Che q
m
'Het is geen Belgische Nieuwe'
Het monster heeft daar nooit gezeten
Randstad
Leidse ambtenaren naar Amsterdam
Huisartsen: recepten
per computer sturen
Toename van iepziekte verwacht
ÖJfc
WOENSDAG 26 ME11993975
.8
Veel belangstelling voor veiling eerste haring
Vervolg van voorpagina
Als de spreekwoordelijke
haringen in een ton, zo op
eengepakt zitten ze daar in
de veilinghal bij de Scheve-
ningse haven. Vishandela
ren, vertegenwoordigers
van Nederlandse rederijen,
vissers. En veel belangstel
lenden. De veiling van het
eerste vaatje Hollandse
Nieuwe is altijd een bele
venis. Wie slaagt er in de
eerste haring van het sei
zoen te kopen? En wat voor
bedrag moet de liefhebber
daarvoor neertellen? Een
louter officiële en promo
tionele gebeurtenis overi
gens. De eerste haring is al
enige weken geleden aan
wal gebracht.
schevenincen
In de hal zelf stijgt de tempera
tuur naar tropische waarden. Zo
links en rechts op veilingtafel
tjes lege bierglazen, 't Visje
moet blijkbaar zwemmen. Ie
dereen is in afwachting wie de
uiteindelijke winnaar wordt.
Niet degene die het hoogste be
drag biedt, van dat systeem is
men inmiddels afgestapt. Ook
de minder draagkrachtigen
moeten de mogelijkheid krijgen
het eerste vaatje te winnen.
Vandaar dat al enige jaren ge
bruik wordt gemaakt van het
Amerikaanse systeem. Er wordt
normaal tegen elkaar opgebo
den. Maar van te voren is een
bepaald (geheim) streefbedrag
vastgesteld. Iedere bieder be
taalt het verschil tussen zijn bod
en dat van de vorige bieder, le
dereen draagt dus bij aan het
totaalbedrag. Degene die het
eerst boven het streefbedrag
komt, krijgt de haring mee naar
huis.
Voor in de zaal staan drie wij
ze keurmeesters met smetteloos
witte overalls bij lange tafels.
Daarop in totaal twintig vaatjes
haring van diverse trawlers. De
Scheveningers zijn goed verte-
Onderzoek
naar snelle
grenscontrole
op Schiphol
schiphol»
Het ministerie van justitie
gaat onderzoeken of de ver
snelde grenscontrole op
Schiphol deugt. Een woord
voerster van Justitie heeft dit
gisteren gezegd.
De versnelde controle
werkt met een computer-
kaart en een vingerafdruk en
is bedoeld om mensen die
vaak per vliegtuig reizen
sneller langs de paspoort
controle te leiden. Aanleiding
voor het onderzoek is een re
portage van het actualitei
tenprogramma Nieuwslijn
van Veronica waarin een ver
slaggever met een vervalste
vingerafdruk het land wist
binnen te komen.
Schiphol is in .februari '91
begonnen met de snelle
grenscontrole. Bij de controle
moet de reiziger een vinger
op de sensor van de compu
ter leggen. Deze wordt verge
leken met de afdruk op de
kaart. Als dat klopt, gaat een
toegangspoortje automatisch
open.
Een verslaggever van
Nieuwslijn maakte tijdens
het passeren van de grens
controle gebruik van ander
mans smart-card en een van
silliconen gemaakte afdruk
van de vinger van de kaart
houder. De kunststoffen af
druk had hij als een soort
handschoen opi zijn vinger.
Het poortje ging daarna
open en de man kon Neder
land binnenwandelen.
„Als blijkt dat er in het sys
teem iets kan worden verbe
terd, dan zal dat worden aan
gepakt," luidde de reactie
van de woordvoerster van
het ministerie van justitie. Zij
had het programma niet ge
zien. Het onderzoek zal
plaatshebben in samenwer
king met de fabrikant van het
controlesysteem. De woord
voerster verwacht dat het tv-
experiment geen gevolgen
zal hebben voor de Neder
landse rechtsspraak waarin
vingerafdrukken als bewijs
worden gebruikt. „Dat is
theorie," zegt ze.
leiden/utrecht »cpd
monica wesseling
De iepziekte zal dit jaar een gi
gantisch aantal bomen vellen.
Dat verwachten de gemeenten,
organisaties en bedrijven die
zich hebben verenigd in het
Iepziekteberaad. Ook de Bo-
menstichting luidt de noodklok.
De stichting vreest dat de iep
voor de eeuwwisseling uit Ne
derland zal zijn verdwenen.
De ziekte wordt verspreid
door de iepespintkever. Sinds
een aantal jaren neemt het aan
tal zieke bomen in snel tempo
toe. Vorig jaar waren in Neder
land circa 60.000 iepen aange
tast door de iepziekte, 10.000
leiden Ruim zestig ambtenaren van de gemeente
Leiden hadden er vandaag een verlofdag voor over
om in Amsterdam te demonstreren voor betere ar
beidsvoorwaarden. Met twee bussen vertrokken ze
vanmorgen om mee te doen aan een landelijke ma
nifestatie op de Dam, georganiseerd door de amb
tenarenbonden AbvaKabo, CFO en Novon. Ook uit
Alphen vertrok een bus naar Amsterdam.
De Leidse afvaardiging was afkomstig van een
groot aantal gemeentelijke diensten, zowel van de
Schouwburg en het Stadsbouwhuis en stadhuis als
van de reiniging. De reiniging maakte met vijftien
man een fors percentage uit van de deelnemers.
Toch was volgens B. de la Rie, secretaris van de
AbvaKabo en werkzaam bij die dienst, de animo
daar niet zo groot om naar Amsterdam te gaan. „Bij
zo'n manifestatie ga je op in de anonimiteit. De
mensen zijn liever direct betrokken bij acties hier."
Geen klachten meer over on
leesbare handschriften en de
patiënt kan zijn medicijnen
meteen ophalen. Huisartsen in
de Leidse regio zullen hun re
cepten in de nabije toekomst
per computer naar de apothe
ker sturen. De Districts Huisart
sen Vereniging (DHV), Zorg en
Zekerheid, apothekers en diver
se andere betrokkenen uit de
medische wereld voeren op dit
moment gesprekken over de
mogelijkheid een dergelijk com
municatie-netwerk op te zetten.
„Maar het -is niet zo dat Lei
den morgen al zo'n systeem
heeft", zegt E. de Kievit, direc
teur van de DHV. „Praktisch ge
zien komt er nog al wat bij kij
ken. Veel huisartsen beschikken
nu nog maar over een veredelde
terminal. Hij zal andere appara
tuur nodig hebben om te kun
nen communiceren met welke
apotheker dan ook. Dat zal alle
maal op elkaar moeten worden
afgestemd."
Bovendien vormen ook de
hoge kosten hoe hoog die
zijn is op dit moment moeilijk
te schatten van een dergelijk
communicatie-netwerk een
probleem. „Men zal een ver
deelsleutel moeten zien te vin
den. Wie betaalt hoe veel? Be
langrijk daarbij is dat het zie
kenfonds zijn steun toezegt."
T. Lamping van Zorg en Ze
kerheid benadrukt dat de ge
sprekken in een pril stadium
verkeren. „Bekeken wordt welke
huisartsen en welke apothekers
aan de proef zouden kunnen
meedoen. We volgen verder de
verschillende experimenten in
den lande. We realiseren ons
dat we in een echt netwerk
waarop ook ziekenhuizen en la
boratoria zijn aangesloten, want
dat is uiteindelijk de bedoeling
minder belangen hebben. De
communicatie verloopt dan
vaak alleen tussen zorgverleners
onderling. Aan de andere kant
is het voor ons belangrijk dat de
verschillende zorgverleners op
een goede manier met elkaar
opschieten. Het systeem komt
er uiteindelijk. Het is nog on
duidelijk wanneer we met een
proef beginnen", aldus Lam-
ping.
Overigens ontvangen twee
apotheken in Noordwijk de re
cepten van de huisartsen sinds
kort al wel via de computer. Het
systeem functioneert naar te
vredenheid zegt mevrouw N.
van den Berg van apotheek Aan
Zee. „Het werkt prima, 's Och
tends is het hier niet zo druk. 's
Middags is het hier loeidruk. De
mensen zijn eerder op de dag
naar de dokter geweest. Wij
hebben de recepten dan al lang
binnen. We hebben de medicij
nen dan al klaar staan als de
mensen komen."
Mevrouw D. Steenvoorden,
van apotheek Duinrand in
Noordwijk, is eveneens content,
al moet er naar haar mening
nog wel wat worden veranderd.
„Het gaat behoorlijk goed, al
moet er nog wel wat worden
veranderd. De huisarts brengt
het recept bij ons in de compu
ter, waarna er een etiket uitrolt.
De patiënt krijgt tegelijkertijd
het recept mee dat hij ons moet
laten zien. De huisarts moet
daar op aantekenen dat het re
cept reeds is doorgeseind. Het
komt nu nog wel eens voor dat
de arts dat is vergeten. Dan ma
ken we de medicijnen voor de
patiënt nóg een keer klaar, ter
wijl dat niet nodig is."
vissersgebied." De veilingmees
ter legt uit waar tijdens de keu
ring op wordt gelet. Over het
vlees- en vetgehalte van de ha
ring. Dat-ie een roomblanke
huid moet hebben. De manier
waarop de haring is gezouten.
Onverstoorbaar ritsen de keur
meesters met lange messen de
buiken van de haring open. Rui
ken aan de vis. Proeven de pe
kel. Voelen hoe de huid is. Kij
ken of de vis de model heeft van
de maatjesharing. Houden de
vissen tegen het licht. Na
slechts een kwartier voelen, rui
ken, tegen het licht houden en
betasten, is men er uit. Una
niem wordt de haring van de
Sch 21 aangewezen als de beste,
dus ook uitverkoren om te wor
den geveild als de eerste 'Hol
landse Nieuwe'.
In het begin doet iedereen
mee. Ouwehand uit Katwijk
biedt driftig. Parlevliet gooit er
nog eens vijfhonderd gulden
bovenop. Een vishandelaar uit
Spakenburg doet daar duizend
gulden bij. Een Belgische firma
gaat door tot 37.000 gulden. De
veilingmeester port de zaal nog
eens op. „He jongens, die ha
ring mag toch niet naar Brussel.
Het is toch geen Belgische
Nieuwe?"
De bedragen volgen elkaar in
een rap tempo op. Ouwehand
wil per se het vaatje, zo blijkt uit
het bordje dat hij telkens in de
lucht steekt. De Scheveningse
handelaar Simonis blijft niet
achter. Het bedrag wordt opge
tild tot 62.000 gulden. De strijd
lijkt gestreden. Niemand biedt
meer. Toch nog maar vijfhon
derd gulden erbij, vindt direc
teur Van der Zwan van de ge
lijknamige Scheveningse rede
rij, de tweede keer overigens dat
hij biedt.
Het is tevens het streefbedrag.
Van der Zwan krijgt het vaatje
mee naar huis. Hij betaalt in to
taal duizend gulden. Ouwehand
blijft met lege handen achter.
Zijn deelname aan de veiling
heeft hem ettelijke duizenden
guldens gekost. Wat zou het. De
opbrengst gaat ten slotte naar
een goed doel. De veilinghal
stinkt inmiddels in alle hoeken
en gaten naar haring.
Geen fossielen reuze-aap gevonden tijdens expeditie Vietnam
meer dan in 1991. Als gevolg
van het mooie weer kan de ie
pespintkever dit jaar vroegtijdig
uitvliegen en de ziekte versprei
den, zo vreest het Iepziektebe
raad. Om die reden moet reke
ning worden gehoiiden met een
explosieve toename van het
aantal.zieke bomen. Het Iep
ziekteberaad en de Bomen-
stichting verwijten staatssecre
taris Gabor (Natuurbeheer) dat
deze in 1991 de geldkraan heeft
dichtgedraaid voor de landelijke
bestrijding van de iepespintke
ver.
Bomenstichting en het Iep
ziekteberaad beginnen volgen
de week samen een campagne
om de aandacht te vestigen op
het probleem. Tijdens de actie
worden zieke iepen gemarkeerd
met een rode kartonnen vlam.
De beide organisaties hopen dat
de campagne met name de pro
vincies zal stimuleren de be
strijding van de iepziekte ter
hand te nemnen. Van Gabor
wordt geen heil meer verwacht.
Het aantal 'slachtoffers' van
de ziekte is in Leiden verleden
jaar meegevallen. „Alleen aan
de Kanaalstraat heeft een ware
kaalslag plaatsgehad", aldus
boomspecialist Wijnstra van de
dienst Milieu en Groenbeleid.
Hij durft geen voorspellingen te
doen voor komende zomer. De
Leidse groendienst heeft nauw
gezet het iepenbestand gecon
troleerd. Deze winter zijn alle
bomen waarvan duidelijk was
dat ze besmet waren met eie
ren, omgehakt. „Je weet echter
niet of we er over-het hoofd
hebben gezien en hoe sterk de
besmetting vanuit particuliere
tuinen en andere gemeenten
is", aldus Wijnstra.
In Katwijk wordt met man en
macht gewerkt aan de bestrij
ding van de ziekte. De iep is, als
een van de weinige bomen,
goed bestand tegen de zoute
zeewind. De boom is beeldbe
palend „en daarom zijn we zui
nig op de boom", aldus een
zegsman van de gemeente. Niet
alleen worden zieke iepen
nauwgezet verwijderd, boven
dien worden monumentale
exemplaren ingeënt tegen de
spintkever. In nieuwe woonwij
ken worden uitsluitend rassen
geplant die niet gevoelig zijn
voor de ziekte. „We zijn dus niet
overdreven bezorgd, maar ei
genlijk is het gewoon afwach
ten." De provincie Zuid-Hol
land doet zelf niets aan bestrij
ding van de ziekte.
IAME
rEN
L HOLLANDSE NIR^'E
lO
leiden
caroline van overbeeke
Het spannendste ogenblik in
Vietnam was voor de Leidse we
tenschapper John de Vos het
moment waarop hij de hoek
tand van de voorouder van de
Yeti, de 'verschrikkelijke
sneeuwman', in handen hield.
Dat gebeurde op de laatste dag
vóór het vertrek van het onder
zoeksteam dat in grotten we
kenlang had gezocht naar de
overblijfselen van de reuze-aap:
de Gigantopithecus. Onderzoe
ker De Vos, de enige Neder
landse deelnemer aan de expe
ditie van vooraanstaande we
tenschappers, riep toen uit: „Dit
zijn niet de kiezen van de reuze
aap maar van een doodgewone
Orang Oetang!" De Amerikaan
se expeditieleider, R. Ciochon,
kon zijn oren niet geloven.
De andere negen kiezen in de
kluis in Hanoi zouden van de
Homo Brectasde aapmens
afkomstig zijn, maar ook deze
kiezen werden door De Vos
'ontmaskerd' als gewone orang
oetang-fossielen. Deze eerder
gevonden resten waren voor
onderzoeker Ciochon aanlei
ding om de grotten ten zuid
westen van Hanoi uit te kam
men.
De Vos, als paleontoloog
werkzaam bij het Nationaal Na
tuurhistorisch Museum in Lei
den: „Ik moet het nog bewijzen
maar ik heb héle sterke vermoe
dens dat deze eerder gevonden
fossielen niks te maken hebben
met de reusachtige aap die
200.000 jaar geleden is uitge
storven. Naar deze Giganto
pithecus, van ongeveer drie me
ter lang en 600 kilo zwaar, wa
ren we op zoek in Vietnam.
Maar we hebben helemaal
niets, nog geen spoor, van dit
legendarische dier gevonden. Ik
denk dat het monster daar hele
maal niet heeft gezeten."
Wat De Vos wèl in de Vietna
mese grotten heeft aangetrof
fen, zijn ongeveer 15.000 fossie
len van zo'n 36 diersoorten.
Voor de Leidenaar was de expe
ditie dan ook geslaagd. „Mijn
doel was niet zo zeer om de
Ivo Niehe helpt W. van der Zwan bij het nuttigen van de eerste nieuwe haring. foto»dickhogewoning
genwoordigd (SCH 6, SCH 303
en de uiteindelijke winnaar
SCH 21), Katwijk is vertegen
woordigd door de KW 170 en
IJmuiden doet mee met de
spanvissers IJM 203 en de IJM
204.
„Alle schepen hebben in het
zelfde gebied gezeten",vertelt
veilingmeester Gijs de Wild aan
de zaal. „Zo ten noorden van de
Doggersbank. Het meest ideale
overblijfselen van de giganti
sche aap te vinden. Ik wilde de
fauna ter plaatse in kaart bren
gen. En dat is gelukt: de grot zat
barstensvol fossielen. Maar
Ciochon was wel erg teleurge
steld. Hij overweegt om zijn
zoektocht naar de reuze-uap in
Zuid-China voort te zetten."
Bloedheet
Het wekenlange verblijf in een
dunbevolkte bergachtige streek.
120 kilometer ten zuidwesten
van Hanoi, was voor De Vos
niet altijd even opwindend. Het
team van zes westerse weten
schappers. zeven Vietnamese
onderzoekers en dertig helpers,
was de hele dag bezig met de
opgravingen in de grotten. „We
stonden vroeg op maar het was
soms écht bloedheet, 's Avonds
sliepen we in een primitieve ba
rak, een voormalige communis
tische school. Je kon je daar niet
buiten vertonen of de dorpelin-
gert stonden je weer aan te ga
pen."
„Na zes weken had ik mijn
buik er van vol. Want je had ab
soluut geen privacy en zat op
eikaars lip, helemaal afgesloten
van de bewoonde wereld. Ik
had zin om weer eens een krant
te lezen, onder een normale
douche te staan, en mijn vrien
den te zien. Ik vond het ook niet
erg toen de expeditie ten einde
was, hoewel het een fantasti
sche ervaring is geweest. De sa
menwerking met deze groep
wetenschappers was heel inspi
rerend."
Python
Echt spannende dingen heeft
De Vos niet meegemaakt tijdens
zijn speurtocht. „Ja, er zat af en
toe een grote python in de grot,
die werd dan door een Vietna
mees in zijn nek gegrepen.
Maar verder is er niks gebeurd."
Lachend: „Dat zal wel aan mij
liggen want ik maak nooit iets
mee."
Het werk is nog niet gedaan
voor de Leidse onderzoeker.
„We willen de 15.000 fossielen
uit Vietnam naar Leiden laten
overkomen. Dan kan ik ze in
het laboratorium onderzoeken
en dateren. Uiteindelijk moet
dat leiden tot een boek. Het
unieke aan deze expeditie is dat
we voor het eerst een héle grot
in kaart hebben gebracht."
„Maar ik betwijfel of we in de
grotten van Vietnam ooit de
voorouders van de Yeti zullen
aantreffen. Als Ciochon ooit
naar Zuid-China gaat om verder
te zoeken naar de reuze-aap, wil
ik wel weer mee."
„De grotten zaten barstensvol
FOTO HENK BOUWMAN
De Leidse onderzoeker John de Vos over de speurtocht naar de voorouders van de 'verschrikkelijke sneeuwman':
fossielen, maar geen spoor van de reuze-aap."
