'Lollig werk op straat te zien'
Werk Oltheten
van kwaliteit
Cultuur Kunst
Kunst of
gebakken
lucht?
Kunstenaarsschap Armando in één programma
WOENSDAG 26 ME11993
941
21
Middag gewijd aan P.C. Boutens
leiden De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde wijdt za
terdagmiddag 29 mei aan de dichter P.C. Boutens. Wim Hotten
tot spreekt dan over 'De weg naar Lethe. Klassieke inspiratie bij
Boutens' en Joost van der Vleuten geeft aandacht aan 'Altijd
(zegt gij) zing ik 't zelfde lied. P.C. Boutens en de receptie van
zijn poëzie'. Om vier uur die middag wordt aan Lieve Joris de
Henriëtte Roland Holstprijs uitgereikt voor haar boek 'De me
lancholieke revolutie'. De Boutensmiddag wordt gehouden in
het Academiegebouw, Rapenburg 73. Aanvang: 14.15 uur.
Bob Color in Plato
leiden» De Bob Color speelt vrijdagmiddag in platenzaak Plato
in de Leidse Vrouwensteeg. De band geeft vanaf 16.00 uur een
optreden van een half uur om de nieuwe cd te promoten. Daar
de winkel de voltallige band niet kan bergen, speelt de drummer
van de Bob Color niet mee.
Kijkkisten van Ernst Kamphuis
leiden De Leidse kunstenaar Ernst Kamphuis maakt zogenaam
de 'kijkkisten' met als thema: Mariaverering, blood, sugar, sex,
drugs, geweld, rock 'n roll, religie en magie. Hij laat zich in zijn
werk inspireren door de Amerikaanse kunstenaar Joseph Con-
rell. Zijn kijkkisten zijn van 28 mei t/m 1 augustus te zien in het
Academiegebouw, Rapenburg 73, openingstijden: werkdagen
van negen tot vijf uur.
Kijkkist van Ernst Kamphuis: 'Mijn collages vertellen iets, het zijn ei
genlijk verhalen, soms verzonnen, soms echt meegemaakt.'
FOTO MARK LAMERS
chef annemiek ruygrok.071-161423. plv -chef janrusdam.071-161415
Winnares Judith Leysterprijs heeft geen museumpretenties:
De Rotterdamse beeldend kunstenares Dora Dolz krijgt
op 28 mei de Judith Leysterprijs 1993 uitgereikt in de
Vleeshal te Haarlem. In datzelfde gebouw zal een over
zichtsexpositie van haar werk te zien zijn, die direct na de
prijsuitreiking wordt geopend. De derde feestelijke ge
beurtenis die dag is de onthulling van twee sculpturen
van Dolz in de gevelnissen van de Haarlemse Verweyhal.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling, die tot en met 18
juli te bezichtigen is, verschijnt een catalogus.
Dora Dolz: „Ik geloof eigenlijk niet dat het voor vrouwelijke kunstenaars moeilijker zou zijn dan voor manne
lijke." FOTO GPD ROLAND DE BRUIN
haarlem «homme siebenga
Haar meest recente keramische
werkstuk ligt in tientallen frag
menten verspreid over de be
tonnen vloer. Gele, lila, blauwe,
rode en gouden stukken fruit en
ornamenten die samengevoegd
zullen worden tot twee sculptu
ren van twee meter hoogte. De
twee ranke fruitstapelingen krij
gen een plaats in de hemels
blauw geschilderde expositie
nissen aan de buitengevel van
de Verweyhal in Haarlem.
Dora Dolz is verrukt over de
rode en gouden puzzelstukken
die als laatste geglazuurd zijn
en laat dat ook duidelijk merken
aan Jacques van Gaaien, mede
eigenaar van de Haagse werk
plaats 'Structuur 68'. Die wijst
bedachtzaam op een wat vale
plek op een van de gouden 'pie
ken'. Dolz knikt: „Dat moet
over, dat is een beetje flauwig."
Dolz stapt midden tussen de
gebakken kleifragmenten en
wrijft goedkeurend over een
blauw/lila onderdeel. „Dat had
ik niet zo bedoeld," glimlacht
ze, „maar het is wel erg mooi.
Hier heb ik twee kleuren gla
zuur over elkaar heen geschil
derd en dat mag eigenlijk niet."
Even later blijkt dat die bijna
terloopse opmerking veel zegt
over hoe Dolz tegen de verschil
lende kunstdisciplines die ze
beoefent aankijkt. Al enkele de
cennia schildert ze, maakt ze
grafiek èn keramiek. Pas de af
gelopen vijf jaren heeft ze een
bredere bekendheid gekregen
dankzij haar monumentale ke
ramische objecten. Op vele
plaatsen in Nederland staan in
middels haar 'banken', die op
vallen door een uitbundig kleu-
rengebruik en weelderige vor
men, maar bovendien als
'straatmeubilair' gebruikt kun
nen worden. Toch beschouwt
ze zichzelf vooral als schilderes.
Bron
„Schilderen is mijn bron, mijn
uitgangspunt. Daar haal ik ook
mijn inspiratie vandaan voor
mijn keramische werk, dat ik
heel dicht bij mijn schilderwerk
vind liggen. Ik breng zelf het
glazuur aan op de klei en dat
doe ik als een schilder. Zo pro
beer ik bijvoorbeeld diepte te
krijgen door twee lagen glazuur
over elkaar aan te brengen."
Dolz wil daarmee het belang
van haar keramische werk aller
minst relativeren. En het feit dat
haar banken worden omschre
ven als 'decoratieve kunst',
vindt ze absoluut niet minder
waardig. integendeel. „Ik zie
mijn werk liever op straat staan,
dan in een museum hangen.
Vlak voor mijn huis in Rotter
dam staat een van mijn banken
en als ik zie wat daarmee ge
beurt heb ik echt lol. Ik heb
geen museumpretenties."
Nuchterheid
Van een bijna Hollandse nuch
terheid getuigt haar reactie op
de toekenning van de Judith
Leysterprijs. „De erkenning is
prettig, maar verder denk ik: ge
woon doorgaan. Voor mij is
vooral stimulerend wat er aan
de prijs verbonden is: de expo
sitie, de opdracht. En het is leuk
dat ik niet hoef te wachten tot ik
dood ben voordat er een boekje
over mijn werk verschijnt."
Van de emancipatorische la
ding van de Judith Leysterprijs
lijkt Dolz niet erg onder de in
druk. De prijs is ingesteld vanuit
de gedachte dat vrouwen in de
beeldende kunst ondergewaar
deerd worden. „Ik geloof eigen
lijk niet dat het voor vrouwelijke
kunstenaars moeilijker zou zijn
dan voor mannelijke. Ik zelf
werk al sinds mijn vijftiende,
voor mij is het zoiets als adem
halen. Vrouwen die moeder zijn
hebben natuurlijk wel een ach
terstand, want als je kinderen
jong zijn, dan komen die uiter
aard op de eerste plaats. Ik heb
een zoon en een dochter, die
zijn inmiddels drieëntwintig en
dertig. Andere beroepen zijn
overigens veel moeilijker voor
vrouwen. Ik heb vroeger ge
schilderd toen mijn kinderen
sliepen en ook tussen de sla en
de soep door. Die speelruimte
heb je als arts bijvoorbeeld
niet."
„Ik ben feministe als ik te ma
ken heb met supermacho's,
maar als ik onder feministen
ben, dan stel ik me op als huis
vrouw. Op de academies zitten
heel veel vrouwen, maar het
zijn vooral mannen die door
breken. Misschien wel omdat
vrouwen minder hardnekkig
zijn. Als ik als vrouw morgen
zou zeggen: ik stop met de
kunst, dan ben ik er niet minder
om voor de omgeving, dat
wordt geaccepteerd. Bij man
nen ligt dat anders."
Beatrix opent
Biënnale
kunstacademies
maastricht anp
Koningin Beatrix heeft gister
middag in het Maastrichtse
Expositie- en Congrescen
trum (MECC) de vierde Biën
nale van Europese kunstaca
demies geopend. Meer dan
vijfduizend studenten uit 22
landen nemen daaraan deel.
Onder leiding van twintig ge
renommeerde Europese
kunstenaars voeren zij op tal
van plaatsen in de stad
kunstprojecten uit.
Na afloop van de opening
van het festival konden de
Biënnale-bezoekers genieten
van een concert van alle
kerk- en carillonklokken in
het centrum van Maastricht.
Zij voerden gezamenlijk een
speciale compositie uit van
de Spaanse toonkunstenaar
Llorenc Barber, getiteld 'For
whom the bells toll'.
De Biënnale duurt tot en
met 31 mei. Op het omvang
rijke programma staan ver
der nog een forumdiscussie
over de toekomst van de
kunst, een filmfestival, mo
deshows en diverse muziek
evenementen. De stichting
Intro heeft een zogenaamd
Multiple Sounds Festival ge
organiseerd waarbij jonge
kunstenaars in 'geluidssculp-
turen' de relatie tussen beeld
en klank uitbeelden.
Van Zomeren
in Literair
Café Alphen
alphen aan de run
Het laatste Literair Café van dit
seizoen is morgen, 27 mei, ge
wijd aan de auteur Koos van
Zomeren. Na zijn eerste roman
'Terloops water' schreef Van
Zomeren nog meer dan dertig
boeken, van detective tot ro
man, van poëzie tot proza. De
natuur en de dood zijn de be
langrijkste thema's in zijn werk.
Aad Groenendijk uit Noorden
zal Koos van Zomeren intervie
wen en er is gelegenheid na af
loop met de auteur te spreken.
Het Literair Café is in de bio
scoopzaal van Expressie '70 aan
de Cornelis Geellaan 2, aanvang
20.30 uur precies.
Business Art/Art Business in Groninger Museum
groningen herma hekkema
Onder de noemer 'Business
Art/Art Business' introduceert
het Groninger Museum een
nieuwe stroming in de beelden
de kunst. Daarin wordt het za
ken doen in een eigentijdse
vorm als kunst beschouwd. Is
dit interessantdoenerij van snel
le jongens met flitsende strop
dassen en dollartekens in de
ogen? Of is er daadwerkelijk
sprake van een serieus te ne
men, nieuwe trend?
'Business Artists' uit verschillen
de windstreken figureren in het
Groninger Muzeum. Allen vol
doen aan de 'definitie' van de
stroming: de kunstenaars pre
senteren zich anoniem als een
bedrijf, dat zich op handel, mar
keting en publiciteit concen
treert, terwijl het leiden van dit
bedrijf geen neven-, maar
hoofdactiviteit is.
Het Duitse Ingold Airlines
grossiert in luchttransporten
van kunstwerken en Banca di
Oklahoma uit Milaan reprodu
ceert niet alleen zichzelf door
middel van documenten, maar
treedt nu ook op als producent
van fietsen.
Zoals kunstenaars -zich in za
ken begaven, zijn er omgekeerd
ook bestaande bedrijven die
met hun produkten de kunst
wereld binnendrongen. Tecno-
test bijvoorbeeld is in het dage
lijks leven producent van ver
nuftige garageapparatuur: rook-
meters voor dieselmotoren,
adapters, verontreinigingstes
ters en wat al niet. Die appara
ten brengt het bedrijf ook als
kunst op de markt. Exact dezelf
de. Alleen de kleur verschilt. De
kunstapparatuur is knalroze.
Machinerie
Gewone schilderijen zijn er op
de Business Arttentoonstelling
Installatie van Philipp CazaL kunst als business.
ook te zien: werken in de stijl
van Kostabi World. Ze worden
in het Groninger Museum ter
plekke gemaakt door studenten
van de kunstacademie Minerva
naar de schetsen en gefaxte
aanwijzingen van Mark Kostabi.
Daarmee is het museum een tij
delijke nevenvestiging van
Kostabi's bedrijf in New York,
een geoliede machinerie die
aan de lopende band schilderij
en produceert. De smaak van
het grote publiek is tot norm
verheven: pas wanneer de wer
ken na selectie door bezoekers
van het bedrijf worden verkocht
en Kostabi World verlaten, krij
gen ze het signatuur van Kosta
bi. Oftewel: kunst is alleen kunst
als er kunst op staat.
Dat is misschien cynisch,
maar ook een consequentie van
het ooit door Marcel Duchamp
uitgezette spoor. Al in 1917
stuurde de meester van de
ready made een urinoir in voor
The Independant Show in New
York en gaf het omgekeerde ob
ject de titel 'Fountain'. "Alles in
het leven is kunst, als ik het
kunst noem is het kunst, of als
ik het in het museum hang is
het kunst," was zijn motto.
Neem Andy Warhol, net als
Duchamp een echte voorvader
van deze stroming. Hij noemde
zijn werkplaats The Factory en
stelde zich ten doel als een za
kenman te werk te gaan. 'Ma
king money is art and working
is art and good business is the
best art,' vond hij.
Ook Jeff Koons is, in de lijn
van Warhol en Kostabi, bovenal
een werkgever. En hij heeft al
helemaal het patent op prijzige
grappen en grollen waarmee hij
de aandacht trekt van de media.
Dat het Groninger Museum
ook andere uitingsvormen van
een dergelijke trend signaleert
en voor het voedicht brengt, is
te waarderen. In die zin is de
tentoonstelling typerend voor
de aanpak van de voorlopig ge
schorste museumdirecteur
Frans Haks. Het destijds opmer
kelijk vroege exposeren van
Jonge Wilden en de aandacht
voor videoclips in 'What a Won-
derfull World!' uit 1990 spreekt
van een zelfde signalerende in
stelling. Maar er is ook een ver
schil. Terwijl het museale beleid
in Groningen de laatste jaren
FOTO •GPD JOHN STOEL
vooral gericht was op theatraal
kijkspektakel en het idee achter
de kunst door Frans Haks min
of meer was afgezworen, treedt
het conceptuele aspect nu weer
op de voorgrond.
Nu heeft conceptuele kunst
doorgaans ook een makke. Het
idee is meestal wel interessant,
maar de vorm waarin het gego
ten wordt vaak dodelijk saai.
Ook de 'Business Art-expositie'
lijdt daar aan. Eén garageappa
raat is misschien leuk, maar vijf
of zes? Wanneer het grapje is
geïncasseerd, is de lol er snel af.
Maar misschien is 'Art Busi
ness/Business Art' als zomer-
tentoonstelling juist geslaagd.
Ze jaagt je binnen een klein
kwartier het museum uit, maar
prikkelt wel degelijk tot naden
ken over de rol van kunst, over
de betekenis van individualiteit
en een persoonlijke toets in het
huidige tijdsgewricht. Lekker,
op een zonnig terras.
'Business Art/Art Business'
Groninger Museum Praedini-
ussingel 59, Groningen. Tm 4
juli.
beeldende kunst
recensie irene van beveren
Grafiek van Manken Oltheten, tot 17/6.
do t/m zo 13-18 uur, in Galleria Propitia,
Nieuwe Rijn 93. Leiden.
Het grafiek van Mariken Olthe
ten (1958) in Propitia betreft 14
unica. Zelfs de enige oplage,
waartoe zij zich heeft laten ver
leiden voor de honderdgulden-
prent, bevat geen identieke her
drukken, maar zelfstandige wer
ken, varianten op de tentoonge
stelde etsen.
Net als andere grafici zal de
Leidse kunstenares op deze ma
nier de waarde van haar werk
willen verhogen. Unica zijn ten
slotte meer in trek dan de num
mers 167 en 188 uit een oplage
van 300. Nadeel is dat deze
werkwijze een beduidend klei
nere produktie geeft bij dezelfde
inspanning en in vergelijking
met andere kunstuitingen ook
nog eens beduidend minder
geld in het Iaadje brengt. En of
dat marktmechanisme op korte
termijn zal veranderen, valt te
betwijfelen. Dus de makers van
uniek grafisch werk zullen voor
lopig nog wel een stapje harder
moeten lopen dan hun kunst
broeders.
Voor Oltheten lijkt dat stapje
extra moeiteloos te gaan. Haar
werk heeft drie jaar na het win
nen van de Nederlandse gra-
fiekprijs niets aan kwaliteit in
geboet. Op dragers van verschil
lende formaten heeft zij haar
sobere abstracties en meer her
kenbare tekens afgedrukt in in
getogen kleuren. Vaak zijn de
beelden zwart omlijnd wat ze
de voor prenten zo karakteris
tieke zeggingskracht geeft. De
grove structuur van het Japanse
papier draagt daar ook toe bij.
Indringend is 'Metamorfose'.
De ets laat een donkerrode brij
zien die als lava lijkt te vervloei
en tot een menselijke figuur. De
symboliek is voor velerlei uitleg
vatbaar. Net als de op de expo
sitie ruim vertegenwoordigde
Torens van Babel en vogelfigu
ren.
Van oudsher wordt de Toren
van Babel als teken van hoog
moed gezien. Maar Olthetens
besloten bouwsels lijken eerder
te staan voor de overgang van
het ene naar het andere stadi
um, zoals bij 'Metamorfose'. Of
voor droombeelden om aan de
'1993' van Mariken Oltheten.
AFBEELDING PR
wereld te ontsnappen, wat haar die wederom een groot succes
vogels waarschijnlijk ook zijn. is. De oplage die net als het
Deze traditionele vrijheids- aantal geëxposeerde werken l l
symbolen zijn gekozen voor de stuks bedraagt is al bijna uitver-
honderdguldenprent, een actie kocht.
amersfoort anp
Tijdens de Armando Manifestatie van 3 tot
en met 9 juni, zal voor het eerst aandacht
worden besteed aan alle facetten van Ar
mando's kunstenaarsschap. Zo zullen er
schilderijen en sculpturen te zien zijn,
wordt er voorgelezen uit zijn literaire werk,
zal er muziek zijn in de vorm van een op
treden met het zigeunerorkest Tata Miran-
do en wordt een groot aantal films en docu
mentaires vertoond over en van de kunste-
„Het zijn alle takken van die ene boom,
die hier worden vertoond", zo lichtte de
kunstenaar zelf het programma gisteren
toe. Volgend voorjaar heeft een vergelijkba
re manifestatie plaats in Berlijn, de stad
waar Armando sinds 1979 woont en werkt.
Armando bracht het grootste deel van
zijn jeugd in Amersfoort door. Toen hij tien
jaar was brak de Tweede Wereldoorlog uit,
die later grote invloed had op zijn kunste
naarsschap.
Tot zijn 15de jaar zag hij bijna dagelijks
hoe gevangenen naar een vlak bij zijn huis
gebouwd kamp werden afgevoerd. Van die
gebeurtenissen deed hij onder meer verslag
in boek 'De straat en het struikgewas',
waarvoor hij in 1988 de Multatuli-prijs
kreeg. De komende maanden zal Armando
een vervolg op dit boek schrijven, waar mo
gelijk 'geen woord over de oorlog aan te pas
zal komen', zo zei hij gisteren. Eind dit jaar
verschijnt ook een bundeling Boksdialogen
bij uitgeverij Thomas Rap. Tijdens de mani
festatie zal uit deze bundel worden voorge
lezen. Daaraan vooraf wordt een heuse
bokswedstrijd gehouden.
De 'Kamp Amersfoort-ervaringen' vervat
te hij ook in een beeld dat hij in opdracht
van de Culturele Raad maakte. Het beeld -
een 13 meter hoge bronzen ladder zal
vlakbij het voormalige kamp worden ge
plaatst.
Tijdens de manifestatie is ook de premiè
re te zien van een twaalf minuten durende
film die Armando samen met Victor Nieu-
wenhuijs maakte. Het filmpje, getiteld 'Der
Feldzug' is zonder commentaar. .Als ie
mand niet weet waar mijn schilderijen over
gaan. dan moet hij die filmbeelden maar
bekijken.", aldus Armando.
