Mestoverschot te lijf Vogels houden van tuinen met struikgewas en water Over leven Natuurmonumenten wil actie tegen vliegtuigjes Chloorvrije enveloppen Cursus bescherming weidevogels HETVELD 'Regering moet zich duidelijk uitspreken tegen dierproeven' Blijdorp bemiddelt in dierenuitwisseling met China VRIJDAG 7 JANUAR11994 16 hui Expositie over duin wassenaar» in hel bezoekerscentrum van het duingebied Meij- endel is een expositie ingericht over flora en fauna van het duin gebied in de wintermaanden. Op panelen met foto's en tekst wordt uiteengezet hoé dieren in de winter overleven en welke planten in de wintermaanden groeien. Het bezoekerscentrum is van zondag tot en met donderdag van 10.00 tot 16.00 uur ge opend, het bezoek is gratis. Grazers te zien in de Oranjekom vogelenzang Nog tot en met 30 januari is in bezoekerscentrum de Oranjekom van de Amsterdamse Waterleidingduinen een ex positie te zien over grazers. Het gaat hier om meer dan paarden, koeien en schapen. Over de hele wereld zorgen miljarden gra zende dieren ervoor dat allerlei biotopen in stand gehouden worden. De expositie toont op fotopanelen de activiteiten op dit gebied van vogels, weekdieren, insecten en vissen. Vitrines to nen miljoenen jaren oude fossielen van plantedelen, een mam- moetkies, een slak, een veenmol, tanden en schedels van plan ten- en vleeseters. De Oranjekom, bij ingang de Oase aan de Vo- gelenzangseweg is geopend di t/m do9.30-16u en za/zo9-17u. Zuidelijk deel Kennemerstrand dicht ijmuiden Het zuidelijk deel van het Kennemerstrand bij IJmui- den is nu definitief gesloten voor publiek. Natuurmonumenten heeft het beheer gekregen over dit stuk van de strandvlakte. Het publiek wordt verzocht buiten de afzetting te*blijven om de kwetsbare jonge natuur zo ongestoord mogelijk haar gang te kunnen laten gaan. Er zijn schermen van rijshout geplaatst om de hoge duinenrij vast te houden, maar de zee kan bij vloed bin nenstromen. De verwachting is dat het nu open en kale gebied binnen een paar jaar eruit zal zien als een fraai begroeide natte duinvallei. Eerst zullen zich biestarwegras en helm in het zand vestigen, daarna komen planten als zeeraket en blauwe zeedis tel. Natuurmonumenten beantwoordt graag vragen van het pu bliek over het project: 023-390513 (Marriët Jansen, opzichter Duin- en Kruidberg) of 035-559990 (Annemarie van Velzen, voorlichter Natuurmonumenten). Eerste ozonvriendelijke diepvriezer Amstelveen In navolging van de eerste ozonvriendelijke koelkast is er nu een diepvriezer op de markt gebracht die werkt zonder gebruikmaking van het voor de atmosfeer schadelijke chloorflu orkoolwaterstof (CFK). Fabrikant Liebherr zegt bij de produktie ook geen gebruik te maken van HFK, dat een bijdrage levert aan het broeikaseffect. Voor koeling en isolatie heeft Liebherr na tuurlijke gassen toegepast zoals isobutaan en pentaan. Bij de ontwikkeling van deze nieuwe apparatuur, die bovendien zuini ger is in stroomverbruik, was Greenpeace betrokken. De Buram Electro in Amstelveen importeert de nieuwe koelkasten en diep- 's graveland De Rijksluchtvaartdienst moet beter gaan controleren of vliegtuigjes en luchtballon nen te laag over natuurgebieden vliegen. Dat vindt de Vereniging Natuurmonumen ten, die zich stoort aan de toenemende overlast door de kleine luchtvaart. Terreinbeheerders van Natuurmonu menten signaleren onder meer helikopters en ultralichte vliegtuigen boven het Quack- jeswater in Voornes Duin, laagvliegende sportvliegtuigen boven de Vechtplassen, deltavliegers in de duinen en luchtballon nen boven diverse terreinen. Verder was er een incident met een noodlandend water vliegtuig in het Wormer- en Jisperveld. Door het zakelijk of recreatief vliegen bo ven natuurterreinen worden volgens Na tuurmonumenten vogels en andere dieren Van der Hulst tussen zijn melkvee: „Minder DINXPERLO GPD Het Dinxperlose bedrijf Enve- loprint stopt als eerste vooraan staande producent met de ver koop van met chloor gebleekte enveloppen. Per 1 januari wor den uitsluitend chloorvrije exemplaren geleverd aan de af nemers. Volgens de onderne ming is het dankzij de technolo gische ontwikkelingen heel goed mogelijk milieuvriendelij ke papiersoorten te gebruiken, die voldoen aan hoge kwaliteits- Enveloprint bedrukt dagelijks circa twee miljoen enveloppen en heeft 250 miljoen exempla ren op voorraad. Ook deze laatste categorie wordt in 1994 successievelijk vervangen door chloorvrije typen enveloppen. De eigen produktie gaat even eens volledig over op de verwer king van chloorvrij papier. Tot dusver werden milieu- De stichting Natuur- en Land schapsbeheer organiseert weer een cursus vrijwillig weidevo gelbeheer. De cursus is bestemd voor vrijwilligers en veehouders die actief willen worden in be scherming van vogels in het weidegebied. Samenwerking tussen vrijwil ligers en veehouders is noodza kelijk voor een goede bescher ming van de weidevogels. Er moeten tijdens het broedsei- zoen nestbeschermers worden geplaatst en de veehouder moet om de nesten heen maaien. In de polders rondom Leiden en Alphen werken tientallen vee houders en honderden vrijwilli gers mee aan de bescherming van de weidevogels. De cursus beslaat vier avon den en een dagdeel waarop een excursie wordt gemaakt. Op donderdag 17 februari, 3 en 17 maart en 28 april wordt er les gegeven in natuur- en milieu centrum De Papaver in Delft, zaterdagmorgen 16 april staat een excursie naar een melkvee houderij op het programma. De cursus kost dertig gulden. Voor nadere informatie en opgave kan worden gebeld met de stichting Natuur- en Land schapsbeheer in Gouda, 01820- 24500. vriendelijke papiersoorten uit sluitend op aanvraag en tegen meerprijs geleverd. De omscha keling van het produktie-appa- raat heeft volgens de Dinxperlo se onderneming tot gevolg dat er geen hogere prijs in rekening zal worden gebracht. Hoewel er tot op de dag van vandaag geen wettelijke voorschriften zijn die bedrijven verplichten om chloorvrij papier te gebruiken is er naar de mening van Envelop- rint wel sprake van een toene mende belangstelling van de opdrachtgevers. Verwacht wordt dat andere aanbieders het voorbeeld zullen volgen. Enveloprint heeft zich in de loop der jaren ontwikkeld tot een specialist op het gebied van postreclame en werkt voorna melijk voor de Nederlandse en Duitse markt. Het bedrijf be drukt 25 verschillende soorten enveloppen. Bij de Dinxperlose onderneming werken 75 men- MONICA WESSELING De koe op een minimum-dieet en een effectiever gebruik van de mest die ze produceert. Zó proberen melkveehou ders in het veenweidegebied het mestoverschot te lijf te gaan. neemt aan het studiegroepje is H. van der Hulst uit Oud Ade. Hij melkt samen met zijn broer 100 koeien en houdt er daar naast 70 stuks jongvee op na. De 54 hectare grasland van zijn bedrijf ligt in een door de pro vincie aangewezen bodembe- schermingsgebied. De bodems in dergelijk gebieden zijn waar devol en de provincie wil het gebruik ervan dan ook aan ban den leggen. Een melkveehouderij koopt Door de melkveehouderij ko men er te veel voedingsstoffen in het water en de bodem te recht en het Rijk wil dat dit stopt. Een aantal 'melkboeren' in het veenweidegebied rond. Roelofarendsveen heeft de kop pen bij elkaar gestoken en be studeert nu op welke manier die ongewenste bemesting kan worden teruggedrongen. Een van de boeren die deel- meststoffen (stikstof en fosfor) in in de vorm van kunstmest en krachtvoer. Als melk, vlees en levend vee worden weer stikstof en fosfor van het bedrijf afge voerd. Er worden beduidend meer voedingsstoffen ingekocht dan er van het bedrijf worden afgevoerd: het verschil komt op het land terecht in de vorm van mest. Volgens J. Kroon van de pro vincie Zuid-Holland, is de over bemesting schadelijk omdat daardoor de oorspronkelijke flo ra en fauna verdwijnt. „En juist in bodembeschermingsgebie- den willen we deze ontwikkelin gen tegengaan." opgejaagd. Ook wekken de vliegtuigen en ballonnen de ergenis op van terreinbezoe kers. In de gebieden kan schade ontstaan door per abuis neergestreken vliegtuigjes en ballonnen. Volgens Natuurmonumenten bestaat er een advies om boven gebieden met veel vogels niet lager te vliegen dan driehonderd meter. De Rijksluchtvaart dienst zou volgens de vereniging op nale ving van deze regeling moeten toezien. leiden Mede ting Melkboeren in veenweidegebied pakken overbemesting aan Als klein jochie woonde ik op een bovenwoning in Dordrecht, niet ver van de havens, 's Win ters had ik daar de grootste lol met het voeren van de 'zee meeuwen'. Dan hing ik tot schrik van mijn moeder uit het raam en gooide stukjes brood naar buiten. Binnen een mum van tijd zweefden er tientallen over het plein, krijsend positie kiezend om als eerste bij een volgende stuk brood te zijn. In negen van de tien gevallen had den ze het te pakken voor het op de grond terechtkwam. Ware luchtacrobaten waren het. Ze konden pijlsnel alle kanten opschieten. Maar ook met ge mak stil hangen met de kop in de wint}. Dan bewogen alleen de donkere vleugelpunten. Een beetje naar links, een rukje naar rechts. Nu zie ik bijna geen wen' meer. Niet omdat ze e niet zijn, maar omdat ik ze gewoon vind. En eigenlijk z daarvoor gestraft i den. Want die van vroeger, die helemaal geen 'zeemeeuwen' blijken te zijn maar in werkelijkheid kap- meeuw of kokmeeuw heten, dat zijn eigenlijk verdraaid slimme vogels. In de jaren dertig leefden er in ons land nog maar zo'n 25.000 paartjes. Nu zijn het er min stens tien keer zo veel, zo'n kwart miljoen dus. Zo'n toena me kan maar één oorzaak heb ben: de gigantische sloddervos sen-aard van de mens. Een kokmeeuw eet zo ongeveer alles wat wij met zijn allen niet meer moeten. Aardappelen, brood, schillen en tegenwoordig ook patat, al of niet met mayo- Bovendien zijn kokmeeuwen gek op de moderne landbouw. Want waar vroeger armetierige akkertjes lagen, strekken zich nu - dank zij de kunstmest - rij ke landbouwgronden uit. En waar zo'n halve eeuw geleden heidevelden en moerasjes het landschap bepaalden, liggen nu groene weilanden. Ook in die gebieden voelt de kapmeeuw zich wonderwel thuis. Daar staat hij met zijn oranje-rode poten in het gras te trappelen om nieuwsgierige insektelarven en regenwormen naar boven te lokken. En dan zijn er natuurlijk nog vuilnisbelten. Dat zijn helemaal meeuwenparadijzen. Kokmeeuwen kun je gemakke lijk onderscheiden van de ande re stadsmeeuwen. Ze zijn hele maal wit met een grijs boven dek, net als de meeste andere. Maar kijk eens naar die poten en die snavel. Die zijn oranje. En achter zijn oog kun je een donker stipje ontdekken, dat hem er wat komisch uit laat zien. Vandaar dat de kokmeeuw in de ons omringende landen vaak lachmeeuw wordt ge noemd. Over een paar maanden ge beurt er iets wonderlijks met diezelfde witte meeuw. Zijn kop wordt dan veertje voor veertje donkerder en zo tegen april heeft hij een chocoladebruine kap op zijn kop. En zijn poten en zijn snavel worden knalrood. Dat is ook het moment dat de meeuw uit de stad verdwijnt. Dan trekt hij naar de broedkolo- nies, waar ze soms met tiental len, maar meestal met honder den tegelijk aan het broeden slaan. Dé grootste kolonie in Neder land is te vinden in het verdron ken Land van Saaftinghe in Zeeuws Vlaanderen, waar elk jaar maar liefst zo'n 25.000 paartjes broeden. Dat geeft naast veiligheid - elke indringer wordt door een woedende, krij sende meeuwenzwerm aange vallen - ook een boel tram melant. Want elk paartje zit zo ongeveer op de lip van een an dere broedende meeuw, op een afstandje van zo'n 20 tot 30 centimeter. De burenruzies zijn dan ook niet van de lucht. Eind juni, begin juli loopt de ko lonie weer leeg, inclusief de grauwbruine jongen. Dan trekt alles weer naar de stad, naar de vuilnisbelt. Want bij de mens, daar zit je goed als kokmeeuw. TON IN T VELD De afgelopen twee jaar heeft Van der Hulst al samen met zijn collega's bekeken of de koeien niet te veel krachtvoer krijgen. „Oudere koeien die niet zo veel melk meer geven, kunnen met minder voer toe. Minder voer betekent ook minder mest." Minder kunstmest gebruiken is ook mogelijk. Op een melk veehouderij is voldoende dierlij ke mest aanwezig. Deze wordt nu meestal gewoon op het land uitgespreid. Een deel van de voedingsstoffen verdampt daar door en gaat dus verloren. Van der Hulst heeft daarom een mo derne sleuf-kouter-machine be steld. Dit apparaat maakt kleine geultjes waar vervolgens de mest in gespoten wordt. Zo ver dampt er minder en wordt de dierlijke mest beter gebruikt. Tot voor kort werd op alle stukken grasland evenveel mest gegooid. „Nu laten we eerst van elk perceel een bodemmonster nemen om te weten hoeveel mest nodig is." De twee maat regelen betekenen voor Van der Hulst dat de bestellijst voor kunstmest flink kan worden in gekort. DEN HAAG MONICA WESSELING Politieke partijen moeten zich duidelijker uitspreken over het gebruik van proefdieren. De re gering houdt zich te veel bezig met kleine verbeteringen zoals een groter hok of minder dieren per hol^j maar komt aan de wer kelijk belangrijke zaken zoals een verbod op dierproeven niet toe. De regering moet zich nu duidelijk uitspreken tegen dier proeven. Dat vindt Proefdiervrij, een samenwerkingsverband van de Nederlandse Vereniging tot Be scherming van Dieren en de Nederlandse Bond tot bestrij ding van de Vivisectie. Proefdiervrij keert zich vooral tegen de, naar zijn mening, on zinnige experimenten met die ren ten behoeve van de cosme- tica-industrie en defensie. „Het Europarlement is tegen dier proeven ten behoeve van de cosmetica-industrie, maar de regeringen van de EG-landen leggen dat om economische re denen naast zich neer. De na tionale parlementen moeten nu hun tanden laten zien", aldus Proefdiervrij. Ook de defensieproeven stuit de dierbeschermingsorganisatie tegen de borst. „Dieren zijn nog steeds de dupe van de strijd tus sen mensen onderling. Dat mag niet." Proefdiervrij gaat de ko mende maanden actie voeren om de regering ertoe te bewe gen maatregelen te nemen te gen dierproeven. Deze maand nieuw tv-programma van Vogelbeschenning woud» Het kon niet missen: de steenuil die door de schoorsteen viel werd snel omge doopt tot schoorsteenuil. De 'schoorsteenuil' zit op verhaal te komen, geflankeerd door twee soortgenoten op een tak in de buiten- kooi van vogelasiel De Bonte Piet in het Westfriese Midwoud. Duidelijk zichtbaar is z'n door roet donkergekleurde verenpak. Als hij is aangesterkt zal hij worden losgelaten in de omgeving van Abbekerk. De beheerder van De Bonte Piet vermoedt dat de steenuil door een windvlaag van de rand van de schoorsteen in een niet in gebruik zijnde schoorsteen is geblazen. De steenuil houdt van een kleinschalig cul tuurlandschap met hoogstamfruitbomen en knotwilgen. Omdat dit landschap steeds zeldzamer wordt in Nederland, wordt er veel gedaan door vrijwilligers voor het behoud van de steenuil. Op veel plaatsen worden speciale nestkasten geplaatst, terwijl knotwilgen me de voor de uilen in stand worden gehouden. Die vinden namelijk in de holtes van de knot wilg een ideale schuil- en nestplaats. Het aantal steenuilen in Nederland wordt geschat op 10.000. FOTO MARTI IN DE JONG De diergaarde Blijdorp in Rotterdam gaat in Europa de uitwisseling van die ren tussen Europese en Chinese dieren tuinen coördineren. Dat maakte Kuno Bleijenberg, hoofd levende have van de diergaarde, donderdagmorgen bekend. In China gebeurt de coördinatie door de dierentuin van Shanghai. Rotterdam en Shanghai zijn zoge noemde zustersteden. Mede daardoor bouwde Blijdorp een zeer goede relatie op met de dierentuin in Shanghai. De Chinezen zijn nu zo tevreden over de sa menwerking met Blijdorp dat de Rotter damse diergaarde de coördinatie voor alle Europese dierentuinen mag gaan doen. „Het duurt lang voor je een goede band hebt met China. Wij hadden die al, maar we zijn ook anderhalf jaar bezig geweest voor deze afspraken definitief werden", aldus Bleijenberg. Blijdorp heeft de afgelopen jaren takins (een soort geit), blauwschapen en langoeren (een soort aap) uit Shanghai gekregen. Hij denkt dat er maar één keer per jaar, hooguit twee keer, een uitwisseling van dieren zal plaatsvinden, omdat de administratie die erbij hoort zeer om vangrijk is. De Chinese dierentuinen zijn vooral geïnteresseerd in Afrikaanse en Amerikaanse dieren zoals halfapen, be paalde antilopesoorten, en papegaaien. Overigens is bij de afspraken over de uitwisseling in het geheel geen sprake geweest van zeer bedreigde diersoorten als de Chinese tijger, goudapen en de zeer bekende grote panda. Die worden absoluut niet geëxporteerd, aldus Bleijenberg. „In de tuin van de buren wemelt het van de vogels, maar bij ons komen ze nooit. Hoe kan dat nou?" Dit soort pran gende vragen gaat Nico de Haan van Vogelbescherming Nederland binnenkort beant woorden in een nieuw tv-pro gramma. 'Ja, natuurlijk in vogel vlucht' is de naam van dit pro gramma, dat de NCRV vanaf gisteren (donderdag 6 januari) in acht afleveringen gaat uitzen den. De serie is in nauwe samen werking met Vogelbescherming Nederland gemaakt. Vast on derdeel van elk programma vor men de tuintips. Vogeldeskun- dige Nico de Haan vertelt hoe iedereen van zijn tuin een vo gelparadijs kan maken. Op het tv-programma vooruitlopend hier alvast enige tips van Vogel bescherming. Vogels stellen over het alge meen twee voorwaarden aan een tuin waarin zij zich thuis- voelen. Er moet nestgelegen heid zijn in dicht struikgewas en er moet ondiep water zijn. Een tuin zonder de beschutting van struiken is voor vogels levensge vaarlijk. Altijd, zelfs in de stad, zijn er roofvogels als sperwers in de lucht en katten op de grond die speuren naar een lekker hapje als een merel of een kool mees. De vogels zullen daarom alleen in tuinen komen waarin ze zich bij, gevaar tijdelijk kun nen verstoppen of nesten kun nen bouwen. Dichte doornige struiken zoals meidoorn, sleedoorn of stekelige roos zijn daarvoor zeer geschikt. Deze zijn bij kwekers te koop en kunnen in vrijwel el ke tuin worden aangeplant. Ook een goed geknipte heg vormt een uitstekende schuilplaats voor een vogelnest. Struiken kunnen tevens voed selbron zijn voor vogels. In het voorjaar wemelt het van de in secten rond bloeiende lijsterbes, vlier, meidoorn, hulst, Gelderse roos en vuurdoorn. In de loop van de zomer en de herfst ver anderen de bloemen hiervan in bessen. De vogels zetten deze bessen zonder meer in plaats van insecten op hun menu. De tweede voorwaarde die vogels aan een aantrekkelijke tuin stellen is de aanwezigheid van water. Vogels moeten in zo mer en winter regelmatig in bad om hun veren schoon te hou den. Dat hoeft niet in een ge weldig grote en diepe vijver. Vo gels zijn allang blij in een on diep watertje met een strandje. Dat water moet wel dichtbij struikgewas zijn om bij onraad snel te kunnen vluchten. Met nestkasten en bijvoeding in barre winters zullen vogels zich de koning te rijk voelen in geschikte tuinen. Volgens Vo gelbescherming hebben vogels alleen bijvoeding nodig wan neer het een tijd lang stevig vriest. Dat kan ieder zelf consta teren, want zodra de dooi inzet schakelen de vogels over op na tuurlijke voedingsbronnen en laten ze neergezet voedsel staan. De meeste vogels houden van etensrestjes waarin aardappelen zitten, als ze maar niet te zout zijn. Vet en pindakaas worden ook zeer gewaardeerd. Merels en spreeuwen zijn dol op fruit en afval. Zaden en pinda's zijn in trek bij mezen en vinken. Voer kleine porties, bij voorkeur 's morgens vroeg en in de mid- Ook een voedertafel moet vlakbij struikgewas staan. De ta fel moet regelmatig worden schoongemaakt met heet water zodat de vogels elkaar niet via hun uitwerpselen besmetten. Vogelbescherming Nederland in Zeist is onderdeel van Bird- Life International, een wereld wijde organisatie voor vogelbe scherming. Er is een speciaal vogelinformatienummer, tel. 03404-37773 en het kantoor aan de Driebergseweg 16c in Zeist heeft ook een winkel met artike len om een tuin vogelvriendelijk te maken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1994 | | pagina 16