Melkveehouderij wil tijd
voor betere maatregelen 5
Biesbosch snel te klein voor kersverse Nederbever
Over leven
Opheldering gevraagd
over vervuiling van
warmte/krachtcentrale
MILIEUTIP!
DONDERDAG 10 DtLtMbtK l)&z
NICA WESSELINC
Milieubescherming kost boeren veel geld
De melkveehouderij hoeft nauwelijks milieubelastend te
zijn. Het enige milieuprobleem, de nadelige neveneffec
ten van bemesten, is relatief makkelijk op te lossen.
Voorwaarde is wel dat de melkveehouderij voldoende tijd
krijgt om maatregelen te bedenken en toe te passen. Dat
vindt W. den Hertog, melkveehouder in Alphen aan den
Rijn.
leiden monica wesseung
„Milieubescherming zal de
melkveehouderij altijd geld kos
ten. Onmogelijk is het zeker
niet. De overheid moet echter
wel bereid zijn met ons mee te
denken en zich niet stringent
aan de vooraf bedachte regeltjes
houden", aldus Den Hertog. Hij
heeft een bedrijf met vijftig
stuks melkvee met bijbehorend
jongvee. Het bedrijf kent een re
latief lage veebezetting: voor
vijftig koeien zijn 27 hectares
grasland en drie hectares mais
beschikbaar. De koeien staan
van oktober/november tot april
op stal. In het prille voorjaar en
het najaar staan de dieren 's
nachts binnen.
De melkveehouderij kent
geen problemen met bestrij
dingsmiddelen: het gras- noch
het maisland wordt intensief
bespoten met chemicaliën. De
mest is het enige echte milieu
probleem. In Nederland is er,
vooral door de intensieve vee
houderij, een overschot aan
mest. Het land wordt te rijk aan
fosfaten en stikstof, groeien er
andere planten dan hier van na
ture zouden moeten groeien en
raken de sloten vol met algen.
Als mest wordt uitgereden,
komt er ammoniak vrij en die
stof is mede oorzaak van verzu
ring. De zure regen op zijn
beurt tast de gezondheid van de
bossen aan.
Planten hebben voor hun
groei meststoffen nodig. Als er
te veel mest wordt gegeven of
op een verkeerd moment spoe
len de meststoffen uit of ver
dampen voordat de plant er
profijt van kan trekken.
De milieumaatregelen in de
melkveehouderij liggen eigen
lijk voor de hand. Mest alléén
uitrijden als deze hard nodig is
en op zo'n manier dat er zo
weinig mogelijk vervliegt of 1
spoelt. Bovendien moet de koe
dat eten wat er voor zorgt dat de
mest de juiste samenstelling
heeft voor de plant. Maatrege
len die stuk voor stuk technisch
relatief eenvoudig zijn, maar
bedrijfseconomisch de melk
veehouder niet direct in de
kaart spelen.
Mestkelder
Mest alleen uitrijden als deze
nodig is, betekent dat er van be
gin oktober tot januari geen
mest wordt gegeven. Dat maakt
mestopslag in de vorm van een
mestkelder nodig. Geen pro
bleem, maar wel duur. Uit mest
die net op het land is uitgere
den, komen ammoniakdampen
vrij. Deze veroorzaken verzu
ring. Daarom wil de overheid
dat er vanaf januari 1994 geen
mest meer zomaar op het land
wordt gegooid. Op grasland
moet de mest met een ingeni
eus systeem met naalden in de
grond geïnjecteerd. Er kleven
volgens Den Hertog aan het sys
teem wel bezwaren. De naalden
beschadigen het grasland. Het
gras sterft en er komt onge
wenst onkruid voor in de plaats.
Den Hertog ziet meer heil in
het 'aanzuren' van mest. In de
mestkelder wordt salpeterzuur
bij de mest gegooid. Bij het 1
rijden ontstaat daardoor geen
ammoniakdamp meer. Daar
mee kan de mest dus weer ge
woon over het land worden uit
gespreid zonder dat er direct
zure regen door ontstaat. De
overheid wil hier volgens Den
Hertog niet aan. „Controleurs
kunnen niet in één oogopslag
zien of de mest al dan niet is
aangezuurd. Je kan het ruiken
en bemonsteren, maar daar
moet je wel de auto voor uit".
Met name in het veenweidege-
bied zou aanzuren van mest
volgens Den Hertog een goed
alternatief zijn: de grond is zo
slap dat de zware injectieappa
raten een groot deel van het jaar
niet kunnen worden gebruikt.
Het injecteren is nog niet ver
plicht, maar nu al nemen som
mige boeren, onder wie Den
Hertog, vrijwillig maatregelen
tegen verzuring. „Een tank wa
ter uitspreiden na het mesten,
of mest uitrijden als het regent
voorkomt ook verdampen."
Een maatregel voor het milieu
die geen geld kost maar juist
oplevert, is effectiever gebruik
van kunstmest. Er wordt minder
mest gegeven zodra uit grond
monsters blijkt dat de gehalte
aan meststoffen nog voldoende
is. Den Hertog verdient hiermee
Melkveehouder W. den Hertog: „Milieubescherming ligt 0
i het hart We hebben echter wel tijd nodig".
wat 'milieugeld' terug. De Alp-
henaar heeft daarnaast een deel
van zijn grasland omgezet in
maisland. Mais veroorzaakt
minder stikstof in de mest en
dat is uit milieuoogpunt gun
stig. Al met al lijken de milieu
maatregelen wel geld te kosten,
maar op zich helemaal geen
probleem.
Den Hertog is het daar niet
mee eens. „De overheid laat ons
veel te weinig tijd. De techniek
is nog niet zo ver, dus worden
we gedwongen te i
foto ben de bruyn
dingen waarvan het effect nog
onvoldoende bekend is. Dat is
niet juist. De bereidheid is er
echt wel: melkveehouders zijn
zelf gebaat bij een goed milieu."
Tips voor energiebesparing op tv
Hilversum De Tros is begonnen met een reeks korte tips over
energiebesparing op televisie. Het gaat om flitsen van één mi
nuut waarin op speelse wijze wordt getoond hoe in een huis op
eenvoudige energie kan worden bespaard. De actrice Tanneke
Hartsuiker speelt de rol van een milieubewuste huisvrouw, die
allerlei besparende maatregelen de revue laat passeren. De
'Energjeflits', zoals de titel luidt, wordt elke vrijdagavond (tot en
met 9 april 1993) op Nederland 2 omstreeks 18.45 uur uitgezon
den.
Lezing natuur Costa Rica
sassenheim De afdeling Lisse van de Koninklijke Maatschappij
Tuinbouw en Plantkunde houdt op donderdag 17 december een
bijeenkomst over de natuur in Costa Rica. Het landschap is sterk
beïnvloed door vulkanen en kent tropisch oerwoud. Het klimaat
is vochtig, het gebergte gematigd. Mevrouw J. Anema uit Capelle
aan de IJseel geeft de lezing over de Costericaanse natuur in het
jeugdgebouw van de gereformeerde kerk aan de Julianalaan in
Sassenheim. De bijeenkomst begint om 20.00 uur. Er worden
planten verloot.
Wandeling in Warmonds poldergebied
warmond De Vereniging Betrokken Warmonders heeft een
wandeling uitgezet door de Klinkenbergerpolder. De routebe
schrijving is gratis af te halen bij de VW in Warmond. De wan
deling duurt ongeveer een uur en voert door weilanden en over
de oude strandwal nabij het dorp. De routebeschrijving wijst
niet alleen de weg, maar geeft ook veel informatie over flora en
fauna en de geschiedenis van het landschap. Zo wordt uitge
breid ingegaan op de verschillende grondsoorten in relatie tot de
ontstaansgeschiedenis van het landschap.
GEBIOLOGEERD
Sinds Ria Breemer en andere ty
pes uit de media over onze ge
zondheid waken, koesteren wij
in ons rijke landje het idee dat
ziekte een onrecht is en de
dood een gemene grap. Helaas,
het leven op deze planeet zit
toch anders in elkaar...
Zo heeft Zeeman nu een pleis
ter op zijn arm. Net ingeënt te
gen polio. Wat? Nooit reeds als
kind met naalden mishandeld,
zoals vrijwel iedereen? Gelovig
soms? Nee, zo erg is het geluk
kig niet. Hij is een schippers
kind: zijn ouders waren door
een onregelmatig en mobiel be
staan op dit gebied nalatig. Nu
is hem ernstig toegeroepen om
zich immuun te laten maken
voor het poliovirus. En omdat
hij zich te oud voelt om nog
kinderverlamming te krijgen is
hij bratif tot twee keer toe naar
de GGD geweest voor een prik.
Dat brengt ons dus op virussen.
Virussen hebben alles met leven
en dood te maken. Dood, door
dat ze hun gastheer of -vrouw
vaak om zeep helpen. Leven,
doordat ze op een hele simpele
manier het leven op aarde ver
tegenwoordigen. Virussen kun
nen zich razendsnel aanpassen
aan veranderde omstandighe
den. Maak je de ene soort het
leven moeilijk, dan staat een fa
milielid dat voorheen weinig
bekend was te trappelen om de
vrijgekomen plaats over te ne
men. Darwinisme in optima
forma. De transformatie van
aap tot mens duurde miljoenen
jaren, maar virussen muteren
zo snel dat het net 'K zag twee
beren broodjes smeren' lijkt: je
staat erbij en je kijkt ernaar. Het
griepvirus is een goed voor
beeld. Wie dat wil kan jaarlijks
een griepprik halen, die immu
niseert tegen het virus van vorig
jaar. Het vervelende is dat er
wellicht intussen een ge
muteerd virus rondwaart een
virus dat lacht om de inenting.
Virussen bootsen in zeer kort
bestek de menselijke evolutie
na. Er geldt maar één regel:
overleven. Dus krijgt half Ne
derland elk najaar weer griep
door een virus dat een nieuwe
manier gevonden heeft om het
menselijk afweersysteem af te
breken. Het AIDS-virus zal vast
binnenkort kunnen worden be
streden, maar het staat tegelijk
vast dat daama al snel andere
parasieten zullen opduiken. Vi
russen laten zich niet uitroeien,
slechts veranderen.
Ergens in een aap, rat of Joost
mag weten waar, wachten nieu
we virussen en bacillen op die
laatste mutatie die ze in staat
zal stellen de rijkst gedekte dis
op deze planeet te bespringen:
een zoogdierpopulatie met een
gigantische dichtheid en 'n ho
ge mobiliteit.
Mjammjam! Dinner time!
tekst: co loerakker
tekening: piet zeeman
Kamervragen WD aan minister Alders
den haag richard moovman
Geeft het kabinet prioriteit aan
het tegengaan van de verzu
ring of de uitstoot van broei
kasgassen? Het Tweede Ka
merlid Te Veldhuis (WD)
heeft hierover schriftelijke vra
gen gesteld aan milieuminister
Alders. Het ministerie van
VROM vindt de uitstoot van
verzurende stoffen door
warmte/krachtinstallaties naar
verhouding hoog. De overheid
verstrekt echter wel forse sub
sidies verstrekt aan bedrijven
en instellingen die deze kleine
centrales aanschaffen.
Het energierendement van
warmte/krachtinstallaties op
aardgas ligt hoger dan bij de
gescheiden opwekking van
stroom en warmte. In het
milieuprogramma 1993-1996
stelt VROM echter dat deze in
stallaties weliswaar de uitstoot
van het broeikasgas C02 te
rugdringen, maar naar ver
houding veel verzurende stik-
stofoxyaen uitstoten.
Te Veldhuis wil weten in
hoeverre het voordeel van
warmte/kracht (minder C02-
uitstoot) opweegt tegen het
nadeel (meer verzuring). Ver
der vraagt het kamerlid of er
milieuvriendelijker alternatie
ven bestaan voor kleinschalige
warm te krach tinstallaties.
Ook wil Te Veldhuis weten of
het uit milieu-oogpunt wense
lijk is om subsidies te verstrek
ken voor de plaatsing van deze
installaties.
Terugkeer naar binnenduinrand niet waarschijnlijk
haarlem richard mooyman
De bever zal zich vanuit de Bra
bantse Biesbosch via de grote
rivieren verder in Nederland
verspreiden. Dat verwacht de
bioloog Bart Nolet van het Insti
tuut voor Bos- en Natuuronder
zoek. Een terugkeer naar de
Leidse regio of Kennemerland
lijkt hem niet waarschijnlijk.
„De meeste natte gebieden
langs de binnenduinrand zijn
nu in gebruik als bollengrond.
Maar absoluut ondenkbaar is
het niet."
Eeuwen geleden was de bever
talrijk in het zuiden en oosten
van ons land, maar ook in de
binnenduinrand van Zuid- en
Noord-Holland. Dit blijkt uit
vondsten van schedels en bot
ten en uit namen als Beverwijk.
Vooral als gevolg van de inten
sieve bejaging is het dier in Ne
derland —evenals in veel ande
re Europese landenuitgestor
ven. In 1826 vond de laatste be
ver een roemloos einde nabij
Zalk: het dier werd doodgèsla-
gen.
Het duurde tot 1988 voordat
de bever weer door Nederland
se wateren zou zwemmen. In de
Brabantse Biesbosch werden in
Oost-Duitsland gevangen be
vers losgelaten. Nolet verricht
onderzoek naar de levensvat
baarheid van de populatie kers
verse Nederbevers, grotendeels
afkomstig uit het Elbegebied.
Hoewel er aanvankelijk nogal
wat dieren stierven, lijkt het vol
gens Nolet met de overgebleven
bevers redelijk goed te gaan.
De afgelopen jaren werden er
in Biesbosch-burchteri dertien
Een Oostduitse bever zoekt zijn weg in de Biesbosch. Mogelijk zullen de bevers zich vanuit de Biesbosch weer over andere delen van Nederland verspreiden. foto martijn de jonce
jongen geboren. De populatie huidige clubje groot genoeg is het niet, zo blijkt uit ervaringen ren aan de wieg gestaan van Nolet heeft berekend dat er in
telt nu vermoedelijk 3$ exem- om voor een levensvatbare po- in Zweden. Volgens Nolet heb- een populatie die nu 100.000 de gehele Biesbosch plaats is
plaren. De vraag is of het het pulatie te zorgen. Onmogelijk is ben daar tachtig uitgezette die- exemplaren telt. voor driehonderd bevers. Maar
voordat het maximum is be
reikt, zullen bevers in toene
mende mate hun heil buiten de
Biesbosch gaan zoeken, zo ver
wacht de bioloog. Misschien al
binnen een jaar of vijf. Uit on
derzoek is gebleken dat bevers
flinke afstanden kunnen afleg
gen: afstanden tot dertig kilo
meter van de geboorteburcht
zijn niet ongewoon. Daarbij ver
plaatsen ze zich overwegend
zwemmend. Echte zwervers zijn
zelfs tot op honderd kilometer
van huis aangetroffen.
Het ligt volgens Nolet voor de
hand dat de bevers zich langs
de grote rivieren oostwaarts zul
len verspreiden. Daarvandaan
kunnen ze beken in Brabant en
de Achterhoek gaan kolonise
ren. Hij verwacht niet dat be
vers langs de grote rivieren noe
menswaardige schade zullen
veroorzaken, maar beken en
andere kleine wateren zijn
kwetsbaarder. Nolet stelt voor
beverbouwwerken daar af te
breken als ze hinder opleveren.
De onderzoeker is niet be
paald voorstander van het idee
om elders in Nederland ook
weer bevers uit te zetten. Hij
geeft er de voorkeur aan dat
zich vanuit de Biesbosch op een
natuurlijke wijze te laten ver
spreiden. Dat geeft volgens hem
ook aan in hoeverre de natuur
lijke verbindingen in Nederland
nog functioneren. Het is echter
de vraag of alle enthousiaste
plannenmakers zoveel geduld
kunnen opbrengen. Zij willen
het liefst bij de aanleg van nieu
we stukjes natuur, ook bevers
uitzetten.
Chemisch afval
Vlooienbanden, batterijen,
inkt, lijm en nagellak zijn te
beschouwen als klein che
misch afval en mogen niet
zomaar in de vuilnisbak.
Deze veelvuldig in huishou
dens gebruikte produktcn
komen voor op een nieuwe
lijst van het ministerie van
VROM. Het gaat om stoffen
die normaal in huis ge
bruikt kunnen worden,
maar alleen bij het weg
gooien apart dienen te wor
den ingeleverd bij een ver
zamelpunt voor klein che
misch afval.
/Mie produkten die op de
lijst voorkomen krijgen vol
gend jaar een speciaal logo
ter herkenning. Het minis
terie besteedt er een uitvoe
rige voorlichtingscampagne
aan. Medicijnen vallen niet
onder klein chemisch afval,
maar komen toch voor op
de lijst, omdat de volksge
zondheid in het geding is
wanneer medicijnen in het
gewone afval terechtko-
Ook apparaten met inge
bouwde nikkel-cadmium
batterijen vallen niet onder
de speciale inzameling,
omdat ze niet verwijderd
kunnen worden. De produ
centen werken nog aan een
systeem om deze batterijen
wel te kunnen verwijderen.
De lijst van het meest voor
komende klein chemisch
afval volgt hieronder op al
fabetische volgorde. Het
ministerie zegt erbij, dat
stoffen die slechts af en toe
in huishoudens vrijkomen
niet worden genoemd. Bij
twijfel kan de reinigings
dienst van de gemeente in
formatie verschaffen.
De lijst
Aceton, accu's, accuzuur,
afgewerkte olie, batterijen,
benzine, bcstrijdingsmid
delen, corrcctievloeistof.
energiezuinige lampen
(PLSLen TL), fotofixeer, fo
to-ontwikkelaar. halon-
brandblusser, houtverduur-
zamingsmiddelen, inkten.
Insecticiden, kitten, kwas
treiniger.kwastoniharder,
kwikschakelaar, kwikther
mometer, lampolie, lijm,
loodwikkel (van wijnfles),
medicijnen, meubelolie,
nagellak, oliefilters, ontvet-
tingsmiddelen (niet op wa
terbasis) oplosmiddelen
petroleum.
Plamuur, remolie, remover
(voor nagellak), smeervet,
spuitbussen met restanten,
terpentine, terpentijn, thin
ner, verfafbijt, verfresten,
verfverdunner, vlekkenwa
ter (niet op waterbasis),
vlooienband, wasbenzine,
p ministerie vrom
I
