Slaaghwijk vreest komst meer minima
DE
'Wat een schitterend 9
VAN
Regio
TIJD
TOEN
Katwijkse Visserijdagen geschrapt
Dringend bril nodig
MAANDAG 14 DECEMBER 1992
950
Soesterberg wint NK vliegtuigspotten
Leken hadden zaterdag weinig
te zoeken bij het Nederlands
kampioenschap vliegtuigspot
ten in Leiden, waar een team uit
Soesterberg voor de tweede
keer de wisseltrofee in handen
kreeg. In motel 'Het Haagsche
Schouw' wist het uit drie man
bestaande team van de 350 spe
cialistisch vragen over 35 on
derwerpen er 249 goed te be
antwoorden. Vragen die
meestal zo ingewikkeld waren
dat ze nooit onderwerp van Per
Seconde Wijzer zullen worden.
Dat Poona een vliegveld in In
dia is, en dat Eurocontrol in
Maastricht ligt valt nog te gok
ken, maar om bij de silhouet
herkenning de Bell 222B-heli
kopter te onderscheiden van de
Robinson R22 moet je meer
kunnen. Dat een Fins vliegveld
Jyvaskyla-Tikkakoski heet en
dat Jodel de fabrikant is van de
D-140 Mousquetaire is ook al
leen bekend bij hen die van het
kijken en luisteren naar vliegtui
gen hun hobby maken.
Oost-Europa
Doodse stilte in de donkere zaal
van het motel, waar het om
theoriekennis gaat. Een echt
vliegtuig komt er niet aan te
pas, maar tien maal klinkt ge
durende enkele seconden ge
bulder van een vliegtuig of heli
kopter door de ruimte. De
teams overleggen over het
'schitterend geluid' zoals quiz
leider A. Remmelzwaal van de
organiserende Stichting Valken-
burgse Vliegtuigspotters (SWS)
het omschrijft. Is het een Har
rier, een P3-Orion, een CH-47
Chinook, een C-130 Hercules?
Het team van Eelde haalt er zes
uit tien. Knap, want bij deze
vraag komt Soesterberg niet
verder dan drie. Captain Dimitri
Schmidt van Soesterberg in de
pauze: ,,We hebben wel weinig
tijd bij dit NK, de vragen zijn
van hoog niveau. En over som
mige antwoorden kun je discus
siëren." Soesterberg heeft de
grootste supportersschare mee
genomen die dan al geen twijfel
meer heeft. Zij gaan dit
Het Soesterbergs teamlid H.
van der Vlist is zelf elders werk
zaam, op de luchtmachtbasis
Volkel. „Spotten? Vanaf mijn
twaalfde." Maar voor de meeste
deelnemers is het een hobby
die niets met hun beroep van
doen heeft. De kick ligt in de
praktijk volgens sommigen
vooral in het fotograferen van
vliegtuigtypen, terwijl andere
'spotters' genoegen nemen met
alleen maar kijken. Sponsor Ni
kon stelt in Leiden daarom zo
wel verrekijkers als bij voor
beeld een telelens van 600 mm
(25 duizend gulden) ten toon.
„Want dat sleetje dia's, daar
gaat het ons om", zegt SWS-lid
P. Heeneman.
Het einde van de koude oor
log betekent dat Oost-Europa
als markt is opengegaan. Men
doet er rond de vliegvelden niet
meer zo moeilijk. De spotters
houden dan ook nauwlettend
de zich terugtrekkende Russi
sche troepen in de gaten. „Pas
hoorden we, vlak van te voren,
dat ze een bepaald vliegveld in
de DDR zouden verlaten", zegt
Heeneman. „Toen zijn we di
rect in de auto gestapt. Die kick,
om dan die toestellen nog te
zien, daar gaat het om." Soms is
het 'balen' als toestellen te ver
weg staan om ze goed te kun
nen fotograferen, want het toe
stelnummer moet het liefst
zichtbaar zijn voor de lens van
de camera. „Iemand die het
puur om het spotten gaat, is
dan met zijn verrekijker beter
af."
Ook Nederland merkt de ge
volgen van het einde van de
koude oorlog, zo blijkt uit de
woorden van C. Sinke, de bur
gemeester van Valkenburg die
het NK opent. „Het is de vraag
welke militaire bases overleven
als defensie-minister Ter Beek
zijn plannen bekend maakt.
Voor jullie is te hopen dat de
luchtmacht op peil blijft." Want
spotters zijn niet gebaat bij de
sluiting van hun vliegveld. Als
later geraden moet worden naar
de aanduiding op een tiental
staarten van burgertoestellen,
blijft het in militaire luchtvaart
gespecialiseerde team uit Volkel
onder hilariteit op nul ste
ken.
De voorsprong van Soester
berg, dat twee jaar geleden ook
het eerste kampioenschap won,
is ten slotte riant. De teams uit
Volkel en Leeuwarden worden
tweede en derde met respectie
velijk 223 en 221 goede ant
woorden. Eelde (vierde, 212
punten), Eindhoven (vijfde,
207), Gilze-Rijen (zesde, 200) en
Twente (zevende, 191) maken
het rijtje deelnemers compleet.
Vorig jaar won de Valkenburgse
spotters. Daarom mochten zij
dit kampioenschap voorberei
den.
De vliegtuigspotters van Soesterberg (midden) kunnen tijdens het Nederlands kampioenschap lachend de vragen èn antwoorden bekijken die wor
den geprojecteerd op een scherm in motel Het Haagsche Schouw. toto henk bouwman
Jongen (14) op Broekweg mishandeld
leiden Een 14-jarige Leidse jongen is in de nacht van zaterdag
op zondag ernstig mishandeld in de Merenwijk. Hij fietste met
een vriend en een vriendin op de Broekweg. De drie werden
zonder aanleiding lastiggevallen door twee jongens op een
bromfiets. De vriend werd in de sloot geduwd. Het meisje kon
wegfietsen. De twee schopten en sloegen de 14-jarige jongen
bont en blauw. Het slachtoffer is met rug-, schouder- en hoofd
letsel naar het AZL overgebracht. Zijn fiets is gestolen.
Inbreker neemt kostuum mee
leiden Bij een inbraak in een woning aan de A. van Hattem-
straat zijn gisteravond tussen zeven uur en half elf 1000 gulden
en een kostuum buitgemaakt. De inbreker brak de schuifpui aan
de achterkant van het huis open. Een inbraak, eveneens dit
weekeinde, in een huis aan ae Juliana van Stolberghof leverde
de inbreker een klok en twaalf beelden op.
'Meer woningzoekenden met minimum-inkomen in te dure flat'
De wijkgroep sociale vernieuwing Slaaghwijk maakt zich
grote zorgen over een uitzondering op de huursubsidi
eregeling, die het mogelijk maakt dat urgente woning
zoekenden met een minimum-inkomen een flat in de
Horsten aangeboden krijgen. Bewoners vrezen dat de ge
meente van de regeling gebruik zal maken om er drei
gende leegstand in de Horsten te voorkomen. Gevolg
daarvan zou zijn dat er dan weer huurders met een mini
mum-inkomen in een veel te dure woning terechtkomen,
met alle problemen van dien.
leiden ernastraatsmaden huursubsidie per maand
per woonruimte. De directie
De gemeente Leiden geeft sinds woonruimteverdeling houdt bij
dit jaar niet meer dan 275 gul- het toewijzen van woningen re
kening met deze huursubsidie-
grens. Bij urgente woningzoe
kenden met een minimum-in
komen kan de directie echter
een uitzondering maken op de
regel.
Als er geen mogelijkheid is
om snel een goedkope huurwo
ning voor deze woningzoeken
den is te vinden wordt een dure
woning toegewezen waarvoor
meer dan 275 gulden huursub
sidie wordt verstrekt
De wijkgroep sociale vernieu
wing Slaaghwijk is ernstig be
zorgd over de mogelijke gevol
gen van deze 'uitzonderingsre
gel'. Zeker nu per 1 januari 1993
het nieuwe woonruimteverde
lingssysteem wordt ingevoerd.
Het nieuwe systeem maakt het
mogelijk dat huurders naar een
goedkopere woning toegaan.
Wijkgroepslid M. Moojen: „Ik
kan nu al vertellen dat een grote
groep bewoners volgend jaar
gaat solliciteren naar een ande
re woning. De dreiging van
leegstand wordt daardoor gro
ter."
Een 'herhaling van de ge
schiedenis', zo schrijft de wijk
groep
brief aan het colle-
n W, moet beslist
voorkomen worden. In de
Slaaghwijk zijn de laatste jaren
veel urgente woningzoekenden
met een minimum-inkomen te
recht gekomen die de hoge hu
ren (ruim 800 gulden) nauwe
lijks kunnen opbrengen.
„Huisuitzettingen door hoge
schulden komen hier vaak
voor", aldus Moojen. „Wij ho
pen dat de gemeente uiterst
zorgvuldig met die uitzonde
ringsregel zal omspringen."
Een woordvoerder van de ge
meente zegt dat de uitzonde
ringsregel niet is bedoeld om
leegstand te voorkomen. De ge
meente deelt de vrees voor leeg
stand in de Horsten bovendien
niet. „Het kan wel zo zijn dat
veel SIaaghwijkbewoners vol
gend jaar zullen proberen weg
te komen, maar dat zal niet lei
den tot grote leegstand.
Per slot van rekening komen
er door het nieuwe woonruim
teverdelingssysteem geen extra
woningen bij. Niet iedereen die
direct weg wil, kan direct weg."
Bijna iedereen in Lei
den weet wie Goeie
Mie was. De laatste
tijd duikt ze weer geregeld op in
kranten en veel Leidenaars krij
gen een kans haaf of een van
haar familieleden of buren te
mogen vertolken in de speelfilm
die volgend jaar over haar wordt
gemaakt. Maar als u zou lezen
dat het leven van Margaretha
Geertruida Zelle of Maria Cat-
harina Swanenburg in beeld ge
bracht zal worden, dan krabde
u zich waarschijnlijk eens ach
ter de oren en zou denken: over
wie hebben ze het nu weer?
In het Leidse bevolkingsregister
was van 2 november 1892 tot 7
juni 1895 ene Margaretha Geer
truida Zelle ingeschrèven op het
adres Rapenburg 133, de
kweekschool voor bewaar-
schoolhouderessen. Niet zo bij
zonder, er woonden meer meis
jes in het aan de kweekschool
verbonden internaat. Maar dat
verandert als we de naam noe
men waaronder deze kweek-
schoolleerlinge later bekend
werd: Mata Hari.
Margaretha Geertruida Zelle
werd op 7 augustus 1876 in
Leeuwarden geboren als doch
ter van Adam Zelle en Antje van
der Meuleri. Adam Zelle was
hoeden- en pettenkoopman en
eigenaar van de hoedenwinkel
'In de Klok'. Twee jaar later
kreeg Margaretha een broertje
Johannes Hendrikus en in 1881
zag de tweeling Ari Anne en
Cornelis Coenraad het levens
licht.
In de eerste jaren van haar le
ven woonde Margreet boven de
zaak, aan de Kelders, maar al
gauw verhuisde de familie naar
het hoekhuis Grote Kerkstraat-
/Beijersstraat. Vader Zellë voer
de een grote staat met twee
dienstboden en een inwonend
kindermeisje. Bovendien had
hij voor zijn kinderen een bok-
kewagen gekocht, waar de kin
deren uit de buurt jaloers naar
keken.
Margreet ging naar de gemeen
teschool 3, een standenschool
voor meisjes, die in 1877 ge
opend was en wegens de ligging
aan de Hof de Hofschool werd
genoemd. Het hoofd, Hielkje
Buys, lette op stijl en waardig
heid. Dat paste wel bij Adam
Zelle, die zich groter voordeed
dan hij was en als eeh windbuil
beschouwd werd. Niet voor
niets was zijn bijnaam 'de ba-
Margreet Zelle, alias
Mata Hari, werd eind
1892 als interne leer
linge op de Leidse
Kweekschool ge
plaatst. FOTO ARCHIEF
Ook de dochter was ijdel en ver
waand en ging extravagant ge
kleed, wat wel bij haar uiterlijke
verschijning paste. Ze week zeer
af van het doorsnee school
meisje en deed erg geheimzin
nig en interessant. Later vertel
de ze zelfs dat haar wieg in een
kasteel had gestaan.
Ze kreeg dansles van Herman
de Jong, die kapel-/dansmees-
ter en tevens sigarenhandelaar
was. Margreet Zelle danste
goed, ze had 'muziek in haar
lijf. Het bleef echter bij polka's,
mazurka's, walsen en quadril
les. Niets deed vermoeden dat
ze later als 'Hindoestaanse dan
seres' zou optreden.
Jaarlijks vonden in Leeuwarden
de kinderbals plaats. De kinde
ren werden daarheen in rijtui
gen gebracht, waarbij de meis
jes bleven staan, omdat anders
de baljurken zo lelijk zouden
worden.
Het Leidse leven van
Margaretha Geertruida Zelle
Op de middelbare meisjes
school in de Grote Kerkstraat,
waar directrice Rebecca Plaat
de scepter zwaaide, kregen de
leerlingen les in goede om
gangsvormen en zich correct
kleden. De talen Nederlands,
Frans en Duits werden er on
derwezen.
In 1889 ging Adam Zelle failliet
en moest het gezin verhuizen
naar een bovenhuis op de hoek
van de Willemskade en de
Schoolstraat. Maar het ging ook
anderszins niet goed. In 1890
scheidden de ouders. De kinde
ren bleven met hun moeder in
Leeuwarden, vader vertrok naar
Den Haag en later naar Amster
dam.
Antje van der Meulen overleed
al in 1891, waarna Margreet bij
haar oom en voogd Visser in
Sneek in huis kwam. Maar al
spoedig viel de beslissing: Mar
greet moest maar kleuterjuf
frouw worden. Eind 1892 werd
ze als interne leerlinge op de
Leidse Kweekschool geplaatst.
Deze kweekschool was in 1867
opgericht naar ideeën van Elise
van Calcar. Aan deze school
werd een leerbewaarschool ver
bonden, waar de leerlingen hun
praktische vorming kregen. De
meisjes, merendeels tussen 15
en 19 jaar, kregen zeventien uur
les in de week en de opleiding
duurde vier jaar.
In 1877 werd een internaat ge
sticht, onder directie van Dirkje
Voltman. De inwonende kweke
lingen moesten 500,-- per jaar
betalen, waarvoor ze kost, in
woning en dagelijkse omgang
met de directrice ontvingen. Ze
hadden de beschiking over een
afzonderlijk ledikant met toebe
horen in een luchtig vertrek. De
internen waren aan de directri
ce stipte gehoorzaamheid ver
schuldigd en mochten, zonder
haar uitdrukkelijk verlof, zich in
geen geval buitenshuis begeven.
Wel werd er gezorgd voor de
nodige ontspanning, zoals con-
cer- ten, lezingen, excursies en
gezellige avonden.
In dit internaat woonde Mar
greet Zelle van 1892 tot 1895.
Een knappe meid, die er ouder
uitzag dan ze was. De verhalen
gaan dat ze een liefdesaffaire
had met een der leraren of de
directeur van de kweekschool
Wybrandus Haanstra, eveneens
uit Friesland afkomstig en toen
al over de 50. Wie verleidde wie?
We zullen het nooit weten. Het
kweekschoolarchief vermeldt
deze geschiedenis niet. Mar
greet Zelle staat zelfs niet eens
als leerlinge vermeld. Het enige
tastbare van haar Leidse be
staan is de vermelding in het
bevolkingsarchief.
Margreet is geen kleuterleidster
geworden. Op 11 juli 1895
trouwde ze in Amsterdam met
Rudolph Mac Leod, die ze via
een advertentie had leren ken
nen. De bruid droeg een geelzij
den trouwjapon met een lange
witte sluier en geelzijden
schoentjes. Het huwelijk met
deze twintig jaar oudere officier
werd geen succes: er waren
voortdurend ordinaire ruzies.
De scheiding (van tafel en bed)
werd op 27 augustus 1902 uit
gesproken en mevrouw Mac
Leod vertrok naar Parijs, waar
ze paardrijdster in een circus
werd, vervolgens schildersmo
del en 'Oosterse' danseres. Met
dat laatste had zij succes, als
Mata Hari veroverde zij alle in
ternationale theaters. Met de
meest fantastische verhalen
over afkomst, jeugd en beleve
nissen wist zij steeds de aan
dacht op zich te vestigen. Maar
de meeste aandacht kreeg zij 15
oktober 1917, toen wegens spio
nage haar doodvonnis werd vol
trokken.
ingrid moerman
De Stichting Visserijdagen Katwijk heeft zichzelf
en daarmee ook de Katwijkse Visserijdagen opge
heven. Volgens de organisatoren is er te weinig
steun uit het bedrijfleven om met het evenement
door te gaan. „De Visserijdagen van de afgelopen
acht jaar bleken niet meer levensvatbaar", zegt
vishandelaar Teun Hoek, de penningmeester van
het voormalige bestuur.
Het betekent het einde van de jaarlijkse natio
nale wedstrijden haringschoonmaken, de vloot-
schouw, de voetbalwedstrijden op Nieuw-Zuid
tussen de AID en een team van vissers en de vis-
variamarkt, waar onder meer de meest vreemd
soortige vissen te zien waren.
De ex-bestuursleden hopen nu dat de haring-
verwerkende bedrijven in Katwijk met een alter
natief komen om eens in de drie jaar een knal
lend visserijfestijn te organiseren. De haringhan
delaren hadden iets dergelijks voorgesteld, toen
de Stichting Katwijkse Visserijdagen bij hen
aanklopte voor financiële bijdragen en deelname
aan het festijn.
leiden» Een chauffeur van de gemeentereiniging is
duidelijk aan een nieuwe bril toe. Hij reed zaterdag
met zijn veegwagen de lichtreclame van opticien
Pearle aan de Haarlemmerstraat van de gevel. De
brandweer kwam er aan te pas om de losbungelen-
de lichtbak te verwijderen. „Het was een beetje ge
vaarlijk voor passanten, vandaar dat we even langs
zijn gegaan", aldus een brandweerwoordvoerder.
FOTO HltLCO KUIPERS
valken!
