Eenheidsfront Duitse
neo-nazi's op komst
Hassan opent vanavond negende wereldwonder
Buitenland
Eltsjibey maakt weinig
kans op presidentschap
Feest in Noorwegen
Kolingba komt terug op 'staatsgreep'
Testament overleden koning Boudewijn zegt in Diksmuide niets
'Guatemala is een tijdbom'
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1993
Eyadéma wint in Togo
lomé» De militaire dictator van de Westafrikaanse staat Togo,
generaal Gnassingbe Eyadéma heeft de fel bekritiseerde presi
dentsverkiezingen van afgelopen woensdag gewonnen. Volgens
de gisteren in Lomé gepubliceerde uitslag kreeg hij 96,5 procent
van het aantal uitgebrachte stemmen. De oppositie had haar
kandidaten teruggetrokken en opgeroepen tot een boycot.
Franse politie arresteert autobaanrovers
lyon De Franse politie en gendarmerie hebben gisteren ge
zegd een bende misdadigers te hebben ontmaskerd die sinds ju
li overvallen hebben gepleegd op automobilisten. De 'wegpira-
ten' hadden het voornamelijk voorzien op buitenlandse toeris
ten. Volgens de politie is met de arrestatie het merendeel van de
achttien overvallen op automobilisten op de snelweg Parijs-
Marseille opgelost.
Ong nieuwe president Singapore
Singapore» De voormalige vice-premier OngTeng Cheong is de
nieuwe president van Singapore. Volgens de uitslag van de za
terdag gehouden verkiezing, de eerste in Singapore waarin di
rect een nieuwe president gekozen werd, bleek de 57-jarige
voorzitter van de sinds 1959 regerende Volksactiepartij (PAP)
58,7 procent van de stemmen gekregen hebben. Zijn tegenkan
didaat, de gepensioneerde bankier Chua Kim Yeow, vergaarde
41,3 procent.
Vliegtuig stort neer in Tadzjikistan
moskou Een vliegtuigongeluk in Tadzjikistan heeft zaterdag
het leven gekost aan ten minste 35 inzittenden. Het Tadzjiekse
toestel, een Yak-40, stortte kort na het vertrek uit de stad Chorog
neer in het nabijgelegen Pamir-hooggebergte. Volgens het Rus
sische persbureau Itar-Tass hebben vier passagiers en de piloot
de ramp overleefd. Hoeveel reizigers precies aan boord waren is
niet bekend.
BAKOE «AFP-UPI
sche leider Geidar Alijev, die
kort tevoren als parlements
voorzitter was teruggehaald,
nam als waarnemend president
het staatsgezag over en stelde
Goeseinov aan als premier.
Eltsjibey, die zich schuilhoudt
in de provincie Nachitsjevan,
weigert nog steeds afstand te
doen van zijn presidentschap.
In juni 1992 werd hij in vrije
verkiezingen met 59 procent
van de stemmen gekozen, na
dat zijn Volksfront de commu
nistische leider Ajaz Moetalibov
had verdreven. „Vorig jaar
stemden we allemaal voor hem,
maar hij wist niet hoe je een
land moet leiden en dat is nu
uiteen aan het vallen", stelt de
ingenieur Taril Koelbanov.
Met het referendum wil Alijev
zijn machtsgreep alsnog legiti
meren en erkenning voor zijn
bewind krijgen van het buiten
land, waar Eltsjibey nog wordt
beschouwd als het officiële
staatshoofd. Als de kiezers mas
saal een motie van wantrouwen
uitspreken tegen Eltsjibej, wil
Alijev binnen drie maanden
presidentsverkiezingen houden,
waarbij hij zelf waarschijnlijk
kandidaat zal zijn.
De Azerbajdzjanen hebben gis
teren in een referendum hun
vertrouwen kunnen uitspreken
in president Aboelfaz Eltsjibey,
die in juni door een militaire re
bellie werd verjaagd. Verwacht
wordt dat dit zal uitmonden in
een massale afwijzing van Azer-
bajdzjans eerste democratisch
gekozen staatshoofd.
Meer dan 90 procent van de
vier miljoen kiezers is naar de
stembus gegaan om antwoord
te geven op de vraag: „Hebt U
vertrouwen in president Eltsji
bey?" In de hoofdstad Bakoe
was de opkomst zelfs 96 pro
cent. Uit informele peilingen
blijkt dat drie op de vier kiezers
tegen hem is. De uitslag wordt
niet voor morgen verwacht.
Eltsjibey krijgt de schuld van
de rampzalige economische
toestand, de politieke crisis in
het land en de militaire nederla
gen in de oorlog met de Arme
niërs van de enclave Nagorno-
Karabach. Dat waren ook de re
denen voor legercommandant
Soeret Goeseinov om in juli de
wapens op te nemen tegen de
president, die de hoofdstad ont
vluchtte. De ex-communisti-
OSLO» Vier dagen lang wordt in Noorwegen het zilveren huwelijksfeest gevierd van koning Harald en konin
gin Sonja. Bij het gala-diner zaterdagavond in Oslo troffen drie toekomstige staatshoofden elkaar. Prins Wil-
lem-Alexander had een onderonsje met kroonprinses Victoria van Zweden en kroonprins Frederik van Dene
marken. Op de achtergrond staat de Britse prinses Anne. foto reuter
:e France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur GPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR*Re'ute'
Damdoorbraak
eist 252 doden
PEKING Rtr-DPA
Een dambreuk in de provincie
Qinghai, in Noordwest-China.
heeft overstromingen veroor
zaakt die aan meer dan twee
honderd mensen het leven heb
ben gekost. Volgens een func
tionaris kwamen zeker 242
mensen om het leven en raak
ten 330 mensen gewond. De
breuk deed zich vrijdagavond
voor in de dam van het
Gouhou-reservoir in het district
Gonghe. De dam was 70 meter
hoog en het reservoir bevatte 33
miljoen kubieke meter water.
De schade wordt geschat op
ruim 33 miljoen gulden.
Aanval VS in
deel Muqdisho
MUQDISHO Rtr-AFP
Een groot aantal Amerikaanse
helikopters heeft vanmorgen
een militaire actie uitgevoerd in
het zuiden van de Somalische
hoofdstad Muqdisho. De heli
kopters schoten op diverse doe
len in de stad. Een van de doe
len was het hoofdkwartier van
clan-leider Mohamed Farah Ai-
deed.
CASABLANCA RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
Onder strenge veiligheidsmaatregelen en in aanwe
zigheid van talrijke buitenlandse gasten opent Ko
ning Hassan II van Marokko vanavond om half elf
(half negen Marokkaanse tijd, kort na zonsonder
gang) in Casablanca een naar hem genoemde mos
kee. De Hassan Il-moskee is na die van Mekka de
grootste ter wereld en kan 100.000 mensen herber
gen.
Het godshuis, dat gedeeltelijk op palen in zee staat,
heeft naar schatting 1,4 miljard gulden gekost veel
meer dan bij het begin van de bouw geraamd. De on
derdanen van Hassan hebben de moskee al tot het
negende wereldwonder uitgeroepen, hoewel er in het
buitenland de nodige vraagtekens bij zijn geplaatst.
Waarom immers een moskee bouwen ter meerdere
eer en glorie van een schatrijke koning, terwijl een
groot deel van diens 24 miljoen onderdanen in ar
moede leeft en de buitenlandse schuld is opgelopen
tot 38 miljard gulden?
Maar ook de Marokkaanse oppositie vindt zulke
kritiek een 'typisch voorbeeld van westerse bemoei
zucht'. Een vooraanstaand lid van de socialistische
partij: „Ik ken niemand die niet een bijdrage heeft
geleverd voor deze moskee. Wij Marokkanen zien de
moskee in de eerste plaats als een eerbetoon aan Al
lah. Daarnaast was het project een enorme stimulans
voor de werkgelegenheid".
Koning Hassan, die na zijn dood in de moskee wil
worden begraven, gaf ruim zes jaar geleden de aan
zet tot de bouw. Hij stelde de Fransman Michel Pin-
seau als architect aan en de eveneens Franse onder
neming Bouygues werd belast met de uitvoering.
Tot tweemaal toe richtte Hassan zich via radio en
televisie tot zijn onderdanen om hen aan te sporen
een financiële bijdrage te leveren. Die oproepen en
het soms nadrukkelijke zetje in de rug dat superieu
ren hun aarzelende personeelsleden gaven, hadden
succes: ruim 12 miljoen 'vrijwillige donaties', waar
van 40.000 uit het buitenland. Ook Nederlandse
Marokkanen gaven gul. Daarnaast schreven buiten
landse bedrijven met vestigingen in Marokko flinke
cheques uit.
Het resultaat mag er wezen. De Hassan II-moskee
beslaat negen hectare en heeft een gebedsruimte
voor 25.000 gelovigen. Als het weer het toelaat, kan
het dak van de zaal worden open geschoven. Op het
binnenterrein van de moskee kunnen nog eens
75.000 gelovigen worden ondergebracht.
Het pronkstuk is de 200 meter hoge minaret de
hoogste minaret van de wereld. Bij de opening zal
een laserstraal vanaf deze minaret over een afstand
van 30 kilometer in de richting van Mekka priemen.
De moskee bevat ook een bibliotheek, vergaderzalen,
een koran-school en enige badhuizen, waaronder
een speciaal voor vrouwen.
Naar schatting 30.000 Marokkanen hebben aan de
bouw gewerkt. Ze verwerkten 350.000 kubieke meter
beton en 42.000 ton staal. Behalve de 50 kristallen
kandelaars van Venetiaans glaswerk komen alle ma
terialen uit Marokko.
Een probleem is nog een aanzienlijk aantal huur
kazernes. Die staan namelijk de aanleg van een
pronkeg naar de stad en een verdere uitbreiding van
de moskee, met een religieus-cultureel centrum, in
de weg. Voor de 20.000 mensen die er wonen, wordt
momenteel buiten de stad een nieuw complex ge
bouwd.
RAF-Ieden houden contact met vrienden en familie
Duitse neo-nazi's werken aan een overkoepelend lande
lijk netwerk van hun vaak kleine organisaties. Dat zei de
president van de Duitse binnenlandse veiligheidsdienst,
Werthebach, gisteravond in een TV-interview. De afgelo
pen 20 maanden zijn in Duitsland bij aanslagen zeker 25
doden gevallen.
In het afgelopen weekeinde
zijn in het zuiden van Duitsland
36 neo-nazi's aangehouden. Ze
worden verdacht van vernielin
gen in het voormalige concen
tratiekamp Sachsenhausen.
Ook het extremisme ter lin
kerzijde haalde het afgelopen
weekeinde het nieuws. De re
cherche heeft in een stations-
kluis in het Oostduitse Wismar
documenten gevonden over de
terreurorganisatie RAF. In het
kluisje had de twee maanden
geleden gearresteerde RAF-ver-
dachte Birgit Hogefeld brieven
en cassettebandjes opgeborgen.
Volgens weekblad Der Spiegel
heeft justitie door de vondst
BERLUN-BONN GPD-Rtr-AP
Bij de Hess-herdenking in
Fulda, een week geleden, is vol
gens Werthebach vastgesteld
dat er centraal gecoördineerde
afspraken waren tussen de di
verse groepen. Hij zei dat de
veiligheidsdiensten gebruik ma
ken van veel undercover-agen
ten binnen de rechts-extremis-
tische groepen.
Vorig jaar zijn vier neo-na-
zigroepen verboden. Niettemin
steeg hun aantal met zes tot 82
en het aantal verklaarde rechts-
extremisten met 3.000 tot
42.700, onder wie 6.400 militan-
meer inzicht gekregen in het le
ven van de huidige RAF-gencra-
tie. Terwijl de oprichters en de
tweede generatie in de illegali
teit verdwenen en alle banden
met hun vroegere omgeving af
braken, onderhouden de huidi
ge terroristen tal van contacten
met familieleden en kennissen.
Verder blijkt uit de stukken
dat Hogefeld en de in Bad Klei
nen gedode Wolfgang Grams
waarschijnlijk dit voorjaar bij de
aanslag op de splinternieuw ge
vangenis van Weiterstadt be
trokken zijn geweest. In een
brief aan haar dochter schrijft
moeder Hogefeld over de reac
ties in de media: „Elk uur zetten
we de TV aan en de vreugde
werd steeds groter". Het ge
bouw werd kort voor de ope
ning opgeblazen. De schade be
droeg ruim 100 miljoen.
De recherche weet niet of de
RAF een nieuwe aanslag voor
bereidt.
President Centraalafrika respecteert toch kieswet
%fL" A* XI
Overzicht van de reusachtige moskee. De muren zijn opgetrokken van roze marmer.
foto reuter desmond boylan
BANGUIRtr-AFP
André Kolingba, president van
de Centraalafrikaanse Repu
bliek, is gisteren teruggeko
men op zijn besluit van zater
dag om de regels voor de kies
wet te veranderen. Als hij zijn
aanvankelijke besluit had
doorgezet, had de president de
verkiezingen kunnen schrap
pen die hij even tevoren had
verloren. „Ik heb besloten de
uitvoering van de twee decre
ten die ik zaterdag heb uitge
vaardigd te schorsen", ver
klaarde Kolingba gisteren voor
de staatsradio.
De president zei tot zijn besluit
te zijn gekomen om drie rede
nen. Hij wilde de „burgerlijke
vrede" in eigen land bewaren,
de relatie met de voormalige
koloniale macht Frankrijk niet
bederven en zich niet bemoeien
met de verkiezingsuitslag. Hij
zei tevens zijn volk de garantie
te zullen geven dat hij niet aan
de macht zal blijven.
Kolingba maakte zaterdag
voor radio en televisie bekend
dat hij de electorale code zo had
aangepast dat het Hoogge
rechtshof niet langer de plicht
heeft de officiële uitslag binnen
acht dagen te publiceren. Bo
vendien mag het huidige staats
hoofd eerst nog een nieuwe
voorzitter benoemen.
Volgens de minister van com
municatie, André-Thierry Tito,
dragen de maatregelen bij aan
„het versterken van de veilig
heid en de geloofwaardigheid
van de stembusstrijd". Ooposi-
tiekandidaten dreigden echter
met geweld als Kolingba zijn
uitgevaardigde maatregelen
niet in zou trekken.
Frankrijk veroordeelde het
aanvankelijke ingrijpen van de
president en sprak van een
„staatsgreep". Het ministerie
van buitenlandse zaken ver
klaarde dat Parijs direct alle
hulp aan het land zou stopzet
ten. Frankrijk, dat een belangrij
ke vinger in de pap heeft in zijn
voormalige kolonie en heeft
meegewerkt aan de verkiezin
gen van 22 augustus, heeft in
het land nog altijd 1.400 militai
ren gelegerd.
Nadat circa dg helft van de
stemmen was geteld, wezen de
voorlopige uitslagen op een
overwinning van ex-premier
Ange-Félix Patasse. Hij zou 37
procent van de stemmen heb
ben behaald, voor ex-president
David Dacko 21 procent en Abel
Gouma (20 procent). President
André Kolingba leek met 13
procent volstrekt kansloos te
zijn om aan te blijven.
Tevoren hadden waarnemers
al gezegd geen hoge verwach
tingen te hebben van de verkie
zingen. Kolingba zou ze alleen
maar hebben uitgeschreven om
in een soort van schijnvertoning
Frankrijk en andere donorlan
den te paaien.
DIKSMUIDE ALY KNOL
CORRESPONDENT
Eén ding is zeker. Zij hebben geen last van hét
nieuwe 'België-gevoel' dat de onverwachte dood
van koning Boudewijn vier weken geleden onder
het volk leek te hebben losgemaakt. Dé ruim
30.000 Vlamingen, gistermiddag in Diksmuide bij
de jaarlijkse Ijzerbedevaart, hebben lak aan wat
'het testament van de koning' is gaan heten.
De Belgische federale staatshervorming afgerond,
zoals Boudewijn het graag had gezien? Welnee,
het is slechts 'een face-lift voor het Belgisch on-
gelaat'. Vlamingen en Walen broederlijk naast el
kaar, zoals Boudewijn hoopte? Nee, deze menigte
wil 'met beide handen grijpen wat ons door Bel
gië blijft ontzegd: de eigen Vlaamse staat en 't
volle recht'.
Van oudsher is de Ijzerbedevaart voor buiten
staanders een ondoorgrondelijke mengeling van
dodenherdenking en extreem nationalisme.
Trouwhartig wordt 'nooit meer oorlog' beleden,
maar op het overhemd plakt een sticker 'Waalse
vrienden, laten we scheiden' of'België barst!'.
Men herdenkt dat hier aan de Ijzer duizenden
Vlam ineen sneuvelden in de loopgraven van de
Eerste Wereldoorlog, eenvoudigweg omdat ze
hun Franstalige officieren niet verstonden. Men
herdenkt, ambitieus, zelfs 'alle doden, uit alle
oorlogen, uit alle landen'. Honderden jongens en
meisjes, niet zelden hun padvinderspakje al
enigszins ontgroeid, leggen enorme hoeveelhe
den kransen en boeketten bij het monument.
Maar dan is plotseling de 'piëteitsdienst' voorbij
en schalt het 'lied der Vlaamse zonen, een dreu
nend kerelslied' over de grasvlakte aan de voet
van de IJzertoren en wordt zonder enige boze bij
gedachte de rechterarm, wijs- en middelvinger
omhoog, naar voren gestrekt voor een eed van
trouw: 'O land van roem en rouwe, van liefde en
lijdensnood, gij wordt weer vrij en groot. Wij zwe
ren houwe trouwe, u, Vlaanderen tot der dood'.
Vanwege de 'bloedverwantschap' ontbreekt nim
mer het Wilhelmus, net zo min als Die stem van
Suid-Afrika, en dat was ook al zo in de tijd dat
Nelson Mandela nog in de gevangenis zat.
Drie boodschappen kent de IJzerbedevaarttradi-
tie: zelfbestuur, nooit meer oorlog, en godsvrede.
Vooral het zelfbestuur krijgt veel aandacht
„Overal ter wereld vallen de oude vermolmde
staatsstructuren in duigen", houdt Lionel Van-
denberghe, voorzitter van het IJzerbedevaartco
mité, zijn toehoorders voor. Daarom ook kan de
Belgische staatshervorming niet meer zijn dan
„een tussenstap op de weg naar een volledig soe
vereine Vlaamse staat".
De wapenfabrieken, die in België toevallig alle
maal in Wallohië staan, moeten worden gesloten
en de sociale zekerheid moet worden 'gesplitst',
want het rijke Vlaanderen heeft geen zin meer om
mee te betalen aan het arme, industrieel verou
derde Wallonië. „Vlaanderen, met de vensters
open op de wereld, is de maat van ons denken."
Op de rij erestoelen heeft Flip Dewinter, de onge
kroonde leider van het extreemrechtse Vlaams
Blok, geen moeite de handen op elkaar te krijgen.
Het Vlaams Blok schurkt al jaren aan tegen deze
Vlaamse toogdag en is dit jaar, zeggen ingewij
den, prominenter aanwezig dan ooit, met ven
dels, met brochures, met stickers en met plastic
tasjes, die werkelijk iedereen lijkt te dragen. De
Ijzerbedevaart trekt veel van dit soort misnoeg
den. De runetekens vliegen je af en toe om de
oren.
Uit Italië zijn mensen van de Lega Nord overge
komen, uit Frankrijk leden van Pays Bas Francais,
uit Duitsland Die Nationalen en uit Nederland
behalve een afvaardiging van de Centrumpartij
'86 ook een handvol jongemannen dat trots ver
haalt in Bosnië aan de zijde van de Kroaten te
hebben gestreden. „Nu is het er een zooitje van
iedereen tegen iedereen", zegt een van hen.
Daarom hebben ze nu hun werkterrein verlegd.
Ze zijn in Diksmuide om, via een standje achterin
café Hof van Vlaanderen, vrijwilligers te zoeken
die kunnen helpen als straks de blanke extremis
ten in Zuid-Afrika hun 'Boerenrepubliek' hebben
uitgeroepen. „Volgend jaar wordt het oorlog in
Zuid-Afrika." Vandaar alvast hun oproep: 'Op
trek na ons boerestaat'.
Het zijn deze groepjes die de Ijzerbedevaart ieder
jaar opnieuw besmetten. Er zijn er velen die zeg
gen dat dit „een scheef beeld" geeft, dat de mees
te Vlamingen die Diksmuide opzoeken van sepa
ratisme of vreemdelingenhaat niets willen weten.
„Maar ja", zegt een veertiger uit Maldegem, „zij
hebben hun stellingen, wij de onze. We willen ze
niet verbieden, hè, we zijn een democratie".
Maar dat de (onopvallend aanwezige) politie
even later een couplet SA marschiert ongestraft
laat passeren, vindt hij niet in de haak.
DEN HAAG ANP
President en congres koersen af op conflict
gres en de hoogste rechters.
Nobelprijswinnares en voor
vechtster voor de mensenrech
ten, Rigoberta Menchü steunt
de campagne van de president
tegen corruptie in 's lands
hoogste machtsorganen, maar
sprak tevens haar vrees uit dat
de onregeerbaarheid van het
land kan uitlopen op een nieuw
bloedbad. „Guatemala is een
tijdbom die onschadelijk ge
maakt moet worden, als men
het democratisch systeem wil
handhaven."
De congresleden hebben ver
klaard onder geen beding hun
ambt te zullen neerleggen en
zeggen elk initiatief van de pre
sident en zijn regering te willen
„neutraliseren Regeren wordt
dan formeel onmogelijk.
Het Middenamerikaanse .land
Guatemala wacht een van de
ernstigste politieke crises sinds
de mislukte staatsgreep in mei.
Dit heeft het Spaanse dagblad
El Pais gisteren gemeld.
President Ramiro de Léon
heeft aangekondigd het parle
ment of congres en het hoogge
rechtshof te willen „zuiveren".
Hij hoopt de zittende wetgeven
de en rechterlijke macht te kun
nen ontdoen van congresleden
en rechters op wie de verden
king rust dat ze zich schuldig
maken aan corruptie of belan
gen dienen die niet met hun
functie in overeenstemming
zijn. De president volhardt in
zijn confrontatie met het con-
