'Boeven van Varès, jullie einde is nabij'
1 iP* K,l
JB
■WïV'^.
Ieder een vierkante millimeter beleid
Feiten &Meningen
H'sc
Lega Nord hoopt op zege
ZATERDAG 12 DECEMBER 1992
Varès, Repubblica del Nord'. Het lijdt geen twijfel, hier
zijn we in het land van de Lega. Alle naamborden zijn
'aangepast' door de aanhangers van Umberto Bossi, die
hier dertien jaar geleden zijn Lega Lombarda oprichtte.
De 'Lombarden' hebben al een voorschot genomen op
het grote project van hun leider: een federale staat, be
staande uit twee of drie republieken, elk met bestuurlijke
en financiële onafhankelijkheid. Hèt recept tegen corrup
tie, vriendjespolitiek en mafia, die worden beschouwd als
de belangrijkste karaktertrekken van de centralistische
staat.
ROME EELCO V
Varese, een stad van 90.000 in
woners op een steenworp af
stand van de Zwitserse gren$,
baadt in het schamele licht van
de winterzon. Boven het lager
gelegen meer hangt een sluier
van mist en in de verte blinken
de witte Alpentoppen. De stad,
die wel het Versailles van Mi
laan wordt genoemd vanwege
de vele imposante villa's en par
ken, bereidt zich ogenschijnlijk
rustig voor op verkiezingen.
Op het golfplaat dat de bouw
plaats afbakent voor een nieuw
theater en een parkeergarage,
midden in het centrum van de
stad, roepen de 'oude' partijen
op het vertrouwen te schenken
aan de 'nieuwe' personen van
onbesproken gedrag. Christen
democraten, socialisten en ex-
communisten, de belangrijkste
vijanden van de Lega, pogen al
len Bossi wind uit de zeilen te
nemen en hebben dierbare Le-
ga-thema's als meer regionale
en Fiscale zelfstandigheid opge
nomen in hun programma's.
Het visitekaartje van de Lega
luidt echter: 'Boeven van Varès,
jullie einde is nabij'. „En ze
hebben gelijk zegt een oudere,
gedistingeerde heer, gestoken in
een groene loden jas. ,,U kijkt
naar een van de vele schanda
len van deze stad. Voor de bouw
van het theater en de garage
hebben de heren politici dui
zenden guldens smeergeld op
gestreken. De socialistische bur
gemeester, christendemocrati
sche wethouders en een paar
architecten zijn ervoor in de bak
beland. Ik stem Lega, natuurlijk
ja. Niet omdat ik wil dat het
land wordt opgedeeld, maar om
het oude politieke systeem tot
ontploffing te brengen."
Plaag
Tangentiofwel smeergelden,
vormen de plaag van Italië en
de grootste bondgenoot van de
Lega. Geen werk blijkt te zijn
uitgevoerd zonder dat de politi
ci hun deel eisten. Ook in de
propere en 'meeste Zwitserse
stad' van Italië. Het aantal poli
tici uit Varese dat sinds het be
gin van dit jaar is gearresteerd,
bedraagt nu 45, een landelijk re
cord. Niet minder dan 5 parle
mentariërs zullen voor de rech
ter moeten verschijnen op ver
denking van corruptie.
In het gebouw van de christen
democratische partij heerst een
grafstemming. Roberto Molina-
ri, de jonge en enthousiaste
campagneleider van de Demo-
crazia Christiana van Varese,
moet even slikken als hij zegt:
„Nu is er dus echt niemand
meër over van de oude garde".
Het nieuws dat ook de laatste
twee nog vrij rondlopende
christendemocratischebestuur-
ders uit de provincie Varese zijn
gearresteerd, is enkele uren
oud.
De regionale leider van de DC,
Giuseppe Adamoli, heeft tegen
over de Milanese rechter Di Pie-
tro, de nieuwe held van Italië,
toegegeven 130.000 gulden te
hebben aangenomen van
bouwondernemer Lodigiani. Hij
dacht dat het om een 'goedaar
dige schenking' ging, maar het
was natuurlijk smeergeld en we!
voor de bouw van een brug in
de vallei Valtellina.
Robero Molinari is realistisch en
hoopt dat de DC tien procent
van de stemmen zal halen. Niet
veel voor een partij die al veer
tig jaar aan de macht is en stee
vast kon rekenen op 30 tot 55
procent. De jongeren hebben,
noodgedwongen, de macht in
de partij overgenomen. Ze heb
ben openlijk excuus gevraagd
aan hun stadgenoten en be
loofd dat de DC zich zal hervor-
Failliet
„De oude DC is failliet", zegt
Molinari. „We kunnen niet ver
der met een partij die bestaat
uit talloze correnti, stromingen,
die zijn verworden tot broeines
ten van nepotisme en voor-wat-
hoort-wat. De oude generatie
moet het veld ruimen; in princi
pe is iedereen van boven de 40
jaar verdacht." Ferme woorden,
vooral als men bedenkt dat in
de partij die Italië aan één stuk
door sinds de Tweede Wereld
oorlog heeft bestuurd, 60-jari-
gen worden beschouwd als jon
ge honden.
Maar men staat nu met de rug
tegen de muur. Jongens als
Molinari, de' 'brave kinderen
van het seminarium', zoals ze
worden genoemd, hebben 'car
te blanche' gekregen van de
nieuwe secretaris Martinazzoli.
Hij is zelf afkomstig uit het hoge
noorden en ingezet door de
partijtop om zowel het aftake
lingsproces van de partij als de
opmars van Bossi's Lega Nord
een halt toe te roepen.
Varese geldt als een laboratori
um voor de nationale politiek.
De kerk en met name aartsbis
schop van Milaan, Martini, is de
sponsor van deze christende
mocratische lente. „We moeten
T
.1.'; jé'., 1
De Italianen hier bij een bijeenkomst in Turijn
van hun politieke leiders zat.
opnieuw onze wortels ontdek
ken", zegt Molinari. Hij sluit
een alliantie met de Lega uit en
kondigt zelfs aan dat de DC op
positie wil voeren, iets wat nog
nooit is voorgekomen in de ge
schiedenis van deze partij.
„De Leghisti hebben geen enkel
programma. Ze alleen maar
overal tegen. Het zijn opportu
nisten met egoïstische en racis
tische trekken", aldus Molinari.
„Conservatief ook, omdat ze
hun verworven rijkdom koste
wat het koste willen bescher
men en tegen belastingen zijn."
Wedergeboorte
„Wij geen programma? Hier
heb je het." Roberto Maroni,
een 40-jarige advocaat, mede
oprichter van de Lega, sinds 5
april lid van de Italiaanse Twee
de Kamer en kanshebber om
burgemeester 'borgomastro'
zeggen de Leghisti van de
stad te worden, haalt een klein
boekwerkje tevoorschijn. Twin
tig pagina's die de plannen be
vatten van de Lega voor de 'we
dergeboorte van Varese'. Nauw
keurig geformuleerde voorstel
len, die scherp contrasteren met
de schreeuwerige manifesten
die de wanden van Maroni's ka-
„Het verwijt dat wij alleen maar
een protestpartij zijn, horen we
vaak, maar is nergens op geba
seerd", zegt Maroni. „We zijn
een jonge partij die, met name
in het begin, werd doodgezwe
gen. Pers en televisie, die in Ita
lië ten dienste staan van de po
litieke partijen en enkele grote
industriële groepen, lieten ons
links liggen, omdat we een te
onaangename boodschap ver
kondigden."
„De mensen kenden ons alleen
maar van de manifesten en
daarop kun je niet een goed
doortimmerd programma kwijt.
Na de verkiezingen van 5 april
is alles echter veranderd. De Le
ga is geen taboe meer, net zo
min als corruptie en maffia.
Rechters ariesteren hier nu cor
rupte politici omdat het politie
ke klimaat, vooral dankzij onze
inspanningen, is veranderd. De
kap die over Italië hing, is weg.
De oude partijen, die de 'parti-
tocratie' hebben uitgevonden,
schreeuwen nu om het hardst
dat ze willen hervormen. Ik
vraag me af wie nu eigenlijk de
opportunisten zijn."
Revolutionair
Maroni praat rustig en door
dacht. Hij heeft niet veel weg
van de Noorditaliaanse revolu
tionair die op zolder zijn kalasj-
nikov-geweer aan het oliën (ci
taat Bossi) is. Over alle vooroor
delen die ten opzichte van de
Lega bestaan, zegt hij: „Ons fe
deralisme wil niet zeggen af
scheiding; we zijn niet tegen
zuiderlingen maar tegen de po
litieke cultuur van het zuiden
(Onze nummer drie op de lijst is
een Siciliaan die hier nog maar
twee jaar woont). We zijn niet
racistisch, maar wel tegen het
opnemen van drommen bui
tenlanders als die inde illegali
teit verzeild raken. We willen
wel belasting betalen, maar ook
zien waar en hoe het geld wordt
besteed."
Maroni zegt dat hij een grote
politieke centrumpartij wil ma
ken die de plaats inneemt van
de DC. Een partij die een einde
maakt aan corruptie, de bu
reaucratie hervormt, oog heeft
voor cultuur en milieu en de
mensen weer vertrouwen geeft
in de overheid. Denkbeelden
waar weinig op aan te merken
valt.
Onzekerheid
Lijsttrekker van de ex-commu
nistische partij PDS, Marantelli,
zegt: „Als Maroni de Lega is,
vorm ik morgen een alliantie.
Helaas zitten er echter teveel
mensen in van dubieus allooi
en bevat het programma nog al
wat ambivalente elementen".
Waarschijnlijk is deze onzeker
heid over de werkelijke identi
teit de kern van het 'probleem-
Lega'.
De onzekerheid weerspiegelt
zich in de aanhang. In Varese
stemt de eigenaar van de kle
dingzaak met uitgesproken ra
cistische ideëen Lega, maar ook
de student politicologie die al
leen maar genoeg heeft van het
Umberto Bossi, leider van de Lega Nord.
foto reuter
Op 13 en 14 december worden
in 62 Italiaanse steden nieuwe
gemeentebesturen gekozen.
Een gevolg van de plotselinge
schoonmaakdrift van de rech
terlijke macht, die heeft aange
toond dat het betalen van
smeergeld en in het zuiden
infiltratie door de maffia
meer regel dan uitzondering is.
Het Romeinse establishment
beleeft slapeloze nachten. Mo
gelijke regeringscoalities, maar
ook het lot van menig partijse
cretaris en zelfs dat van premier
Giuliano Amato, hangt af van
wat er in deze steden zal gebeu-
Vrijwel aller ogen zijn gericht op
Varese en Monza, twee middel
grote steden ten noorden van
Milaan, waar de meeste politici
in verband met corruptie wer
den gearresteerd. Varese en
Monza zijn echter ook de thuis
basis van Italië's nieuwste en
snelst groeiende politieke partij:
de Lega Nord.
Charismatisch leider Umberto
Bossi hoopt op 40 tot 50 pro
cent van de stemmen. Wie zijn
en wat willen de Leghisti en hoe
denken de 'oude' partijen de
Lega-storm te weerstaan? Een
impressie uit een rijk, hardwer
kend, maar volslagen gedesillu
sioneerd deel van Italië.
huidige politieke systeem. Een
apotheker zegt Lega te stem
men omdat hij vindt dat zijn
belastingeld naar de maffia
wordt overgemaakt. Een huis
vrouw zegt eenvoudigweg aan
getrokken te zijn door het 'on
weerstaanbare' charisma van
Bossi.
In de provincie, waar de econo
mische crisis vooral het mid
den- en kleinbedrijf treft, wordt
de Lega gezien als beschermer
van de eigen, onder druk ge
raakte belangen. Een onderne
mer uit Legnano stad waar
het beeld staat van de middel
eeuwse ridder Alberto da Gius-
sano, symbool van de Lega
Nord klaagt over de belastin
gen, de bezuinigingsoperatie
van Amato, maar ook over de
grote industrieën, die onder één
hoedje spelen met de corrupte
politici. Hij ziet in Bossi de red
der van de in crisis geraakte re
gio.
Een gepensioneerd echtpaar
glundert. Waarom de Lega?
„Omdat ze anders is; eindelijk
een nieuw geluid", zegt zij. „Bo
vendien, we hebben ons hele le
ven hard gewerkt en gespaard,
en willen nu niet ons geld afge
ven aan de Romeinse politici."
Maar hoe zit het nou met die af
scheiding? „Ach, dat loopt niet
zo'n vaart. We zijn en blijven
Italianen en die zijn, zoals u
weet, niet in staat tot het ontke
tenen van een revolutie of het
voeren van oorlog."
DEN HAAG CAREL GOSELING
Vroeger was de behandeling
van een departementale begro
ting in de Tweede Kamer een
hoogtepunt. Per ministerie
werd er drie dagen voor uitge
trokken. Elke grotere fractie
stuurde meer dan één vertegen
woordiger naar het spreekge
stoelte. Elk detail werd belicht.
Er werd fundamentaal en in
houdelijk gedebatteerd. Van fi
losofie tot een uitgave van
100.000 gulden. Die tijden zijn
lang voorbij. De Kamer doet nu
minstens twee begrotingen in
drie dagen af. Om daar tussen
door ook nog talloze andere on
derwerpen te bespreken. Een
departementale begroting is bij
na verworden tot een hamer
stuk. En als er wat sneller werd
gesproken en alerter werd gere
ageerd, zonder herhalingen, zou
zelfs een dag nog te veel zijn om
het beleid van een minister of
staatssecretaris grondig door te
Dit jaar is het niet anders ge
weest. Vrijwel alle departemen
tale begrotingen zijn zonder
veel ophef in de Kamer behan
deld. Onderwijs moet komende
week nog en kan dus nog iets
aan het beeld veranderen. Maar
was minister Pronk (ontwikke
lingssamenwerking) niet emo
tioneel geworden over de bezui
nigingen op 'zijn' centen, en
had PvdA-kamerlid Van Zijl bij
de begroting Sociale Zaken
geen belastingplan ingediend,
De begrotingsbehandelingen in de Tweede Kamer hier die van justi
tie met minister Hirsch Ballin en staatssecretaris Kosto moeten weer
inhoud krijgen. foto anp paul vreeken
dan was het saai geweest. Heel
Vraag is hoe het zover is geko
men. Er zijn diverse oorzaken
aan te wijzen. Zo stoppen be
windslieden vrijwel alle 'aardi
ge' onderdelen van hun begro
ting tegenwoordig in aparte no
ta's, notities of brieven aan de
Kamer. Stukken die vervolgens
allemaal in zogenoemde mon
delinge overleggen of uitgebrei
de commissievergaderingen af
zonderlijk worden besproken.
Daarmee wordt de begrotings
behandeling uitgekleed. .Nu zijn
het niet alleen de bewindslie
den zelf die via aparte stukken
aan de Kamer onderdelen van
hun begroting extra aandacht
willen geven. Ook de Kamer wil
dat. Grote fracties hebben veel
leden. En die moeten allemaal
wat te doen hebben. Ieder een
vierkante millimeter beleid. Me
de geholpen door het opgeko
men fenomeen van lobbyisten,
belangenbehartigers, instellin
gen en organisaties die op het
betrokken onderdeel actief zijn.
Met deze ontwikkeling legt de
filosofie het loodje en wordt het
detail belangrijker dan de
hoofdzaak. Waarbij bovendien
de details ook nog allemaal af
zonderlijk aan bod komen zo
dat het grote geheel onzichtbaar
wordt. En zo kan het gebeuren
dat er bij de behandeling van
een willekeurige begroting in de
Kamer gepraat wordt over en
kele miljoenen gulden op een
totaal van miljarden. Alsof dat
het belangrijkste is.
Deze gang van zaken leidt ech
ter automatisch tot twee andere
tendenzen. Ten eerste wordt
het debat in de Tweede Kamer
slordiger. Minder nauwkeurig,
omdat de optelsom van alle de
tails vaak geen geheel meer is.
Het gevolg laat zich raden. De
Eerste Kamer wordt met ram
melende besluitvorming gecon
fronteerd. En daar waar een
Tweede Kamer steken laat val
len zal een Eerste Kamer moe
ten optreden. Met als gevolg dat
de Senaat steeds 'politieker' te
werk gaat.
Daarmee verschuift de politieke
macht sluipenderwijs van
Tweede naar Eerste Kamer. Een
kabinet kan niet langer victorie
kraaien als de Tweede Kamer
met het beleid heeft ingestemd.
Dat kan pas als ook de Senaat
het groene licht heeft gegeven.
Geen wonder dat er al langer
een staatsrechtelijke discussie
gaande is over de rol van de
Eerste Kamer in verhouding tot
de Tweede. Een discussie die
echter vruchteloos zal blijven
als niet eerst het falen van de
Tweede Kamer wordt aange
pakt.
De tweede tendens die door de
huidige werkwijze van de Twee
de Kamer zichtbaar wordt is de
volgende. Door steeds meer oog
voor het detail te hebben, ko
men de dames en heren Kamer
leden steeds verder van de reali
teit af te staan. De dagelijkse
praktijk. En daarmee van de
burger. De kiezer. De kamerle
den zijn in feite bezig met zaken
die zij enorm belangrijk vinden,
maar de buitenwereld niets zeg
gen.
Geen wonder dus dat de op
komst bij verkiezingen de
laatste jaren terugloopt. Dat
'men' zich van de politiek af
keert. Of zich bekeert tot partij
en die vlot en eenvoudig oplos
singen de wereld in slingeren
zonder op de consequenties te
letten. Zoals de ultra-rechtse
Centrumdemocraten.
Het is hoog tijd dat de Tweede
Kamer zich bezint voordat zij
zichzelf totaal overbodig maakt.
Meer hoofdlijnen, minder de
tails. Meer praktijk en minder
theorie. Minder haastwerk.
Minder geklets. Minder luiste
ren naar de snelle lobbyisten en
andere vertegenwoordigers van
direct betrokkenen. Meer prak
tijk. Meer 'de stem des volks'.
Tot nu toe bewijst politiek-Den
Haag er alleen lippendienst aan.
Als het zo uitkomt. Om daarna
weer over te gaan tot de orde
van de dag. Zoals men gewend
is. En juist daar is een radicale
beleidswijziging nodig. Al was
het maar wegens lijfsbehoud.
STANDPLAATS WASHINGTON
Stappen zonder een pilsje
Het leven van een 16-jarige is
geen rozegeur en maneschijn.
Zelfs niet als je een paar jaar in
de 'joe es ee'mag wonen, het
land van de ongebreidelde mo
gelijkheden. Neem nu onze
Loes, wreed weggeplukt uit haar
vertrouwde Belgische omge
ving, omdat ondergetekende in
september standplaats Brussel
verruilde voor standplaats Was
hington.
Familie en vrienden bleven ach
ter. Maar een verblijf in Amerika
is voor zo'n meid toch een bui
tenkans, heette het. Perfect En
gels leren, naar de highschool
(gaat overigens uitstekend),
nieuwe vrienden maken, op je
zestiende autorijden en natuur
lijk elk weekeinde net als
vroeger thuis de hort op in
het land dat vergeven is van
popclubs, disco's en ander
avondlijk vermaak.
Mis dus. Zelden een kind zo te
gen het weekeinde zien opzien.
Amerika is, in ieder geval wat
uitgaan betreft, niet net beloof
de land voor een tiener. Terwijl
je in Nederland of België op je
zestiende of achttiende oud ge
noeg wordt geacht om alleen uit
te gaan, lol te maken en zelfs zo
nu en dan een pilsje te drinken,
worden Amerikaanse tieners
opmerkelijk kort gehouden.
Loes wilde enkele weken gele
den met een vriendin een
avondje op stap. Ik mocht taxi
chauffeur spelen, en dropte het
stel bij een café waar een rock
groep zou spelen. Goed dat ik
even bleef wachten, want nog
geen minuut later stond het
duo alweer beteuterd op de
stoep. Te jong. Naar een andere
tent, een paar mijl verder. Zelf
de verhaal. Dat gebeurde nog
drie keer die avond.
Amerikaanse deelstaten hebben
de strengste alcoholwetten die
ik ken. Het is in ene groot aantal
staten verboden voor wie jonger
dan 21 is om in een café een
biertje te drinken of er in de su
permarkt een te kopen. Ook
niet als pa of ma het goed vin
den. Meer nog: onder de 21
kom je, zoals die avond bleek,
ook geen enkele gelegenheid
binnen waar alcohol geschon
ken wordt. Zelfs niet als je, zoals
Loes, helemaal niet van sterke
drank houdt en op een dieet
van cola leeft.
Uiteindelijk hebben we ons 'op
geofferd' en de kinderen mee
genomen naar een café-annex-
eethuis, waar ze onder onze
begeleiding toch aan de bar
mochten. We zijn zo ver moge
lijk van het stej vandaan gaan
zitten, want met óns wilden ze
natuurlijk liever niet op stap. Als
we maar betaalden. Maar het
was natuurlijk niet hun idee van
een avondje-uit-achter-de-jon-
gens-aan.
De logica achter deze strenge
wetten is duidelijk: als je al op je
zestiende mag autorijden èn
mag drinken, dan is dat niet be
vorderlijk voor de verkeersvei
ligheid. Net als bij ons in Euro
pa vallen de meeste slachtoffers
in het weekendverkeer onder de
jongeren die met te veel alcohol
in het lijf achter het stuur gaan
zi'tten en daarna zichzelf en an
deren te pletter rijden.
Maar de limiet van 21 jaar voor
gelegaliseerd alcoholgebruik
heeft hier geen effect gehad.
Het aantal ongelukken door al
coholmisbruik is sindsdien juist
toegenomen. De jongelui gaan
niet meer uit maar organiseren
thuis party's, die uitdraaien op
ongecontroleerd zuipen. Verbo
den vruchten, nietwaar? En bin
nenshuis mag alles. Daarna
stappen ze zat in de auto naar
huis.
Hypocrisie is de Amerikanen
overigens niet vreemd. In veel
staten mag je op je achttiende
immers wel een pistool kopen
(en in sommige, met ouderlijke
toestemming, zelfs al op je zes-
'tiende). Kogels zijn nu al, na het
verkeer, de tweede doodsoor
zaak onder kinderen. Oud ge
noeg voor een vuurwapen, om
auto te rijden, het leger in te
gaan, te stemmen maar te
jong voor een pilsje?
Maar er is hoop. Hier en daar
verrijzen clubs die niet alleen
'overs' (boven-21-jarigen) maar
ook 'unders' toelaten. Maar het
gewelddadige Washington (dit
jaar al 410 moorden) is nu niet
direct de stad om je kind 's
avonds alleen in los te laten.
Loes moet zich voorlopig maar
behelpen met de lokale McDo
nald's, die bij gebrek aan beter
is uitgegroeid tot trefpunt van
de jeugd. Of onze aanwezigheid
dulden.
HANS DE 8RUUN CORRESPONDENT
