Zeeland brengt Mondriaan eer
Rita Reys heeft nog veel te zeggen
Cultuur Kunst
Vakwerk Ayckbourn blijkt
vooral vóór de pauze
Keytown op vijf podia
LEIÜSt JAZZWEEK
Anita Wiersma: zangeres
met dijk van een stem
Marketingtraining
voor kunstenaars
Christo mag Duitse
Rijksdag inpakken
WOENSDAG 12 JANUARI 1994
Dageraad der Gouden Eeuw bij K&O
leiden Kunsthistorica Coby Haldar houdt op woensdag 19 janu
ari een dialezing naar aanleiding van de tentoonstelling 'Dage
raad der Gouden Eeuw' in het Rijksmuseum in Amsterdam. De
lezing, in het K&O-gebouw aan de Oude Vest 45 in Leiden, be
gint om 20.15 uur.
De Nederlandse Opera
De Nederlandse Opera brengt van 27 januari t/m 24
februari Wozzeck van Alan Berg in Het Muziektheater in Am
sterdam. Wozzeck wordt algemeen erkend als het meesterwerk
van de twintigste eeuw en de eerste echte 'moderne' opera. De
bariton John Bröcheler vervult de titelrol. Het Nederlands Phil-
harmonisch Orkest begeleidt het gezelschap muzikaal. Voor de
koorpartij wordt het Koor van De Nederlandse Opera ingestu
deerd door Brian Fieldhouse.
Helmert Woudenberg in Hoofddorp
hoofddorp» Op 22 januari gaat in Het Oude Raadhuis in Hoofd
dorp 'Milarepa' van Helmert Woudenberg in première. Deze
derde solo-voorstelling van Woudenberg gaat over een waarge-
beurd verhaal. Het leven van de Tibetaanse yogi Milarepa, die in
de elfde eeuw leefde, staat centraal in zijn programma. Het pro
gramma is ook geschikt voor iets oudere kinderen.
Exposities in Pulchri Studio
den haag Pulchri Studio in Den Haag exposeert van 15 januari
tlm 3 februari grafiek van zes leden van deze kunstenaarsvereni
ging. Op 17 januari hoopt het Schilderkundig Genootschap Pul
chri de honderdste geboortedag van zijn oudste lid te vieren.
Het betreft de 'Haagse Joffer' Ina Hooft. Zij is sinds 1925 lid van
het gezelschap. Sinds haar 75ste jaar woont en werkt Ina Hooft
in het Rosa Spierhuis in Laren. Daar wordt op haar verjaardag
een tentoonstelling van haar werk geopend. Haar oeuvre bestaat
vooral uit portretten, bloemstillevens, het interieur en het land
schap.
Glaskunst uit Japan
Rotterdam Museum Boymans-van Beuningen in Rotterdam
toont van 16 januari t/m 27 maart glaskunst uit Japan. Te zien is
een honderdtal recent gemaakte werken van 23 Japanse glas
kunstenaars. De werken zijn geselecteerd door het Glasmuseum
Hentrich (onderdeel van het Kunstmuseum Düsseldorf). Bij de
keuze heeft men zich laten leiden door de vraag waarin de Ja
panse glaskunst zich onderscheidt van de Europese eade Ame
rikaanse.
Oletta Adams niet in Oosterpoort
Groningen» Het voor 26 november van dit jaar geplande concert
door Oletta Adams kan niet doorgaan. Er is nog gezocht naar
een andere datum, maar Adams ziet geen kans naar Europa te
rug te keren. Reeds gekochte kaarten kunnen tot 1 maart wor
den teruggebracht bij de voorverkoopadressen.
Mitsuko Uchida in Concertgebouw
Amsterdam De Japanse pianiste Mitsuko Uchida geeft zondag
16 januari in het Amsterdamse Concertgebouw een recital in de
serie Meesterpianisten 1993/1994. Het programma bestaat uit
werken van Haydn en Schumann. Uchida werd wereldberoemd
vanwege haar vertolkingen van de werken van Mozart. In 1989
bracht zij in verschillende grote Duitse steden en in Zürich een
complete sonatecyclus van Mozart ten gehore. Twee jaar later
trad ze in het kader van het Mozartjaar op in Amerika, Canada
en Japan. Verder heeft ze samengespeeld met onder meer het
English Chamber Orchestra o.l.v. Jeffrey Tate, de London Phil
harmonic en de Berliner Philharmoniker. Een criticus van de 'Fi
nancial Times' noemde haar na haar uitvoering van Schumanns
'Carnaval' in Londen de meest onweerstaanbare vertolker van
Schumann die hij zich kon voorstellen.
Mitsuko Uchida treedt op in het Concertgebouw.
lar') van Alan Ayckbourn. Regie: Jules
Royaards Gezien: 11/1, schouwburg Lei
den Aldaar nog te zien: vanavond
Echt enthousiast over het insti
tuut van het huwelijk is Alan
Ayckbourn zeer beslist niet. In
heel wat stukken van zijn hand
komen echtparen voor die op
zijn zachtst gezegd liefdeloos
naast elkaar voortmodderen. Zo
ook in 'Nu sijt wellecome'.
Dit stuk stamt uit 1972 en be
hoort dus tot het vroegere werk
van deze onvoorstelbaar pro-
duktieve schrijver. In die perio
de hield Alan Ayckbourn ervan
om het zichzelf met een 'tech
nisch' probleem lastig te ma
ken.
Want probeer maar eens een
goed toneelstuk te schrijven,
waarin drie echtparen in drie
verschillende keukens op drie
achtereenvolgende kerstavon
den elkaar ontmoeten. Hoe
maak je in vredesnaam daarvan
een lopend verhaal? Bovendien
had hij in dat oudere werk nog
een voorkeur voor een bijna
kluchtige accentuering van de
gebeurtenissen. Met andere
woorden, Ayckbourn tart heel
bewust de grenzen van de ko
misch bedoelde overdrijving,
terwijl hij eveneens een treurige
Een groot aantal binnen- en
buitenlandse jazzgrootheden
luistert komende zaterdag het
vijftiende Keytown Jazz Festival
op. Vanwege het derde lustrum
is er, voordat de muziek op vijf
podia tegelijk losbarst, van vier
uur tot half zeven een open
huis. Dan worden jazzfilms ver
toond en drie orkesten, waaron
der de Frits Landesbergen Big
band, verlenen hun medewer
king. Dit gedeelte van het pro
gramma is gratis voor het pu
bliek toegankelijk.
Om acht uur begint dan het
uiteindelijke jazzfestival waar
aan dit keer meewerken: de
Harmo Jazz Band uit Frankrijk,
de Uralski Jazz Band uit Rus
land en de Climax Jazz Band uit
Duitsland. Drie Amerikaanse
jazz-vocalisten, Jean Shy, Anette
Lowman en Deborah Brown,
zijn eveneens van de partij.
Uit eigen land zijn Bernard
Berkhout en The Swingmates,
pianist Cor Bakker, Gina's Band
of Blues en The Little Steam
Trio afkomstig. Ook de Rob
Hoeke Boogie Blues Band, de
Paradise Jazz Band, de Bob Rig-
ter All Star Groep, het trio Jan
de Bas en de Teacher's Band
zetten hun beste beentje voor,
terwijl Geja Griek en Daisey Bell
voor het vocale gedeelte zorgen.
Speciale gast is dit jaar de
Benny Bailey Domagoy Ralasic
formatie, die een tournee door
Europa maakt. Bailey zat in de
bands van onder anderen Quin-
cy Jones en Dizzy Gillespie.
De toegangsprijs tot het festi
val is dertig gulden. Kaarten zijn
verkrijgbaar bij de VW-kanto-
ren. Telefonisch
mogelijk op de
0710123809 en 071-765317.
recensie dick hermsen
Anita Wiersma Band In het kader van
'ISW-Leids Jazz Talent Award 1994' Ge
zien: 11 /1de Waag. Leiden
onderlaag wil laten zien. Trudy
Labij kan met zulk tekstmateri
aal uitstekend uit de voeten.
Dat blijkt maar weer eens uit de
manier, waarop zij aan de on
derdanige echtgenote met
smetvrees en poetsdrift gestalte
weet te geven. Als zij en haar
man (in een bij vlagen sterke rol
van Glenn Durfort) eenmaal in
goeden doen zijn, weet zij die
facade scherp tot uitdrukking te
brengen.
Het oudere echtpaar is dan
inmiddels zijn allure kwijtge-
raakt. Kees Coolen speelt hier
het toonbeeld van berusting,
Kitty Janssen heeft geen enkele
moeite met de rol van droef
geestige alcoholiste. Het derde
stel (met Dick van den Toorn en
Esther Roord) mag zijn grootste
crisis in de tweede scène bele-
Daar bereikt het stuk zijn
hoogtepunt. De lach en de traan
gaan hier kostelijk kluchtig sa
men. Scène één heeft hiervoor
als amusante opmaat gefunc
tioneerd. Het laatste deel valt
dan daarna een beetje tegen. Er
is sprake van een 'matte' stem
ming op die kerstavond, die he
laas ook op het spel van de ac
teurs van toepassing is. Het stuk
komt dan niet echt meer tot le
ven. Jammer, want vóór de pau
ze lieten ze je echt genieten van
het gedegen vakwerk van Ayck
bourn.
Surinaams Historisch Museum
dicht wegens schulden
amsterdam
Het Surinaams Historisch Mu
seum in Amsterdam is gesloten.
Het museum heeft een beta
lingsachterstand van 45.000 gul
den aan huur en gas- en licht-
verbruik, aldus directeur-eige
naar Thomas Swanenberg. Bo
vendien is er sprake van veel
achterstallig onderhoud. Ook de
bezoekersaantallen vielen te
gen, waardoor de inkomsten uit
entreegelden veel lager waren
dan geraamd.
In het museum werden onder
meer Surinaamse foto's, schil
derijen, boeken kranten, dia's,
en gebruiksvoorwerpen ten
toongesteld. Swanenberg, die
sinds 1966 in Nederland woont
en er twintig jaar over deed om
de collectie samen te stellen,
was de initiefnemer van het
museum dat in augustus 1990
zijn poorten opende.
AGENDA
Woensdag 12 januari De Waag
Leidse binnenstad 21.00 UUT: Mr. Boogie Woogie
21.00-2.00 uur: Kroegentocht and the Firesweep Blues Band.
m.m.v. Dirty Street Paraders en Jazz at the Duke
optredens in 44 etablissemen- 21.00 uur: Straight Soul Band.
muziekin bepaalde registers heel
krachtig klinkt. Nog niet alle
'kleuren' zijn even sterk ontwik
keld. maar daar wordt ongetwij
feld werk van gemaakt als ze
eenmaal met haar conservatori
umstudie begint. Als alles vol
gens planning loopt, begint ze
over enkele maanden in het
eerste jaar van het Rotterdams
conservatorium. Waar nodig
zong ze kort en afgebeten, maar
met groot gemak wisselde ze dit
af met vloeiende melodische lij
nen. Ballads vertolkte ze met
een juiste emotie. In de snellere
stukken gaf ze blijk te beschik
ken over een uitstekende ti
ming.
Voor wat betreft de begelei
ding ging ze op zeker. Hiervoor
had ze haar eigen band 'Purple
Item' meegenomen. Niet ver
wonderlijk dat het zestal een
hechte eenheid vormde. Afge
zien van de magere afstelling
van het geluid, de Waag is ook
niet de gemakkelijkste zaal om
een band goed te laten klinken,
speelden ze precies zoals dat
moet bij dit soort muziek:
sprankelend en met een stevige
beat.
Het begrip jazz mag in dit 'jazz'
concours blijkbaar heel ruim
worden opgevat. Improvisatie is
zo ongeveer de basis van de
jazzmuziek. Op de vierde dag
van het ISW talenten concours
echter kwam er geen scat-solo
aan te pas, ondanks een zang
soliste als genomineerde. Hier
mee is overigens niets over de
kwaliteit van de zangeres ge
zegd. Anita Wiersma heeft een
dijk van een stem. Haar geluid
houdt het midden tussen die
van Lisa Stansfield en Anita Ba
ker. Kenmerkend voor deze
zangeressen is de souplesse
waarmee ze hun stem gebrui
ken, maar vooral ook de enor
me expressie die ze in hun stuk
ken aan de dag leggen.
Dat het pas 21 jarige talent
een vergelijking kan doorstaan
met deze twee zangvedettes
zegt eigenlijk genoeg. Ze be
schikt over een lenige stem die
den haag anp
Dertig Rotterdamse beeldende
kunstenaars doen vanaf eind ja
nuari mee aan een project van
een jaar waarbij zij erin worden
getraind hun bedrijfsvoering te
verbeteren. Zij hopen na afloop
van het project, dat Enterprise-
Art is gedoopt, niet langer van
een uitkering afhankelijk te zijn.
Het Rotterdamse bureau Faktor
voert de opleiding en trainingen
uit in opdracht van de Sociale
Dienst. Het Europees Sociaal
Fonds financiert het project dat
in totaal 300.000 gulden kost.
De uitgekozen kunstenaars
leven al voor een deel van hun
werk. Volgens projectleidster
drs Caroline Boekestein gaat het
om een extra duwtje in de rug
zodat zij niet meer op een uit
kering zijn aangewezen. Het
project komt op het moment
dat de speciale bijstandsregelin
gen voor beeldende kunste
naars worden afgeschaft. Vanaf
1 januari kunnen kunstenaars
niet langer dan een half jaar
zo'n uitkering krijgen. Daarna
kunnen zij, als zij hun uitkering
willen houden, verplicht wor
den zich te laten omscholen.
De geselecteerde kunstenaars
oefenen hun vak allen langer
dan drie jaar uit, hebben expo
sities gehad en hebben een om
zet en winst die een stijgende
lijn te zien geven, aldus Boe
kestein. Zij zijn echter vaak ge
oriënteerd op een beperkt
marktsegment, bijvoorbeeld het
subsidiecircuit. In de opleiding
en training zal daarom aan
dacht worden besteed aan
marktonderzoek, persoonlijke
presentatie en samenwerkings
vormen, maar ook aan boek
houden en kostprijscalculatie,
zegt de projectleidster. Ook zal
de kunstenaars worden geleerd
veel meer uit bestaande contac
ten te halen.
Enterprise-Art is volgens Boe
kestein het eerste project dat
opleiding en gezamenlijke trai
ning en begeleiding van beel
dende kunstenaars combineert.
recensie susanne lammers
Jazz at the Temple 94: Erik van der Luyt
kwartet, Bernard Berkhout Swingmates,
Pim Jacobs en Rita Reys. Gehoord: 11/1
Taffeh-zaal, Leiden,
Zou het toeval zijn geweest dat
zowel het kwartet van het voor
programma als Rita Reys met
de Swingmates een zelfde num
mer uitvoerden? Het was in elk
geval een prachtig voorbeeld
van verschillende versies en stij
len. Zij van voor de pauze had
een jonge, beweeglijke stem.
Maar zij van daarna had de pre
sence en de expressie. En niet te
vergeten de beschikking over
een muzikant als Berkhout die
zijn clarinet liet spelen wat Rita
Reys nog vergat. En zij heeft, zo
blijkt, toch nog heel wat te zeg
gen. Zou dat het verschil tussen
muziek maken en musiceren
zijn?
Bij de Swingmates steekt de
soft jazz van Erik van der Luyt
wat bleekjes af. Het is een soort
muziek die weinig kwaad kan,
hoewel een nummer als 'Love
for sale' toch wel meer power
mag krijgen.
Berkhouts combo, Frits Lan-
desberger (vibrafoon), Hans
Dekker (drums) en Frans Bouw
meester (bas), heeft een hoge
noot-dichtheid, houdt er, als
het moet, een angstaanjagend
tempo op na en laat het speel-
plezier en enthousiasme ervan
afspatten. En ze hebben wat te
melden. Een drumsolo die zich
Bij de Swingmates steekt de soft jazz van Erik van der Luyt met zang v
aandient met een bescheiden
tikje op de deur, maar eenmaal
binnen gelaten een gast met or
kaankracht blijkt. Wel een ge
zellige, hoor, die het publiek
ook weet te bewegen tot partici
patie. En hij houdt toch in de
gaten of het dak niet instort.
Berkhout is veelzijdig. Hij
maakt solerend een geweldige
indruk, geeft in dialogen zijn
partner de ruimte, maar kan
zich ook ondergeschikt maken
in het samenspel. Beurtelings
een meeslepende lyricus, als
zijn clarinet een gesprek aan
gaat met de vibrafoon van Lan-
desberger, en een zenuwlijder,
die zijn hele ziel nog zal en
moet blootleggen in de laatste
vijf minuten voordat de trein
stopt.
Het publiek kwam voor Rita
Reys. En het verwachtte de klas
siekers, die het kreeg. Maar
doordat de Swingmates en
Berkhout zo onbekommerd het
beest loslieten, werd zeker niet
het routinematige lesje afge
draaid.
Twee tentoonstellingen als blikvangers
Zeeland kan zich opmaken voor
een stortvloed van activiteiten
rond de schilder Piet Mondri
aan. Op 1 februari is het vijftig
jaar geleden dat hij overleed. In
binnen- en buitenland zal dit
feit uitgebreid worden herdacht.
Het zwaartepunt ligt daarbij
overigens in de tweede helft van
1994.
Ook Zeeland blaast flink in de
bus. Dat blijkt uit het presti
gieuze programma van de
Stichting Zeeland Mondriaan.
Grootste blikvangers zijn twee
tentoonstellingen die gelijktijdig
worden gehouden in Middel
burg en Domburg, de laatste in
een heel nieuw museum.
In Domburg ontwikkelde
Mondriaans werk zich na 1908
in de richting van de abstracte
schildervorm die later zo be
kend werd. De schilder Jan
Toorop haalde tal van kunste
naars naar het Walcherse bad
plaatsje dat daardoor een be
langrijke rol speelde in de
kunstgeschiedenis. ,,In de eerste
tien jaar van deze eeuw waren
er drie steden: Parijs, Amster
dam en Domburg. Daar gebeur
de het", aldus drs I.V.T. Spaan
der, directeur van het Zeeuws
Museum. „In Domburg ont
moetten kunstenaars elkaar en
onderhielden ze hun contacten.
Daardoor was het destijds een
van de decors waar zich het
nieuwste van het nieuwste af
speelde."
Dat is-ook de reden 1
Domburg een schilderijenten
toonstelling uit 1912 zal worden
gereconstrueerd. Behalve van
Mondriaan is ook werk te zien
van onder anderen Jan Toorop,
Jacoba van Heemskerck, Char
ley Toorop, Lucie van Dam van
Isselt en Lodewijk Schelfhout, in
totaal zo'n tachtig tekeningen
en schilderijen. De conservato
ren H. van den Donk en J. van
Paaschen zijn nog steeds bezig
met een speurtocht om alle
schilderijen te verzamelen.
De tentoonstelling vindt
plaats in het museum Marie
Tak van Poortvliet dat speciaal
voor deze gelegenheid zal wor
den gebouwd naar een ontwerp
van de Amsterdamse architect
Cees Dam. Als onderdeel van
het complex wordt het tentoon
stellingsgebouwtje van Toorop
uit 1911 herbouwd. De financie
ring daarvoor is praktisch rond.
De Domburgse tentoonstel
ling duurt van 17 september
1994 tot en met 15 januari 1995
evenals een tweede Mondriaan-
tentoonstelling in het Zeeuws
Museum in Middelburg. Deze is
getiteld: Jan Toorop en Piet
Mondriaan in Domburg, te
midden van hun tijdgenoten.
Thema van deze expositie is de
invloed van Toorop en Mondri
aan op anderen, onder meer in
de keuze van onderwerpen als
portretten, bomen, molens, to
rens en duinlandschappen.
Bezoekers kunnen passepar
touts kopen voor de twee ten
toonstellingen. Ook is een rege
ling getroffen met de NS voor
een combinatie met een trein
kaartje. Vanaf de Walcherse sta
tions gaat een speciale Mondri-
aanbus naar de musea rijden,
beschilderd met Zeeuwse wer
ken van de kunstenaar.
Een overzicht van de twee
tentoonstellingen verschijnt in
één catalogus. Op de dag dat
het vijftig jaar geleden is dat
Mondriaan overleed, 1 februari,
verschijnt ook 'Mondriaan voor
beginners'. Dit boek wil een
breed publiek vanaf 12 iaar ken -
nis laten maken met het werk
van Mondriaan.
De aanhouder wint: de 58-jarige
Amerikaans-Bulgaarse inpak-
kunstenaar Christo mag, als er
niet iets heel vreemds gebeurt,
de Berlijnse Rijksdag inpakken.
Meer dan 20 jaar heeft hij met
niet aflatende ijver gevochten
voor zijn ideaal.
Morgen wil een speciale com
missie van het Duitse parle
ment in Bonn onder leiding van
parlementsvoorzitter Rita Süs-
smuth het groene licht geven.
Het enige strijdpunt is nog of
het hele parlement er daarna
over moet stemmen.
De strijd van Christo heeft
Duitsland al sinds zijn eerste
verzoek in twee kampen ver
deeld. Aan de ene kant degenen
die het een hele eer vinden dat
het gebouw dat zo'n belangrijke
rol in de Duitse geschiedenis
heeft gespeeld, tijdelijk in een
kunstwerk wordt veranderd.
Aan de andere kant de mensen
die menen dat je zo niet met
een parlementszetel omgaat.
Begonnen is het allemaal in
1971 toen Christo een ansicht
kaart met de Rijksdag kreeg van
de Amerikaanse kunstliefhebber
Michael Cullen. Achterop stond:
..Ik stel voor dat u dit gebouw
verpakt." Vanaf dat moment
heeft Christo de Bonner parle
mentariërs niet meer met rust
gelaten. De Rijksdag, pal bij de
Muur, was het symbool van de
Duitse- en Europese deling en
moest daarom worden inge
pakt.
Politiek Bonn was niet over
tuigd. Toen de Muur viel was
ook dit argument verdwenen,
maar Christo gaf de moed niet
op. „Ik ben een intuïtief mens
en het gebouw trekt mij aan als
een magneetverklaarde hij.
Langzaam maar zeker over
tuigde Tiij steeds meer parle
mentariërs in Bonn, voorop de
eigenlijke huisbazin, parle
mentsvoorzitter Rita Süssmuth.
Toen in december 1991 werd
besloten dat de Rijksdag omge
bouwd zou worden tot zetel van
het Duitse parlement had Süs
smuth Christo schriftelijk moed
ingesproken. „De verpakking
van de Rijksdag zou voor ons
het mooiste kerstgeschenk
zijn", schreef ze. Dat was voor
Christo het signaal om al zijn
krachten te mobiliseren. Samen
met zijn vrouw JeanClaude, de
inmiddels tot projectleider be
noemde man van de ansicht
kaart Cullen en een fotograaf
ging hij de politici bewerken.
Meer dan 190 afgevaardigden
bezocht hij. Voor- en tegenstan
ders werden geregistreerd.De
felste tegenstander was tot voor
kort kanselier Helmut Kohl,
maar die lijkt zich nu bij het
schier onvermijdelijke te heb
ben neergelegd. Christo heeft
beloofd dit 'monument van de
democratie' in zijn waarde te la
ten. En, belangrijk voor de lege
schatkist, het kost de staat geen
cent. De ruim tien miljoen die
het project gaat kosten wil
Christo met de opbrengst van
affiches, modeltekeningen en
souvenirs financieren. En hij
zorgt voor banen. De noodzake
lijke 100.000 vierkante meter
doek wil hij in de ex-DDR laten
maken en naaien, 200 bergbe
klimmers moeten het eigenlijke
werk uitvoeren. Als alles loopt
zoals Christo wil. moet het werk
dit voorjaar beginnen en gaat
het een jaar duren. Volgend
voorjaar wil hij dan de Rijksdag
uit zijn al tientallen jaren du
rende slaap wekken. Veertien
dagen zullen Berlijn en de rest
van de wereld zich kunnen ver
gapen aan de ingepakte Rijks
dag. Daarna kan de verbouwing
beginnen. Christo is inmiddels
in Bonn gearriveerd om van
dichtbij de vervulling van zijn
droom te beleven. Na zijn woes
tijnproject, zijn 'omsingeling'
van een aantal eilanden en de
verpakking van de Pont Neuf in
Parijs ziet hij de Rijksdag als de
kroon op zijn werk.
