Filmversie rebelse
serie geldklopperij
Porseleinverzamelaar in de greep van het communisme
Cultuur Kunst Film
Te veel heren, te weinig
dames in race om Oscars
'Kinderfilms doen het
hier bijzonder goed'
DONDERDAG 24 DECEMBER 1992
29
VOORBESCHOUWING
vindt plaats op 29 rr
waren weggelegd voor thrillers
Basic Instinct, Single White Fe
male, The Hand that Rocks the
Cradle), normaal gesproken
geen kandidaten voor onder
scheidingen. Fried Green Toma
toes en A League of Their Own
zijn de titels waar nu de wed
denschappen op worden afge
sloten.
Bij de heren wordt het een
nog moeilijker keus. Zeker na
dat Unforgiuen door de critici in
Los Angeles is uitgeroepen tot
beste film van het jaar, gooit
Clint Eastwoods ultieme cha
racter actor film hoge ogen, met
drie van de vier hoofdrolspelers
als serieuze kanshebber voor
een Oscar voor beste acteur of
beste mannelijke bijrol. Denzei
Washington blijft voorlopig fa
voriet voor de hoofdprijs met
zijn vertolking van Malcolm X,
met Robert Downey jr. als goe
de tweede dankzij z'n verba
zingwekkende metamorfose in
Chaplin. Jack Nicholson heeft
twee ijzers in het vuur, te weten
zijn titelrol in Hoffa en zijn bij
drage aan A Few Good Men. Dit
rechtbankdrama van Rob Rei
ner geldt als een van de weinige
titels dit jaar die voor een zoge
noemde sweep (meerdere be
langrijke onderscheidingen) zou
kunnen zorgen.
Hoewel het nog drie maanden
te gaan is voor de jaarlijkse uit
reiking van de Academy
Awards, zijn de voordrachten,
speculaties en ergernissen dit
maal al vroeg begonnen. Daar
bij worden vooral twee dilem
ma's onder de aandacht ge
bracht: welke acteur moet de
Best Actor Award krijgen, en
welke actrice de Best Actress
Award. Op zich geen opzienba
rende probleemstelling, zij het
dat er dit jaar van een vervelen
de situatie sprake is: er zijn te
veel goede mannenrollen, en te
weinig goede vrouwenrollen.
Een jaar na Thelma Louise
blijkt Hollywood haar actrices
vreselijk in de kou te laten
staan. Van Sigoumey Weaver
tot Geena Davis hebben topac
trices steen en been geklaagd
over het abominabele rollen-
aanbod voor dames. De presti
gieuze produkties van 1992
(Malcolm X, Unforgiuen, Last of
the Mohicans, Glengarry Glen
Ross, A few good men) zijn man-
nenfilms bij uitstek, en de wei
nige memorabele damesrollen
FILMS IN LEIDEN
Buurthuis De Alkeburcht als bioscoop
OVERZICHT WILFRED SIMONS
Programma buurthuis De Alkeburcht: De
Noorderlingen (29/1), Cyrano de Bergerac
(19/2) en The Commitments (26/3). Kin
derfilms: Hook (16/2), Beethoven (2/3)
en De Notenkraker (13/4).
De Werkgroep Cultuur Alkema
de organiseert nu al voor het
derde seizoen filmvoorstellin
gen in buurthuis De Alkeburcht.
Haast een beetje tegen de tijd
geest in; Leiden is dichtbij en de
filmliefhebbers die in de ver
schillende kernen van de ge
meente wonen, gaan dan ook
vooral naar het Kijkhuis. Voor
de 38-jarige Katrien van Leeu
wen is het een voortdurend
zoeken naar films die he.t in
Roelofarendsveen, Rijpwete-
ring, De Kaag of in Oud-Ade
zullen doen.
Van Leeuwen vormt samen
met Jacco Kastelein en Arno
Koek een team dèt per seizoen
zes films aan de 'Veners' toont.
Het programma voor de ko
mende maanden is al bepaald:
De Noorderlingen (29/1), Cyra
no de Bergerac (19/2) en The
Commitments (26/3). Verder
toont de Werkgroep Cultuur
Alkemade drie kinderfilms:
Hook (16/2), Beethoven (2/3) en
De Notenkraker (13/4).
De Werkgroep Cultuur Alke
made zoekt nog steeds naar de
beste manier om de dorpelin
gen te bereiken. Zegt Van Leeu
wen: „We hebbenafgelopen
zondag Raise the Red Lantern
gedraaid. Dat was een beetje
een teleurstelling; er zaten 28
mensen in de zaal. Waar dat
aan ligt? Ik moet concluderen
dat iedereen die hem werkelijk
wilde zien al naar Leiden is ge
weest, omdat ze denken 'zoiets
komt hier toch niet.' Aan de an
dere kant zaten er ook mensen
in de zaal die ik nog nooit eer
der had gezien; zij waren spe
ciaal voor de film naar Alkema-
de gekomen."
Gemiddeld zegt Van Leeuwen
zo'n vijftig mensen in de zaal te
hebben. Kinderfilms doen het
in Alkemade echter bijzonder
goed: 150 tot 200 kinderen is
Slinkse manipulaties rond 'Twin Peaks' van David Lynch
Een noviteit in de filmwereld: distributeur Meteor ver
zorgde geen persvoorstelling voor het uitbrengen van een
nieuwe film. Dat gebeurt hoogst incidenteel wel eens
wanneer ergens in een achterafzaaltje een of andere
knokfilm wordt gesleten, maar ditmaal betreft het een
film waar menigeen naar heeft uitgezien: Fire Walk With
Me, de bioscoopversie van de mateloos populaire cult tv-
serie Twin Peaks.
geen uitzondering. De kinder
films zijn daarmee kostendek
kend, de films voor volwasse
nen niet: „We zijn tevreden als
we de helft van de kosten terug
krijgen uit de recette," aldus
Van Leeuwen. De andere helft
wordt gedekt door een subsidie
van de gemeente.
Opvallend is dat 'commercië
le' films het in Alkemade enorm
goed doen: „Toen we Pretty
Woman draaiden, hadden we
tachtig mensen in de zaal!" zegt
Van Leeuwen. „Op zich is dat
een heel mooi resultaat, maar
we willen niet alleen commer
cieel draaien. Daarom hebben
we nu een soort formule be
dacht om mensen te trekken en
om het risico te spreiden: een
commerciële, een kunstzinnige
en één daar tussen in. Om men
sen te lokken verspreiden we
een krantje met een kunst- en
cultuurladder waarop de films
duidelijk staan aangegeven; ver
der gaan we een enquête hou
den en overwegen we een
abonnement in te stellen."
Tijdsbeelden
Van Leeuwen laat haar per
soonlijke smaak wel meespelen
bij de keuze van de films: „Mij
interesseren vooral films waar
uit blijkt hoe mensen leven, ik
ben op zoek naar tijdsbeelden.
Dangerous Liaisons, The Best In
tentions vind ik daar goede
voorbeelden van. Maar als je
een programma maakt, vraag je
je bij zo'n keuze steeds af: 'Zul
len de mensen in Roelofarends
veen deze film waarderen?' Dat
is het snijvlak waarop je voort
durend balanceert."
De Werkgroep Cultuur Alke
made organiseert niet alleen
films, maar brengt ook cabaret,
koffieconcerten, tentoonstellin
gen en toneelvoorstellingen:
„Soms vraag je je wel eens af of
je daarmee niet steeds dezelfde
mensen naar De Alkeburcht
haalt. Misschien denken ze wel:
ik ga nu maar niet naar de film,
want ik ben de laatste tijd al
drie keer in De Alkeburcht ge
weest", filosofeert Van Leeuwen
hardop.
RECENSIE JOS DE PUTTER
Twin Peaks: Fire Walk With Me. Te zien:
Alpha en Kriterion, Amsterdam
David Lynch, de regisseur, geldt
sinds zijn controversiële films
Wild at Heart, Blue Velvet en
Eraserhead als een van de meest
vernieuwende en verrassende
cineasten, reden waarom de
filmkritiek zijn produktie in het
algemeen welwillend en met
veel aandacht volgt.
Het feit dat de distributeur in
dit geval de filmkritiek buiten
de deur wenste te houden,
wordt door sommigen uitgelegd
als een nieuwe, gewiekste vorm
van marketing: het raadsel van
de film zou groter zijn wanneer
de kranten er niet over schrij
ven, en juist in het geval van
Twin Peaks, waarin het ene
raadsel stelselmatig naar de vol
gende onlogische conclusie
leidde, zou dat kunnen werken.
Bovendien wordt het werk van
Lynch, en Twin Peaks in het bij
zonder, altijd 'postmodern' ge
noemd, juist vanwege de zwarte
humor die elke logica afwijst en
achter de facade van de Ameri
kaanse kleinsteedse burger-
gewelddadige en per-
Regisseur David Lynch.
ARCHIEFFOTO
verse verlangens
in het postmodern tijdperk
wordt anders omgegaan met in
formatie, met marketing, met
de uitbreng van kunstwerken
ook manipulatie is het tover
woord.
Madonna en Jeff Koons zijn
voorbeelden van uit andere seg
menten van de kunstwereld die
hebben aangegeven hoe er met
de media kan worden omge
sprongen, nu gebeurt hetzelfde
met David Lynch, die met recht
de filmische evenknie genoemd
kan worden van provocerende
spektakelzoekers als Madonna
en Koons. Maar er wordt nog
een andere reden genoemd
voor de slinkse uitbreng van Fi
re walk with me. Die zou gele
gen zijn in de vernietigende kri
tieken die de film kreeg in de
V.S. en in andere Europese lan
den. De bioscoopversie van
Twin Peaks zou niet uitstijgen
boven een rommelig allegaartje
van typetjes en scènetjes uit de
serie. Net als de hele rage van
boeken {Het Dagboek van Laura
Palmer, De Autobiografie van
FBI-agent Dale Cooperen mu
ziek die de serie volgde, is ook
de film niets anders dan een
manier om meer geld te verdie
nen aan hetzelfde.
Onbedoeld is de film in het
Leidse Kijkhuis een week te
vroeg in première gegaan, zodat
we ons toch konden vergewis
sen van de raadsels rond de
film. Uitgangspunt van Fire
Walk With Me is wat vooraf
ging aan de moord op scholiere
Laura Palmer, waarmee de tele
visieserie opent. Laura Palmer
(rol van Sheryl Lee) blijkt een
vroegrijpe, hedonistische jonge
dame, verslaafd aan de cocaine
en vastbesloten om van het le
ven een party te maken. Het
enige ventje dat echt van haar
houdt (door Lynch stoer neer
gezet op een motor, in een leren
jack en met een grote zonnebril,
maar in feite een watje) laat ze
de steek voor gemene en
Oude bekenden uit de tv-serie keren terug in de bioscoopversie van Twin Peaks': (vlnr): Michael Ontkean als
Sheriff Harry Truman, Kyle Madachlan als Dale Cooper en Piper Lauri als Catherine Martell.
In de scènes waarin we Laura
zien transformeren van vaders
liefste meisje, met geruite rok
en kniekousen, tot een del die
zich in disco's uitkleedt voor
moddervette, likkebaardende
coke-bazen, is Lynch als van
ouds op z'n best. De portrette
ring van de onderkant van de
samenleving, en meer nog de
duistere, verdrongen kanten
van de psyche, daarin heeft hij
een gedegen training. Net als in
Blue Velvet weet hij een sfeer te
scheppen waarin lust, angst,
doodsdrift en decadentie naad
loos in elkaar overgaan, met als
hoogtepunt een fantasie waarin
Laura door haar vader wordt
verkracht.
Ook op andere momenten
blijkt dat Lynch heel goed weet
hoe hij waanzin moet verbeel
den, maar voor het overgrote
deel is Fire Walk With Me inder
daad de oervervelende en zeer
rommelig gemaakte onzin waar
de Amerikaanse filmkritiek over
repte. Lynch verliest enorm veel
tijd voor we kennis maken met
Laura, en de film pas begint.
Heel lang gaat de toeschouwer
van het ene bekende personage
naar het andere, met kleine rol
letjes van Lynch zelf, Kiefer
Sutherland, David Bowie en na
tuurlijk special agent Dale Coo
per. Al die tijd gebeurt er hele
maal niets, maar er is kennelijk
op gespeculeerd dat voor de
echte fans de kennismaking
met oude bekenden al voldoen
de is. Zo is Twin Peaks van een
rebelse serie die pretendeerde
overal lak aan te hebben nu ook
al binnengetreden in de gelede
ren van de gehaaide en cyni
sche geldverdieners.
George Sluizer blijft in 'Utz' aan de oppervlakte
film der van aard is dan Sluizers
film. De kunsthandelaar is be
dacht om een structuur in de
film te brengen die verschillen
de ontmoetingen door de jaren
heen zou kunnen verbinden.
Tegelijkertijd was het de bedoe
ling dat ons duidelijk zou wor
den hoezeer de opvattingen van
de kunsthandelaar (gewin
zucht) en die van de baron
(heimwee naar vervlogen da
gen) verschillen. Dat verschil
had kunnen bijdragen aan het
gevoel dat alle schoonheid in
handen valt van mensen met
verkeerde motieven. Dat is het
cruciale punt in Chatwins boek,
maar Sluizers verfilming raakt
slechts de oppervlakte.
Een belangrijke reden daar
voor is dat niet goed uit de verf
komt hoe de baron en de kunst
handelaar over elkaar denken.
De toeschouwer wordt geacht
de eigenaardigheden van de ba
ron en de mysteries uit z'n le
ven via de kunsthandelaar te
ontdekken, maar Sluizer maakt
dat gegeven zelden of nooit in
teressant. Het blijft bij mooie
plaatjes van een melancholieke
statige oude man, die zich om
ringt met overblijfselen van een
verleden, zonder dat het echt
tragisch of ontroerend wordt.
De problemen met de com
munistische bureaucraten, de
platonische verhouding met de
huishoudster, de merkwaardige
levensfilosofieën van een be
vriende professor, de ambiva
lente relatie met de kunsthan
delaar het kabbelt allemaal
op een nogal voorspelbare en
brave wijze voorbij, zonder dat
Sluizer ons duidelijk maakt wat
hij nu eigenlijk over baron von
Utz wilde vertellen.
Na het enorme succes van
Spoorloos kreeg regisseur Geor
ge Sluizer een uitnodiging om
zelf in Hollywood een Ameri
kaanse versie van hetzelfde ge
geven te maken. The Vanishing
gaat die film heten, en Sluizer
bleek niet te beroerd om het
fascinerende, verontrustende
einde van Spoorloos te verzach
ten, aangezien de Amerikaanse
finaciers van mening waren dat
een tragisch eind niet genoeg
geld opbrengt. Tussendoor ver
filmde Sluizer een boek van
Bruce Chatwin, Utz, en ook hier
blijkt dat hij veel concessies wil
doen aan de smaak van een
breed publiek.
Hoofdpersoon is de Tsjechi
sche baron von Utz (rol van Ar-
min Mueller-Stahl), die onder
het communistische regime de
herinnering aan z'n rijke verle
den probeert vast te houden.
Daartoe legt hij onder meer een
verzameling aan van porselei
nen beeldjes, die vroeger in het
ouderlijk kasteel waren uitge
stald. Baron von Utz reist langs
veilingen om z'n collectie Meis-
snerbeeldjes te completeren en
ontmoet bij een van die gele
genheden een Amerikaanse
kunsthandelaar. Deze man
geeft hem te kennen ooit z'n
collectie te willen kopen. Baron
von Utz nodigt hem uit in z'n
inmiddels tamelijk armzalige
onderkomen, dat hij deelt met
een huishoudster.
De figuur van de kunsthande
laar is afwezig in het boek van
Chatwin, dat veel bespiegelen-
Armin Mueller-Stahl (links) en Peter Riegert in Utz.
BIOSCOPEN
Katrien van Leeuwen: „Mij interesseren vooral films v
i leven, ik ben op zoek naar tijdsbeelden".
FOTO HOLVAST
AMSTERDAM
ALFA 1
Leidseplein tel. 6278806
Beauty and the Beast a l dag.
13.30, 16, 19.30, 22
ALFA 2
Bitter Moon 16 j.. dag. 13, 15.45,
18.45,21.30
ALFA 3
Twin Peaks 16 j., dag. 13, 15.45,
18.45,21.30
ALFA 4
Betty Blue 16 j.. dag. 13.30, 20
ALHAMBRA 1
Weteringschans tel. 6233192
Husbands Wives a l., dag. 19,
21.45
ALHAMBRA2
Howards End a.l., dag. 20.15
BELLEVUE CINERAMA
Marmxstraat 400 tel. 6234876
Sister Act a.l., dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CINERAMA 2
Unforgiven 12 dag. 13.30, 16.1!
19.15, 22
CALYPSO 1
Marnixstraat 402 tel. 6234876
Single White Female 16 j., dag.
13.30, 16.15, 19.15,22
CALYPSO 2
The Player a.l., dag. 13.15,16,
18.45,21.30
CINECENTER-CINEMA CORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
11 ladro di Bambini 16 j. dag. 14.30,
17, 19.30, 22.15
CINECENTER-CINEMA PEPPE-NAPPA
12 dagen een klassieke Hollywood
Musical, dag. 14.30, 19.30
De drie beste dingen in het leven dag.
17.22.15
CINECENTER-PIERROT
Rebro»Adama 16 j., dag. 14.30, 17,
19.45, 22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Delicatessen a.l., dag. 14.30, 17.15.
19.45, 22
CINEMA 1 INTERNATIONAL
August Allebèplein 4 tel. 6151243
The Bodyguard a.l., dag. 19. 21.45
CINEMA 2 INTERNATIONAL
Sister Act a l dag. 14.J6.15,
18.45,21.30
CITY 1
Leidseplein tel. 6234579
Home alone 2 a.l., dag. 13, 15.45,
18.45,21.30
CITY 2
Patriot Games 12 j. dag. 13, 15.45,
18.45,21.30
CITY 3
Thunderheart 12 j., dag. 18.45,
21.30
CITY 4
A league of their own a.l., dag. 13,
15.45. 18.45,21.30
CITY 5
Honeymoon in Vegas a.l., dag.
13.15, 15.45, 19,21.30
CITY 6
Sleepwalkers 16 j., dag. 13,15,
15.45, 19,21.30
CITY 7
Boomerang a I., dot/m vr 14.15,
18.45,21.30, zo t/m wo 13, 15.45.
6273434
Mau Mau dag. 20 en 22
II Ladro di Bambini dag. 16.15,
18.45,21
Stein dag. 18
Late night movie dag. 23, zo 14
Gay Cinema za 24
KRITERION 1
Roetersstraat 170 tel. 6231708
Strictly Ballroom dag. 17
Twin Peaks dag. 19,21.45
KRITERION 2
Night on earth dag 17 30
De drie beste dingen in het leven dag
20
The Player dag. 22.15
Sneak preview di 22.15
RIALTO 1
Ceintuurbaan 338 tel. 6623488
Van Gogh dag. 19
A Bout de Souffle dag. 22.15
RIALTO 2
The great rock and roll swindle dag.
18 (beh. vr)
Le collier perdu de la colombe dag.
20, 22 (beh. vr.)
THE MOVIES" 1
Haarlemmerdijk 161 tel. 6386016
Howard End dag 14 .39, 19.30
Night on earth dag 17,22
THE MOVIES 2
Straight no chaser dag. 19.45,
21.45
Night on earth dag. 17, 22
THE MOVIES 3
Hear my song dag. 17.15, 21.45
Raise the red lantern dag 14,1915
THE MOVIES 4
Little Dorrit do za zo di 14 30 deel 1
0 14.30 deel 1
deel 2
De Noorderlingen dag. 14.45,
17.30, 22
TUSCHINSKI 1
Reguli
The Bodyguard
18.45,21.30
TUSCHINSKI 2
Home alone 2 a
18.45.21.30
16, 18.45.21.30
TUSCHINSKI 4
1492 conquest of paradise 12 j
dag. 13. 16 45, 20
TUSCHINSKI 5
Basic Instinct 16 j dag 13.15, 16.
18 45,21.30
TUSCHINSKI 6
Honeymoon in Vegas a.l dag.
13.15. 16, 1845,21 30
TUSCHINSKI CINEAC
Home alone a I doorlopende voor
stelling vanaf 11. laatste 21.30
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel 6237460
Bashu 161 dag 17.45
UTZ dag 20. 22
Het programma van de Leidse
en Haagse bioscopen staat op
de pagina 'Info'
