Serviërs dreigen NAVO r> Buitenland J Georgië en Abchazië vragen om vredesmacht Stockholm aarzelt over brugtunnel Arrogant, geheimzinnig, effectief 'Opzettelijk wangedrag' van Britse Conservatieven Visegrad: een stroef bondgenootschap Filipino's betreuren dood vrouwtjesarend VRIJDAG 14 JANUAR11994 Veel doden bij busongelukken Bangkok Bij een busongeluk in Thailand zijn vanmorgen 50 mensen om het leven gekomen. De bus botste frontaal met een vrachtauto, kantelde en vloog onmiddellijk in brand. In India dook een bus met pilgrims bij de stad Dumka in de deelstaat Bi- har in een rivier, waarbij 39 mensen om het leven kwamen; 29 mensen raakten bij het ongeluk gewond. Nieuwe president Burundi gekozen Bujumbura» Minister Cyprien Ntyriamira (landbouw) is gisteren door het parlement gekozen tot nieuwe president van het Oostafrikaanse Burundi. Ntyriamira behoort net als zijn in okto ber vorig jaar bij een mislukte staatsgreep vermoorde voorgan ger Melchior Ndadaye tot de meerderheid van de Hutu-stam. Franse onderwijswet afgewezen parus De Franse premier Edouard Balladur heeft gisteren zijn eerste grote politieke nederlaag geleden sinds zijn aantreden in april vorig jaar. De ConseilConstitutionnelde Franse 'Raad van State' verklaarde gisteravond een zeer omstreden nieuwe onderwijswet nietig omdat deze op gespannen voet met de Franse grondwet zou staan. De wet beoogde lokale overheden meer mogelijkheden te geven het bijzonder (lees: katholiek) on derwijs Financieel te steunen. Voor zondag staat in Parijs een massale scholierendemonstratie op het programma. Praag regelt teruggave bezit joden praag De Tsjechische regering is gisteren akkoord gegaan met een wet waarin de teruggave geregeld wordt van in de Tweede Wereldoorlog door de nazi's in beslag genomen eigendommen aan joden. Er zijn naar schatting nog 3.000 joden in de Tsjechi sche Republiek. Voor de oorlog waren dat er 120.000. NASA: Hubble weer 'in orde' Washington Een trotse NASA heeft de pers gisteren de eerste foto's getoond die de ruimtetelescoop Hubble heeft gemaakt sinds astronauten in december 'los in de ruimte' een aantal re paraties aan de telescoop uitvoerden. Aan de hand van oude en nieuwe foto's die de telescoop heeft gemaakt van een spiraalvor mig melkwegstelsel op een afstand van 50 tot 60 miljoen lichtja ren van de Aarde was zelfs voor een ongeoefend oog de verbete ring te zien die de reparatie teweeg heeft gebracht. Puerto Rico: tanker verliest weer olie sanjuan» De olietanker die vorige week bij Puerto Rico lek sloeg heeft gisteren door de zware golfslag nog eens 640.000 liter olie verloren. De nieuwe olieklonten spoelden aan op het Condado- strand van de hoofdstad San Juan. Een week geleden vërloor de tanker 2,85 miljoen liter olie. Grote stukken strand raakten, op het hoogtepunt van het toeristenseizoen, bedekt onder een laag olie. Erosie dreigt na bosbranden Australië Sydney Na de verwoestende bosbranden wordt de Australische oostkust nu bedreigd door zware erosie. Een doorsnee-regenval van 100 tot 130 millimeter in de komende drie maanden kan volgens wetenschappers er al toe leiden dat miljoenen tonnen aarde wegspoelen. Dat zal het herstel van het getroffen gebied vertragen, maar ook een gevaar kunnen opleveren voor het ri vierensysteem. Japanse strijd om voornaam Duivel tokyo» Een rechtbank ip Tokyo buigt zich over de vraag of Aku- ma (Duivel') een acceptabele voomaaitt voor een jongen is. De vader van het pasgeboren kind heeft het gerecht ingeschakeld nadat de lokale overheid zijn zoon niet onder deze naam wilde registeren. De autoriteiten vinden dat Akuma een naam is die het kind in problemen brengt. De vader ziet dat anders: de naam is zo opvallend dat hij niet gauw zal worden vergeten. Zijn zoon krijgt dan de kans met veel mensen in aanraking te komen. Myanmar praat met Karen-rebellen yangon Myanmar (Burma) begint binnenkort vredesbespre kingen met de Nationale Karen Unie (KNU), de grootste etni sche rebellenbeweging van het land. Dat hebben officiële bron nen gisteren gemeld. Tweejdeinere rebellenpartijen zouden al met de regering in gesprek zijn. De Karen en andere etnische groeperingen voeren strijd voor meer autonomie sinds Myan mar in 1948 onafhankelijk werd. Sarajevo, Tuzla en Srebrenica opnieuw zwaar beschoten Georgië en zijn opstandige deelrepubliek Abchazië zijn hét gisteren in Genève eens gewor den over de instelling van een bufferzone. Daar moet zich een vredesmacht van de Verenigde Naties vestigen. De eerste Geor gische vluchtelingen kunnen volgende maand naar het ge bied terugkeren. Naar schatting 250.000 Georgiërs ontvluchtten het gebied aan de Zwarte-Zee- kust toen de Abchaziërs in sep tember vorig jaar de regerings troepen verjoegen. Het akkoord in Genève volgde op drie dagen onderhandelin gen onder bemiddeling van de VN en Rusland. Afgesproken is dat er een gedemilitariseerde zone komt langs de rivier de In- Rusland kiest voorzitter van Federatieraad moskou Rtr-ANP De Federatieraad, het Hoger huis van het nieuwe Russische parlement, heeft gisteren eer ste vice-premier Vladimir Sjoe- mejko, een naaste medewerker van president Boris Jeltsin, tot voorzitter gekozen. Bij de tweede stemming kreeg Sjoe- mejko 98 stemmen. Woensdag kwam hij nog 5 stemmen te kort. Zijn rivaal Pjotr Roma nov, een nationalistische be drijfsleider uit Siberië, kreeg 52 stemmen. De Federatieraad is samen gesteld uit vertegenwoordigers van de 89 deelstaten van de Russische Federatie, onder wie veel regionale leiders. Ze kan wetten van de Staatsdoema (Lagerhuis) met een veto tref fen. De Bosnische Serviërs maakten vannacht op nieuw duidelijk dat zij de NAVO-dreigementen over luchtaanvallen volledig aan hun laars lappen. Terwijl her en der in Bosnië de lucht oplichtte door om hoog schietende Serviërs die het Oud-en Nieuw (vol gens de orthodoxe kalen der) vierden, werd Sarajevo de hele nacht bestookt. De Bosnisch-Servische militai re leiding dreigde met ver- geldingsaanvallen op VN- troepen als de NAVO de daad bij het woord voegt. SARAJEVO-ZAGREB AFP-DPA-Rtr Behalve op Sarajevo heropen den de Serviërs artillerie-aan vallen op de moslim-enclaves Srebrenica en Tuzla. Evenals in Sarajevo concentreerden de be schietingen zich in Tuzla op het ziekenhuis. In de oorlog in Bos nië gingen aanvallen op derge lijke doelen tot nu toe steeds vooraf aan grote offensieven. De Verenigde Naties eisen dat de Serviërs het vliegveld van Tuzla heropenen, zodat de al maandenlang opgehouden hulpleveranties over land voor honderdduizenden burgers kunnen worden hervat. De Ser viërs sloten het vliegveld al aan het begin van de oorlog, 21 maanden geleden. Maar de Bosnisch-Servische stafchef Milovanovic, wees de door de NAVO geëiste opening van het vliegveld van Tuzla, evenals de Bosnisch-Servische leider Radovan Karadzic, giste ren beslist af. „Wij zullen niet toestaan dat dit vliegveld in een goeri, die de frontlinie vormt tussen de twee kampen. De pre cieze omvang van de zone moet nog nader worden bepaald. De Georgische en Abchazi- sche delegaties komen op 8 fe bruari in Moskou bijeen om te praten over de staatkundige toekomst van het gebied. Ab chazië heeft zich nog niet onaf hankelijk verklaard, maar streeft naar meer autonomie, mogelijk in de vorm van een confederatie met Georgië. stockholm dpa-r De Zweedse regering heeft gisteren in beginsel inge stemd met de aanleg van een brugtunnel tussen Malmö en Kopenhagen. Voorwaarde is wel dat het milieu er geen schade van ondervindt. Waarnemers in Stockholm denken dat zowel premier Bildt, die een centrum-recht se minderheid leidt, als zijn minister van milieu met dit compromis uit de voeten kan tot aan de verkiezingen die in september worden gehou den. De Centrumpartij van mi nister Olof Johansson van milieu eist dat de aanleg van de 16 kilometer lange oever- ververbinding tussen Zwe den en Denemarken geen nadelige invloed heeft op de stromingen in de Oresund- straat. De Centrumpartij is bang dat het verkeer extra luchtvervuiling zal veroorza ken. De partij heeft gedreigd uit de coalitie te stappen. Volgens voorlopige plan nen, die de Deense regering al heeft goedgekeurd, moet de brugtunnel rond de eeuw wisseling klaar zijn. De brancards staan buiten al klaar tegen de muren van een ziekenhuis in Sarajevo als een van de slachtoffers van de recente Servische aanvallen het mortuarium wordt binnengebracht. De Bosnische Serviërs dreigen de NAVO met vergeldingsacties als het bondgenootschap tot luchtaanvallen FOTO EPA ENRIC MARTI wapenarsenaal van de moslims verandert", zei Milovanovic. „De NAVO kan bombarderen, maar dat zou dan direct de een heden van de VN-vredesmacht bedreigen", zei hij. De NAVO-leiders dreigden deze week tijdens hun top in Brussel met luchtaanvallen als de Serviërs de VN-vredesmacht in Srebrenica en Tuzla blijven verhinderen haar werk te doen. Het Canadese contingent mili tairen moet worden vervangen door Nederlandse blauwhel- De Canadezen stellen zich, evenals de Britten, terughou dend op ten opzichte van lucht aanvallen uit vrees voor de vei ligheid van hun troepen in het gebied. De twee landen leveren samen met Frankrijk de groot ste contingenten aan de VN- vredesmacht. De Nederlandse minister Kooijmans (buitenlandse zaken) liet giste ren blijken deze terughoudend heid te betreuren en wees erop dat Ottawa en Londen zich niet kunnen onttrekken aan het NAVO-besluit. Mexico erkent Zapatista's als 'macht' SAN CRISTOBAL DE LAS CASAS AP De vredesgezant van de Mexi caanse regering, Manuel Cama- cho Solis, heeft gisteren de in diaanse verzetsbeweging Zapa tista Nationaal Bevrijdingsleger erkend als politieke en militaire macht en daarmee een van de eisen van de rebellen ingewil ligd. Hij zei ook boodschappen te hebben ontvangen die het begin zouden kunnen vormen van onderhandelingen. Woensdag kwam president Carlos Salinas de Gortari tege moet aan een andere eis, door een eenzijdig staakt-het-vuren af te kondigen in de zuidelijke deelstaat Chiapas, waar de re bellen op Nieuwjaarsdag ver schillende steden innamen. De president bood de opstandelin gen ook gratie aan als ze de wa pens zouden neerleggen. Het is nog onduidelijk of de regering ook van plan is in te gaan op de derde eis van de re bellen, dat de 14.000 soldaten in Chiapas worden teruggetrok ken. Israëli's doden vier Palestij nen Het Israëlische leger heeft afge lopen nacht in Hebron op de westelijke Jordaanoever 4 ge zochte Palestijnen doodgescho ten. In de buurt van het islami tisch college in de stad brak een vuurgevecht uit tussen militai ren en de Palestijnen, die tot de radicale Harnas zouden hebben behoord. Een Israëlische sol daat raakte gewond. Na het in cident werd in Hebron een uit gaansverbod ingesteld. Bij het dorp Samua beschoten Palestijnse extremisten een jeep met Israëlische soldaten. Drie soldaten werden licht gewond. PROFIELJOHAN JORGEN HOLST De dood van de Noorse minis ter van buitenlandse zaken, Jo- han Jorgen Holst, heeft Pales tijnen en Israëli's diep be droefd. Zowel uit Jeruzalem als uit Tunis kwam lof over zijn rol in het vredesproces. Holst (56) heeft vorig jaar naam gemaakt als de architect van de overeenkomst tussen Israël en de Palestijnse Bevrijdingsorga nisatie (PLO). Die kwam tot stand na maandenlange gehei me onderhandelingen, voor een groot deel in Hoists eigen wo ning. De sociaal-democraat Holst was sinds april 1992, de maand waarin zijn voorganger en par tijgenoot Thorvald Stoltenberg VN-bemiddelaar voor Joegosla vië werd, minister van buiten landse zaken. Holst noemde de toetreding van zijn land tot de Europese Unie het belangrijkste doel van zijn beleid. Maar ach ter de schermen waren de Mid den-Oostenbesprekingen al op gang gebracht. Even enthousiast als de Noorse media waren over zijn rol als bemiddelaar tussen de PLO en Israël, zo scherp bekritiseerden zij de op 29 november 1937 ge boren Holst wegens zijn optre den als minister van defensie in het kabinet van premier Brundtland, tussen 1986-1989 en 1990-1993. „Hij gold als de middelde tussen de twee partijen. arrogantie in persoon", noteer de Aftenposten. Het blad verwees daarbij naar Hoists spreekwoordelijke af schuw voor gewone parle mentsleden, die hem verweten dat hij geheimzinnig deed en informatie achterhield. Juist die voorkeur voor diplomatiek overleg kwam de bemiddelaar te pas bij de Israëlisch-Palestijn- se gesprekken. De roem als bemiddelaar in het Midden-Oosten kon Holst delen met zijn vrouw en jongste kind. Echtgenote Marianne Heiberg FOTO REUTER werkt bij een wetenschappelijk instituut dat, omdat het zich bezighoudt met de toestand in Palestina, eveneens bij de on derhandelingen tussen Israël en de PLo was betrokken. De 4-jarige Edvard werd een nationale beroemdheid. Tijdens pauzes in de besprekingen in de woning van de familie Holst kreeg hij de delegaties van Israël en de PLO met zijn kinderspel zover dat ze door de knieën gin gen en meespeelden. oslo anp londen «ceesv correspondent De Britse Conservatieve Partij heeft zich schuldig gemaakt aan „opzettelijk wangedrag" dat de belastingebetaler miljoenen guldens heeft gekost. Die be schuldiging werd gisteren geuit door een accountant van de Al gemene Rekenkamer in het dis trict Londen. Oogmerk van het wangedrag was volgens hem politiek gewin. De accountant, John Magill, deed zijn aantijgingen op basis van 4 jaar voorafgaand onder zoek. Hij eiste dat de schuldi gen, onder wie de vooraan staande Conservatief Lady Por ter, het geld uit eigen zak terug betalen. De zaak leidde tot ernstige uitbarstingen van verbaal ge weld in het Lagerhuis. Labour- woordvoerder Jack Straw zei: „Dit brengt een politieke cor ruptie aan het licht op een schaal die zonder precedent is in het na-oorlogsc Groot-Brit- tannië. Dit gebeurt alleen in ba nanenrepublieken". Premier Major weigerde de betrokkenen echter te veroordelen. „In dit stadium gaat het nog slechts om beschuldigingen zei hij. „Deze moeten eerst nog onder zocht en waargemaakt wor den." Het onderzoek werd 4 jaar ge leden ingesteld na klachten van de oppositiepartijen dat het Conservatieve gemeentebestuur van Westminster zich schuldig had gemaakt aan „politieke cor ruptie". De Conservatieven vreesden dat zij bij de gemeen teraadsverkiezingen van 1990 een aantal gemeenteraadszetels in Westminster zouden verlie zen. Daarop zouden zij een po ging hebben gedaan de Conser vatieve meerderheid in deze districten van Westminster, 'oorlogszones' genaamd, electo raal veilig te stellen. Zij zouden dat hebben ge daan door gemeentewoningen in deze districten op grote schaal te verkopen aan Conser vatieve stemmers. Met de ver koop was in totaal 21 miljoen pond gemoeid (ruim 60 miljoen gulden). De huizen zouden ech ter tegen een te lage prijs zijn aangeboden. ACHTERGROND BOEDAPEST RUNA HELLINGA CORRESPONDENT Toen ging het overigens om de Visegrad-drie, want Slowakije en Tsjechische Republiek vormden nog één land en een splitsing leek ver weg. De Visegrad- overeenkomst op zich was een voorbeeld van opmerkelijke politieke ruimdenkendheid. Begin 1991 sprak het in het voormalige Oostblok niet vanzelf om de ogen op de gewezen bondgenoten te richten. Het lidmaatschap van de Europese Gemeenschap, de Raad van Europa en, na wat discussies over neutraliteit, van de Navo leek ieder land het hoogste doel, en wel zo snel mogelijk. Visegrad was een samenwerking die zich tegen niemand richtte, werd destijds bij de oprichting beklemtoond. Dit ter geruststelling van Roemenië, dat iedere versterking van buurman Hongarije bij voorbaat wantrouwt, en van Moskou, dat de vorming van een samenwerkingsverband aan zijn westgrenzen, zo kort na de opheffing van het Warschaupact, met v bekeek. Die opheffing van het Warschaupact v kleine teleurstelling. Eigenlijk hadden de drie leiders, de Pool Walesa, de Tsjecho-Slowaak Havel en de Hongaarse premier Antall de bijeenkomst in Visegrad ook willen gebruiken om hun uittreden uit dat militaire bondgenootschap dat op 31 maart 1991 officieel werd opgeheven bekend te maken. Maar Gorbatsjov was hen net even voor geweest. Op papier had de overeenkomst ambitieuze doelstellingen: een gezamenlijk streven naar lidmaatschap van de 'Europese instellingen', een Als iemand de ontmoeting tussen Bill Clinton en de vier presidenten van Slowakije, Hongarije, de Tsjechi sche Republiek en Polen deze week in Praag niet leuk vond, dan was het de Tsjechische premier Vaclav Klaus. Het gepraat over de Visegrad-vier moet hem dwars hebben gezeten. Want Klaus is geen liefhebber van het regionale samenwerkingsverband dat op 15 februari 1991 in het Hongaarse Donau-stadje Vise grad tot stand kwam. gezamenlijk veiligheidsbeleid, de vorming van een vrijhandelszone, gemeenschappelijke buitenlandse investeringen, ontwikkeling van een gezamenlijke infrastructuur en bescherming van de minderheidsrechten, om er maar een paar te noemen. In praktijk bleef dat alles vooral papier. Al op het moment dat de overeenkomst werd getekend, waren de Slowaaks-Hongaarse verhoudingen al vertroebeld door een conflict van de bouw van een stuwdam in de Donau bij het Slowaakse dorp Gabcikova. En die relatie zou verder verslechteren door de discriminerende houding van de Slowaakse regering tegenover de Hongaarse minderheid. inplaats van een gemeenschappelijk veiligsbeleid is er eerder sprake van een nieuwe bron van potentiële spanningen in de regio. Toen Slowakije lid werd van de Raad van Europa, dreigde Visegrad-bondgenoot Hongarije daar eerst tegen te stemmen. Van de geplande vrijhandelszone, die in het jaar 2000 volledig rond zou moeten zijn, is weinig te merken. Integendeel, sinds Tsjecho-Slowakije uiteen is gevallen, is er tussen beide landen een echte grens ontstaan. Inmiddels heffen ze zelfs invoerrechten op elkanders produlcten, wat bij de splitsing niet de bedoeling was. De 'vrijhandelszone' beperkt zich op dit moment tot de afspraak dat het wereldwijde GATT-akkoord ook onderling wordt nageleefd. Het enige succes van Visegrad tot nu toe is, is dat de vier landen door West-Europa min of meer als een eenheid worden beschouwd. Dat zint een politicus als de Tsjechische premier Klaus helemaal niet. Klaus is ervan overtuigd dat zijn land economisch, politiek en sociaal veel verder ontwikkeld is dan de overige drie Visegradlanden. Hij ziet het gezamenlijke streven naar lidmaatschap van de EU en de NAVO als een blok aan het been van Praag. Tsjechië is, volgens de premier althans, als enige voormalige Oostblok-land nu al in staat direct lid te worden van de Westeuropese instituties. Toen Clinton deze week wees op het belang van regionale samenwerking voor de veiligheid in Midden- Europa, was dat mede een waarschuwing aan Praag dat het Westen wel degelijk belang echt aan Visegrad. De wijze waarop de vier landen hun onderlinge overeenkomst naleven, is een aardige test hoe ze het in een organisatie als de Europese Unie zouden doen. Hun voortdurende gekibbel over grenzen, importheffingen, paspoorten en minderheden geeft niet echt veel hoop voor de toekomst. DAVAO TERRY MCCARTHY THE INDEPENDENT „Diola is dood", aldus een rouwadvertentie in de Min danao Daily Minor deze week. Terwijl de rest van de Filipi no's aandacht had voor de do den door de onverwachte ty foon van de afgelopen week, betreurden de mensen in Da- vao, de grootste stad op het zuidelijke eiland Mindanao, om een arend. Diola, de 25-jarige vrouwtjesa rend die zaterdag stierf, was meer dan zomaar een vogel. Als de eerste tropische arend die kunstmatig werd geïnse- mineerd en in gevangenschap voor nakomelingen heeft ge zorgd, was zij op de Filipijnen een symbool geworden voor de overleving van de natuur. Zo erg is het gesteld met de ecologische vernietigirig van het land, waar per jaar 200.000 bomen verloren gaan door de activiteiten van houthakkers en talloze koraalriffen aan het vissen met dynamiet, dat en kele politici proberen de arend tot een nationaal symbool te maken. In de jaren '30 zwierven naar schatting 10.000 FUipijnse aapetende arenden in de wou den. Tien jaar geleden waren dat er door de ontbossing minder dan 500 geworden. Nu zijn er nog maar 63 over 16 in gevangenschap en 47 in het wild. De aapetende arend komt nergens anders voor. "Het illegale houthakken gaat nog steeds door als ze de bos sen niet kunnen behouden, zal de arend ook verdwijnen zegt Eddie Juntilla, beheerder van het park van de Stichting voorde FilipijnseArend. Niet alleen de wilde dieren lijden onder de ontbossing, legt hij uit: „Het is ook een belangrijke oorzaak van de modderver schuivingen waardoor ieder regenseizoen tientallen men sen omkomen." De FUipijnse arend is een van de grootste ter wereld, met een spanwijdte van de vleugels wicht van 5 tot 9 kilo. Hij heeft een brede borst en bruine vleugels. Hij eet apen, vosa- pen. vleermuizen en slangen. De greep van zijn klauwen is 3 maal zo sterk als die van de mens en hij breekt met gemak de nek van een aap of de huid van een slang. Omdat hun aantal zo sterk achteruit gaat, probeert de Stichting al 14 jaar kunstmatig arenden te fokken. Dat lukte uiteindelijk in 1992, toen Diola twee nakomelingen kreeg: Pagasa (Hoop) en Paka- kaisa (Eenheid). LUUTJE NIEMANTSVERDRIET

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 5