'Ik doe wat ik wil of
ik doe helemaal niks'
Rtv show
'Entertainment, dat is
goochelen op z'n best'
Stand-up komieken in Comedy House 'Qp mijn CD hoor ik nog bekende loopjes'
T
WOENSDAG 5 JANUAR11994
yvoE
Paul Haenen heeft alleen een boodschap aan zichzelf
In zijn vlegeljaren dacht Paul Haenen wel eens: als ik
straks veertig ben zal ik het allemaal wel gezien hebben.
Want redeneerde hij: alles gaat zich dan herhalen. Werk,
liefde, noem maar op. Alles zal dan ongetwijfeld saaier
worden. Maar nu moet Haenen bekennen dat hij destijds
ongelijk heeft gehad. „Ie bewandelt dezelfde weg, maar
je ziet meer dan toen je twintig was. De druk is minder
groot." Op z'n 47ste stelt hij vast dat het leven er alleen
maar plezieriger en overzichtelijker op geworden. „Het
belangrijkste is dat je precies kunt doen waar je zin in
hebt".
1 BERT VAN DEN HOED
I en Boodschap heeft
I j hij niet. 't Is maar dat
M Ji iedereen het weet.
Haenen heeft geen idee wat hij
zijn publiek zou moeten mee
delen. „En ik wil dat ook niet
weten, want dan zou ik niet
meer vrij zijn. Het leukste is
toch als je mensen aan het la
chen krijgt of dat je ze bezig
houdt. Ik wil ook troosten. Bij
mensen in de huiskamer komen
en ze raken in hun twijfel of
eenzaamheid. Als je een paar
mensen aan het lachen krijgt of
wat relativering meegeeft is dat
al genoeg".
Bij nader inzien blijkt Haenen
het toch allemaal niet zo zeker
te weten als hij een etmaal eer
der voorgaf. „Het is toch alle
maal wel een beetje vaag, hè.
Maar ik voel me zo thuis in wat
ik nu doe. Misschien dat het
juist dan tijd wordt een stap
verder te gaan en weer eens
goed na te denken over waar ik
eigenlijk mee bezig ben...".
Of niet? Of toch weer wel...?
De kennismaking is als een
klunzige opkomst op toneel.
Handen missen hun doel, zodat
in de deuropening van het Am
sterdamse Betty Asfalt-complex
twee mannen eikaars polsen
staan te schudden. „Die verle
genheid en dat gebrek aan zelf
vertrouwen „daar moet je mee
stoppen als je ouder wordt.
Omdat het verloren tijd is."
Maar helemaal over gaat het
nooit, zegt Haenen er meteen
achteraan. Het gaat om het be
houd van het eigen karakter,
preekt ds. Eppe Gremdaat (een
van Haenen's alter-ego's) in het
decembernummer van het cul
tureel, literair, satirisch tijd
schrift Mens Gevoelens„Als je
heerlijke stroop bent, kun je
nooit helder water worden. Als
je stroop bent, kun je verdun
nen en verdunnen, maar je zult
nooit water worden. Je wordt
hooguit een stroperig drabje."
Er zijn al legio pogingen on
dernomen om Paul Haenen in
een klaar daglicht te stellen. Om
hem z'n vaagheden te ontne
men en vooral zijn vrijheid. Hoe
vaak is hem niet gevraagd waar
zijn programma nu eigenlijk
overgaat? En dikwijls is hem
ook niet het advies gegeven om
zichzelf eens aan een ingrijpen
de verandering te onderwerpen.
Margreet Dolman moest maar
eens aan de kant gezet worden,
want dat typetje kende iedereen
nu wel. Etcetera, etcetera. Maar
Haenen is Haenen. Pro
grammadirecteuren van omroe
pen die hem wilden binden aan
hun regels, kregen nooit vat op
hem. „Ik doe wat ik wil, of ik
doe helemaal niks".
Ook financieel kan hij zich
zijn gevoel van onafhankelijk
heid veroorloven, want domi
nee Gremdaat wenst zoveel
congresgangers nog een fijne
voortzetting met spekjes enzo,
dat hij met gemak zou kunnen
leven van zijn preken alleen.
Zou de televisie wegvallen, dan
was er altijd nog het theater. Of
het tijdschrift. En als schrijver
van toneelstukken kan hij ook
nog uit de voeten.
Paul Haenen: „Het belang
rijkste is dat je precies kunt
doen waar je zin in hebt. En dat
het lukt, in alle disciplines. Met
Een beetje misselijk van Buster
Fonteijn stond ik nummer 10
op de hitlijsten. Op televisie
haal ik een behoorlijke kijk
dichtheid, terwijl ik op een on
mogelijk uur zit. En de VPRO
doet niets aan promotie, hè. De
VARA maakt de hele week ont
zettende ophef over Paul de
Leeuw, daar durven ze trots te
zijn op wat ze hebben. Bij de
VPRO doen ze altijd zo beschei
den".
Hoofdweg
Vrolijk langs de kern heet zijn
jongste theaterprogramma,
waarmee hij volle zalen trekt.
Van Nieuwegein tot Heeren
veen. Gemoedelijke, gezellige
avonden beleven zijn fans.
Geen zoektocht naar de kern
van het leven of het wezen van
de liefde of de dood, want dat
schiet volgens Haenens filosofie
niet erg op. Liever verlaat hij zo
snel mogelijk de hoofdweg om
aan het eind van een zandpad
te genieten van een zonsopgang
of een ontmoeting te hebben
met een prachtig opwindend ie
mand.
Paul Haenen: „Mijn vader
was heel fanatiek op zoek naar
de zin van het leven. Het hele
werk van Heidegger had-ie ge
lezen. Als je met 'm sprak was
hij wel heel vriendelijk, maar je
had slechts sporadisch echt
contact met hem. Ik ben veel
meer geneigd om me heen te
kijken en sferen op me af te la
ten komen. Om niet te zoeken
naar zekerheid. Je komt er nooit
achter wat liefde is en waarom
iemand wel of niet van je houdt.
Die onzekerheden moet je ge
woon aanvaarden."
In onwetendheid verkeren
over wat je als mens doet op de
wereld of op een bepaalde plek,
geeft hem rust. „Als je in de
trein aan een tafeltje zit te eten
en je voelt je ontzettend op je
gemak, je geniet en je denkt na,
dan kan er door je heen gaan:
waarom voel ik me eigenlijk op
m'n gemak? Zodat je je binnen
een mum niet meer op je ge
mak voelt. Maar je kunt ook ac
cepteren dat je op dat moment
in evenwicht bent en de rust
over je heen laten gaan."
Wat valt er verder ook te wen
sen als je prat kunt gaan op een
duurzame liefde (alweer 21 jaar
met zijn emotionele en zakelij
ke partner Dammie van Geest),
als je veel en leuk werk hebt?
Bovendien is het met zijn ge
zondheid piekfijn in orde. Sue-
Hans Kazan blij met theatershow NEC
Hans Kazan, wie kent
hem niet? Bij RTL 4
presenteert hij Prij
zenslag. En nog altijd verbijstert
hij zijn publiek met z'n vinger
vlugheid, als hij zijn goochelacts
uit de doos haalt. Sinds kort
glimlacht Kazan nog meer dan
hij gewend was, want onlangs is
zijn droomwens in vervulling
gegaan. Hij trekt met een
avondvullende theatershow
door het land. En de reacties op
de eerste voorstellingen van
That's Magic, zijn zeer positief.
„In Vlaardingen was er zelfs een
oudere meneer die tijdens het
applaus zo ouderwets bravo
riep." De show staat bol van
ballet, muzikale comedians,
met zangeres Sigi en natuurlijk
veel magie.
„Kijk, met het idee voor een
theatershow loop ik al zo'n jaar
of tien rond. Het is altijd m'n
ideaal geweest, kun je zeggen.
Maar het is een risico, niet in de
laatste plaats financieel. Het
moet toch uit de huishoudpor-
temonnaie komen, zeg ik altijd
maar."
Voorzichtigheidshalve had
zijn vrouw Wendy hem er gere
geld op gewezen dat de verwe
zenlijking van zijn ideaal wat
haar betrof wel even had kun
nen wachten. „Maar wat, als ik
Paul Haenen: „Het belangrijkste is datje precies kunt doen v
i hebt."
foto npa
ces en financiële welstand zijn
voor hem prettige bijkomstig
heden.
Tot het voor hem gelukkigza-
lige moment dat hij Dammie
ontmoette ('Op een schoolreisje
van de VARA') was Paul Haenen
wel een piekeraar. Hij hield van
jongens, maar voelde zich per
manent schuldig over zijn ge
aardheid. Begrip daarvoor had
den ze niet in zijn omgeving.
Wel kon hij erover praten met
zijn huisarts, al hield die hem
voor dat het allemaal wel over
zou gaan. Hij doorbrak zijn iso
lement op zijn twaalfde door
een dagboek bij te gaan hou
den, een soort tijdschrift met op
zaterdag de vaste rubriek Ik ben
ook een mens. Op zekere dag
had hij het allemaal aan zijn ou
ders uitgelegd. Die het in één
keer begrepen.
Hij vertelt over zijn moeder, die
veertig jaar straatvrees had. En
over zijn vader, die nog haar rij
lessen betaalde, toen hij al lang
en breed gescheiden van haar
was. „Ze had er tweehonderd
vijftig gehad. Ze was al geslaagd
voor haar theorie, toen ze tegen
m'n vader zei: je betaalt die les
sen alleen maar, omdat je hoopt
dat ik een ongeluk krijg. Toen is
hij direct gestopt met betalen.
Het was haar laatste kans, ze
was toen zeventig, heeft haar
rijbewijs nooit gehaald en bleef
vanaf dat moment weer thuis."
Hij lacht voorzichtig. Hoe ko
misch kan een tragedie zijn.
„Als kind voelde ik me schuldig
dat ik het probleem niet voor
haar kon oplossen. Later besef
je dat het voor haar waarschijn
lijk een keuze is geweest, ze
heeft haar isolement niet echt
willen doorbreken, maar ge
koesterd als een soort bezit, een
verworvenheid die haar zeker
heid gaf."
Paul Haenen lacht uitbundig.
Hij beleeft meer plezier dan ooit
op het toneel. „De zekerheid
dat je de techniek beheerst, een
spanning kunt opbouwen, dat
er een zaal zit waarmee je een
dialoog kan aangaan. Toen ik
net de overstap naar het theater
had gemaakt, dacht ik voor de
pauze: ooooh, ik wou dat het
pauze was, dan heb ik dat deel
maar alvast gehad. En na de
pauze ging dat door: was het
maar afgelopen. Die extreme
faalangst ben ik helemaal kwijt.
Ik weet inmiddels dat ik nooit
onder t
komen.
op een gegeven i
tig ben? Dan krijg je de opmer
kingen in de trant van: 'Had ik
Entertainment
„Toch heb vantevoren enige be
denkingen gehad. Weliswaar
ben ik nu door de televisie bij
een groter publiek bekender
dan voorheen, je loopt wel de
kans dat je daardoor wordt ge
associeerd met spelletjes. Dat
zou een handicap kunnen zijn.
Aan de andere kant: hoe je ook
bekend staat, je moet je toch
steeds weer bewijzen. En zo'n
theatershow is een vak op zich.
In feite hebben we het over
twee verschillende disciplines."
Kazan hakte uiteindelijk de
knoop door en ging aan de slag.
Met de voorbereiding is hij een
jaar zoet geweest. „Je moet na
melijk mensen zien te vinden
die uiteraard goed zijn in hun
vak. Nog belangrijker is dat ze
net zo enthousiast zijn over je
plannen als je zelf bent. Zij
Hans Kazan wil meer zijn dan de
man van de spelletjes, foto
moeten inzien dat je met iets
bezig bent dat niet een aaneenj9.2l
schakeling van goocheltrucs is,
maar entertainment. Dat is goo
chelen op z'n best. Nog heel
veel mensen denken, als heJ9.5<
over een goochelaar gaat, aan
een man met een toverstaf die
uit z'n meegebrachte hoge hoecfeO.Oi
konijnen tevoorschijn haalt. OfcO.2
duiven. Veel goochelaars doen
dat nog steeds, maar ik heb an
dere opvattingen over dat vak."
Kazan ziet de trucs zoals een
komiek z'n grappen beschouwt:
als middel om mensen te ver
maken, als onderdeel van een
groter geheel. Wat dat betreft, is
Paul Daniels zijn voorbeeld.
„Ook bij hem vind je de confe
rence, humor, het onverwachte,
dingen die verbazen. Ach, goo
chelen is eigenlijk zo fantas
tisch." >2.0
Kazan heeft zijn carrière rustig
en degelijk opgebouwd. „De
stap naar het theater past daar
nu goed in. Ik ben ook blij dat ik
die stap niet tien jaar terug heb
genomen. Ik zou het niet heb
ben gekund, althans niet zoals?2.3
ik het nu doe. Voorlopig treden!
we alleen in de weekeinden op.
We kijken hoe de reacties zijn,
van het publiek, maar ook van23.1
de theater-directeuren. Zij moe-23.1
ten ons per slot van rekening
volgend jaar de kans bieden als
we meer voorstellingen willen
geven."
Kazan is gelukkig met de re-
actiës die hij tot nu toe heeft ge-
kregen. „Ik hoop dat mensen;
het aan elkaar doorvertellen, zo-P""
dat we volgend seizoen nogp|L
meer publiek trekken. Dat sti-
muleert ook om over een jaar of
twee met een nieuwe show te/yoi
komen." |rej|
-Neis
Snelleharde humor bij Veronica
Het streven van Valensia om origineel te zijn
HILVERSUM NPA
i maar niet alleen grap
pen verkopen op een groot to
neel tegen een decor dat er wei
nig toe doet. De essentie van
stand-up comedy is dat de ko
miek behoudens de microfoon
zich van geen attribuut of hulp
stuk bedient om de zaal plat te
krijgen. Humor van het eenvou
digste, maar tegelijk moeilijkste
soort. In de Verenigde Staten en
Engeland is stand-up comedy
een begrip: hier laat dit speciale
genre van loltrappen zich nog
moeiteloos gieten in de pas
vorm van kinderschoenen.
Maar daar komt verandering in,
is de overtuiging van de samen
stellers Frans Ruhl, Peter Eij-
kens en Henk Spaan van het
Veronica-programma Comedy
House, dat de komende zes we
ken op de late donderdagavond
wordt uitgezonden.
Het afgelopen jaar kwamen
verscheidene Amerikaanse en
Britse stand-up comedians naar
ons land voor optredens in het
Amsterdamse Lido. De shows
werden door Veronica opgeno
men en hoogtepunten daarvan
zijn te zien in Comedy Hour.
Snelle humor, harde humor.
Seks, drugs en rock 'n' roll zijn
belangrijke thema's, maar het
kan ook over politiek gaan. En
dan is er het dagelijkse leed, dat
met de nodige spitsvondighe
den herkenbaar wordt gemaakt.
In de eerste uitzending wordt
het spits afgebeten door de En
gelse Jo Brand, een voormalig
verpleegster in de psychiatrie
die nu één van de populairste
vrouwelijke komieken is. Haar
favoriete onderwerpen zijn
mannen en haar eigen zwaarlij
vigheid.
Woody Bop Muddy is de
tweede komiek en voldoet ei
genlijk niet aan de regels van de
stand-up. Hij bedient zich na
melijk bij zijn act van enige
hulpstukken: een plank met
spijkers, een hamer, een pick
up en een platenverzameling.
Woody Bop Muddy is een dol
gedraaide discjockey die platen
omhoog houdt en zijn publiek
de vraag steltSave it or nail it?
Vrij vertaald: draaien of weg er
mee? Als de zaal het laatste ver
langt, wordt de plaat aan stuk
ken geslagen. Linda McCartney
schijnt het iedere keer te moe
Jo Brand, morgenavond in Comedy House te z
ten ontgelden. Speciaal voor
Amsterdam had Muddy Rob de
Nijs bij zich.
Politiek
In aflevering twee zien we een
kort optreden van Lewis Black,
die vooral de politici flink onder
handen neemt. In de uitzending
blijft weinig van zijn act over.
Volgens Henk Spaan omdat het
overige materiaal gewoon niet
leuk genoeg was. Dat hij toch in
de reeks zit komt, omdat de
makers het politieke aspect ook
wilden belichten.
Na Black komt echter één van
de leukste hedendaagse Ameri
kaanse komieken: Rick Aviles.
De van oorsprong Puertoricaan-
se Aviles begon ooit als straat
komiek en is sindsdien enorm
populair geworden. Hij speelt
tegenwoordig ook filmrollen,
zoals de slechterik die in Ghost
Patrick Swayze om het leven
brengt. De imitaties van Aviles
zijn meesterlijk en zelfs als Avi
les grof en beledigend wordt is
het leuk om naar te kijken.
De laatste uitzending is ge
heel gewijd aan de alom beju
belde Amerikaan Eric Bogosian,
die in augustus in de Amster
damse Stadsschouwburg een
one man-show ten beste gaf.
Volgens Henk Spaan wint
stand-up comedy in Engeland
nog steeds aan populariteit. „In
Londen zijn alleen al zeventig
theaters die alleen stand-up
brengen. Voor grote namen
moet je uren in de rij staan om
een kaartje te bemachtigen. In
Wembley werden onlangs nieu
we komieken gepresenteerd en
daar kwamen 12.000 mensen
op af. Maar veel Engelsen zijn
politiek bezig en dus hier niet te
gebruiken, want wij kennen die
politici niet."
Stand-up comedy verschilt
volgens Spaan op een heel be
langrijk punt met onze eigen
conferenciers. „Het is niet mo
ralistisch, het gaat de stand-up
comedian alleen maar om de
grappen. Hier kijkt men daar op
neer. Van 't Hek en Spijkerman
zeggen dan: dat kunnen wij be
ter."
Maar er zijn inmiddels ook
Nederlanders actief als stand-
up comedians. Die zitten echter
nog niet in Comedy Hour.
Spaan: „Ze zijn gewoon nog
niet goed genoeg."
Maar dat komt volgens de sa
menstellers van Comedy Hour
nog wel. Stand-up comedy heeft
volgens hgn dan ook de toe
komst. „De jongere generatie
gaat er naartoe. Het zijn de
nieuwe pop-idolen en zo zien
ze er ook uit. En dat kun je van
Van 't Hek en Spijkerman niet
zeggen".
(Nederland 2, morgenavond
ot dusver liet de kritiek op zijn muzikale acti
viteiten zich uitsluitend beschrijven in super-
latieven. Nog maar 22 jaar en dan al een hit
hebben van het kaliber Gaia. In een mum van tijd zag
de componist/tekstdichter/zanger zijn nummer de hit
ladder in sneltreinvaart beklimmen. Prompt werd een
CD uitgebracht, die naar hem werd genoemd: Valensia.
Valensia heet eigenlijk Aldous Bryon Valencia Clark-
son. Officieel is hij inwoner van Waalwijk, maar een
groot deel van het jaar verblijft hij in het Spaanse Va
lencia. Vandaar z'n naam. „Aldous blijkt een moeilijke
naam. Het wordt al gauw Aldus. Daarom heb ik al jong
besloten dat het Valencia zou zijn. Maar daarin leidde
de c weer tot vreemde uitspraken. Dus daarvan heb ik
maar een sgemaakt."
Hij nam zich op jonge leeftijd al voor dat hij zanger-
/componist zou worden. Toen hij zeven was, schreef hij
z'n eerste liedjes. In Valencia, om precies te zijn. „Daar
heeft mijn familie een huis. M'n grootouders wonen er
nog steeds. Ik heb er van mijn vroegste jeugd af een
paar maanden per jaar gewoond. M'n ouders hadden al
\Toeg door dat de kleine Aldous in de winter gedepri
meerd raakte van het Hollandse weer. Dan zetten ze
me op het vliegtuig."
Droomland
Voor zijn gevoel ging hij dan naar z'n droomland. Daar
kon hij gitaarspelen spelen onder de palmbomen. „Het
was en is nog steeds een idylle. Daar doe ik ook mijn
inspiratie op en ik maak er magische dingen mee."
Hij was nog maar negen jaar, toen Valensia al het
idee had het muzikaal helemaal te hebben gemaakt.
„Op het strand zong ik niet alleen liedjes voor mezelf,
ook voor de toeristen deed ik dat. Er was een manage
ment dat interesse toonde. Ze zouden een ster van me
maken, zeiden ze. Ik zou beroemd worden en aan ie
dereen m'n liedjes kunnen laten horen. Ik had er wel
oren naar. Maar mijn ouders waren het er niet mee
eens. Ach, schei toch uit, zeiden ze. En: je bent veel te
jong. Ze hebben er dus een stokje voor gestoken. Ach
teraf gezien hadden ze gelijk. Maar op dat moment
vond ik het verschrikkelijk. Ik was wat je noemt: gefrus
treerd."
De onvrede met zichzelf hield lang aan, eigenlijk tot
vorig jaar. Hij kwam toen in contact met platenprodu-
cer John Sonneveld. „Zelf had ik min of meer een carri
ère in de muziek afgeschreven. Maar het componeren
kon ik niet laten. Ik ben liedjes blijven maken. Daarom
ben ik er zo trots op dat op de CD een liedje staat, the
Sun, dat ik letterlijk in de schoolbanken, op mijn vijf
tiende, heb gemaakt."
Van studie kwam het tussen de schoolbanken nau
welijks. Hij begon op het atheneum, weldra verkaste hij
naar het mavo. „Ik kon m'n hoofd niet bij de les hou
den. Er zat almaar muziek in m'n hoofd. En nu weet ik
niet wat me overkomt. Gaia is een hit geworden en ik
krijg zó veel uitnodigingen om op te treden. Maar ik
ben daar helemaal niet op voorbereid. We zijn bezig
een band te formeren, maar we
zijn nog niet klaar. Ik stel mijn
eisen hoog. Ik wil dat de num
mers live net zo klinken als ze
op de CD te horen zijn."
Clarkson realiseert zich maar
te al te goed dat hij thans in een
luxe positie verkeert. Hij heeft
zich verdiept in de Nederpop.
„En wat zie je dan? Er zijn zo
veel bands, met goede muzikan
ten, die al jaren bezig zijn. Die
smeken bijna om te mogen op
treden. Alleen, ze hebben geen
hit. Er zit tragiek in die situatie.
En het meest trieste vind ik dat
ik nu overal kan optreden, ter
wijl ik daar eigenlijk niet op zit
te wachten. En bands die willen,
krijgen de kans niet. Ik vind het
een beetje een lullige situatie."
Geen kluizenaar
Hij weet dat zijn muziek met die
van anderen wordt vergeleken.
Natuurlijk, weet Valensia ook,
wordt gezegd dat hij zich als
componist door andermans
werk heeft laten inspireren. En
het moet gezegd: Gaia kent Mc-
Cartney-achtige loopjes. Zelf
zegt hij ervan: „Ik heb in mijn
leven niet zo veel naar muziek
van anderen geluisterd. Daar
voor schaam ik me nu een
beetje. Maar ik denk dat ik dat
heb gedaan als bescherming van
mezelf. Ik wilde niet worden be
ïnvloed. Ik weet van mezelf dat
ik vatbaar voor indrukken ben.
Als ik naar iets heb geluisterd,
laat dat diepe sporen na. Eigen
lijk wil ik dat niet. Ik wil zo on
bevangen mogelijk zijn. Ik wil de
mensen iets origineels bieden.
Maar een mens is geen kluize
naar. Dus er zullen best invloe
den van anderen in mijn werk
merkbaar zijn. Aan de andere
kant: zelfs Paul McCartney
schaamde er zich niet voor te
zeggen dat hij, oneerbiedig ge
zegd, destijds van The Beach
Boys jatte. Dat wil niet zeggen
dat The Beatles andere groepen
klakkeloos nadeden."
„Als ik naar m'n CD luister,
hoor ik zelf ook wel hier en daar
loopjes die in de geschiedenis
eerder zijn vertoond. Af en toe
heb ik het ook als een grapje bedoeld. Maar bij
eventuele volgende gelegenheid zal ik dat niet r
Valensia: „Er zullen best invloeden van anderen ii
doen. Eén keer is genoeg. Per slot
e generatie."
