Economie Beurs
Kunst als goedkope reclame
Schulden Afrika nog
steeds extreem hoog
MAANDAG 21 DECEMBER 1992
390 H L
6
BEURSEFFECTEN
De buitenlandse schuld van de armste Afrikaanse landen
blijft extreem hoog. De situatie van deze landen met
meestal lage inkomens en torenhoge buitenlandse schul
den is afgelopen jaar bijna onveranderd gebleven.
Economie en kunst hebben
veel met elkaar gemeen en veel
aan elkaar te danken." Deze
woorden sprak vorige week de
hoogste ambtenaar van het mi
nisterie van Economische Za
ken, secretaris-generaal Geel
hoed, bij gelegenheid van de
uitreiking van het 3M-Muziek-
laureaat. Dat is de duurste
kunstprijs die Nederland kent.
Winnaar van het laureaat 1992
is de pianist, componist en diri
gent Reinbert de Leeuw. Het
bedrag ter waarde van 100.000
gulden wordt jaarlijks beschik
baar gesteld door de multina
tional Minnesota Mining Manu
facturing, kortweg 3M.
Dit conglomeraat maakt van
alles: variërend van plakband
tot filmmateriaal, medische
produkten en luchtfilters voor
in de auto. Zeer bekend is 3M
van Post-it, het kleine gele brief
je met zelfplakkende rand, dat
een paar jaar geleden een ware
revolutie ontketende op de kan
toren over heel de wereld. Maar
wat hebben de 'geeltjes' van 3M
te maken met eigentijdse klas
sieke muziek? En wat deed de
hoogste ambtenaar van het Mi
nisterie van Economische zaken
op het muziekfestijn?
Hij hield een ingewikkelde
toespraak. Zo stelde hij onder
meer dat kunst en economie
'streven naar verwezenlijking en
behoud van maatschappelijke
vrijheid die zij voor hun ont
plooiing nodig hebben.' En ver
derop: Kunst en economie be
twisten elkaar de marxistische
onderbouw.' Naar mijn smaak
twee nogal ver gezochte paral
lellen - deftige prietpraat dus.
Je komt dat veel vaker tegen
de laatste jaren, omslachtige
pogingen om kunst en econo
mie in hogere sfeer met elkaar
te verbinden. Er worden com
plete studierichtingen voor in
het leven geroepen en congres
sen en symposia belegd over de
vermeende kruisbestuiving tus
sen beide disciplines.
Gemeen
Maar hebben kunst en econo
mie, zoals de secretaris-gene
raal ons wil doen geloven, nu
werkelijk zoveel met elkaar ge
meen? Meer dan bijvoorbeeld
economie en voetbal? Of econo
mie en de eigentijdse tuinaan
leg? Is de relatie kunst econo
mie nu werkelijk zo exclusief?
Volgens mij niet.
Natuurlijk heeft Geelhoed ge
lijk als hij stelt dat zonder vrij
heid geen van twee tot grote
bloei komt. Een goed voorbeeld
is de voormalige Sovjetunie.
Sinds Stalin heeft het land wei
nig economische groei en veel
slechte kunst voortgebracht - in
ieder geval wat betreft de offi
ciële kunst. Zo is de door het
Kremlin gepropageerde Sovjet-
realisme (schilderkunst) sinds
Gorbatsjovs Glasnost niet meer
dan een boeiend relikwie uit
een voorbije periode.
Het is ook vanzelfsprekend
dat kunst niet los kan worden
gezien van de tijd en het land
waarin het gemaakt wordt. De
Duitse schilder Immendorf
maakte dit jaar in museum Boy
mans van Beuningen furore
met zijn nieuwe werk, dat voor
een belangrijk deel een com
mentaar vormt op de recente
Duitse geschiedenis. Als Im
mendorf over honderd jaar nog
beroemd is, zal de generatie die
dan leeft een mooi beeld krijgen
van de sfeer en de problemen
op dit moment in Duitsland.
Toch moet men de zaken niet
deftiger maken dan ze zijn.
Kunst en economie hebben in
derdaad iets met elkaar gemeen
en aan elkaar te danken: name
lijk geld. Economie gaat over
geld. En zonder geld zou er
minder kunst gemaakt zijn, ver
zameld en genoten worden. Als
er in de zeventiende eeuw geen
rijke kooplieden waren geweest
die zich door Rembrandt van
Rijn voor het nageslacht hadden
willen laten vereeuwigen, dan
was het Rijksmuseum in Am
sterdam nu heel wat mooie por
tretten armer geweest.
Andersom levert kunst ook
geld op - en een gedistingeerd
imago. Kunst is 'big business'.
Een innovatief bedrijf als 3M
heeft dat maar al te goed door.
Topkunst is een schaars goed
en wie als bedrijf daarmee naar
buiten treedt, maakt bij klanten
en aandeelhouders goede sier.
Grote tentoonstellingen worden
steeds vaker mede dank zij de
financiële bijdrage van bedrij
ven mogelijk gemaakt.
Voor de museumjaarkaart bij
voorbeeld is het niet moeilijk
elk jaar een sponsor te vinden.
De Hollandsche Beton Groep
schenkt zijn klanten de Kröller-
Müller agenda. Je hebt de AKO-
literatuurprijs en een balletzaal
in Den Haag die de naam
draagt van een gloeilampenfa
brikant in het zuiden des lands.
Kunst is kortom onderdeel van
een reclamestrategie.
Negatieve publiciteit is bij
kunstsponsoring zo goed als
uitgesloten. Liever het Concert
gebouworkest dan Ajax dus. De
laatste kan wedstrijd na wed
strijd verliezen, het orkest niet.
De verhouding prijs prestatie
ligt bij kunstsponsoring door
gaans hoog. En daarbij, voor
100.000 gulden hoefje niet eens
bij een voetbalclub in de eerste
divisie aan te komen. 3M haalt
voor dat bedrag de publiciteit
met één van de meest bekende
musici in Nederland.
Brigitte Slot is werkzaam bij het
Institute for Research and Invest
ment Services, een samenwer
kingsverband van de Robeco
Groep en de Rabobank.
NEW YORK IPS
Dit concludeert de Wereldbank
in een rapport over de schul
densituatie in de wereld. De
schuldencrisis die ongeveer tien
jaar geleden uitbrak, lijkt over
wonnen. Maar volgens de We
reldbank is de crisis nog niet
voorbij voor de landen ten zui
den van de Sahara. Hieronder
vallen landen als Ethiopië, Ke
nia, Tanzania en Zaïre. De We
reldbank omschrijft hun schul
denlast als 'ondraaglijk hoog'.
De Wereldbank schrijft dat de
landen die traditioneel veel fi
nanciële steun ontvangen nog
verre van levensvatbaar zijn. De
schulden waren in 1992 ruim
vier keer hoger dan de waarde
van hun export.
Volgens de Wereldbank steeg
de totale schuldenlast in 1991
met 1,6 procent naar 177,1 mil
jard dollar. Dit is een relatief
klein deel van de buitenlandse
schuld van alle ontwikkelings
landen samen, die in 1992 werd
geschat op 1,703 biljoen dollar.
Volgens het rapport zijn be
trokken landen in de jaren tach
tig op ruime schaal geholpen.
Maar de Wereldbank waar
schuwt dat de kwijtschelding
van schulden „in 1992 waar
schijnlijk niet boven de vier mil
jard zal uitkomen". Volgens de
Wereldbank is voor de landen
met een sterk groeiende schul
denlast „aanvullende kwijt
schelding noodzakelijk".
Van de 18 miljard dollar die
de Wereldbank in 1991 beschik
baar stelde aan ontwikkelings
landen, kreeg Afrika slechts zes
procent, Latijns Amerika 28
procent, Europa en Midden-
Azie 23 procent, Oost-Azie en
de Pacific 22 procent, het Mid
den-Oosten en Noord-Afrika 12
procent en Zuid-Azie 9 procent.
Mercedes lijdt
verlies van 1,1
miljard mark
BONN DPA
De Duitse autoproducent Mer
cedes-Benz, onderdeel van
Duitslands grootste industrie-
concern Daimler-Benz, lijdt dit
jaar een verlies van 1,1 miljard
mark, zo meldt het Duitse
weekblad Der Spiegel. Vorig jaar
boekte de autofabrikant nog
600 miljoen mark winst.
Volgens Der Spiegel ligt de
oorzaak in de sterke achteruit
gang van de autoverkoop in
Duitsland. In de eerste tien
maanden van dit jaar verkocht
Mercedes in eigen land 12,4
procent minder auto's. Volgens
topman Kleinert is de vermin
dering van de autoverkoop veel
groter dan verwacht. Mercedes
probeert zijn autoverkoop
enigszins op peil te houden met
kortingen en gunstige lease-
contracten.
Ook bij de vrachtwagens
kampt Mercedes met verliezen.
Het blad citeert een niet nader
genoemde Mercedes-directeur,
die verklaarde dat „de situatie
ernstig is en dat 1993 niet beter
wordt".
BINNENLANDSE AANDELEN
35,00 f 35.10
gamma helding
21.50 1 21.501
49.50 50.00
1174.00 1174.00
33'. 33
109.50 109 50a
20.40 20,40
106.00 105.00
100,00 100,00a
329.00 329,00
BUITENLANDSE AANDELEN
85.10 86.40
32.60 33.20
59.50 59.50
65.00 65.50
34.25 69,00(1
«n 1077,50b 1080.00e
ausj 20.50
t yen 1560,00 1550,00
151,00 156,00
60.50 62,50
24,80 25,60
STAATSLENINGEN
102,08 102,09
nl61/268lll-93h 99.30
99,70 99,70
99.30 99,30
97.67 97,67
96.85 96.85
96.21 96.21
97.35 97.35
96,81 96.81
97.71 97.68
98.48 98.48
nlgrt>3v
nlgrb 3d
nlgrb21/2h
ni g»b21!2v
nlgrb 21/2d
MEEST ACTIEVE FONDSEN
nedlloyd
pakhoed
philips
polygram
51.30
81,00
190,10
75,30
89,20
166,20
203,80
63.70
49,00
53.70
106,20
26,90
150,50
117,00
121.70
37,00
40,60
196.70
60,40
78.00
69,80
54,30
162.50
65,10
80.00
51.50
39.50
53,60
101,10
57,60
100.50
79,70
09/11/92 41.60
03/06/92 73.40
21/12/92 171,40
09/11/92 59,30
16/04/92 71,70
07/05/92 123.70
02/12/92 188,90
28/10/92 48.80
23/03/92 37.00
25/05/92 25.80
21/10/92 85.00
04/03/92 5.40
27/05/92 128,00
19/05/92 69,60
21/12/92 98,10
07/05/92 13.70
02/06/92 29.20
23/04/92 151.50
20/05/92 19.00
05/05/92 31.00
13/05/92 50,50
20/03/92 41,90
27/05/92 138,80
09/03/92 28.40
02/04/92 36.20
25/02/92 31.50
05/05/92 16,90
26/05/92 39,30
05/03/92 85.70
17/11/92 69.20
27/02/92 23,50
21/02/92 168.60
27/02/92 30,70
26/05/92 68.70
16/04/92 76.80
14/09/92 58,80
24/12/91
26/08/92
19/12/91
25/08/92
22/10/92
02/11/92
27/12/91
23/12/91
20/12/91
03/12/92
20/02/92
24/11/92
30/12/91
18/12/92
02/11/92
23/12/91
30/10/92
05/11/92
08/12/92
10/09/92
05/11/92
17/12/92
20/02/92
18/12/92
26/10/92
19/10/92
05/11/92
14/01/92
05/10/92
08/09/92
18/08/92
27/12/91
17/11/92
23/12/91
27/10/92
24/08/92
23/12/91
23/12/91
49.80 49.80 50,30
86,20
136,80 13
203.20 20
59.30
41.90
26,60
100.30 10
7,40
136,50 13
70.50
119,90
13.90
31.20
171.80
21.90
38.80
52,00
53.60e 5
24,30
26,60
148,50 14
28.50
39.20
36.20
19,40
42,60
95,60
44,90
95,20
78,80
190,10
73,60
87,20
0 138.20
0 202.90
60.10
42.40
26,50
0 100,90
0
7,60
136,00
70,90
0 121,30
14.00
32.00
173.30
22,00
39,00
51,90
54,30
24,70
26,60
148,10
28.70
39,50
36,20
19,20
43,00
96,40
32,70
90.50
97,80
Noteringen bijgewerkt tot 1230 uur
VERKLARING DER AFKORTINGEN
op openingskoers
hj hoogste koers in 12 mnd.
f gedaan en laten
g bieden en ex dividend
vk vorige koers (slotkoers)
Ik laatste koers
a laten
k gedaan en laten ex dividend
1 gedaan en bieden ex dividend
ho hoogste koers
b bieden
c exclaim
la laagste koers
d ex dividend
e gedaan en bieden
sk slotkoers
sk2 slotkoers 2 beursdagen terug
OVERIGEOBLIGATIES
7,99 107.20 107.10
bayr hyp81/4 92
bng 912 75-85
bog 83/4 79-04
bng 81'2 841-09
yc 71 285-10
&V7M9HB
tyg6S 386-11
bng61/2 87-12
bng 090-02
- 99.60 99.55
7.41 100.40 100.40
7,82 97,00 97,20
95.00 95.00
99.30 99.35
- 106,75 106,75
- 105.30 105.70
98.70 98.75
9.23 101.50 101.75
7.53 10520 105,20
7,66 105.00 105.00
- 99.70 99.70
- 153,70 153.70
7.20 104,25 104,30
7.10 103,90 104.10
8.07 102.90 102.50
7.50 100.00 100.00
7,94 96,40 96,40
8.02 103,60 103.70
7 18 105.70 105.70
8.27 100.60 100.20
7,29 102.40 102.40
7,49 108.80 108.80
- 100.70 100.70
97.10 97.10
6.81 103,50 103.51
109,90 109,90
7.54 110.20 110.00
6.36 97.10 97.10
7.61 109.70 109.70
130.20 130.20
31.70 57.00 57,00
7,56 104.20 104.20
7,39 103,20 103.00
- 98.20 98,15
8,06 101,90 101.90
7.68 105.90 105,90
7.85 104.30 104.30
100.50 100.30
7.71 103.00 103.00
7,19 105.10 105.10
8.18 100.00 99.80
8.36 88.10 88.00
8,35 93.20 93,00
6.47 96,00 97,00
7,69 104.60 104.70
96,80 96.80
QPTIEBEURS
50.00 100 1.20
25 12.20 a 12.70
55 29,00 a 31,50
20 1,50 a 1,21
10.00 110 0.30
12 0.90 a 0,90
12,50 150 6,50
80.00 100 2.40
10 11.00 a 12.10
apr 125.00 105 6.90
20 12.00 13.00 b
285.00 741 2,40
23 12,50 13,80
10 1,50 1.80 a
15 14.00 a 14.60 b
275.00 324 2,00
53 19,00 b 17,40 a
7,50 21 6,30
50.00 78 5,00
jul 22,50 24 1.60
okt 30.00 75 0.70
094 45.00 215 0.40
o96 35.00 121 2.20
22.50 20 3,60 a
165,00 200 0.10 a
150,00 50 2.10
510.00 136 9,30
520.00 200 4.50
530,00 314 1,90
500,00 160 2,90
120,00 100 71,00 a
160,00 12 46,00
90,00 25 3.70
340,00 100 1/02
BELEGGINGSFONDSEN
aegon aandelen!,
alg londsenbez.
dpamïï'tS
69,30 71,80
65.60 67.40
169.60 169.70
33,70 33,70
224,00 226.00
84.50 84.50
25.40 25,40
65.80 66.60
59,20 59,20
90.00 91.00b
23.00 23.00
111.50 111.60
119.60 119.70
24.10 24,30
36.80 36.80
97,80 98.00
94.70 94.90
51.00 51.20
33,60 34.80
1.29 1.30»
65,90 66.00
46.00 46.50
35.60 35.60
532.50 532,50
24,00 23,90
60.90 61,20
ipmö alpha yen 5900.00
16.00 16.00
543.00 538,00
119.10 119.50
73.10 73.10
58.30 59.80
113.50a 113,50a
tokyoseaooardi
loiyopac hold J
trans europef.
119.60 119.60
49.90 50.00
57.80 57.80
ca »und 109,00 110.80
Hef. 50,40 50,50-
e fund 93,00 94,00
tet. 120.70 120.80
cfund 90.70 91,00
uw 54.60 54.70
•I 50.10 50.30
82.00 82,00
24,90 24,90
13,60 13,50
188,60 188,70
139.00 139.00
165.00 170.00
17,50 17.50
94,00 94.00
53.50 53,60
50,80 51.20
105.50 105.60
111.30 111.40
65.50 66.30
78.10 78.50
TOP-15 PAR.MARKT
grontmij
lei computer gr.
mei Ie. van nrc
nedcon groep
nedschroef hold,
newayselectr.
p c groep
sligro beheer
weina
wewelercert.
27.00a
15.10
58,50
25,50
42.50
2,40
54,00
45.80
51.30
4.40
12,40
76,20
51,60
27,00a
15,10
59,10
25,50
42,60
2,60
54,00
47,00
51,30
4,40
12,30
76,20
51,60
33,00
18,40
OV. PARALLELMARKT
abf
alanheri
austriaglob.osh
bergh papierfabr
biogrond belegg.
coiccumpr.can$
Columbia secur.
comm.obl.fonds 1
comm.obl.fonds2
comm.obl.fonds3
comm.obl.fonds4
comm.obl.fonds5
comm.obl. fonds 6
delta lloyd dlr
delta lloyd ecu
dutch take-overt
ehco-klm kleding
e&l aand.ned. 1
e&l akt.beheer 2
e&l gulden rente
e&l portfolio 3
e&l kapit.markt
europ.dev.cap crp
germancity est.
gouda vuurvast c.
great west.res.
groothandelsgeb.
helvoet holding
holland colours
inter/view europa
109,70
26,80
1031,00
28,80
10,90
23,40
130,60
95,35
93,95
93,75
95,50
11,00
63,40
56,00
60,20
60,80
52,00
3,20
ned.elevator bel.
ohra aand.f.
ohraliq.grfonds
ohra totaal fonds
pan pacific vs
pie medical
rood testhouse
si mac techniek
suez growth fund
vigilanter
vilenzo intern,
wereldhave
wol ff
8,00
37,80
68,20
75,00
110,40
78,00
111,60
8,70
23,00
44,50
0,17
114,50
36,10
47,40
3,10
580.00
27,70
3.20
3990,00
51,50
50,60
51,40
51,30
51,40
10,30
522,00
4.40
1,15
9,60
51,30
67,00
14,70
109,70
26,80
1031,00
28,80
10,90
23,40b
135,70
11,00
64.10
56,20
60,40
75,20
110,40
78,30
111,70
8,70
23,00
44,50
0,17
112,50
36,10
47,40
3,10
52,00
50,60
51,50
51,40
51,60
10,30
524,00
4,40
1.15
9,90
51,50
67,00
14,70
EDELMETALEN
Goud
onbewerkt 18,870-19,470
vorige 18.640-19.240
bewerkt 21,070 laten
vorige 20,840 laten
Zilver
onbewerkt 175-245
vorige 170-240
BUITENLANDSGELD
inwissel aankoop
1,695 1,815
finse mark (100)
franse frank (100)
gnekse dr. (100)
noorse kroon 00)
oost.schill.(lOO)
port.escudo(lOO)
spaanse pes. (100)
turkse lira (100)
zweedse kr. (100)
zwits.fr. (100)
1.320
27,60
109,80
11,40
138,00
24.50
15,72
0,0170
23,75
122,00
1,440
30,10
113,80
13,10
144.00
27,00
16,22
0,0260
26,25
126,50
