BA
'Levensbeëindiging zonder
verzoek soms verdedigbaar'
Kerk Samenleving
'Als pastoor leg ik niets op: ik
probeer deurtjes open te zetten'
Invloeden op onweer
DONDERDAG 13 ME11993
Egypte
De Egyptische autoriteiten
hebben drie Amerikanen en
een Nieuwzeelander vrijge
laten die in maart waren
gearresteerd op verdenking
van pogingen moslims tot
het christendom te beke
ren. Dat heeft de advocaat
Majida Rachwan meege
deeld. De drie Amerikanen
zijn maandag naar Cyprus
vertrokken. De Nieuwzee
lander is nog in Egypte,
maar wil spoedig het land
verlaten. Volgens Rachwan
heeft president Hosni Mu
barak, kennelijk pnder druk
van de Verenigde Staten,
zijn belangrijkste bondge
noot, vorige week bevel ge
geven tot vrijlating van de
vier. De christenen, mede
werkers van een Ameri
kaans bedrijf, hebben ge
zegd toegewijde christenen
te zijn en met groepen
moslims te hebben gedis
cussieerd over godsdiensti
ge zaken. De moslims in
Egypte, ongeveer 90 pro
cent van de bevolking, is
het bij wet verboden zich te
bekeren tot het christen
dom of een andere gods
dienst.
Bevrijdingstheoloog
De 'vader van de bevrij
dingstheologie', Gustavo
Gutierrez, is door president
Francois Mitterrand van
Frankrijk benoemd tot lid
van het Legioen van Eer. De
president onderscheidde de
Peruaanse theoloog voor de
'voorbeeldige' wijze waarop
hij zijn geloof verbindt met
strijd legen uitbuiting,
machtsmisbruik, armoeae
en nood. Gutierrez (64) leg
de met zijn in 1971 gepubli
ceerde boek 'Theologie van
de bevrijding' de grondsla
gen voor de bevrijdings
theologie. Deze theologie
borduurt voort op de keuze
voor de armen, waarmee de
Latijnsamerikaanse bis
schoppen in 1968 instem
den.
Antisemitisme
Het antisemitisme betekent
op dit moment geen be
dreiging voor de Duitse sa
menleving. Dat kan echter
snel veranderen als opinie
leiders, politieke partijen,
media, maatschappelijke
organisaties en de kerken
hun ondubbelzinnige ver
oordeling van het antisemi
tisme opgeven, zei de voor
zitter van de Evangelische
Kerk in Duitsland (EKD),
bisschop Klaus Engelhardt,
gisteren bij een ontmoeting
met vertegenwoordigers
van Amerikaanse joodse or
ganisaties. Engelhardt on
derstreepte dat de kerken
elke vorm van antisemitis
me te vuur en te zwaard
moeten bestrijden.
Stasi-archieven
Het Vaticaan wil van de ar
chieven van de Stasi, de
staatsveiligheidsdienst in
de vroegere DDR, en van
atidere geheime diensten in
het voormalige Oostblok
gebruik maken in zalig- en
heillgvorklaringsprocessen.
Dat is gisteren in kringen
van de Vaticaanse Congre
gatie voor de Zalig- en Hei
ligverklaringen gezegd. Met
behulp van de archieven
hoopt de Congregatie beter
te kunnen bepalen of ie
mand voor een verheffing
tot de eer der altaren in
aanmerking komt. Het Vati
caan hoopt vooral meer te
weten te komen over de
processen die in de com-
'luimtisehe tijd tegen ker
kelijke leiders zijn gevoerd.
BUITENLAND KORT
Prof dr. H.M. Kuitert buigt zich in nieuw boek over 'het bittere lijden
De ethicus en theoloog prof. dr. H.M. Kuitert vindt het in
bepaalde situaties verdedigbaar dat een arts het leven
van een patiënt beëindigt zonder dat deze daar uitdruk
kelijk om heeft gevraagd. Een arts heeft het recht in
noodgevallen het principe 'nooit levens zonder verzoek
daartoe beëindigen' los te laten om daarmee de barm
hartigheid te redden, schrijft Kuitert in zijn boek 'Mag er
een einde komen aan het bittere einde?'.
KAMPEN «ANP
Kuitert, emeritus-hoogleraar
aan de Vrije Universiteit, keerde
zich in 1981 in zijn boek 'Een
gewenste dood: euthanasie als
moreel en godsdienstig pro
bleem' tegen de onvoorwaarde
lijke afwijzing van actieve eu
thanasie waaraan onder meer
de Rooms-Katholieke Kerk en
behoudende gereformeerde
kerken nog altijd vasthouden.
Hij wilde een herziene, vierde
druk van dit boek publiceren,
maar zag na enige tijd de on
mogelijkheid daarvan in. Kuitert
heeft daarom een geheel nieuw
boek geschreven, waarin hij in
gaat op de geneeskundige,
godsdienstige en maatschappe
lijke aspecten van 'levensbeëin
digingen euthanasie'.
De ethicus en theoloog is in
de loop der jaren beter gaan in
zien dat levensbeëindiging op
verzoek niet kan worden geïso
leerd van euthanasie zonder
verzoek. Bovendien heeft hij
meer oog gekregen voor de pro
blemen die artsen met het toe
passen van euthanasie hebben.
Maar voor hem blijft staan
dat levensbeëindiging met of
zonder verzoek thuishoort in de
context van de zorg die een arts
heeft voor een patiënt die zich
aan hem heeft toevertrouwd.
Hij blijft er daarom tegen dat
euthanasie in het Wetboek van
Strafrecht blijft staan. De offi
cier van justitie kan niet voor
dokter spelen en de dokter
moet zich niet laten leiden door
'wat zou de officier ervan zeg
gen', meent Kuitert.
Minister Hirsch Ballin van
justitie had vorige week kritiek
op deze gedachtegang. Het gaat
bij euthanasie niet om hande
lingen op medische indicatie,
zei hij bij het in ontvangst ne
men van een brochure van de
Unie Katholieke Bonden van
Ouderen.
REDACTIE DICK VAN DER PLAS. 071 -161
'Minder haat
in Kroatië'
LEIDSCHENDAM ANP
„Kroatië zit niet zo vol haat
als we gedacht hadden",
constateert secretaris ds. E.
van Straten van de Algeme
ne Doopsgezinde Sociëteit
(ADS) na afloop van een
vierdaags bezoek aan dit
gebied. Veel mensen zien
volgens hem wel degelijk
mogelijkheden voor een
vreedzaam samenleven van
verschillende bevolkings
groepen.
Een kleine delegatie
doopsgezinden sprak de af
gelopen week met een aan
tal mensen in Kroatië 'die
hun nek uitsteken tegen de
heersende stroom in'. Ais
'historische vredeskerk'
voelde de delegatie zich ge
roepen deze mensen te la
ten weten dat de doopsge
zinden met hen meeleven.
DE EIOEPING
Wat beweegt iemand om te
kiezen voor een loopbaan in
dienst van de kerk? De huidige
pastoor J.J. (Jan Jetse) Bol (50)
van de Herensingelparochie in
Leiden werd in zijn tienerjaren
vooral geïntrigeerd door de
uitstraling van het
Klein-Seminarie van de
Missionarissen van het Heilig
Hart in Driehuis, waar hij als
mulo-leerling dagelijks langs
fietste. „Daar wil ik ook heen",
flitste het door zijn hoofd als
hij de 200 jongens rond de
gebouwen met elkaar zag
optrekken. Langer dan een
jaar heeft zijn schoolloopbaan
op de mulo dan ook niet
geduurd. Bol werkte jarenlang
als jongerenpastor - in
Scheveningen, Rijswijk en
Leiden - voordat hij begin dit
jaar tot 'herdert van de
Herensingelparochie werd
benoemd. Hij is verder actief
binnen de Vereniging voor
Pastoraal Werkenden in het
bisdom Rotterdam.
LEIDEN DICK VAN DER PLAS
Als priester heb ik nog de klas
sieke opleiding vanaf het Klein-
-Seminarie gevolgd en tegelij
kertijd ook volop de veranderin
gen in de jaren zestig meege
maakt. Dat beschouw ik als een
voordeel. Zelf heb ik er altijd
flink aan getrokken om de be
weging in de kerk te houden.
Maar ik kan dankzij mijn ach
tergrond ook meevoelen met de
mensen die het oude koesteren.
Dat is toch ook een deel van
mijn leven.
Er zijn wel momenten ge
weest waarop ik heb gedacht
'Wat doe ik nog eigenlijk in die
kerk?' Maar dan ben je toch nog
teveel van de oude stempel om
eruit te stappen. Het gaat in fei
te ook niet om de kerk, het gaat
om de mensen die je wilt hel
pen om naar het evangelie te
groeien. Maar dat moet dan ge
beuren van waar die mensen
staan. Je moet aanvoelen wat
hen beweegt, hoe zij hun geloof
beleven. En daar dan op aan
sluiten. Als pastoor heb je na
tuurlijk wel een eigen inbreng,
maar ik voel er niets voor om
dingen op te leggen. Het is be
langrijker dat je er in slaagt 'wat
deurtjes open te zetten'.
Natuurlijk probeer ik zelf ook
wel wat te veranderen. De He
rensingelkerk is bijvoorbeeld
idioot groot voor het huidige
aantal bezoekers. Er zijn zo n
1000 zitplaatsen, maar als er in
e in totaal worden pewiid. Dat werd min- nrnhlemen met zich mpphrarht. In de i
een heel weekeinde in totaal
250 bezet zijn, heb je het wel
gehad. Alleen bij gelegenheids
diensten zit het vol. Nu zijn die
cijfers op zich niet belangrijk.
Het gaat er tenslotte om wat je
in een kerk kunt beleven en dat
zit niet in aantallen. Het oogt al
leen niet als er her en der ver
spreid wat mensen in de kerk
zitten. Wat ik zou willen is dat
de mensen elkaar tijdens de
diensten meer zouden opzoe
ken. Dan kun je de kerk heel
kunstmatig kleiner maken door
ergens een touw te spannen,
maar daar voel ik niets voor.
Het kost tijd om mensen zelf te
laten beseffen dat onze relatie
met God ook te maken heeft
met hoe we ten opzichte van el
kaar staan.
Tijdens de eerste jaren van
mijn opleiding was het voor mij
behoorlijk vanzelfsprekend dat
ik uiteindelijk tot priester zou
worden gewijd. Dat werd min
der toen ik de gelegenheid
kreeg om de theorie af te wisse
len met het werk in de praktijk.
Ook dat had te maken met het
feit dat de kerk zich steeds meer
op de samenleving oriënteerde
en er ook voor ons studenten
steeds grotere vrijheden kwa
men. Je was steeds op zoek naar
waar je grenzen lagen. Ik was in
die tijd actief in de Vredesbewe
ging en mijn hart ging vooral
ook uit naar het jongerenwerk.
Na de afronding van mijn stu
die heb ik in 1971 bewust geko
zen voor een baan als jongeren
pastor, zonder tot priester te
zijn gewijd. Ik had dus in feite
de positie van pastoraal werker.
De wijding sloot ik op termijn
niet uit, maar ik hoefde niet zo
nodig. Pas toen er enkele jaren
later echt een gebrek aan pries
ters kwam en dat in de parochie
waar ik in Scheveningen werkte
problemen met zich meebracht,
heb ik die stap toch gezet. Dat
signaal vanuit de parochie heb
ik voor mezelf vertaald met het
begrip 'de gemeente roept me'.
Aan mijn wijding ging een ge
sprek vooraf met de toenmalige
bisschop Simonis van Rotter
dam, die weinig snapte van
waar ik met de jongeren mee
bezig was. Zo vond hij het ui
terst vreemd dat ik het niet als
mijn hoofddoel zag om de
jeugd weer in de kerk te krijgen.
Vind je het belangrijk om elke
dag de mis op te dragen, ook als
er niemand is?, vroeg hij me on
der meer. Nou, dat vond ik on
zin. En ga je nog weieens biech
ten?, wilde hij verder weten.
Nee, dat deed ik niet. Dat werk
te in de praktijk ook allang niet
meer. Uiteindelijk heeft Simo
nis mij toch gewijd, in 1976, in
de parochiekerk in Schevenin
gen.
In de periode rond mijn wij
ding dacht ik al: er komt nie
mand meer bij. Die ontwikke
ling tekende zich al af in de ja
ren zestig, toen steeds meer
jongens tijdens de opleiding af
haakten. We moeten het werk
inmiddels doen met een kwart
van de mensen die in de jaren
zestig beschikbaar waren. Dat
heeft ingrijpende gevolgen. Zo
moet je je voortdurend afvra
gen: wat kan ik wel en wat kan
ik niet doen? Wat ik niet wil is
100 procent van mijn tijd in een
kerkgebouw zijn. Dan denk ik
weieens: moeten we wel zoveel
kerken en vieringen hebben? Er
wordt nog veel te veel gedacht
dat je pas wat met je geloof doet
als er een priester bij is. Veel be
ter is het te leren hoe we geza
menlijk het geloof beleven en
hoe we samen gestalte geven
aan het begrip 'kerk zijn'."
HET WEER
ROB GROENLAND
Een opvallend veel gestelde vraag
aan mij is welke invloed de rivieren
op onweersbuien hebben. Het valt
me op dat vrijwel alle vraagstellers
wel ouders of ooms hebben die
stellig beweren dat buien bij de oe
vers van een rivier blijven hangen.
Een duidelijk antwoord hierop ge
ven is lang niet altijd even makke
lijk omdat onweerssituaties in veel
verschillende vormen kunnen op
treden. Als we te maken hebben
met snel trekkende onweersbuien
in een krachtige bovenluchtstro
ming, kunnen we stellen dat de in
vloed van rivieren of meren nihil is.
Echter, als we te maken hebben
met vrijwel geen stroming in de at
mosfeer, waardoor de buien zich
lokaal ontwikkelen en soms geheel
boven één plaats uitregenen, heb
ben watergebieden wel degelijk in
vloed. In het voorjaar en het zomer
seizoen is het land overdag warmer
dan het water van meren of plas
sen. En dan zie je dat buien bij
weinig stroming in de atmosfeer
een voorkeurspositie opzoeken, na
melijk daar waar de luchtbellen het
sterkst door de ondergrond worden
opgewarmd.
In onze regio is het Rijnmondge
bied, metal zijn industrie, een
plaats waarboven onweersbuien
zich lokaal het eerst kunnen ont
wikkelen. De Biesbosch vormt dan
weer een relatief koele plaats, die
onweersbuien mijden. Het kan bij
de zich traag voortbewegende bui
en voorkomen dat een zogenaamd
halt wordt gemaakt vlak voor een
maar dat de bui aan de rivierzijde
sterk aan activiteit inboet. Voor de
waarnemer aan de grond lijkt het
dan alsof de bui tot stilstand komt.
Ook een veel gemaakte opmerking
is dat buien terugkomen. Wat hier
gebeurt is dat wegtrekkende buien
aan hun achterzijde verder aan
groeien, waardoor het vanaf de
grond lijkt alsof de bui terugkomt.
Gisteren overdag trok er een on
weerslaagje over het zuidoosten
van ons land naar het noordoosten.
Onder invloed van deze trekrich
ting draaide langs de hele kust de
wind naar het noorden, waardoor
het vlak aan het strand tot onder de
20 graden afkoelde. Landinwaarts
werd het in de steden nog 24-25
graden. Boven het verre binnen
land verschenen er in de namiddag
flinke stapelwolken die daar tot on
weersbuien uitgroeiden. Boven de
Noordzee kwam tegelijkertijd een
groot mistgebied naar het zuiden
zakken. Dit mistgebied arriveerde
in de loop van de avond als een
laag stratus voor onze kust. Van
daag en de komende dagen bevin
den we ons in een gebied met wei
nig stroming met nogal wat bewol
king en overdag gematigde tempe
raturen van 14-16 graden.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
vrijdag.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Tamelijk koud en wissel
vallig weer. In Zuid-Enge-
land vandaag eerst nog
opklaringen, overigens
veel bewolking en perio
den met regen. Maxima
van 8 graden in Schotland
tot 15 graden in het zui
den van Engeland.
België en Luxemburg:
Af en toe zon en enkele
buien, vandaag mogelijk
met onweer. Maxima on-
Af en toe z
morgen vooral in het wes
ten. Middagtemperatuur
langs de Kanaalkust onge
veer 14, landinwaarts 16
tot 19 graden.
Portugal en Madeira:
Portugal: Veranderlijk bewolkt e
vandaag enkele buien, mogelijk met on
weer. Middagtemperatuur ongeveer 19
graden, in het noorden rond 15 graden.
Madeira: vandaag perioden met zon en
droog. Morgen wolkenvelden en een en
kele bui. Middagtemperatuur ongeveer
20 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Veranderlijk bewolkt en vooral
vandaag een enkele regen- of onweers
bui. Langs de oostelijke en zuidelijke
costa's perioden met zon en waarschijn
lijk droog. Maximumtemperatuur tussen
20 en 25 graden, maar in het noordwes
ten rond 17 graden. Canarische Eilan
den: Perioden met zon en droog. Mid
dagtemperatuur 22 tot 25 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokko: Perioden met zon en in het
noorden kans op een bui. Maximumtem
peratuur aan zee 21 tot 26 graden. Tu-
gen geleidelijk perioden met z
een enkele bui. Warm met maxima aan
zee tussen 25 en 30 graden, landin
waarts nog enkele graden hoger.
Zuid-Frankrijk:
Af en toe zon maar ook een enkele re
gen- of onweersbui. Morgen
maar nog steeds kans op een
ma van 18 graden aan de w«
23 graden aan de Riviëra.
Mallorca enlbiza:
Veranderlijk bewolkt
gen- of onweersbui. Morgen
zon. Maxima ongeveer 19 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Veranderlijk bewolkt en van tijd tot tijd
een regen- of onweersbui. Maxima onge
veer 21 graden.
Griekenlanden Kreta:
Perioden met zon en kans op een bui.
Op Kreta en op de eilanden in de
Egeïsche Zee op de meeste plaatsen
droog. Maxima tussen 22 en 27 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
VRIJDAG 14 MEM 993
Zon- en maanstanden
Zon op 05.45 Zon onder 21.22
Maan op 02.44 Maan onder 14.02
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 10.28en 22.57
Laag water 5.26 en 18.31
Weerrapporten 12 mei 20 ui
Maxi- Rotterdam onbew.
Maastricht zwaar öew. zw3
Barcelona halfbew
Brussel
Cyprus
22 12 2
27 14 0.4
21 13 0
HEINZ
pus jij wiue taakt
ffakkev met&oatter
aafs -z£l0&jz£fjc>
sa km el
EA/OMDE TAAJpT EXTRA
LC/CAST/& T£MAAcEfU AiEB
ERfUOS ££H HEEL FHK
&/ST LXCRHE&J CELAAN
Turkije en Cyprus:
Perioden met zon en waarschijnlijk
droog. Middagtemperatuur tussen 20 en
25 graden.
Duitsland:
Perioden met zon en vooral morgen en
kele regen- of onweersbuien. Middag
temperatuur ongeveer 20 graden, mor
gen enkele graden lager.
Zwitserland;
Af en toe zon en vooral 's middags en 's
avonds enkele regen- of onweersbuien.
Maxima in de dalen ongeveer 18 gra-
Oostenrijk:
Af en toe zon en vooral 's middags en 's
avonds enkele regen- of onweersbuien.
Middagtemperatuur in de dalen onge
veer 20 graden.
Polen:
Af en toe zon. In de loop van vandaag
enkele regen- of onweersbuien. Maxima
ongeveer 23 graden, morgen enkele gra-
Tsjechië en Slowakije:
Perioden met zon en toenemende kans
op een regen- of onweersbui. Maxima
rond 22 graden, morgen iets lager.
Stockholm
Warschau
Wenen