Meer banen nodig
aan 'onderkant'
arbeidsmarkt EG
Spanje blijft in de greep van terreur ETA
Zelfs Britse politici blijken tegenwoordig corrupt
Buitenland
Endeavour op weg naar 'Eureka'
Moskou woest over nieuwe
nationaliteitswet Estland
Turken vormen grootste
groep immigranten in EG
Rebellenleider Goeseinov
eist macht in Azerbajdzjan
Stilleggen Oosteuropese
kerncentrales goedkoopst
1 DINSDAG 22-JUN11993
Prnit ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Pre^s
DPA Deutsche Pres se Agent ur CPD Cemeenschjppeti(ke Persdienst
ind The independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
Bomexplosie in het Noordierse Newry
Belfast In het Noordierse Newry heeft zich vanochtend vroeg
een krachtige bomexplosie voorgedaan. Een hotel en tientallen
huizen liepen schade op. Uren tevoren had de politie verklaard
dat het Iers Republikeins Leger (IRA) een nieuwe bommencam-
pagne in Noord-Ierland in de zin had. Het IRA heeft de aanslag
nog niet opgeëist.
Scharping kandidaat kanselierschap
bonn» Rudolf Scharping, die vrijdag gekozen wordt tot voorzit
ter van de Duitse sociaaldemocraten (SPD), heeft gisteren aan
gekondigd dat hij voor zijn partij kandidaat is voor het bonds
kanselierschap bij de verkiezingen eind 1994. Oskar Lafontaine
heeft zich daarop teruggetrokken.
Tsjechen sturen troepen naar grens
praac» De Tsjechische republiek stuurt 300 militairen naar de
Tsjechisch-Slowaakse grens sturen om de stroom asielzoekers
die op weg zijn naar Duitsland tegen te houden. De Tsjechen
vrezen met een enorme toeloop van vluchtelingen te maken te
krijgen als op 1 juli de verscherpte asielwetgeving van Duitsland
ingaat.
Lilic kandidaat president
Belgrado» De regerende Servische socialistische partij heeft gis
teren Zoran Lilic, een aanhanger van de Servische president Slo
bodan Milosevic, aangewezen als nieuwe Joegoslavische presi
dent. Lilic, een voormalige communistische functionaris en
voorzitter van het Servische parlement, zal president Dobrica
Cosic vervangen die 30 mei door de socialisten en de ultra-na
tionalisten werd afgezet.
Gewapende strijd Baskische seperatisten kostte al 721 mensen liet leven
MADRID RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
Elf personen zijn dit jaar gedood door
aanslagen die opgeëist zijn door of door
de politie toegeschreven zijn aan de
Baskische afscheidingsbeweging ETA.
Zeven van de doden vielen gisteren in
Madrid. Inmiddels is ook in Basken
land de steun voor de ETA tanende. Dat
bleek twee weken geleden, bij de parle
mentsverkiezingen.
Herri Batasuna (HB), de politieke partij
die zich tot de spreekbuis van de verbo
den ETA heeft gemaakt, verloor bij deze
verkiezingen 17.000 stemmen en twee
parlementszetels. In het ETA-bolwerk
Guipuzcoa, met als hoofdstad San Se
bastian, raakte HB haar positie als groot
ste politieke partij kwijt aan de socialis
ten van premier Gonzalez.
Zelfs onder de trouwe Baskische HB-
supporters is meer dan 80 procent er nu
van overtuigd dat terreur niet het middel
is om een onafhankelijk Euskadi (Bas-
kisch voor Baskenland) tot stand te bren
gen, maar dat meer autonomie slechts
aan de onderhandelingstafel kan worden
afgedwongen.
Voor de verminderde steun voor de ETA
is ook een andere oorzaak aan te wijzen.
De arrestaties van het afgelopen jaar,
waarbij nagenoeg de hele ETA-top ach
ter slot en grendel belandde, heeft daar
toe evenveel bijgedragen. Informatie die
na deze 'onthoofding' van de ETA vrij
kwam, toonde aan dat de militante be
vrijdingsbeweging intern al lang geen
hechte eenheid meer vormt. Het beeld
dat er sindsdien van de ETA bestaat, is
dat van een brute, bloedige terreurgroep
zonder enig mededogen met wie dan
ook.
De Spaanse autoriteiten hebben nooit
geloofd dat met de arrestaties van vorig
jaar het Baskische terreur-probleem op
gelost zou zijn. Nog vorige week waar
schuwden de veiligheidsdiensten voor
de mogelijkheid van een nieuwe ETA-
aanslagen werden tienduizenden pam
fletten verspreid met daarop de foto's
van drie terrorristen die nog op vrije voe
ten zijn. De aanslagen van gisteren in
Madrid kwamen danook niet helemaal
onverwachts. Zelfs in Baskenland gingen
duizenden mensen spontaan de straat
op om tegen deze zoveelste terreurdaad
te demonstreren.
Toch bestaat in Baskenland en in Madrid
de hoop dat het ETA-hoofdstuk binnen
afzienbare tijd voorgoed kan worden ge
sloten. Binnen HB krijgt de groep die
zich sterk maakt voor een 'onderhandel
de vrede' steeds meer invloed en de 'ha
viken' verliezen duidelijk terrein. Positief
is ook dat een toenemend aantal terro
risten die tot langdurige gevangenisstraf
fen zijn veroordeeld, zich openlijk tegen
nog meer geweld uitspreekt.
Maar zowel voor de centrale regering in
Madrid als voor de vredesduiven binnen
de Baskische afscheidingsbeweging blijft
het probleem bestaan dat er nog steeds
een kleine kern van radicale ETA-leden
vrij rondloopt die zich van de verander
de opvattingen niets aantrekt. En hoe
klein deze groep ook is de politie
spreekt van maximaal tien tot twintig ac
tieve terroristen ze beschikt wel over
wapens, explosieven, geld en een infra
structuur.
Om uit deze dodelijke patstelling te gera
ken, hebben vooraanstaande Basken en
een aantal ETA-leden, die zich in bal
lingschap in Latijns-Amerika bevinden,
zich de afgelopen weken opnieuw sterk
gemaakt vooreen politiek compromis.
Dit zou moeten bestaan uit een 'wapen
stilstand' en gesprekken tussen rege
ringsvertegenwoordigers en voor de ETA
aanvaardbare Basken over strafvermin
dering voor alle terroristen, die vastzitten
of nog worden gezocht.
Maar dat is voor de regering-Gonzalez
onaanvaardbaar. Na het fiasco van
soortgelijke onderhandelingen in Algiers
in 1989 blijft zij zich op het standpunt
stellen dat de ETA haar terreur moet
stopzetten en dat de terroristen hun
straffen niet zullen ontgaan. Dat bete
kent echter ook. dat de huidige situatie
onveranderd blijft voortbestaan en dat
de Spanjaarden moeten leven met de
angst dat ze iedere dag het slachtoffer
kunnen zijn van ETA-terreurdaden. Die
hebben sinds de afscheidingsbeweging
in 1968 de wapens opnam al aan 721
mensen het leven gekost.
Man krijgt geld
na intimiteiten
Een Britse bewaker die zich in
het kruis getast voelde door
zijn baas, heeft gisteren een
schadevergoeding van ruim
12.000 gulden gekregen. Vol
gens de media was het de eer
ste aanklacht van een man te
gen een man wegens onge
wenste intimiteiten.
De man (21) vertelde een
rechtbank in Cardiff dat hij
van baan was veranderd om te
ontsnappen aan de toenade
ringspogingen van zijn 50-jari-
ge baas. „Hij dook achter me
op, sloeg een hand om mijn
middel, de andere om mijn
nek en probeerde vervolgens
seksuele handelingen te imite
ren", aldus de jongeman.
Voor de rechtbank stond het
geval niet op zichzelf. De baas
zou ook met andere bewakers
„paardje hebben gereden op
zijn knie". Voor de rechter was
het duidelijk: „Wat zich hier
afspeelde, overstijgt dat wat
een redelijk persoon zou be
schouwen als lolbroekerij".
KOPENHAGEN ALY KNOL
De Europese werknemers moeten voor vele jaren reke
nen op loonmatiging en minder sociale zekerheid. Voor
die harde boodschap is gisteren op de Europese topcon
ferentie in Kopenhagen de basis gelegd. In het komende
half jaar zal de EG deze marsroute in concrete voorstel
len trachten te vertalen. Maar de regeringsleiders konden
het niet eens worden over hoe op korte termijn de eco
nomie te stimuleren.
wat nu gebeurt".
Het werd in de Deense hoofd
stad symbolisch opgevat dat
Jacques Delors, de voorzitter
van de Europese Commissie,
strompelend op krukken de Eu
rotop betrad om zijn visie op de
Europese economie te geven.
Zijn rugklachten werden
prompt als 'Euro-ischias' be
stempeld en synoniem voor de
ziekte waaraan het oude Europa
lijdt. Delors ging in op de sterke
en zwakke punten van Europa,
zoals de massale werkloosheid
en de verslechterde concurren
tiepositie. Hij deed ook oplos
singen aan de hand, zoals beter
opleiding en scholing.
Er worden in vergelijking met
de Verenigde Staten en Japan in
Europa te weinig banen gescha
pen. De werkloosheid kan Vol
gend jaar tot het dramatische
getal van twintig miljoen oplo
pen. Zelfs de socialist Delors gaf
CORRESPONDENT
Aan de „onderkant van de ar
beidsmarkt" moeten meer ba
nen worden gecreëerd, zei de
Nederlandse premier Lubbers.
Die moeten vooral in de laagbe
taalde dienstensector worden
gezocht, al bezworen alle EG-
leiders dat ze geen kopie willen
van het Amerikaanse systeem.
Daarnaast moet men in het be
drijfsleven „niet al te beducht
'zijn" voor ontslagprocedures.
Voor de EG is het devies: meer
flexibiliteit op de arbeidsmarkt.
!n heel Europa moet het stel
sel van de sociale zekerheid
„worden bijgesteld", conclu
deerde Lubbers. „Dat stelsel is
altijd betloeld geweest om de
armoede van de straat te hou
den. Het mag niet ten koste
gaan van de inschakeling in het
arbeidsproces, maar dat is wel
Heseltine geveld
door hartaanval
VENETIE-ROME DPA-Rtr
Michael Heseltine, de Brit
se minister van handel en
industrie, heeft tijdens een
korte vakantie in Venetië
een hartaanval gehad. Hij
is met spoed overgebracht
naar een ziekenhuis in de
Noorditaliaanse stad, zo
heeft het Italiaanse pers-
bureraus ANSA maandag
meegedeeld.
In het weekeinde was de
60-jarige Heseltine nega
tief in het nieuws gekomen
in verband met dubieuze
donaties in de kas van zijn
Conservatieve Partij door
de schatrijke Asil Nadir.
Deze verdween in mei
ijlings naar Noord-Cyprus
nadat hij beschuldigd was
van malversaties. Het ge
rucht doet de ronde dat
Nadir kort daarvoor in het
geheim geld had gegeven
aan de Tories.
Heseltine is een van de
belangrijkste ministers in
het Britse kabinet. Met de
huidige premier John Ma
jor verdreef hij ruim twee
jaar geleden Margaret
Thatcher na meer dan tien
jaar uit het premierschap.
Heseltine leek een serieuze
gegadigde voor de eventu
ele opvolging van Major.
Maar dat werd snel minder
toen hij een plan lanceerde
om over te gaan tot slui
ting van een fors aantal
onrendabele kolenmijnen.
De regering wankelde en
uiteindelijk bleef meer dan
de helft van de mijnen
vooralsnog in produktie.
Turken en Marokkanen vormen
de grootste groepen buitenlan
ders binnen de Europese Ge
meenschap. Volgens een rap
port van Eurostat kwam 2,8
procent van de 334 miljoen be
woners van de 12 lidstaten in
1991 van buiten de Gemeen
schap. Volgens de dienst zijn de
cijfers van 1991 de meest recen
te.
In de EG wonen 2,25 miljoen
Turken, drie-kwart daarvan in
Duitsland. Ongeveer een mil-
toe dat dat te maken heeft met
de tradities van Europa: de soci
ale zekerheid en de arbeids
voorwaarden. Die diagnose
werd door alle EG-leiders on
derschreven.
Welke therapie de EG ontwik
kelt, zal de komende maanden
blijken.
Probleem daarbij is dat de so
ciale politiek een aangelegen
heid van de afzonderlijke lidsta
ten is. Premier Lubbers weiger
de aan te geven wat Nederland
wil doen. De Britse premier Ma
jor zat echter niet om een voor
beeld verlegen. Hij vond het te
gek voor woorden dat Brussel
het jonge mensen omwille van
hun gezondheid wil verbieden
de krant rond te brengen of 's
morgens in een bakkerij te hel
pen „hoewel ze wèl de hele
nacht in een discotheek kunnen
dansen".
De regeringsleiders konden
geen overeenstemming berei
ken over het voorstel van Delors
om al op de korte termijn ver
der te gaan met renteverlaging
in kleine stapjes. De meesten
wilden meer. Ook aarzelen ze
om een aantal Europese fond
sen met nog eens 20 miljard
gulden extra te spekken om
meer banen te creëren.
joen Marokkanen wonen in de
EG, 60 procent daarvan in
Frankrijk. Op de derde plaats
komen de Joegoslaven, waarvan
er 785.000 in de EG wonen.
Andere belangrijke groepen
buitenlanders binnen de EG
zijn 640.Q00 Algerijnen en
368.000 Polen. Daarnaast wo
nen er 357.000 Amerikanen in
de EG, meest in Groot-Brittan-
nië en Duitsland. In dat getal
zijn niet de 187.000 Amerikaan
se militairen opgenomen die in
Europa zijn gelegerd.
CARf CANAVERALHet Amerikaanse
ruimteveer Endeavour is gister
middag (Nederlandse tijd) met
een dag vertraging met zes astro
nauten aan boord de ruimte in ge
schoten. De Endeavour zal daar
onder andere de Europese Eureka-
kunstmaan bergen, die na een jaar
in de ruimte een schat aan infor
matie bevat Verder staan een oe
fenwandeling in de ruimte en de
ingebruikneming van een com
mercieel ruimtelaboratorium, Spa-
cehab, op het programma.
FOTO AFP
MOSKOU Rtr-DPA-AFP
Het parlement van Estland
heeft gisteren een omstreden
nationaliteitswet aangenomen
die met name de Russen in de
Baltische republiek treft. Mos
kou heeft al felle kritiek geleverd
en de Esten ervan beschuldigd
erop uit te zijn de Russen het
land uit te werken.
Alle mensen die in Estland
wonen, naar niet de Estse natio
naliteit hebben, gelden vanaf nu
als buitenlander. Zij krijgen
twee jaar de tijd om een ver
blijfsvergunning of de Estse na
tionaliteit aan te vragen. De au
toriteiten van Estland behouden
zich het recht voor de verblijfs
vergunning te weigeren aan be
paalde categorieën, zoals „bui
tenlandse militairen die in Est
land dienen en hun verwan
ten".
Hierdoor wordt het vooral
voor Russische militairen en
hun verwanten moeilijk in Est
land te blijven. Ook aan „bui
tenlanders zonder werk" kan
een verblijfsvergunning worden
geweigerd.
In Estland wonen op een be
volking van 1.6 miljoen zielen
circa 600.000 Russischtaligen,
die zich in het Sovjet-tijdperk in
de Baltische republiek hebben
gevestigd. Zij hebben tot nog
toe geen naturalisatie aange
vraagd, uil vrees te worden uit
gewezen wanneer hun verzoek
wordt afgewezen. Om de Estse
nationaliteit te krijgen, moeten
verscheidene taaltesten worden
afgelegd.
MOSKOU HANS GELEUNSt
CORRESPONDENT
De Azerbajdzjaanse rebelleren
de kolonel Soeret Goeseinov
heeft zich gisteren tot president
uitgeroepen. Goeseinov zei dit
op zijn hoofdkwartier in Gjand-
zja, de tweede stad van de Kau-
kasus-republiek. In hoofdstad
Bakoe werden gisteravond de
eerste eenheden van Goesein-
ovs rebellenleger gesignaleerd.
Er waren echter geen meldin
gen van vuurgevechten met het
geregelde leger. Volgens journa
listen ter plaatse is er juist spra
ke van verbroedering.
Goeseinov kwam met zijn
verklaring nadat het parlement
in Bakoe tijdens een spoedzit
ting de vorige week vrijdag voor
de rebellen gevluchte president
Eltsjibey sommeerde naar de
hoofdstad terug te keren. Eltsji
bey, vorig jaar zomer tot presi
dent gekozen, blijft dit echter
weigeren. Het parlement wil
Eltsjibey in Bakoe hebben om
hem de macht te laten dragen
aan parlementsvoorzitter Gei-
darAlijev.
Goeseinov, die het afgelopen
weekeinde nog druk overleg
heeft gevoerd met Alijev, trekt
zich daar klaarblijkelijk niets
van aan. „Er is een politiek va
cuüm ontstaan. Alijev kan dat
niet opvullen en hij heeft ook
niet de macht om me tegen te
houden. Ik ben verplicht om al
le verantwoordelijkheden en
macht aan me te trekken", zei
hij.
rentie van de zeven grootste in
dustrielanden (G-7) in juli in
Tokyo.
De vervanging van verouder
de en gevaarlijke kerncentrales
in Rusland. Oekraïne, Litouwen.
Slowakije, Bulgarije en Armenië
door met gas gestookte installa
ties kost tot 2000 zo'n 18 miljard
dollar. Modernisering kost min
stens 24 miljard dollar.
HAMBURG DPA-Rtf
Het is goedkoper om de 25 ge
vaarlijkste kerncentrales in het
voormalige Oostblok stil te leg
gen dan ze te moderniseren. Dit
blijkt uit een studie van de We
reldbank en het internationale
Energiebureau (IEA). Het on
derzoek komt aan de orde tij
dens de economische topconfe-
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Corruptie maakte van Italië een Derde-
Wereldland, halveerde in Frankrijk het
socialistische electoraat en deed de
Spaanse premier Felipe Gonzalez zijn
absolute meerderheid verliezen. Nu
lijkt de Britse politiek aan de beurt.
Tot voor kort maakte het woord 'cor
rupt' geen deel uit van het rijke jargon
van de Britse politicus. Leden van het
Lagerhuis mochten met hun secreta
resses aan de haal gaan, kroegtaai uit
slaan en mijnwerkers-overalls naar mi
nisters smijten, corrupt waren zij niet.
Wie als minister voortijdig ten val wil
de komen, diende toch zeker wel bij
een seksschandaal betrokken te zijn.
Deze week komt daarin wellicht veran
dering. Als de voortekenen niet bedrie
gen, kan Michael Mates, staatssecreta
ris op het ministerie van Noordierse
zaken, maar beter naar een andere
baan omkijken. Zijn misdrijf: corrup-
Nu is Mates een man van wie een Ro
mein met gerust hart een tweede
handsauto zou kopen, want naar Itali
aanse maatstaven is de Britse politicus
een fatsoensrakker van welhaast heili
ge dimensies. Maar wat Mates deed,
geldt in het Victoriaanse Engeland als
een halsmisdrijf. Hij accepteerde het
aanbod van een zakenman om gedu
rende enkele weken in een van diens
Volvo's rond te rijden.
Probleem was dat die zakenman Asil
Nadir heette, een duivelskunstenaar
van het type Robert Maxwell. Nadir
was een begenadigd zakenman in fruit,
totdat hij in 1990 uitgleed over een van
zijn eigen bananeschillen. Hij had had
op onwettige wijze de koers van de
aandelen in zijn Polly-Peckconcern
opgedreven, belasting ontdoken en
met zijn gretige handen in de bedrijfs-
kas gezeten.
Toen uitlekte dat de fiscale recherche
hem in het vizier had. kelderde de aan
delenkoers en spatte zijn fruit-hurcht
als een zeepbel uiteen. Nadir zag zijn
Londense huis van tien miljoen gul
den. zijn landhuis en zijn privé-jet ver
dwijnen in de wijdopengesperde mon
den van de schuldeisers, maar gelukkig
bleek hij ook vrienden te hebben.
Een van die vrienden was dus Mates.
De politicus stuurde hem een horloge
met het opschrift 'laatje niet klein
krijgen door de luistervinken' (de re
chercheurs). Nadir weigerde het klein
ood te dragen omdat het voor zijn
smaak wat al te goedkoop was, maar
volgaarne handelde hij in de geest van
Mates advies: hij nam het vliegtuig
naar Turks-Cyprus. Dat wordt alleen
'door Turkije erkend en heeft geen uit
leveringsverdrag met Groot - Brittannië.
Eenvoudig was die vlucht niet, want
Nadir werd niet geacht het land te ver
laten. Hij was in afwachting van zijn
proces en dankte zijn (tijdelijke) vrij
heid slechts aan een borgsom van tien
miljoen gulden. Maar hij vond een be
reidwillige piloot, ook een goede be
kende van Mates, en vier uur later was
hij op Cyprus.
De gift van het horloge werd door pre
mier Major nog afgedaan als „geen
halsmisdrijf'! Maar sinds het afgelo
pen weekeinde, toen uitlekte dat Ma
tes een Volvo van Nadir in bruikleen
had gekregen, zijn er weinig steunbe
tuigingen meer over Majors lippen ge
komen. Niet uitgesloten moet worden
dat de partijtop Mates deze week zal
opofferen om de aandacht af te leiden
van hetgeen in de ogen van de opposi
tie het werkelijke schandaal is: de ge
heime financiering van de Conserva
tieve Partij door industriëlen.
De kwestie-Mates werd vooral een cor
ruptie-schandaal omdat Nadir jaren
lang een vdn de donoren was van de
partij. Naar eigen zeggen heeft hij bij
na 5 miljoen gulden naar de Conserva
tieven gesluisd, waarvan waarschijnlijk
een miljoen gestolen geld was.
De vraag is natuurlijk of deze donoren
iets terug krijgen voor hun geld. In het
geval van Nadir was dat zeker zo. Een
aantal hot iggeplaatste C Conservatieven
(orvlcr wie Mates) heeft bij de officier
van justitie Nadirs zaak bepleit, zoals
deze gisteren in het lagerhuis beves
tigde. Dok de naam van de door een
hartaanval getroffen minister Michael
I leseltine (handel en industrie) is in de
Nadir-kwestieal gevallen
Volgens de Sunday Times zijn sinds
1979 bijna 100 topindustriëlen, die sa
men 50 miljoen gulden in de partijkas
hadden gestort, op voorspraak van de
regering geridderd of tot Lotd'be
noemd. Het zicht op de werkelijke om
vang van deze corruptie wordt echter
belemmerd door het feit dat de (Con
servatieve Partij weigert de identiteit
van haar donoren te onthullen. Een
conservatieve krant schreef onder de
kop 'Vuil geld. vuile politiek': „Het is in
het eigen belang van de Conservatie
ven zo openlijk mogelijk te zijn; de
weigering zulks te doen, doet slechts
vermoeden dat ze iets te verbergen
hebben".
