Ondanks regen droomstart U2-tour
Cloud Chamber: mooie teksten
in een fraai verzorgd decor
HEEL KILO
Cultuur&Kunst
Genadeloze komedie
over menselijk tekort
Spannende Slagwerkgroep
Het leuke leed van Dorrestijn
MÉlÈHOUDER-l
KARBONADE
.89
POND ELDERS
MAANDAG 10 ME11993
ANNEMIEK RUYGROK, 0
bosch. Regie: Porgy Franssen. Vormge
ving: Hans Klasema. Gezien: 8/5,
Parktheater, Alphen aan den Rijn.
De miraculeuze come-back
van Mea L. Loman wordt inge
leid door een ruzie bij Zon en
Vreugd, een groep artiesten
die zich op de bejaardenmarkt
gestort heeft. Ook oudjes heb
ben tenslotte recht op amuse
ment. Mea zong voor hen ooit
Franse chansons. Ze was ge
vierd, want wat ze bracht was
zo beschaafd. Haar man Huib
werd gestoord van haar arties-
tendom, haar labiele zoon
Freek schaamde zich dood, en
ze stopte. Maar wat wil ze
graag terug, zingen is immers
haar lust en haar leven.
Wanneer Mea een kijkje
achter de schermen neemt bij
Zon en Vreugd is het sekreet
Loes de Haas (Yolanda Entius)
aardig vergevorderd om pre
sentator Ber Schaap (Chris
Vinken), met zijn oubollige
grappen en zijn eeuwige voor
dracht van Boerke Naas, eruit
te werken. Mea is als ster uit
het verleden een nieuwe be
dreiging voor haar en al snel
zitten de dames elkaar verbaal
en soms ook fysiek in de ha
ren. Thuis moet Mea strijd le
veren--met haar gefrustreerde
werkelóze man. Freek doet
alsof hij'blij is met ma's nieu
we kans op roem.
Bij Zon en Vreugd worden
de onredelijke stellingen inge
nomen op grond van geilheid,
jaloezie en haat. Zo ontwikkelt
zich een drama dat voor Mea
op alle fronten gruwelijk af
loopt. Op het einde zingt ze
een 'Je ne regrette rien' dat
druipt van de wanhoop. -
De miraculeuze come-back
van Mea L. Loman werd in
1979 geschreven door Guus
Vleugel en Ton Vorstenbosch.
Het stuk is veel tegelijk: een
kolderieke klucht, een satire
op de 'ha schat'-artiestenkliek,
een cynische visie op mense
lijke relaties en solidariteit en
een zedenschets anno eind ja
ren zeventig.
Porgy Franssen zoekt in zijn
regie schaamteloos naar het
genante, het schrijnende en
het ontluisterende en zijn ac
teurs gaan met hem mee tot
de grens van wat wel en niet
kan. Opvallende hulpmidde
len waren een pornofilm,
waardoor nogal wat toeschou
wers zich behoorlijk ongemak
kelijk voelden, en de meest
foute kleding die je je voor
kunt stellen.
De komedie werd steeds ge
nadeloos vet gespeeld in een
hoog tempo dat in de tweede
helft wat inzakte. Maar on
danks de zware overdrijving
en de kolder verloor je toch
het zicht op het menselijk dra
ma niet. Er bleef ruimte voor
ontroering. Mouna Goeman
Borgesius was als Mea prach
tig naïef en egoïstisch tegelijk
en ook de 'haaien' om haar
heen acteerden zonder uitzon
dering uitstekend.
Gezien: 9/5, de Kuip, Rotterdam. Herha
lingen: vanavond en morgenavond in de
Kuip (uitverkocht) en 3/8 in de Goffert,
Nijmegen (voorverkoop begint 15 mei).
Sunday Magic Sunday. De
ZOOROPA-TOUR 93 van U2
kende gisteravond in de Kuip in
feite een droomstart. De fans
die de eerste van in totaal drie
Kuip-optredens bijwoonden,
moesten tijdens de aanloop tot
het verlossende openingsnum
mer 'Zoo Station' weliswaar
enige venijnige regenbuien trot
seren, maar tijdens het over
rompelende multi-media-spek-
takel hield Pluvius zich afzijdig.
Althans tot aan de toegiften,
want op de valreep werden het
Ierse rockkwartet en de onge
veer 50.000 liefhebbers toch nog
even getracteerd op een gewel
dige douche, die het heerlijk
avondje eigenlijk alleen maar
nog gedenkwaardiger maakte.
Inhoudelijk volgden Bono en
de zijnen grotendeels dezelfde
koers als vorig jaar in Ahoy'. De
uitvergroting tot stadionformaat
heeft de audio-visuele hersen
spoeling evenwel onevenredig
veel krachtiger gemaakt. Dat bij
al het technische vernuft de
menselijke factor niet onder
sneeuwt, is voor een belangrijk
deel te danken aan het hoge im
provisatiegehalte van het in
drukwekkende pretpakket.
Ceremoniemeester Bono
maakt het zich niet eenvoudig
door telkens via de afstandbe
diening 'live' de bereikbare zen
ders af te stropen en daarbij te
zorgen voor spontaan commen
taar. De interactie tussen band-
Zanger Bono tijdens het eerste U2-concert in de Kuip.
leden en publiek wordt verder daar plaats: toen naast de al-
gestimuleerd door het slimme door nadrukkelijk aanwezige
voorman ook de drie andere le
den zich meldden voor een
'rondje ingetogen' dat werd be
sloten met 'Satellite of Love'
door...Lou Reed himself, vanaf
rich-
gebruik van zowel
uitloop van de s
ting middenstip.
De meest hartverwarmende
momenten vonden dan ook
het videoscherm. Op dezelfde
wijze mocht later Martin Luther
King - uiteraard na 'Pride (In
The Name Of Love)' nog even
zijn overbekende droom ver
kondigen.
In U2's doorlopende 'spiele
rei' met de mogelijkheden van
de modernste communicatie
middelen bleek er ook nog een
rol weggelegd voor een twintig
tal fans die aan het begin van de
avond een hartekreet op video
band hadden vastgelegd. Mees
te hilariteit veroorzaakte een
grove verwensing aan het adres
van onderwijsminister Ritzen,
vanzelfsprekend van een stu
dent, volgens hem namens vele
duizenden lotgenoten.
De mooiste gastrol was echter
weggelegd voor de receptioniste
van de taxicenLale, door Bono
tijdens de extraatjes in zijn
'glansrol' als theatrale, demago
gische rockster gebeld. Het goe
de mens kreeg de schertsverto
ning pas door toen de klanken
van 'With Or Without You' de
prietpraat van haar 'klant' be
gonnen te overstemmen. Op
dat moment hield het ook op
met zachtjes regenen, maar de
onder de blote hemel vertoe
vende band gaf geen krimp en
diende de geplande toetjes
netjes op.
Met dit gewaagde 'ZOO TV'-
concept lijkt U2 als een van de
eerste rockbands een voorschot
te hebben genomen op de 21ste
eeuw. Wie volgt? Wordt dit 'sa
menvloeien' van muzikaal ge
weld en visuele overdaad ook
inderdaad een trend? Hoe dan
ook, de vier Ierse musketiers
zullen sowieso zelf de nodige
moeite hebben om deze over
rompelende totaalshow te over
treffen.
Tot de eregasten behoorden
gisteravond naast goede vrien
den als Brian Eno en Gavin Fri
day ook Jan Timmer, de baas
van Philips, de leverancier van
de in deze show wel zeer be
langrijke video-wanden. Straks
wordt de feeststemming in de
Kuip wellicht nog een graadje
hoger, omdat Bono vandaag 33
jaar is geworden en de fans die
mijlpaal ongetwijfeld met hem
zullen willen vieren.
Lingua Musica
puur en
onverwacht
Lingua Musica heeft in de loop
der jaren zijn koorrepertoire
uitgebreid. Zong het aanvanke
lijk veel renaissancemuziek, za
terdagavond in de intieme
ruimte van de Lokhorstkerk
weerklonken louter 20ste-eeuw-
se componisten, van wie twee
Nederlandse en drie Ameri
kaanse.
In zo'n modern programma
verbaast het me steeds weer
hoeveel schitterende onbeken
de liederen er getoonzet zijn.
Dat Copland in vele werken jaz
zelementen verbindt met sym
fonische middelen is bekend,
ook z'n 12 gedichten op teksten
van Emily Dickinson worden re
delijk vaak uitgevoerd, maar dat
Aaron Copland ook 4 oudtesta
mentische teksten heeft ver
werkt, waarin hij zijn joodse af
komst niet verloochent, is voor
velen onbekend.
Deze motetten werden prach
tig homogeen gezongen door
Lingua Musica onder leiding
van hun nieuwe dirigent Nico
Hovius. Wat eerst nog niet altijd
lukte, zuivere directe inzetten,
lukte wondermooi in 'Sing ye
praises to our King' waarin en
kele heldere sopranen een grote
rol speelden.
In liederen van Samuel Bar
ber was de tekstinterpretatie
puur en onverwacht. In een ge
dicht als 'Let down the bars, oh
Death' werd gekozen voor een
Largo-achtige manier van zin
gen: plechtig, verheven en tóch
ingetogen. Hoewel de inhoud
van 'Since your limbs were laid
out' zeer depressief is, werd dit
lied tot mijn verrassing fel en
bezwerend gezongen met de
aanhoudende roep naar 'Antho
ny' de gestorven geliefde.
Het eerste lied van Henk Ba-
dings, ook op tekst van Heine,
werd als toegift herhaald, alert
gezongen, spontaan, pijlsnel
met staccato-achtige effecten,
die niet allemaal op de juiste
plaats vielen maar die de luiste
raar desalniettemin uitbundig
in 't gezicht kreeg gewoipen.
Tot slot iets over de vier inter
mezzi van de harpiste Chaja
van Collem, die dit jaar afstu
deert aan het Sweelinck Conser
vatorium als docerend musicus.
Opvallend was haar krachtige
zeer spontane spel. Het image
van het lieflijke instrument dat
alleen maar zacht kan begelei
den zweert ze radicaal af. Forse
klokachtige klanken ontlokte ze
in de 'Fantasie' van Malcolm
Arnold (1921), maar ook in heel
tedere muziek als de 'Drie mini
aturen' van Bart Visman (1962)
bewaarde Van Collem die ver-
Hella Haasse
schrijft geschenk
Boekenweek
AMSTERDAM ANP
De schrijfster Hella S. Haasse
(1918) zal het Boekenweekge
schenk 1994 schrijven. Dat heeft
de Stichting Collectieve Propa
ganda van het Nederlandse
Boek (CPNB), die de Boeken
week jaarlijks organiseert, giste
ren bekendgemaakt. De Boe
kenweek wordt volgend jaar van
16 tot en met 26 maart gehou
den. Het centrale thema van de
ze 59ste editie is 'Gedichten en
verzen'.
Hella S. Haasse is de eerste
auteur die voor de derde keer
een Boekenweekgeschenk
schrijft. Met naar novelle
Oeroeg, die zij in 1948 schreef,
won zij de jaarlijkse novelle
wedstrijd die toen nog vooraf
ging aan de keuze van het ge
schenk. In 1959 werd zij op
nieuw gevraagd het Boeken
weekgeschenk te schrijven. Het
werd een essay getiteld 'Dat
weet ik zelf niet'.
RECENSIE» DICKHERMSEN
Concert: 'Stokken thuis', Slagwerkgroep
Den Haag. Gezien: 9/5, De Waag, Lei-
Slagwerkgroep Den Haag be
staat uit vier aan het Konink
lijk Conservatorium afgestu
deerde percussionisten. Bij
zonder in hun nieuwste pro
gramma 'stokken thuis', de ti
tel zegt het al, is dat de houten
handlangers achterwege blij
ven. Alle percussie wordt met
de handen bespeeld. Daar
naast wordt in veel stukken
gebruik gemaakt van de stem.
Het afwisselend samengestel
de repertoire bestaat uit werk
van een aantal hedendaagse
componisten zoals Cage, Feld-
man, Kagel en, in de zaal aan
wezig, Michael Fiday.
Tijdens het eerste deel van
het concert zijn concentratie
en muzikale spanning opti
maal. De akoestiek van de zaal
werkt uitstekend mee om de
verfijning in het spel van de
slagwerkspecialisten tot haar
recht te laten komen. Zowel in
de uitvoering van de complexe
patronen van Reich als in de
verstilde ritmiek van Feldman
tonen de muzikanten zich
vaklui.
Na de pauze boet het prö-
gramma enigszins aan kwali
teit in. Met name bij Kagel en
Cage ontbreekt de overtuiging.
Daar waar de stem in de com
posities de overhand krijgt,
slaat de onzekerheid bij de
muzikanten hoorbaar toe. In
Kagels 'Exotica' wordt stern-
technisch nogal het één en an
der van de spelers gevraagd.
De onwennigheid om op on
conventionele wijze klanken
met de mond te produceren
straalt van de gezichten en
vindt direct zijn weerslag in de
uitvoering van de muziek. Het
speels swingende 'Story' van
Cage verliest om diezelfde re
den aan kracht. Getrainde
stemmen vormen een voor
waarde voor een optimale uit
voering van dit stuk.
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
'Na regen komt Dorrestijn', theaterpro
gramma van en door Hans Dorrestijn. Ge
zien: 8/5, schouwburg, Leiden. Aldaar
nog te zien: 10/5 (extra voorstelling).
'The art of living' is het tweede
deel van 'The America trilogy'
van choreograaf Ron Bunzl en
zijn groep Cloud Chamber. Een
kenmerk van Bunzl's werk is dat
er altijd veel tegelijk te horen en
te zien is. Hij maakt gebruik van
dans, mime, tekst, film, muziek,
attributen en een fraai verzorgd
decor.
'The art of living' vertelt het
verhaal van een detective die de
toedracht van een misdaad
tracht te achterhalen. Maar dit
verhaal is slechts de oppervlak
te. Waar het om gaat is het the
ma van de mens die de waar
heid zoekt, in zijn omgeving èn
in zichzelf, maar deze waarheid
nooit werkelijk te pakken kan
krijgen. Het verhaal wordt niet
in een duidelijke lijn verteld,
maar heeft de vorm gekregen
van beelden en scènes die el
kaar als in een droom opvolgen.
Zulke beelden zijn indringend,
maar ongrijpbaar en nooit hele
maal te doorgronden. Er wor
den attributen gebruikt die on
middellijk het gevoel geven dat
ze symbolische waarde hebben.
Maar ook symbolen ontsnap
pen aan een eenduidige uitleg.
Herhalingen van dansbewegin
gen en scènes geven de gewaar
wording van een droom, waarin
je ook bij wat je ziet het gevoel
kunt hebben dat het een ge
heimzinnige herhaling is.
In 'The art of living' worden
veel, mooie teksten gebruikt.
Maar tijd om ze tot je door te la
ten dringen is er niet. De voor
stelling gaat door. Tegelijk met
het horen van die teksten is er
zoveel te zien, dat je de woor
den wel los móet laten. Dit lijkt
misschien een bezwaar, maar
het sluit zeer funtioneel aan op
de gewaarwording die de hele
voorstelling overbrengt: wat je
ook zoekt, wat je ook vindt en
wilt vasthouden, het ontglipt je!
Hoe je ook zoekt, de waarheid
laat zich niet vastleggen. De
kunst van het leven is: loslaten.
Dit gevoel komt zeer indrin
gend over, hoe afstandelijk en
ongenaakbaar de beelden die
aan het oog voorbijtrekken ook
zijn. Dit effect wordt sterk ver
hoogd door de buitengewoon
secure uitwerking. Decor en be
lichting zijn perfect, de dans,
die heftig en gejaagd is en soms
iets frivools uitdrukt, wordt tot
in de puntjes uitgevoerd. De
persoon die de teksten uit
spreekt, zingt ook en blijkt over
een prachtige, warme tenor
stem te beschikken.
De boodschap van 'The art of
living' is ernstig, maar er zijn
ook grappige vondsten, zoals de
vrouw die binnenkomt met een
koffertje waarin zich een mes
bevindt, bij uitstek iets wat ver
borgen moet blijven als er een
detective in de buurt is. Maar
het koffertje is van perspex en
In interviews geeft Hans Dor
restijn te kennen dat zijn kwali
niets trekt op dat moment meer teilen als optredend artiest zou-
het oog dan dat mes. Ook
het eind, als het publiek met
een tamelijk onthutsende erva
ring naar huis gestuurd wordt,
wordt de ernst even gerelati
veerd: één van de dansers gaat
voor het publiek staan alsof hij
net een lezing heeft gehouden
en stelt de vraag: 'Do you have
any questions?'
den zijn verbeterd. In relatieve
zin kan hij misschien gelijk heb
ben. Niettemin straalt Dorres
tijn op de planken nog altijd
heel veel onbeholpenheid uit.
Hij is en blijft een tekstschrijver
die voordraagt en meestentijds
zijn eigen werk voorleest - de
artistieke belichting van Jantje
Geldof en de regie-aanwijzin
gen van Fred Florusse ten spijt.
Zijn trouwe fans zullen dat
vast en zeker als een karakteris
tiek kenmerk van hem waarde
ren. Over belangstelling heeft
hij in elk geval niet te klagen. De
schouwburg was zaterdagavond
verrassend goed bezet, en van
avond is er zelfs een extra voor
stelling. Zijn leed begint lucra
tief te worden.
Natuurlijk koketteert Dorres
tijn met zijn reputatie van
droefgeestige zwartkijker. Niet
dat hij daarbij slechts de pose
van een tobber aanneemt, want
het vele huis-, tuin- en keuken
leed dat in liedjes, korte gedich
ten, verhalen en conferences
wordt tentoongespreid, lijkt
grotendeels authentiek door
leefd.
Zit hem iets niet mee, dan le
vert dat gewoonweg materiaal
op. Dat materiaal heeft kwali
teit, en zijn unieke melancholie
ke stemgeluid zorgt voor de
rest. Al die treurnis heeft een
'hoge herkeribaarheidscoëffi-
ciënt', zo zegt hij zelf in het pro
gramma ter verklaring van zijn
succes. Positief, dat is hij graag,
'als dat maar beperkt blijft tot
'Na regen komt Dorrestijn' is
dan ook wel iets luchtiger dan
gebruikelijk, met zelfs ruimte
voor af en toe een relativerende
kanttekening. De grondtoon
luidt echter weer 'droefheid
troef, de Dorrestijn/zonne-
schijn-toespeling in de titel van
het programma is slechts schijn.
Je zou haast zeggen 'na een
drankfestijn komt Dorrestijn',
want zo'n echte katerige stem
ming brengt je pas goed in the
mood voor Dorrestijn.
ELDERS
i&Mi
OVEN VERSE
SPAKENBURGSE
KRUIDKOEK
LIEFST 500 GRAM
ELDERS
VERSE ANDIJVIE
DAGVERSE
BLANKE VLA
LITERPAK
WARME SUPERSOFT
I SLAAPZAK
éénpersoons met deelbare
Cloud Chamber: dans, mime en muziek i
FOTO» MAURICE BOYER
