KIS: kleine series voor breed publiek
CD-foongids PTT schot in de roos
Leven en wonen
ra
MAANDAG 30 NOVEMBER 1992
.13
TUIN
Zwart of groen dat is de vraag
r~7
M e zijn er nog de tuin-
M liefhebbers die de
m A grond tussen de strui
ken en planten mooi zwart hou
den. Maar de natuur houdt he
lemaal niet van mooi zwart en
onbedekt. De natuur legt er
als we haar de kans geven al
tijd een laagje groen over en dat
noemen we dan onkruid of
mos. Behalve de sterke onkruid-
groei die ons voortdurend werk
verschaft, heeft zogenaamd
zwarte grond nog meer nade
len. De onbedekte grond droogt
snel uit, slibt snel dicht en geeft
het bodemleven in de bovenste
laag geen kans.
Daarom ook is er een toene
mend aantal tuiniers die de
grond bedekt houden. Dat kan
op velerlei manieren. Onder ro
dodendrons bij voorbeeld kun
nen we volstaan met een dikke
laag turf. Die laag houdt de on-
kruidgroei redelijk tegen en be
schermt de oppervlakkig worte
lende rododendrons tegen uit
drogen en bevriezen. In de bor
der, tussen de vaste planten,
kunnen we volstaan met een
laag mulch, een in Nederland
geïmporteerd Engels woord dat
niet anders betekent dan orga
nisch afval. Achter in de border
kunnen we grover afval gebrui
ken: klein gesnipperde takjes,
grof blad en dergelijke.
Maar het oog wil ook wat. Dus
doen we voorin de border wat
halfvergaan blad of grove com
post tussen de planten. Rest
nog het afdekken van de grond
tussen struiken of onder bo
men. Hiervoor zijn zogenaamde
grondbedekkers, al kunnen we
ook afgevallen blad laten liggen.
Maar ik ben gek op grondbe
dekkers. Zelf heb ik voortreffelij
ke ervaringen met de groenblij-
vende kleinbladige maagden-
palm, de Vinva minor die mij
elk voorjaar verrast met ontroe
rend lieflijke lila bloemen. Op
grotere vlakken doet de dovene-
tel het goed. Die is er geel, lila,
wit en rozebloeiend. Nadeel is
dat deze plant van woekeren
houdt en desnoods in de strui
ken klimt Maar het is een pri
ma grondbedekker als we hem
een of twee keer tijdens de zo
mer met de heggeschaar tot de
orde roepen. Ik doe dat na de
bloei. Heel mooi, vooral in de
schaduw is de Pachysandra, een
laagblijvend heestertje, goed
winterhard en groen blijvend
met trosserf witte bloemen in
het voorjaar. De eerste jaren
mogen we er niet tussen schof
felen. Dan moeten we de jonge
uitlopers voldoende kans geven,
zodat die een tapijt van groen
kunnen vormen.
Niet groen blijvend, maar mooi
is penningkruid met zijn leuke
gele bloemen, de Lysimachia
nummularia. Maar penning
kruid moet wel in de gaten wor
den gehouden want het plantje
heeft woekerneigingen. Zo zijn
er nog veel meer grondbedek
kers die het gcfed doen, afhan
kelijk van grondsoort en al dan
niet schaduw. Zelfs klimop is
vaak succesvol, kijk maar naar
onze plantsoenen. Kortom, het
is even zoeken naar de meest
geschikte soort. Ze helpen alle
mee om de grond 'bedekt' te
houden en dat is de bedoeling.
LEZERSVRAAG
ELSE MEERMAN IN HAARLEM
vraagt hoe en wanneer ze haar
tienjarige hortensia mag ver
planten. Omdat hortensia's het
beste pas in het voorjaar ge
snoeid kunnen worden, zo er al
gesnoeid wordt, lijkt het me be
ter om deze oude, grote plant
pas in het vroege voorjaar, na
de vorst, te verplanten. Liefst
met een flinke kluit. Ook liefst
in dezelfde richting ten opzichte
van de zon. Zelf merk ik in dit
geval altijd een of twee takken
precies op het zuiden. Na het
verplanten of ervoor zal er ge
snoeid moeten worden. De
plant raakt immers een deel van
haar ondergrondse wortels kwijt
en kan daarom niet alles wat
boven de grond groeit van vol
doende voedsel voorzien. Snoei
wat takken weg die midden in
de struik staan en kort de ande
re oude takken in op een bui
tenoog. Het eerste jaar flink
vochtig houden en niet teleur
gesteld zijn als het niet zo best
wil met de bloei. Lees ook het
antwoord aan mevrouw Vos.
In SASSEN H EI M tobt ME
VROUW VOS met de vraag hoe
en wanneer haar hortensia ge
snoeid moet worden. Als het
goed is snoeien we onze horte-
nia's zo min mogelijk. Ze hou
den er niet van maar een enkele
keer moet het er van komen. Bij
verplanten bij voorbeeld of als
ze te groot worden. In dat
laatste geval halen we na de
bloei een aantal bloeitakken
tot op de grond weg. Dat doen
we met zorg en inzicht zodat de
overblijvende takken voldoende
licht en lucht krijgen. De uitge
bloeide bloemen laten we aan
de plant zitten tot volgend voor
jaar april. Dat is mooi om te
zien en bovendien beschermen
deze forse bloemtrossen de niet
zo erg vorstbestendige knop
pen. Alleen als we een paar hor-
tensiabloemen willen drogen
dan knippen we ze eerder af.
MEVROUW G.VAN BEELEN
UIT IJMUIDEN heeft zowel van
de lavendel als van de kerstroos
zaad gewonnen en uitgezaaid.
Helaas er is niets opgekomen.
Beide plantensoorten kiemen
moeilijk. Mijn kerstroos zaait
zichzelf uit. Elk jaar zijn er weer
een paar jonge planten bijgeko
men. Ik vermoed dat dat kie
men verband houdt met het feit
dat de zaden de hele winter in
de vochtige grond blijven zitten.
We kunnen dit nabootsen door
middel van het zogenaamde
stratificeren, dat wil zeggen:
zaad gedurende enkele weken
in vochtige turf bij een tempe
ratuur van net boven nul gra
den bewaren. Zo wordt het kie
men van de zaden bevorderd.
Met de kerstroos valt dit te pro
beren, lavendel kiemt moeilijk
omdat de zaden oliehoudend
zijn. Verder: zaden die niet ge
heel uitgerijpt zijn kiemen be
slist niet.
Komt er bij u al tuinierend of
wandelend in de natuur een
vraag op? Greet Buchner zal
proberen voor u het antwoord
te vinden. De vraag kimt u op
sturen naar Damiate Dagbla
den, Postbus 507, 2003 AP
Haarlem La.v. de redactie LE
VEN EN WONEN.
De grondbedekkers maagdenpalm en dovenetel.
Galerieketen groeit als hamburgertent
Galerie KIS Artful Facilities is een snel groeiende keten
van kunsttoonzalen. Met de expansiedrift van een ham
burgerzaak dijt de onderneming uit. Op de vestiging van
KIS in de Amsterdamse Paleisstraat volgde een expositie-
en verkooppunt in Rotterdam, de opening in Den Haag
is ophanden. Voor Arnhem, Nijmegen en Enschede lo
pen onderhandelingen.
ROB BOUBER
Een galerie met filialen. Kan
dat? Een galeriehouder wil het
liefst op het eigen nest zijn ei
genzinnige eieren uitbroeden.
Hij kan toch niet op vijf plaat
sen tegelijk artistiek beleid ma
ken? Die club moet wel haast
een commerciële kunsthandel
zijn die in verbinding staat met
een boekenclub of zoiets...
„Niets daarvan", zegt ontwer
per Willy Lamain. „K3S Artful
Facilities heeft geen winstoog
merk. Het is een integer opere
rende stichting die opkomt voor
de belangen van Nederlandse
ontwerpers, zonder poeha. De
ruimten waar de ontwerpen
staan uitgestald hebben een la
ge drempel: het publiek komt
binnen alsof het een Ikea-win-
kel binnenstapt."
Toerbeurt
KIS heeft een uitgebreid be
stand aan ontwerpers. De gale
rie wordt gedragen door alle
medewerkers. Bij toerbeurt zijn
zij in de galerie aanwezig om de
administratie af te handelen,
om nieuwe produkten van tel
kens maar aanlopende kunste
naars te ontvangen en om de
klanten te woord te staan. Het is
een zoete inval van ontwerpers
die met prototypes rondsjou
wen en hun ideeën spuien.
Willy Lamain: „Vormgeving
werd incidenteel geëxposeerd:
bij hoge uitzondering dringt een
ontwerper door tot de musea.
En dan alleen nog grote namen
als Loewy, de man achter Lucky
Strike en Coca-Cola. Er was in
Nederland geen plek om de
avontuurlijke vormgeving aan
het publiek te tonen. Daarom
zijn we begonnen als vormge
versplatform. We fungeren als
een tussenpersoon, die vormge
vers in contact brengt met een
breed publiek."
Series
KIS staat voor Kunst In Serie.
Vormgevers wordt gevraagd een
serie van tien exemplaren van
hun ontwerp te leveren binnen
acht weken. Lamain: „We vra
gen aan vormgevers om pu
blieksgericht en commercieel te
denken door zo goedkoop maar
aansprekend mogelijk te ont
werpen. De mentaliteit bij ont
werpers moet hoog nodig om.
Ze moeten bereid zijn om klei
ne series aan te gaan."
„Die eis tot reproduceerbaar
heid dient om de kostprijs van
het ontwerp te drukken en om
meer klanten tevreden te stel
len. Als je tien objecten maakt,
is de gemiddelde prijs aanmer
kelijk lager dan bij één exclusief
ontwerp. Als ik tien uur aan het
eerste en tweede model be
steed, doe ik over nummer drie
tot en met tien maar drie uur,
omdat de aanloopproblemen
zijn opgelost. De ontwerper
moet scherp produceren en zo
briljant mogelijk ontwerpen: het
gaat om de prijs-kwaliteitver-
houding."
De Toverstokjesstoel van speelgoedontwerpsters Een grillige stoel v
Mien en Cariien Boelhouwer, foto emiel van lint Vladimir Kreeg.
De in een kleine serie ge
maakte meubelen zijn zeer be
taalbaar. De prijzen van de uni
ca liggen beduidend hoger. Het
publiek dat voor vormgeving
gevoelig is, dat geneigd is of
goedkoper of exclusiever design
te kopen dan waarmee in de
glossy bladen wordt geadver
teerd, kan hier stevig zijn slag
slaan.
Behoefte
De Amsterdamse KIS is geves
tigd op de vloer die de drukper
sen van het voormalige Han
delsblad droeg. In de Paleis-
straat zijn ook een edelsmederij,
een hout-, metaal- en een
speelgoedwerkplaats ingericht,
gericht op het gebied van de
toegepaste kunst. De mensen
uit de werkplaats hebben de
mogelijkheid objecten in het
winkelgedeelte van de galerie te
koop aan te bieden. In de win
kel zijn veel leuke cadeaus te
vinden: van originele lampen en
cd-opbergrekken tot een tafel in
de vorm van een gedrapeerd ta
felkleed, gebogen uit een plaat
van roestvrij staal.
Willy Lamain: „Het is ons nu
al duidelijk dat we in een be
hoefte voorzien. Er komen hier
bij een tentoonstelling gemid
deld 3000 mensen kijken. Deze
galerie, met toch een behoorlij
ke oppervlakte, is nu al te klein.
KIS Amsterdam is een plons in
de vijver geweest, die steeds
wijdere kringen veroorzaakt."
Galerie KIS Art Facilities: Pa
leisstraat 107, Amsterdam;
Westerkade 27, Rotterdam en
Van Oldenbarneveldtstraat 10,
Den Haag. (Opening maart
'93). Geopend van woensdag
tot en met zondag van 12 tot
18 uur.
Razendsnel een telefoonnummer opzoeken
De 'CD-foongids', in oktober tij
dens de Efficiency Beurs geïn
troduceerd, blijkt een schot in
de roos. Er is veel belangstelling
voor de nieuwe ontwikkeling
van PTT Telecom. De CD-foon-
gids is een cd-rom. Dit cd-tje
maakt, in combinatie met een
computer en een cd-rom-spe-
ler, alle telefoonboeken overbo
dig. Ook op de CD-foongids kan
men zich abonneren.
Wie het systeem op één
plaats, bij voorbeeld bij de tele
foniste installeert, betaalt
990,- (excl.). Daarvoor krijgt
men (de oude schijf moet wor
den geruild) elk kwartaal een
werkelijk compleet bijgewerkte
cd. Beschikt het bedrijf over een
netwerk dan kan voor 1980
(excl.) de netwerkversie voor
dos-computers worden aange
schaft. De 'foongids' kan dan op
alle werkplekken worden ge
raadpleegd. Op het cd-tje ko
men ook de meeste faxnum
mers, telexnummers en postco
des voor. Het Read-Only-Me-
mory-plaatje bevat dan ook
zo'n 350 Megabyte aan infor
matie.
De nieuwe gids biedt ook ex
tra informatie op gebied van ta
rieven, 06-nummers, details
over binnen- en buitenlands te
lefoneren. Bovendien kan men
en dat is wel helemaal vanuit
de computer gedacht de ge
vonden nummers automatisch
via een Hayes-compatible mo
dem draaien. De tweede versie
van de CD-foongids verschijnt
begin volgend jaar. Daarbij wor
den niet alleen de gegevens ver
verst, maar ook de zoek-softwa-
re.
Aanbieding
Telecom heeft samen met het
netwerkinstallatiebedrijf Acal
Auriema Nederland in Eindho
ven een aanbieding samenge
steld, waarin een Sony cd-rom-
speler is opgenomen. Het be
drijf en vijf dealers in het land
verzorgen installatie en service
van de rom-speler voor respec
tievelijk ƒ850 of 1000, (excl.)
en 150,- vaste voorrijkosten.
Naast 'inlichtingen', de tele
foongids en de cd-rom is er ook
nog de zogenaamde 'Telegids'.
Ook een elektronische gids die
men on line met compu
ter en communicatiepakket kan
raadplegen. Het voordeel van
deze manier van zoeken is dat
men altijd over actuele tele
foonnummers beschikt. De ge
gevens komen namelijk uit de
06-8008-computer. Nadeel is de
tamelijk hoge prijs (37,5 ct per
minuut) en het feit dat de ver
binding via Videotex Nederland
loopt. De beeldopbouw in de
Met deze CD-foonglds zijn twintig telefoonboeken overbodig.
Videotexnorm zelfs met een
snel modem is tamelijk traag.
Schokkerig
Toch vallen er op de software
van de CD-foongids nogal wat
dingen aan te merken. Zelfs op
een zeer snelle computer is de
woordopbouw schokkerig. Dat
is nog voordat de rom-drive
wordt aangesproken. Ook de
lay-out is scnermverslindend.
Dan is de foongids uitermate
kritisch wat de spelling betreft
van namen en straten. Als u
'Meyer' zoekt, en uw abonnee
staat onder 'Meijer' in het tele
foonboek, zult u hem niet vin
den. De enige oplossing is dan
op straatnaam en nummer te
zoeken. En dan maar hopen dat
u de naam van de straat goed
opgeeft. Met het minieme ver
schil tussen Zuidenweg en Zui-
derweg kan de foongids niet
overweg.
Privacy
Om privacy-redenen staat het
programma het niet toe dat
men zoekt op telefoonnummer.
En natuurlijk zijn er geen gehei-
tn opgenomen.
Maar het gaat te ver dat men de
gevonden nummer(s) en gege
vens niet kan printen. Ook valt
de foongids niet te combineren
met alle versies van het alom
gebruikte Windows-programma
van Microsoft. Via Windows zou
u zo naar uw 'elektronisch tele
foonboek' kunnen stappen. Dat
gaat niet in alle gevallen goed:
wanneer u vanuit het standaard
Windows-programma foongids
aanroept, krijgt u een echt ou
derwetse 'hang' en uw gegevens
zijn weg.
Parketmeester:
kwaliteit
en garantie
Bij het aanschaffen van vaste
vloerbedekking of parket kijk je
niet alleen naar net produkt
zelf, maar ook naar het vak
manschap van de leverancier.
Want per slot van rekening
moet het wel mooi gelegd wor
den en een tijd kunnen blijven
liggen. Om de consument meer
zekerheid te bieden op het ge
bied van parket is onlangs on
der de naam Parketmeester een
landelijk collectief van ambach
telijke parketspecialisten opge
richt. Ongeveer tien zaken mo
gen het beeldmerk en de naam
Parketmeester voeren. Het gaat
hierbij om ondernemers die
niet alleen parket verkopen
maar het ook vakkundig kun
nen leggen en de consument
vanaf het keuzemoment tot en
met het onderhoud alles over
houten vloeren kunnen vertel
len.
De Parketmeester is aange
sloten bij de 'Stichting Garan
tiefonds Parket-, Kunststof- en
Kurkvloeren', die ook zijn naam
verleent aan het af te geven ga
rantiebewijs. Een Parketmeester
zal in eerste instantie altijd zelf
proberen klachten op te lossen,
maar als er geschillen ontstaan
dan worden deze door het onaf
hankelijk opererende garantie
fonds behandeld.
Er is een fraaie brochure ver
schenen met uitvoerige infor
matie over de Parketmeester,
waarin de namen van alle bij de
Parketmeester aangesloten za
ken zijn opgenomen. Boven
dien presenteren zich hierin de
fabrikanten van wie parket
wordt betrokken.
Informatie: Parketmeester,
Postbus 223, 3960 EE Wijk bij
Duurstede.
Badpoeder Trésor
Voor liefhebbers van de roman
tische geur (hoofdnoot roos)
Trésor van Lancóme goed
nieuws: de geur is nu ook ver
werkt in een 'compact-badpoe
der. In een fraaie perzikkleurige
doos zit een 'steen' samenge
perst badpoeder, met de beken
de roos. Voor wie een hekel
heeft aan poeder op de vloer
van de badkamer en op de
kleedjes een uitkomst
OBJEKT '93
wonen in stijl
De tweede editie van 'Objekt
'93, Wonen in Stijl', een interi
eurjaarboek voor Nederland en
Belgiëverscheen onlangs. Hierin
wordt aandacht besteed aan
toppers op interieurgebied, ver
schillende stijlen en stromingen
van een groot aantal vooraan
staande designers uit de hele
wereld. Ook is er plaats inge
ruimd voor nieuwe tTends.
Behalve een kijkboek is Ob
jekt '93 ook een praktisch na
slagwerk. In een speciaal katern
zijn de vele adressen op interi
eurgebied in beide landen over
zichtelijk bijeengebracht. Zoals
dat behoort in een trendv ma
gazine. treffen we veel bekende
namen aan. Prins Charles geeft
zijn mening over Londense ar
chitecten. Aan de ideeënwereld
van Wim Crouwel is eveneens
een artikel gewijd en ook aan de
verzamelwoede van Peggy Gug
genheim.
Ian des Bouvrie raakt niet uit
gepraat over kleuren en Roger
Saul introduceert Mulberry at
home. De Nederlandse top-
designers, verenigd in het
Dutch Design Centre, presente
ren het nieuwste van eigen bo
dem, terwijl daarnaast de gro
teskheid van Holland Village in
Nagasaki aan bod komt.
Een lekkere dikke woonpil
voor druilerige dagen en voor
mensen die van opvallende
woonideeën houden. En die
daar ook een budget voor heb
ben. Maar voor nog geen twee
tientjes kunt u er in elk geval
naar kijken. Objekt '93 is een
uitgave van Hans Fonk/Elmar
te Amsterdam.
Massagepanty
tjr
I
Ruim 90procent van alle vrou
wen heen wel eens last van ver
moeide voeten of dikke enkels,
veel vrouwen kampen met een
sinaasappelhuid. LRC Neder
land NV te Leerdam meent
daarop iets te hebben gevon
den: ae massagepanty Stay All
Day, gecombineerd met het ge
bruik van een beenbalsem. De
transparante panty is leverbaar
in drie tinten. Door de speciale
breiwijze heeft de 'beenbekle
ding' een stimulerende werking
op de doorbloeding, waardoor
de draagster minder last heeft
van een vermoeid gevoel in de
benen en levens de vochtafvoer
wordt geregeld. Dikke enkels
heten derhalve verledrn tttd t«-
zijn. De masserende werking
van de panty zorgt er ook voor
dat de beenbalsem beter zijn
werk kan doen. De panty met
extra lange levensduur, aldus
LRC kost 32,95, de beenbal
sem (100 milliliter in een pomp-
flesje) kost 45. Te koop bij
drogisterijen en apotheken.
Meer Informatie LRC, telefoon
03451-1 32 44.
