerpen, sieraden, affiches
en ontwerpen voor de overheid
van de laatste twintig jaar.
Het is de vijfde keer dat het
Keulse museum een tentoon
stelling over vormgeving orga
niseert. 'Made in Holland' duurt
tot 10 april.
Kindertheater Splinter viert 10-jarig bestaan met theatermarathon
zich wel van te
voren aanmelden bij Elwin
Mentink (tel. 071-149440).
Op zondag 27 maart laat
Splinter in één dag 10 jaar kin
dertheater de revue passeren. In
het Leidse Volkshuis, aan de
Apothekersdijk 33a, worden alle
produkties van Splinter achter
elkaar gespeeld. Achtereenvol
gens zijn te zien: om 10.30 uur
'Zonder staartje' (voor kinderen
van 2,5 tot en met 7 jaar), om
12.00 uur 'Pas op voor de op-
pas'(4 t/m 10 jaar), om 13.30
uur 'Buitenbeentje' (4 t/m 12
jaar), om 15.00 uur 'Zus en zo'
(7 t/m 12 jaar) en tenslotte om
16.30 uur 'Poppen aan het dan
sen' (4 t/m 12 jaar). De toe
gangsprijs per voorstelling be
draagt 5 gulden per persoon.
Reserveringen en kaartverkoop
vanaf 15 februari in het Leidse
Volkshuis (tel. 149180).
Show
Momenteel werkt theatergroep
res nog wel i
anten bedenken,
vormgeving van de keramische
hutten is wat mij betreft nogal
gekunsteld.
De krijtschilderijen van Ralph
de Pagter zijn nadrukkelijk aan
wezig. Eri dat is niet het gevolg
van de grote afmetingen. Con
stante in het werk van De Pag
ter is de vorm van de schilderij
en, een cirkel of een cirkel in
een vierkant. In de werken over
heersen donkere kleuren. Hier
door oogt het nogal somber.
Toch is het dat niet, op één
werk na. De Pagter heeft een
portret van een vrouw gete
kend. Zij zit aan een tafel in een
donkere ruimte. De Pagter por
tretteert haar en profile, haar
haar hangt langs het hoofd en
het gezicht is niet
baar, de rug is gebogen.
Het in zichzelf gekeerde
Het Leidse kindertheatergezel
schap Splinter bestaat tien jaar.
Om dat te vieren staat er voor
de komende maanden een aan
tal feestelijke aktiviteiten op sta
pel, waaronder een theaterma
rathon, waar alle produkties van
Splinter achter elkaar gespeeld
worden.
In 1984 bracht Splinter haar
eerste eigen produktie op de
planken: 'Buitenbeentje'. Dat
was meteen raak geschoten
want de voorstelling bleek zo
tijdloos dat die tot op de dag
van vandaag wordt opgevoerd.
Na 'Buitenbeentje' volgden in
de loop der jaren nog vier ande
re, eigen produkties.
Kenmerkend voor alle Splin-
terprodukties is dat ze bestaan
uit een combinatie van toneel,
muziek en liedjes. Het is ook ze
ker niet de bedoeling van de
theatergroep dat kinderen in de
zaal muisstil de voorstelling vol
gen. Integendeel. „Dat kan niet
eens bij onze voorstellingen",
zegt Elwin Mentink. „De Splin
tervoorstellingen vragen om re
acties in de vorm van meedoen,
meezingen en vragen stellen.
We hebben wel een verhaallijn,
maar werken niet met vaste tek
sten. Als kinderen reageren spe
len we. daar op in. Er komt dus
veel improvisatie aan te pas.
Door de reacties van kinderen
krijgen voorstellingen soms ook
een heel ander verloop en duurt
een scene de ene keer veel lan
ger dan de andere keer."
Kinderen vragen vaak wie de
hoofdrollen in een voorstelling
spelen. Het antwoord is volgens
Elwin Mentink simpel: „De the
atergroep gaat er vanuit dat niet
de zeven spelers maar de kinde
ren de hoofdrol spelen in de
voorstellingen van Splinter.
Voor de komende maanden
van Deutekoms master classes
om te horen wat zij daar doet.
De zangeres krijgt van de festi
valleiding allerlei bandopna
men om te horen wat deze be
doelt. „Vorig jaar was Deute
kom op vakantie tijdens het fes
tival. Het is inderdaad redelijk
fout geweest dat we blijkbaar
onvoldoende van elkaar weten.
Maar uiteindelijk hebben we
het over hetzelfde: goed zin
gen," aldus Cok.
De zangeres meent dat de or
ganisatie rekening moet hou
den met de smaak van het Ne
derlandse publiek.
De tweede editie van het fes
tival wordt van 1 tot en met 11
september gehouden. Daarna
wordt bekeken of Deutekom in
1995 weer beschermvrouwe wil
zijn. Beide partijen zijn volgens
zakelijk directeur Peter Tra
overeengekomen dat de stich
ting het briefpapier waarop
haar naam is vermeld ondanks
de breuk mag gebruiken tot de
voorraad op is.
De sopraan Cristina Deutekom
is niet langer beschermvrouwe
van het Belcanto Festival
Dordrecht. De zangeres en de
Stichting Belcanto Festival
Dordrecht hebben besloten de
samenwerking op te schorten
na meningsverschillen over de
pedagogische en artistieke op-
boüw van het festival.
Deutekom vindt dat het festi
val Nederlandse operazangers
te weinig kansen biedt. Zij be
pleit een uitwisseling van zan
gers. „Bij de eerste aflevering,
vorig jaar, was daar geen plaats
voor. Ik vind dat ik dat met
hand en tand moet verdedigen.
We moeten van elkaar profite
ren en niet zeggen: dit is de bes
te manier." De stichting wil wel
Nederlanders inzetten, maar al
leen in bijrollen.
Bij de problemen speelt een
rol dat de stichting en Deute
kom te weinig van elkaar weten.
Daarom gaat de artistiek direc
teur van het festival naar een
„De theatergroep gaat er vanuit dat niet de zev
deren de hoofdrol spelen in de voorstellingen v
i spelers maar de kin-
n Splinter." FOTO»pr
i aantal feestelijke acti-
op stapel. Zo kan op
zondag 23 januari iedereen van
af 4 jaar (dus ook ouders, opa's
en oma's) meedoen aan het
'Beestenbal', een speciale korte
Splintervoorstelling. Deze 'open
toneelles' yindt plaats, van
13.00 tot 14.30 uur, in buurthuis
Stevenshof, aan de Trix Ter-
windtstraat 4 in Leiden. Kosten:
1 gulden per persoon. Deelne-
Splinter
duktie die op zondag 10 april in
première gaat. Deze voorstel
ling is bedoeld voor peuters en
kleuters van 3 tot en met 7 jaar.
Naam en inhoud van de voor
stelling blijven nog even een
verrassing.
Een keer per jaar organiseert
Splinter een theaterweekend
voor kinderen van 8 tot 12 jaar.
Het eerstvolgende is op 7 en 8
mei. In dit weekend zal alles
draaien om show. De kinderen
kunnen kennis maken met ver
schillende aspecten uit de
showwereld: zang, dans, grime
en toneel. Het theaterweekend
wordt gehouden in conferentie
centrum De Korte Vliet in Lei
den. Kosten: 95 gulden per kind
(inclusief overnachting en
maaltijden). Aanmeldingen,
voor 30 maart, bij Elwin Men
tink, tel. 071-149440.
tra large" uitkomen, waarin de
geschiedenis van OMA zal wor
den weergegeven.
Rem Koolhaas is een van de
bekendste Nederlandse archi
tecten met een internationale
faam. Een van zijn meest recen
te activiteiten is de bouw van
een nieuwe wijk rond het sta
tion voor de hoge-snelheids-
trein (TGV) in de Noordfranse
stad Lille. Voorts bouwde hij
onder meer de Kunsthal in Rot
terdam en het Danstheater in
Den Haag. In 1989 wijdde het
Rotterdamse museum Boy-
mans- Van Beuningen een ten
toonstelling aan Koolhaas'
werk.
In het Museum of Modern Art
(Moma) in New York wordt dit
najaar een tentoonstelling ge
wijd aan het werk van de Ne
derlandse architect Rem Kool
haas en zijn bureau Office of
Metropolitan Architecture
(OMA). Volgens een woordvoer
ster van Koolhaas' bureau
wordt nog onderhandeld over
de precieze data, titel en inhoud
van de expositie.
Het is de eerste keer dat een
Nederlandse architect een eigen
expositie krijgt in het gerenom
meerde Moma. Bij de opening
van de expositie zal ook het
boek „Small, medium, large, ex-
trum gerichte van de composi
tie komt sterk naar voren in dit
werk. Zowel door de vorm van
het schilderij, een cirkel, als
door de compositie, het accent
ligt precies in het midden. Uit
het schilderij spreekt een intens
verdriet van de vrouw.
Ralph de Pagter doet in zijn
werk het perspectief geweld
aan. Het is alsof je in een bolle
spiegel kijkt die vervormt. Het
effect dat onstaat zorgt voor van
een boeiende dubbelzinnigheid.
Zijn werken hebben kracht en
spanning. Ze stralen nu eens
een dreigende dan weer een ab
surde of een verdrietige sfeer
uit. Hij bereikt dit zowel door
het kleurgebruik en de eenvou
dige compositie met vervor
mende vlakken, als door de
vorm en het formaat van het
schilderij zelf. Soberheid en
kracht zijn verenigd in dit werk.
Jung Chang, schrijfster van de veelge
prezen Chinese roman 'Wilde Zwanen'
is een van de dertig auteurs die tussen
19 en 23 januari hun opwachting ma
ken op de vierde editie van Story Inter
national in Rotterdam. Deze proza-te-
genhanger van Poetry heeft plaats in
het Bibliotheektheater. Het festival is
volgens woordvoerster Joke Gerritsen
gevarieerder dan voorgaande jaren.
„We heben gekozen voor leesavon-
den met elk een geheel eigen sfeer, die
ook steeds weer een ander publiek zul
len trekken", vertelt Gerritsen. Zo staat
op de openingsavond morgen 19 janu
ari de Afrikaanse literatuur centraal. De
Afrika zijn afkomstig
onder anderen Chenjerai Hove uit
Zimbabwe, de Zuidafrikaanse verha
lenverteller Maureen Figlan en de Ne
derlandse schrijver Wim Hofman.
Daarnaast verwacht de organisatie de
Turkse verhalenverteller Nedim Gürsel.
Eregast is de Nederlander Albert
Helman.
Donderdagavond 20 januari staan
West-, Midden- en Dost-Europa cen
traal. Andrey Bitov (Rusland), Peter
Rosei (Oostenrijk), Yves Simon (Frank
rijk), Jan Stavinoha (Tsjechië) en Tatja-
naTolstaja (Rusland) lezen dan voor.
Van een geheel andere orde zijn de
schrijvers die vrijdag (21 januari) te
gast zijn. Die avond staat in het teken
van de crimi's en thrillers. Er wordt
niet alleen voorgelezen, maar ook
wordt met de schrijvers gesproken.
Centraal staat de vraag: Is de misdaad
roman lectuur of literatuur? Achter de
microfoon nemen plaats Maarten 't
Hart, de in Berlijn wonende Turk Aras
Oren, de Nederlander Tomas Ross en
Maj Sjöwall, van het befaamde Zweed
se duo Sjöwall en Wahlöö.
De organisatie verwacht veel publiek
op de Chinese avond, zaterdag 22 ja
nuari. Behalve de eerder genoemde
lung Chang komt ook Zhang XianLi-
ang, schrijver van 'Doodgaan Went' en
de schrijver/dichter Duo Duo. De drie
Chinezen hebben ieder belangrijke
ontwikkelingen in hun land meege
maakt en beschreven. Jung Chang en
Duo Duo waren beiden slachtoffer van
de Culturele Revolutie, zoals onder
meer staat beschreven in he> epos
'Wilde Zwanen'.
Story International wordt zondag
middag 23 januari afgesloten met een
vertaalproject rond het verhaal 'De
twaalf rovers' van Paul Biegel. Aan de
hand van tussenvertalingen in het En
gels en het Frans zal een gezelschap
buitenlandse auteurs teksten uit het
boek in hun eigen taal overbrengen. In
voorgaande edities van Story Interna
tional kwamen verhalen van Annie
M.G. Schmidt, Hella Haasse en Marten
Toonder aan bod. Dit leidde onder
meer tot successen voor Schmidt en
Toonder in Rusland.
Joke Gerritsen verwacht veel van
Story International. „Het is niet alleen
een kwestie van proza voorlezen. Het
festival is ook een internationale ont
moetingsplaats voor schrijvers." Vol
gens haar is het Rotterdamse festival
uniek in Europa. Om het publiek tege
moet te komen wordt elke uitgespro
ken tekst direct voorzien van vertalin
gen op beeldschermen of via een Ne
derlandse voorlezer. „Het is natuurlijk
heel wat anders dan poëzie, dat veel
compacter is. Ie kunt het publiek niet
eerst een half uur naar een andere taal
laten luisteren en vervolgens een half
uur naar de Nederlandse vertaling.
Daarom doen we het zoveel mogelijk
tegelijkertijd."
Behalve de voorleesavonden zijn er
middagen voor scholieren, een pro
gramma met Chinese films en een ex
positie rond het werk van Dick 'Nijntje'
Bruna.
