Serviërs dreigen NAVO
r>
Buitenland
J
Georgië en Abchazië
vragen om vredesmacht
Stockholm
aarzelt over
brugtunnel
Arrogant, geheimzinnig, effectief
'Opzettelijk wangedrag'
van Britse Conservatieven
Visegrad: een stroef bondgenootschap
Filipino's betreuren
dood vrouwtjesarend
VRIJDAG 14 JANUAR11994
Veel doden bij busongelukken
Bangkok Bij een busongeluk in Thailand zijn vanmorgen 50
mensen om het leven gekomen. De bus botste frontaal met een
vrachtauto, kantelde en vloog onmiddellijk in brand. In India
dook een bus met pilgrims bij de stad Dumka in de deelstaat Bi-
har in een rivier, waarbij 39 mensen om het leven kwamen; 29
mensen raakten bij het ongeluk gewond.
Nieuwe president Burundi gekozen
Bujumbura» Minister Cyprien Ntyriamira (landbouw) is gisteren
door het parlement gekozen tot nieuwe president van het
Oostafrikaanse Burundi. Ntyriamira behoort net als zijn in okto
ber vorig jaar bij een mislukte staatsgreep vermoorde voorgan
ger Melchior Ndadaye tot de meerderheid van de Hutu-stam.
Franse onderwijswet afgewezen
parus De Franse premier Edouard Balladur heeft gisteren zijn
eerste grote politieke nederlaag geleden sinds zijn aantreden in
april vorig jaar. De ConseilConstitutionnelde Franse 'Raad
van State' verklaarde gisteravond een zeer omstreden nieuwe
onderwijswet nietig omdat deze op gespannen voet met de
Franse grondwet zou staan. De wet beoogde lokale overheden
meer mogelijkheden te geven het bijzonder (lees: katholiek) on
derwijs Financieel te steunen. Voor zondag staat in Parijs een
massale scholierendemonstratie op het programma.
Praag regelt teruggave bezit joden
praag De Tsjechische regering is gisteren akkoord gegaan met
een wet waarin de teruggave geregeld wordt van in de Tweede
Wereldoorlog door de nazi's in beslag genomen eigendommen
aan joden. Er zijn naar schatting nog 3.000 joden in de Tsjechi
sche Republiek. Voor de oorlog waren dat er 120.000.
NASA: Hubble weer 'in orde'
Washington Een trotse NASA heeft de pers gisteren de eerste
foto's getoond die de ruimtetelescoop Hubble heeft gemaakt
sinds astronauten in december 'los in de ruimte' een aantal re
paraties aan de telescoop uitvoerden. Aan de hand van oude en
nieuwe foto's die de telescoop heeft gemaakt van een spiraalvor
mig melkwegstelsel op een afstand van 50 tot 60 miljoen lichtja
ren van de Aarde was zelfs voor een ongeoefend oog de verbete
ring te zien die de reparatie teweeg heeft gebracht.
Puerto Rico: tanker verliest weer olie
sanjuan» De olietanker die vorige week bij Puerto Rico lek sloeg
heeft gisteren door de zware golfslag nog eens 640.000 liter olie
verloren. De nieuwe olieklonten spoelden aan op het Condado-
strand van de hoofdstad San Juan. Een week geleden vërloor de
tanker 2,85 miljoen liter olie. Grote stukken strand raakten, op
het hoogtepunt van het toeristenseizoen, bedekt onder een laag
olie.
Erosie dreigt na bosbranden Australië
Sydney Na de verwoestende bosbranden wordt de Australische
oostkust nu bedreigd door zware erosie. Een doorsnee-regenval
van 100 tot 130 millimeter in de komende drie maanden kan
volgens wetenschappers er al toe leiden dat miljoenen tonnen
aarde wegspoelen. Dat zal het herstel van het getroffen gebied
vertragen, maar ook een gevaar kunnen opleveren voor het ri
vierensysteem.
Japanse strijd om voornaam Duivel
tokyo» Een rechtbank ip Tokyo buigt zich over de vraag of Aku-
ma (Duivel') een acceptabele voomaaitt voor een jongen is. De
vader van het pasgeboren kind heeft het gerecht ingeschakeld
nadat de lokale overheid zijn zoon niet onder deze naam wilde
registeren. De autoriteiten vinden dat Akuma een naam is die
het kind in problemen brengt. De vader ziet dat anders: de
naam is zo opvallend dat hij niet gauw zal worden vergeten. Zijn
zoon krijgt dan de kans met veel mensen in aanraking te komen.
Myanmar praat met Karen-rebellen
yangon Myanmar (Burma) begint binnenkort vredesbespre
kingen met de Nationale Karen Unie (KNU), de grootste etni
sche rebellenbeweging van het land. Dat hebben officiële bron
nen gisteren gemeld. Tweejdeinere rebellenpartijen zouden al
met de regering in gesprek zijn. De Karen en andere etnische
groeperingen voeren strijd voor meer autonomie sinds Myan
mar in 1948 onafhankelijk werd.
Sarajevo, Tuzla en Srebrenica opnieuw zwaar beschoten
Georgië en zijn opstandige
deelrepubliek Abchazië zijn hét
gisteren in Genève eens gewor
den over de instelling van een
bufferzone. Daar moet zich een
vredesmacht van de Verenigde
Naties vestigen. De eerste Geor
gische vluchtelingen kunnen
volgende maand naar het ge
bied terugkeren. Naar schatting
250.000 Georgiërs ontvluchtten
het gebied aan de Zwarte-Zee-
kust toen de Abchaziërs in sep
tember vorig jaar de regerings
troepen verjoegen.
Het akkoord in Genève volgde
op drie dagen onderhandelin
gen onder bemiddeling van de
VN en Rusland. Afgesproken is
dat er een gedemilitariseerde
zone komt langs de rivier de In-
Rusland kiest
voorzitter van
Federatieraad
moskou Rtr-ANP
De Federatieraad, het Hoger
huis van het nieuwe Russische
parlement, heeft gisteren eer
ste vice-premier Vladimir Sjoe-
mejko, een naaste medewerker
van president Boris Jeltsin, tot
voorzitter gekozen. Bij de
tweede stemming kreeg Sjoe-
mejko 98 stemmen. Woensdag
kwam hij nog 5 stemmen te
kort. Zijn rivaal Pjotr Roma
nov, een nationalistische be
drijfsleider uit Siberië, kreeg
52 stemmen.
De Federatieraad is samen
gesteld uit vertegenwoordigers
van de 89 deelstaten van de
Russische Federatie, onder wie
veel regionale leiders. Ze kan
wetten van de Staatsdoema
(Lagerhuis) met een veto tref
fen.
De Bosnische Serviërs
maakten vannacht op
nieuw duidelijk dat zij de
NAVO-dreigementen over
luchtaanvallen volledig aan
hun laars lappen. Terwijl
her en der in Bosnië de
lucht oplichtte door om
hoog schietende Serviërs
die het Oud-en Nieuw (vol
gens de orthodoxe kalen
der) vierden, werd Sarajevo
de hele nacht bestookt. De
Bosnisch-Servische militai
re leiding dreigde met ver-
geldingsaanvallen op VN-
troepen als de NAVO de
daad bij het woord voegt.
SARAJEVO-ZAGREB AFP-DPA-Rtr
Behalve op Sarajevo heropen
den de Serviërs artillerie-aan
vallen op de moslim-enclaves
Srebrenica en Tuzla. Evenals in
Sarajevo concentreerden de be
schietingen zich in Tuzla op het
ziekenhuis. In de oorlog in Bos
nië gingen aanvallen op derge
lijke doelen tot nu toe steeds
vooraf aan grote offensieven.
De Verenigde Naties eisen dat
de Serviërs het vliegveld van
Tuzla heropenen, zodat de al
maandenlang opgehouden
hulpleveranties over land voor
honderdduizenden burgers
kunnen worden hervat. De Ser
viërs sloten het vliegveld al aan
het begin van de oorlog, 21
maanden geleden.
Maar de Bosnisch-Servische
stafchef Milovanovic, wees de
door de NAVO geëiste opening
van het vliegveld van Tuzla,
evenals de Bosnisch-Servische
leider Radovan Karadzic, giste
ren beslist af. „Wij zullen niet
toestaan dat dit vliegveld in een
goeri, die de frontlinie vormt
tussen de twee kampen. De pre
cieze omvang van de zone moet
nog nader worden bepaald.
De Georgische en Abchazi-
sche delegaties komen op 8 fe
bruari in Moskou bijeen om te
praten over de staatkundige
toekomst van het gebied. Ab
chazië heeft zich nog niet onaf
hankelijk verklaard, maar streeft
naar meer autonomie, mogelijk
in de vorm van een confederatie
met Georgië.
stockholm dpa-r
De Zweedse regering heeft
gisteren in beginsel inge
stemd met de aanleg van een
brugtunnel tussen Malmö en
Kopenhagen. Voorwaarde is
wel dat het milieu er geen
schade van ondervindt.
Waarnemers in Stockholm
denken dat zowel premier
Bildt, die een centrum-recht
se minderheid leidt, als zijn
minister van milieu met dit
compromis uit de voeten kan
tot aan de verkiezingen die in
september worden gehou
den.
De Centrumpartij van mi
nister Olof Johansson van
milieu eist dat de aanleg van
de 16 kilometer lange oever-
ververbinding tussen Zwe
den en Denemarken geen
nadelige invloed heeft op de
stromingen in de Oresund-
straat. De Centrumpartij is
bang dat het verkeer extra
luchtvervuiling zal veroorza
ken. De partij heeft gedreigd
uit de coalitie te stappen.
Volgens voorlopige plan
nen, die de Deense regering
al heeft goedgekeurd, moet
de brugtunnel rond de eeuw
wisseling klaar zijn.
De brancards staan buiten al klaar tegen de muren van een ziekenhuis in Sarajevo als een van de slachtoffers van de recente Servische aanvallen
het mortuarium wordt binnengebracht. De Bosnische Serviërs dreigen de NAVO met vergeldingsacties als het bondgenootschap tot luchtaanvallen
FOTO EPA ENRIC MARTI
wapenarsenaal van de moslims
verandert", zei Milovanovic.
„De NAVO kan bombarderen,
maar dat zou dan direct de een
heden van de VN-vredesmacht
bedreigen", zei hij.
De NAVO-leiders dreigden
deze week tijdens hun top in
Brussel met luchtaanvallen als
de Serviërs de VN-vredesmacht
in Srebrenica en Tuzla blijven
verhinderen haar werk te doen.
Het Canadese contingent mili
tairen moet worden vervangen
door Nederlandse blauwhel-
De Canadezen stellen zich,
evenals de Britten, terughou
dend op ten opzichte van lucht
aanvallen uit vrees voor de vei
ligheid van hun troepen in het
gebied. De twee landen leveren
samen met Frankrijk de groot
ste contingenten aan de VN-
vredesmacht. De Nederlandse
minister Kooijmans
(buitenlandse zaken) liet giste
ren blijken deze terughoudend
heid te betreuren en wees erop
dat Ottawa en Londen zich niet
kunnen onttrekken aan het
NAVO-besluit.
Mexico erkent
Zapatista's
als 'macht'
SAN CRISTOBAL DE LAS CASAS AP
De vredesgezant van de Mexi
caanse regering, Manuel Cama-
cho Solis, heeft gisteren de in
diaanse verzetsbeweging Zapa
tista Nationaal Bevrijdingsleger
erkend als politieke en militaire
macht en daarmee een van de
eisen van de rebellen ingewil
ligd. Hij zei ook boodschappen
te hebben ontvangen die het
begin zouden kunnen vormen
van onderhandelingen.
Woensdag kwam president
Carlos Salinas de Gortari tege
moet aan een andere eis, door
een eenzijdig staakt-het-vuren
af te kondigen in de zuidelijke
deelstaat Chiapas, waar de re
bellen op Nieuwjaarsdag ver
schillende steden innamen. De
president bood de opstandelin
gen ook gratie aan als ze de wa
pens zouden neerleggen.
Het is nog onduidelijk of de
regering ook van plan is in te
gaan op de derde eis van de re
bellen, dat de 14.000 soldaten in
Chiapas worden teruggetrok
ken.
Israëli's doden
vier Palestij nen
Het Israëlische leger heeft afge
lopen nacht in Hebron op de
westelijke Jordaanoever 4 ge
zochte Palestijnen doodgescho
ten. In de buurt van het islami
tisch college in de stad brak een
vuurgevecht uit tussen militai
ren en de Palestijnen, die tot de
radicale Harnas zouden hebben
behoord. Een Israëlische sol
daat raakte gewond. Na het in
cident werd in Hebron een uit
gaansverbod ingesteld.
Bij het dorp Samua beschoten
Palestijnse extremisten een jeep
met Israëlische soldaten. Drie
soldaten werden licht gewond.
PROFIELJOHAN JORGEN HOLST
De dood van de Noorse minis
ter van buitenlandse zaken, Jo-
han Jorgen Holst, heeft Pales
tijnen en Israëli's diep be
droefd. Zowel uit Jeruzalem als
uit Tunis kwam lof over zijn
rol in het vredesproces.
Holst (56) heeft vorig jaar naam
gemaakt als de architect van de
overeenkomst tussen Israël en
de Palestijnse Bevrijdingsorga
nisatie (PLO). Die kwam tot
stand na maandenlange gehei
me onderhandelingen, voor een
groot deel in Hoists eigen wo
ning.
De sociaal-democraat Holst was
sinds april 1992, de maand
waarin zijn voorganger en par
tijgenoot Thorvald Stoltenberg
VN-bemiddelaar voor Joegosla
vië werd, minister van buiten
landse zaken. Holst noemde de
toetreding van zijn land tot de
Europese Unie het belangrijkste
doel van zijn beleid. Maar ach
ter de schermen waren de Mid
den-Oostenbesprekingen al op
gang gebracht.
Even enthousiast als de Noorse
media waren over zijn rol als
bemiddelaar tussen de PLO en
Israël, zo scherp bekritiseerden
zij de op 29 november 1937 ge
boren Holst wegens zijn optre
den als minister van defensie in
het kabinet van premier
Brundtland, tussen 1986-1989
en 1990-1993. „Hij gold als de
middelde tussen de twee partijen.
arrogantie in persoon", noteer
de Aftenposten.
Het blad verwees daarbij naar
Hoists spreekwoordelijke af
schuw voor gewone parle
mentsleden, die hem verweten
dat hij geheimzinnig deed en
informatie achterhield. Juist die
voorkeur voor diplomatiek
overleg kwam de bemiddelaar
te pas bij de Israëlisch-Palestijn-
se gesprekken.
De roem als bemiddelaar in het
Midden-Oosten kon Holst delen
met zijn vrouw en jongste kind.
Echtgenote Marianne Heiberg
FOTO REUTER
werkt bij een wetenschappelijk
instituut dat, omdat het zich
bezighoudt met de toestand in
Palestina, eveneens bij de on
derhandelingen tussen Israël en
de PLo was betrokken.
De 4-jarige Edvard werd een
nationale beroemdheid. Tijdens
pauzes in de besprekingen in de
woning van de familie Holst
kreeg hij de delegaties van Israël
en de PLO met zijn kinderspel
zover dat ze door de knieën gin
gen en meespeelden.
oslo anp
londen «ceesv
correspondent
De Britse Conservatieve Partij
heeft zich schuldig gemaakt aan
„opzettelijk wangedrag" dat de
belastingebetaler miljoenen
guldens heeft gekost. Die be
schuldiging werd gisteren geuit
door een accountant van de Al
gemene Rekenkamer in het dis
trict Londen. Oogmerk van het
wangedrag was volgens hem
politiek gewin.
De accountant, John Magill,
deed zijn aantijgingen op basis
van 4 jaar voorafgaand onder
zoek. Hij eiste dat de schuldi
gen, onder wie de vooraan
staande Conservatief Lady Por
ter, het geld uit eigen zak terug
betalen.
De zaak leidde tot ernstige
uitbarstingen van verbaal ge
weld in het Lagerhuis. Labour-
woordvoerder Jack Straw zei:
„Dit brengt een politieke cor
ruptie aan het licht op een
schaal die zonder precedent is
in het na-oorlogsc Groot-Brit-
tannië. Dit gebeurt alleen in ba
nanenrepublieken". Premier
Major weigerde de betrokkenen
echter te veroordelen. „In dit
stadium gaat het nog slechts
om beschuldigingen zei hij.
„Deze moeten eerst nog onder
zocht en waargemaakt wor
den."
Het onderzoek werd 4 jaar ge
leden ingesteld na klachten van
de oppositiepartijen dat het
Conservatieve gemeentebestuur
van Westminster zich schuldig
had gemaakt aan „politieke cor
ruptie". De Conservatieven
vreesden dat zij bij de gemeen
teraadsverkiezingen van 1990
een aantal gemeenteraadszetels
in Westminster zouden verlie
zen. Daarop zouden zij een po
ging hebben gedaan de Conser
vatieve meerderheid in deze
districten van Westminster,
'oorlogszones' genaamd, electo
raal veilig te stellen.
Zij zouden dat hebben ge
daan door gemeentewoningen
in deze districten op grote
schaal te verkopen aan Conser
vatieve stemmers. Met de ver
koop was in totaal 21 miljoen
pond gemoeid (ruim 60 miljoen
gulden). De huizen zouden ech
ter tegen een te lage prijs zijn
aangeboden.
ACHTERGROND
BOEDAPEST RUNA HELLINGA CORRESPONDENT
Toen ging het overigens om de Visegrad-drie, want
Slowakije en Tsjechische Republiek vormden nog één
land en een splitsing leek ver weg. De Visegrad-
overeenkomst op zich was een voorbeeld van
opmerkelijke politieke ruimdenkendheid. Begin 1991
sprak het in het voormalige Oostblok niet vanzelf om de
ogen op de gewezen bondgenoten te richten. Het
lidmaatschap van de Europese Gemeenschap, de Raad
van Europa en, na wat discussies over neutraliteit, van
de Navo leek ieder land het hoogste doel, en wel zo snel
mogelijk.
Visegrad was een samenwerking die zich tegen niemand
richtte, werd destijds bij de oprichting beklemtoond. Dit
ter geruststelling van Roemenië, dat iedere versterking
van buurman Hongarije bij voorbaat wantrouwt, en van
Moskou, dat de vorming van een
samenwerkingsverband aan zijn westgrenzen, zo kort na
de opheffing van het Warschaupact, met v
bekeek.
Die opheffing van het Warschaupact v
kleine teleurstelling. Eigenlijk hadden de drie leiders, de
Pool Walesa, de Tsjecho-Slowaak Havel en de
Hongaarse premier Antall de bijeenkomst in Visegrad
ook willen gebruiken om hun uittreden uit dat militaire
bondgenootschap dat op 31 maart 1991 officieel werd
opgeheven bekend te maken. Maar Gorbatsjov was
hen net even voor geweest.
Op papier had de overeenkomst ambitieuze
doelstellingen: een gezamenlijk streven naar
lidmaatschap van de 'Europese instellingen', een
Als iemand de ontmoeting tussen Bill Clinton en de
vier presidenten van Slowakije, Hongarije, de Tsjechi
sche Republiek en Polen deze week in Praag niet leuk
vond, dan was het de Tsjechische premier Vaclav
Klaus. Het gepraat over de Visegrad-vier moet hem
dwars hebben gezeten. Want Klaus is geen liefhebber
van het regionale samenwerkingsverband dat op 15
februari 1991 in het Hongaarse Donau-stadje Vise
grad tot stand kwam.
gezamenlijk veiligheidsbeleid, de vorming van een
vrijhandelszone, gemeenschappelijke buitenlandse
investeringen, ontwikkeling van een gezamenlijke
infrastructuur en bescherming van de
minderheidsrechten, om er maar een paar te noemen.
In praktijk bleef dat alles vooral papier. Al op het
moment dat de overeenkomst werd getekend, waren de
Slowaaks-Hongaarse verhoudingen al vertroebeld door
een conflict van de bouw van een stuwdam in de Donau
bij het Slowaakse dorp Gabcikova. En die relatie zou
verder verslechteren door de discriminerende houding
van de Slowaakse regering tegenover de Hongaarse
minderheid.
inplaats van een gemeenschappelijk veiligsbeleid is er
eerder sprake van een nieuwe bron van potentiële
spanningen in de regio. Toen Slowakije lid werd van de
Raad van Europa, dreigde Visegrad-bondgenoot
Hongarije daar eerst tegen te stemmen.
Van de geplande vrijhandelszone, die in het jaar 2000
volledig rond zou moeten zijn, is weinig te merken.
Integendeel, sinds Tsjecho-Slowakije uiteen is gevallen,
is er tussen beide landen een echte grens ontstaan.
Inmiddels heffen ze zelfs invoerrechten op elkanders
produlcten, wat bij de splitsing niet de bedoeling was. De
'vrijhandelszone' beperkt zich op dit moment tot de
afspraak dat het wereldwijde GATT-akkoord ook
onderling wordt nageleefd.
Het enige succes van Visegrad tot nu toe is, is dat de vier
landen door West-Europa min of meer als een eenheid
worden beschouwd. Dat zint een politicus als de
Tsjechische premier Klaus helemaal niet. Klaus is ervan
overtuigd dat zijn land economisch, politiek en sociaal
veel verder ontwikkeld is dan de overige drie
Visegradlanden. Hij ziet het gezamenlijke streven naar
lidmaatschap van de EU en de NAVO als een blok aan
het been van Praag. Tsjechië is, volgens de premier
althans, als enige voormalige Oostblok-land nu al in
staat direct lid te worden van de Westeuropese
instituties.
Toen Clinton deze week wees op het belang van
regionale samenwerking voor de veiligheid in Midden-
Europa, was dat mede een waarschuwing aan Praag dat
het Westen wel degelijk belang echt aan Visegrad. De
wijze waarop de vier landen hun onderlinge
overeenkomst naleven, is een aardige test hoe ze het in
een organisatie als de Europese Unie zouden doen. Hun
voortdurende gekibbel over grenzen, importheffingen,
paspoorten en minderheden geeft niet echt veel hoop
voor de toekomst.
DAVAO TERRY MCCARTHY
THE INDEPENDENT
„Diola is dood", aldus een
rouwadvertentie in de Min
danao Daily Minor deze week.
Terwijl de rest van de Filipi
no's aandacht had voor de do
den door de onverwachte ty
foon van de afgelopen week,
betreurden de mensen in Da-
vao, de grootste stad op het
zuidelijke eiland Mindanao,
om een arend.
Diola, de 25-jarige vrouwtjesa
rend die zaterdag stierf, was
meer dan zomaar een vogel.
Als de eerste tropische arend
die kunstmatig werd geïnse-
mineerd en in gevangenschap
voor nakomelingen heeft ge
zorgd, was zij op de Filipijnen
een symbool geworden voor
de overleving van de natuur.
Zo erg is het gesteld met de
ecologische vernietigirig van
het land, waar per jaar 200.000
bomen verloren gaan door de
activiteiten van houthakkers
en talloze koraalriffen aan het
vissen met dynamiet, dat en
kele politici proberen de arend
tot een nationaal symbool te
maken.
In de jaren '30 zwierven naar
schatting 10.000 FUipijnse
aapetende arenden in de wou
den. Tien jaar geleden waren
dat er door de ontbossing
minder dan 500 geworden. Nu
zijn er nog maar 63 over 16
in gevangenschap en 47 in het
wild. De aapetende arend
komt nergens anders voor.
"Het illegale houthakken gaat
nog steeds door als ze de bos
sen niet kunnen behouden, zal
de arend ook verdwijnen
zegt Eddie Juntilla, beheerder
van het park van de Stichting
voorde FilipijnseArend. Niet
alleen de wilde dieren lijden
onder de ontbossing, legt hij
uit: „Het is ook een belangrijke
oorzaak van de modderver
schuivingen waardoor ieder
regenseizoen tientallen men
sen omkomen."
De FUipijnse arend is een van
de grootste ter wereld, met
een spanwijdte van de vleugels
wicht van 5 tot 9 kilo. Hij heeft
een brede borst en bruine
vleugels. Hij eet apen, vosa-
pen. vleermuizen en slangen.
De greep van zijn klauwen is 3
maal zo sterk als die van de
mens en hij breekt met gemak
de nek van een aap of de huid
van een slang. Omdat hun
aantal zo sterk achteruit gaat,
probeert de Stichting al 14 jaar
kunstmatig arenden te fokken.
Dat lukte uiteindelijk in 1992,
toen Diola twee nakomelingen
kreeg: Pagasa (Hoop) en Paka-
kaisa (Eenheid).
LUUTJE NIEMANTSVERDRIET