Cadmium
in nieren
grofwild
De Kennemerduinen helemaal voor jezelf
te luisteren
naar
SieMatic
Over leven
GEBIOLOGEERD
Kritisch Faunabeheer: actie tegen vossejacht
WOENSDAG 19 ME11993
Veluwe vervuild met zware metalen
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071-161440, PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAU. 071 161352
arnhem cpd
,,De Veluwe is vervuild met cadmium", stelt bioloog ir. J.
Wolkers vast. De Utrechtse geleerde komt tot deze con
clusie nadat hij in de nieren van de Veluwse wilde zwij
nen en edelherten hoge concentraties cadmium aantrof.
Hoeveelheden die volgens de bioloog een goede graad
meter voor de vervuiling van het leefgebied zijn en die
gevolgen kunnen hebben voor de consumptie van orga
nen van Veluws grofwild.
staan aan dit zware metaal. „De
gevolgen voor dieren hebben
we nog niet kunnen vaststellen,
maar het is niet ondenkbaar dat
de dieren, naarmate ze ouder
worden, met zware nierproble
men te kampen krijgen", aldus
Wolkers.
Het bij wilde zwijnen en edel
herten aangetroffen cadmium
kan gevolgen hebben bij de
consumptie van hun organen.
Tijdens het verorberen van een
portie edelhertnieren van 200
gram, wordt de norm van de
Wereld Gezondheids Organisa
tie 4 tot 20 maal overschreden.
„Gigantisch", meent Wolkers,
„maar bij wilde zwijnen is het
nog extremer. Bij eenzelfde por
tie wordt daar de limiet 5 tot 40
maal overschreden". Verontrus-
Wolkers onderzocht de relatie
tussen de conditie van wilde
zwijnen en edelherten en de sa
menstelling van hun bloed, or
ganen en spieren. Vandaag pro
moveert hij hierop aan de Fa
culteit Diergeneeskunde van de
Universiteit Utrecht.
De bioloog registreerde de
concentraties van verschillende
zware metalen, waaronder cad
mium, in de organen van Ve
luwse wilde zwijnen en edelher
ten. Jonge zwijnen en herten
(tot vijf jaar) bleken in hun nie
ren een hoge concentratie cad
mium te hebben. Het feit dat
deze concentratie toenam met
de leeftijd van de dieren wijst er
op dat deze dieren ernstig bloot
Ziekten en plagen in de moestuin
boxtel Voorlichtingscentrum De Kleine Aarde in Boxtel houdt
zaterdag 5 juni een cursus 'Ziekten en plagen in de moestuin'.
De cursus begint om 10.00 uur en duurt tot 16.30 uur.
De prijs voor de cursus bedraagt 70 gulden inclusief lesmateriaal
en een ecologische lunch. Meer informatie telefoon 04116 -
84921.
Zanglijster in gevaar
zeist» Het gaat volgens de Vogelbescherming niet goed met de
zanglijster in Nederland. Uit tellingen van het aantal broedparen
gedaan door de Samenwerkende Organisaties Vogelbescher
ming Nederland blijkt dat de zanglijsterstand vanaf 1984 met 24
tot 50 procent is gedaald.
Waarschijnlijk broeden er op dit moment zo'n 100.000 tot
125.000 paren. Tien jaar geleden waren dat er nog 125.000 tot
200.000.
tende getallen, die het volgens
de bioloog noodzakelijk maken
dat er meer onderzoek op dit
gebied wordt gedaan.
„Het geluk met cadmium is
dat het hoofdzakelijk in de lever
en de nier wordt opgeslagen",
weet Wolkers. „In vlees is het
minder verontrustend, wild is
goed eetbaar. Het is wel belang
rijk de inwendige organen te
vermijden", waarschuwt hij,
„want die zitten vol cadmium.
Bij regelmatig eten van deze or
ganen loop je het risico proble
men met je nieren te krijgen".
De vervuiling van de Veluwe
heeft veel grotere vormen aan
genomen dan verwacht. Wol
kers legt een link met de Bra
bantse Kempen, die onder de
rook van een aantal chemische
fabrieken liggen. „Kempen is
eveneens vervuild", legt hij uit.
„Als je naar de concentratie
cadmium bij dieren op de Velu
we kijkt, moet je constateren
dat die in dezelfde orde van
grote is als in Brabant. Als je
weet dat Kempen een chemisch
afvalgebied is met een extra ho
ge concentratie cadmium, is dat
een tamenlijk grote belasting
De Utrechtse bioloog ziet de
industrie als grootste boosdoe
ner. „De technologie om de uit
stoot van industriële afvalstof
fen te zuiveren is er, maar is he
laas vrij duur", weet Wolkers.
Volgens hem kiest men nu voor
de 'verkeerde oplossing' door
niet te reinigen. „Gevolg is dat
de industrie zorgt voor een hoge
cadmiumuitstoot, die door de
lucht wordt getransporteerd en
in met cadmium verontreinigde
stofdeeltjes op de Veluwe neer
daalt. Een trieste zaak".
Duinen Zuid-Kennemerland
een topgebied voor vlinders
leiden monica wesselinc
pend kippen op te vreten en hondsdolheid
over te brengen. Dat valt allemaal nogal
mee, meent de stichting. Bovendien zijn er
eenvoudig maatregelen te treffen. Mensen
die buiten wonen en pluimvee houden,
kunnen met hekwerken, schrikdraad of een
hond de vossen op een afstand houden.
Vossen worden ook nogal eens gezien als
een bedreiging voor de vogelstand. Onder
zoek wijst volgens Kritisch Faunabeheer uit
dat de opgeschrikte vogels elders broeden.
De premie op dode vossen moet worden af
geschaft. Op vossen met jongen mag in elk
geval niet meer worden gejaagd en eigenlijk
zou de jacht op vossen helemaal moeten
worden verboden. Dat schrijft de Stichting
Kritisch Faunabeheer in een brief aan
staatssecretaris Gabor van landbouw, visse
rij en natuurbeheer.
De stichting voert een actie om de voor
oordelen over vossen de wereld uit te hel
pen. Er is een boekje geschreven over vos
sen dat op grote schaal wordt verspreid.
Gabor heeft het eerste exemplaar gekregen.
Kritisch Faunabeheer hoopt dat meer ken
nis over de vos leidt tot een 'vosvriendelij-
ker regeringsbeleid
Op de vos mag het hele jaar door worden
gejaagd. Elke vos die bij het politiebureau
wordt ingeleverd, levert 15 gulden premie
op. Vossen worden ervan verdacht doorlo-
Zuid-Kennemerland en de Am
sterdamse Waterleidingduinen
in het bijzonder behoren tot de
zes rijkste vlindergebieden van
Nederland. In de duinen tussen
Zandvoort en De Zilk zijn maar
liefst 29 verschillende soorten
dagvlinders te vinden. In Ne
derland zijn maar vijf andere
gebieden waar zoveel soorten
voorkomen. Vrijwilligers van de
Vlinderwerkgroep Zuid-Kenne
merland onderzoeken in sa
menwerking met de Vlinder
stichting de dagvlinders in de
duinen van Zuid-Kennemer
land. De Waterleidingduinen
bleken tal van verrassingen te
herbergen.
Zo werden er op een van de
telroutes maar liefst zeventig
exemplaren geteld van de kleine
vuurvlinder, een soort waarmee
het elders in Nederland vrij
slecht gaat. Ook de aardbeivlin-
der bleek zich in het gebied op
te houden. Deze vlinder komt
doorgaans alleen maar voor in
droge heidegebieden.
met een bulldozer flora en fau
na aan de kant schuift om een
bouwwerk neer te zetten.
Wel hebben altijd mensen ge
probeerd in dit reservaat te
rommelen. Frederik van Eeden
schreef in 1867 al over versto
ringen: „De Velser bosschen
hebben veel van hun schoon
verloren, sedert de doorgraving
van het Amsterdamsche zeeka
naal. De stilte en de eenzaam
heid ontbreken er meer en
meer: de fraaiste hoogten zijn
geslecht. Het lieflijke, zwijgende
rijk der planten moet plaats ma
ken voor dat van den woelen
den en tierenden mensch."
Het winnen van drinkwater
heeft de duinen natuurlijk geen
goed gedaan. De directie heeft
handig geprobeerd deze lelijke
activiteit voor het publiek ver
borgen te houden door de lange
geasfalteerde dienstweg van het
waterleidingbedrijf tot verbo
den gebied te verklaren. Op de
nieuwste kaart van de Kenne
merduinen komt de weg niet
eens voor. Dat gaat ook op voor
het bijna ongerepte uitzicht. In
alle windrichtingen is het genie
ten, behalve de kant op van
Hoogovens en van Zandvoort.
Wie de flats en schoorsteenpij
pen niet wil zien, kijkt gewoon
een andere kant uit.
De kaart van het gebied ont
vouwt een reeks bizarre, tot de
verbeelding sprekende namen.
Van het Koevlak via de Grote
Tobbe en het Spinnekoppen-
vlak sjok je naar de Bruid van
Haarlem. Eventueel met een
ommetje naar de Bokkenberg.
het Kaasvlak of de Ogenkuil.
In het computertijdperk een
Het nationaal park De Ken
nemerduinen is toegankelijk
met een dagkaart die bij de
ingangen verkrijgbaar is via
automaten of bij een kiosk.
Ook zijn er jaarkaarten te
koop. Huisdieren zijn niet
toegestaan, bromfietsen ook
niet, fietsen mag alleen op de
fietspaden. Bij de ingangen
Koevlak en Pamassia aan de
Zeeweg en Bleek en Berg aan
de Bergweg zijn grote terrei
nen voor betaald parkeren.
NZH-buslijn 82 stopt bij de
ingangen op de Zeeweg. Bij
de ingang Koevlak bevindt
zich een informatiecentrum.
Een aantal grote diorama's
laten flora en fauna van het
duinlandschap zien. Daar is
ook een uitstekende platte
grond van het gebied te
koop.
middeleeuws landschap door
kruisen is een reis door de tijd.
De recreant van vandaag sjouwt
langs dezelfde eikenhakhout-
bosjes als de achttiende eeuwse
mens. Laatstgenoemde kwam
niet voor een ommetje, maar
voor zijn brood. Het eikenhak
hout werd gekapt om de kachel
brandende te houden en om er
gereedschapsstelen van te ma
ken. Forse, van onderaf vertakte
eiken werden uitge/och/-om te
dienen als gekromde spanten
voorschepen.
De middeleeuwer repte zich
daarna weer snel de duinen uit.
want hij kwam er niet voor zijn
lol. Het zand kon vreselijk stui
ven en de weg terug naar huis
onvindbaar maken. Goed, het
zand stuift niet meer zo erg,
keurige bordjes geven aan !)oc
veel kilometer het nog is naar
de uitgang of naar zee. I n toph,
met een beetje fantasie en af en
toe de ogen wat dichtgeknepen,
kan de wandelaar zich die mid
deleeuwer wanen, met de dui
nen helemaal voor zichzelf al
leen.
Volgende week woensdag: Jui
chende vogels boven zinkend
Waterland
De nieren van wilde zwijnen op de Veluwe bevatten veel te veel cadmium. Bij consumpie wordt de norm van de Wereld Gezondheids Organisatie
5 tot 40 maal overschredenfoto archief
Wij wassen ons dus te
veel. Je ruikt het overal.
De meeste mensen ruik je
al op tien meter afstand
aankomen. Ze zitten on
der de shampoos, zepen
en deodorants, die ze,
liefst tweemaal daags, on
der de douche afspoelen
opdat er verse chemica
liën aangebracht kunnen
worden. De gemiddelde
Nederlander gebruikt per
dag voor tweehonderdvijf
tig gulden aan drinkwater.
Als je het omrekent in
SPA-normen, tenminste.
Met flessen Perrier zit je
minimaal op het dubbele.
Het is twee keer uw eigen
gewicht, als u niet al te
zwaar bent: 135 liter. Per
persoon. Elke dag. Het
water dat hier uit de kraan
komt. voldoet aan de hoogste
kwaliteitseisen die aan flesse-
waterfabrikanten gesteld wor
den. Wij spoelen er zelfs onze
kleinste kleine behoefte mee
weg (hup, weer zes liter). Zelfs
de grootste gekgeworden idioot
die per ongeluk schatrijk gewor
den is zal nog aarzelen om de
spoelbak van zijn plee met Per
rier te vullen. Toch staan in ons
land bijstandsmoeders en
soortgelijke behoeftigen iets
dergelijks te doen, elke dag
weer. vele malen.
Goed. Is dat erg? Natuurlijk niet.
Laat wat na ons komt, als er nog
wat na ons komt. maar stikken,
het zal onze tijd wel duren. Wij
hebben hooguit last van pure
luxe: de waterbedrijven gaan de
prijzen een beetje optrekken.
Alles wat zij met veel moeite
drinkbaar maken en wij door de
wc trekken, wordt een pietsje
duurder. Grutjes-nog-aan-toe,
wat gaan we daar over klagen.
Die schurken, hoe durven ze!
bloemendaal theo van der kaau
Recreatiedruk? Natuurgebieden
overstroomd door bezoekers?
Dringen in bos en duin? Het
lijkt er op dat dit allemaal on-
zinpraat is die wordt verspreid
om de mensen thuis te houden.
Wie op een doordeweekse dag
om vijf uur een toegangskaartje
uit de automaat trekt voor het
nationale park de Kennemer
duinen, heeft dit natuurgebied
voor zichzelf.
Op het moment dat half Ne
derland zich in de heksenketel
van het woon-werkverkeer stort
om op tijd voor de warme hap
thuis te zijn, liggen daar de
breedste en gaafste duinen van
het land als een oase van rust.
Af 'en toe rept een fietser zich
over het klinkerpad richting
Pamassia en soms kruist een
gekweld hijgende jogger het
pad.
De zijweg van een zijweg
staat meestal garant voor abso
lute rust, want in het mulle
zand hebben de meeste men
sen niets te zoeken. Juist daar
krijgen de Kennemerduinen iets
onwezenlijks. De wandelaar
weet dat hij zich middenin de
Randstad bevindt en toch krijgt
hij de sterke indruk ver buiten
Nederland te lopen. Het land
schap is een groene zee, die ver
der golft dan het oog kan rei
ken. Het oor vangt alleen het
ruisen van de bomen op en het
kwinkeleren van de vogels. Er is
geen enkel huis, geen meter as
falt en geen mens te zien. Co
lumnist Piet Grijs omschreef het
landschap ooit als 'middel
eeuws'. Tijdens een fietstochtje
hallucineerde hij dat hij werd
gegroet door een konijn aan de
kant van de weg.
De Kennemerduinen hebben
de geruststellende uitstraling,
dat ze nooit zullen veranderen.
Zolang ze tenminste het stem
pel blijven dragen van nationaal
park. Het zandpad van bijvoor
beeld het Ruige Gat naar de
Dronkende! ligt er pakweg al
een eeuw bij zoals het ligt en zal
er zeker nog een eeuw zo bij
blijven liggen. Slingerend over
duintoppen en door valleitjes,
het domein van de dieren. Bo
men, struiken en planten zullen
sterven en opnieuw opschieten,
maar het is gelukkig uitgesloten
dat op een slechte dag iemand
ons vak moet ie niet alleen
verstand van keukens hebben,
je moet ook precies kunnen aan-(|
ivoelen wat mensen willen Dal
begint mei goed luisteren Pas als'
- <<we al uw wensen en omstandig'
^heden kennen, en zelfs weten wat«<£
len hoe u graag kookt, kunnen we
'een werkelijk perfect advies geven
Dat doen we in de vorm van
leen I D een Individueel Design-
ten compleet plan van de keuken'
die voor u hef meest ideaal is Ook.
budgettair
|Wi| heten u graag welkom m onze
showroom Voor een wederzi|dse
kennismaking, om rond te kijken ens<^
ideeën op te doen en om hel
ruim 180 pagina's dikke SieMatic
keukenideeenboek te halen
'I Uelst een SieMalic
Individueel Design'
SieMatic Keukencenter Leiderdorp
Meubelplein 9, Leiderdorp. Tel 071-412615 (le etage Mijnders Meubelen)
Goopend van 9 30-1730 uur Donderdag koopavond tol 21 uur Zaterdag van 9 30-17 00 uur
I
