Bittere nederlaag
voor Ierse premier
Jeltsin offert pionnen, maar doorbreekt de patstelling niet
De Klerk: vóór april 1994
non-raciale verkiezingen
Zwitsers eisen
opvang Bosniërs
Buitenland
Weer poging tot coup
mislukt in Venezuela
Verdachten moorden
Mölln gearresteerd
Rouw
Gaidar houdt vol
Doe-het-zelf-gids voor abortus
Naar Canarische eilanden
VRijDAG 27 NOVEMBER 1992
Agence Fr «nee Presie ANP Algi
OPA Deutsche Presse Agent u
Ind The Independent
Minister van financiën staat rood
londen De aanschaf van een fles champagne en een pakje siga
retten heeft de Britse minister van financiën Norman Lamont
meer zorgen gebaard dan wat voor internationale vergadering
van ministers van financiën ook. Het roddelblad The Sun was er
achter gekomen dat de minister de limiet van zijn creditcard
had overschreden en liet dat het hele land vanaf de voorpagina
weten. De minister had de afgelopen acht jaar ook 22 keer zijn
limiet overschreden en vijf keer een waarschuwing gehad omdat
hij zijn maandelijkse bijdrage niet had betaald. De regering was
gedwongen in het parlement verklaringen te geven over de posi
tie van de minister. Was dit dezelfde minister van financiën die
in het parlement waarschuwde voor de ernstige gevolgen van
een te grote schuld? Dat was hij inderdaad. Kon deze minister
thuis niet eens zijn eigen financiële rompslomp aan? Daar leek
het wel op.
Acht Belgen radioactief besmet
brussel» Bij een ongeluk in een opwerkingsfabriek in het Belgi
sche Dessel zijn gisteren acht werknemers radioactief besmet
geraakt. Het ongeluk gebeurde toen een robot een brandstof-
staaf met een mengsel van uranium en plutonium in tweeën
brak. Volgens het bedrijf kwam daarbij slechts een paar bequerel
radioactiviteit vrij. Op de plaats van het ongeluk werd echter 400
bequerel per vierkante centimeter geregistreerd. De internatio
naal toelaatbare norm is 0,4 bequerel per vierkante centimeter.
Zoon voor prinses Stephanie
Monte carlo» Prinses Stephanie van Monaco is gisteren beval
len van een zoon. Stephanie is de tweede dochter van prins Rai
nier en wijlen prinses Gracia. De 27-jarige prinses was gisteren
voor de bevalling met haar man, een voormalige lijfwacht, naar
het Gracia-ziekenhuis in Monte Carlo gekomen.
caracas cpd-ap-dpa
Militairen hebben vanmorgen
geprobeerd een staatsgreep te
plegen in Venezuela. President
Carlos Andres Perez liet echter
weten dat de coup is mislukt.
Tien maanden geleden over
leefde Perez ook al een couppo
ging. Daarbij vielen toen tiental
len doden.
Een gedeserteerde comman
dant van het leger deelde van
morgen via de televisie mee dat
hij de macht in Venezuela had
overgenomen. Perez zou zijn af
gezet. De couppleger, kolonel
Hubert Chavez, zei dat zijn
machtsovername door het me
rendeel van het leger wordt ge
steund. Maar een andere mili
taire commandant, wiens naam
niet bekend is gemaakt, riep de
militairen op 'op te houden met
het innemen van verkeerde po
sities' Hij gaf aan dat lang niet
alle militairen de staatsgreep
steunen.
Chavez, die ook betrokken
was bij mislukte coup van 4 fe-
Neo-nazi's gooiden vaker brandbommen
berlijn hans hoogencuk
correspondent
De Duitse politie heeft gisteren
en vandaag tien neo-nazi's ge
arresteerd die wordt verdacht
van de brandstichting in twee
Turkse huizen in Mölln in de
nacht van zondag op maandag.
Daarbij kwamen een Turkse
vrouw en twee Turkse meisjes
om het leven. De mannen -wor
den ervan verdacht lid te zijn
een extreem-rechtse terroristi
sche organisatie, die ze zelf
hebben opgericht. Het elfde lid
is nog zoek. De 25-jarige leider
van de groep, die gisteren als
eerste werd gearresteerd, woont
in Gudow, op tien kilometer af
stand van Mölln.
In september wilde de groep
een tehuis voor asielzoekers in
de Oostduitse deelstaat Meck-
lenburg-Vorpommern bestor
men. Ze zagen daarvan af toen
ze op een politiepatrouille stuit
ten. Hun brandbommen gooi-
correspondent
Ene Michail Antonov heeft ontdekt waarom Rus
land zo diep in de crisis zit. Antonov schrijft in de
Pravda van gisteren: „Het protestantisme levert
het ideologische fundament voor het plan om
van Rusland een westerse kolonie te maken".
Predikers als Billy Graham krijgen in het post
communistische Rusland alle gelegenheid om
met hun 'dollar-evangelie' de Russische ziel plat
te walsen voor markteconomie en democratie.
„Valse profeten dringen onze orthodox-christelij
ke natie binnen en proberen hun onverzadigbare
dorst naar materiële rijkdom te lessen", heet het
bloemrijk. De Russische ziel, het hoeft nauwelijks
betoog, is van nature meer bevattelijk voor gees
telijke rijkdom.
Het kabinet-Gaidar heeft in de plannen om Rus
land aan het Westen uit leveren een sleutelposi
tie. Gaidar en de zijnen werden met president Bo
ris Jeltsin door het Westen ingehuurd. Het zijn
agenten, die het volk rijp moeten maken voor het
decadente kapitalisme. Vier conservatieve parle
mentsleden schreven dat vorige week in een an
der voormalig partijdagblad, SovjetskajaRossija.
Een jaar lang is dat kabinet van waarnemend pre
mier Gaidar nu bezig om, aan het handje van
westerse adviseurs, de markteconomie in post
communistisch Rusland te introduceren. Het
werkt niet. De schoktherapie heeft niet het won
der gebracht dat Jeltsin, Gaidar en de jonge hon
den in zijn kabinet vorig jaar november bij hun
aantreden voorspelden.
In dat jaar zijn de prijzen omhoog geschoten, is
de roebel in recordtempo niets waard geworden,
de industriële produktie met een kwart afgeno
men. Voor communistische dictatuur kwam vrij
heid, maar 80 tot 90 procent van de Russen be
leeft die alleen in theorie. De vakantie in het bui
tenland blijft onbereikbaar, de biefstuk bij de sla
ger helaas ook. De zekerheden van vroeger, de
vaste baan, de veilige straat, zijn vervangen door
werkloosheid en criminaliteit. De armoede, ge
deeld door iedereen behalve de partij-elite, heeft
plaatsgemaakt voor jaloezie op de nieuwe rijken,
die geen geheim maken van hun luxueuze leef
stijl.
Het 'evangelie' van Antonov gaat er bij de een
voudige Rus dan ook in als koek. Het Westen was
vroeger iets om van te dromen, nu kun je je er
maar beter tegen afzetten. Wat heeft het afscheid
van het communisme ons gebracht? Ellende, zeg
gen de meeste Russen. De beschuldigende vinger
gaat in de richting van de regering. Gaidar en mi
nisters als Netsjavjev, Tsjoebais, noem ze maar,
allemaal uit de jeugdschool van de partij, de
Komsomol. Maar stuk voor stuk bekeerd tot het
Thatcher/Kohl/Reagan-kapitalismedat het Wes
ten al zo'n tien jaar in de greep heeft.
Ons kabinet heeft vele fouten gemaakt, zegt Gai
dar nu. „Maar aftreden? Dat zou zonde zijn, we
hebben juist geleerd hoe ons beleid te voeren",
zegt economie-minister Netsjajev. Maar de oppo
sitie redeneert anders. „Jullie hebben gefaald, de
meesten van jullie moeten vertrekken."
Jeltsin voelt daar niets voor. Toegeven aan eisen
van je tegenstanders staat in de Russische politiek
gelijk aan toegeven dat je een zwak leider bent.
Concessies kunnen, maar ze moeten daar niet op
lijken. Dus heeft Jeltsin de pro-westerse koers, die
hij een jaar lang voerde, ingeruild voor een Russi
sche. Op de oppositionele golf die het nationalis
me als drijfveer heeft, is Jeltsin op weg naar een
'autoritaire democratie', zoals die in sommige
succesvolle Aziatische landen gebruikelijk is.
bruari, zei tot de staatsgreep te
zijn overgegaan, omdat de vele
demonstraties van de laatste
maanden hebben aangetoond
dat het volk de president kwijt
wil.
Perez verkeert al lange tijd in
grote moeilijkheden. Zijn dalen
de populariteit zakte na de mis
lukte staatsgreep nog verder
weg. Venezuela verkeert al jaren
lang in een economische crisis,
die begon met het instorten van
de oliemarkt in het begin van de
jaren tachtig.
Ook deze week was het in Ve
nezuela weer onrustig. In diver
se steden kwam het gisteren
voor de tweede opeenvolgende
dag tot een treffen tussen de
politie en studenten, die juist de
straat opgingen om stopzetting
te eisen van de repressie door
de politie. Ook eisten ze beter
onderwijs.
Venezuela is de langst duren
de demcoratie in Latijns Ameri
ka. Sinds 1959 wordt het land
bestuurd door een gekozen bur
gerregering.
den ze naar de politie. Een paar
dagen later was een opvangcen
trum voor asielzoekers in
Gudow hun doelwit. Hier ont
brandden hun molotovcocktails
niet. Een week later was op
nieuw een opvangcentrum (bij
Mölln) hun doelwit, maar weer
deden de brandbommen het
niet. Tot zover onze correspon
dent. Zes 13 tot 15 jaar oude
Duitse jongens hebben gisteren
een aanslag gepleegd op een te
huis voor Roemeense en Joego
slavische zigeuners in Gelsen-
kirchen, vlak over de grens met
Nederland. Twee van de door
de jongens naar binnen gegooi
de brandbommen werden door
bewakers gedoofd, de andere
twee brandden uit zonder scha
de aan te richten. De jongens
mochten na verhoor door hun
ouders worden opgehaald. Ze
moeten vermoedelijk voor de
kinderrechter verschijnen, die
hen naar een tuchtschool kan
sturen.
In dat beeld past dat de president bepaalt wie er
uit de regering verdwijnt en wie blijft zitten. En
daar is Jeltsin nog niet toe in staat. Vorig jaar
heeft het Volkscongres hem speciale volmachten
gegeven om Rusland door de 'overgangsperiode'
van socialisme naar vrije markt te loodsen. Op 1
december lopen die privileges af. Dan zou Jeltsin
niet meer op eigen gezag ministers kunnen be
noemen en ontslaan of per decreet de economie
regelen. Met een parlement dat op de achter
grond alleen maar wat mag kakelen, maar niet
beslissen.
Dat parlement wordt aangevoerd door een ambi
tieuze voorzitter, Roeslan Chasboelatov, die vindt
dat de regering er niets van terecht brengt. De
voorzitter heeft voldoende macht om het parle
ment tot een motie van wantrouwen en daarmee
het aftreden van de regering te bewegen. Maar
dat doet Chasboelatov niet. Hij weet dat niemand
in staat is Rusland een nieuw tijdperk binnen te
loodsen zonder grote opofferingen voor de bevol
king en blijft dus liever op de stoel van de 'mee
denkende controleur'.
Voorlopig is er een patstelling. Iedereen wil op
zijn manier hervormen, iedereen vindt ook dat
Jeltsin president moet blijven (op een paar fanati
ci in de uiterst rechtse hoek na) en iedereen is
bang voor z'n hachje. Voorlopig is dat in het
voordeel van Jeltsin. Hij werpt de oppositie wat
lokaas toe, democratische uithangborden als ad
viseuse Starovoitova, tv-chef Jakovlev, media-mi-
nister Poltoranin en staatsminister Boerboelis
worden (tijdelijk) naar de achtergrond gedron
gen. Het Congres mag volgende week misschien
nog een enkele minister tot aftreden bewegen,
maar het kabinet-Gaidar zal in grote lijnen blijven
zitten. Bij dat scenario heeft namelijk iedereen
baat.
Jegor Gaidar in het parlement foto epa
moskou hans geleunse
Het opofferen van medewerkers die als radi
caal-democratisch te boek staan, heeft nog geen
toenadering gebracht tussen de Russische pre
sident Jeltsin en de oppositie. In het parlement
dreigden Jeltsins tegenstanders gisteren met
een motie van wantrouwen tegen de regering.
Volgens Arkadi Voiskl, leider van de Burger
Unie, heeft de regering geen van de voorstellen
van de oppositie overgenomen. Waarnemend
premier Gaidar bestreed dat in het parlement.
Maar hij weigert het staatsdistributie-systeem,
zoals dat in de Sovjetunie bestond, tijdelijk
weer in ere te herstellen. Evenmin wil hij meer
geld laten bijdrukken om de crisis te financie
ren, de Ionen en de prijzen bevriezen, of koers
van de roebel optrekken met het oog op de ex
port.
Vandaag stemt het parlement over het crisis
programma van de regering.
Labour krijgt sleutel coalitie in handen
londen» ceesv
Fianna Fail, de partij van premier Arnold Reynolds, is de
grote verliezer geworden van de Ierse verkiezingen. Hoe
wel de einduitslag vanmorgen nog niet bekend was, lijkt
Fianna Fail zes zetels te hebben verloren. Winnaar is de
Labour Party van Dick Spring, die haar zetelaantal bijna
verdubbelde.
Party zich in het centrum van
de macht weet. Het Ierse parle
ment telt 166 zetels.
Naar verwachting zal Labour
alleen zijn steun aan Fianna Fail
geven als deze partij een ander
dan Arnold Reynolds als pre
mier naar voren schuift. Een co
alitie met Fine Gael en de Pro
gressieve Democraten ligt ech
ter meer voor de hand.
In beide gevallen valt het
doek voor Reynolds, de man die
nog maar negen maanden gele
den het premierschap van
Charles Haughey overnam.
Haughey, die moest aftreden
wegens zijn rol in een afiuister-
correspondent
Hoewel Fianna Fail de grootste
partij bleef, is het nu aan La
bour om te beslissen hoe de co
alitieregering er uit komt te
zien. Spring kan kiezen voor
een coalitie met Fianna Fail of
met een aantal kleinere partij
en.
Fianna Fail leek gisteravond
op 71 zetels uit te komen (min
6), Fine Gael op 48 (min 7) en
Labour op 29 (plus 13). Een co
alitie van de oude rivalen Fian
na Fail en Fine Gael is nagenoeg
uitgesloten, zodat de Labour
schandaal, had zich niet op
nieuw voor het parlement ver
kiesbaar gesteld.
Behalve de verkiezingen lijkt
Fianna Fail ook het abortusrefe
rendum, dat tegelijkertijd
plaatsvond, te zullen verliezen.
Gisteravond tekende zich een
meerderheid af tegen het voor
stel van de regering om abortus
te legaliseren onder één voor
waarde: als het leven van de
zwangere vrouw in gevaar is.
Daarvoor is een grondwetswijzi
ging nodig, omdat de huidige
Grondwet de rechten van het
ongeboren leven garandeert.
Twee andere regeringsvoor
stellen inzake abortus werden
in afzonderlijke referenda wel
door de kiezers aanvaard. Een
meerderheid zei 'ja' tegen het
recht op informatie over buiten
landse abortusklinieken en te
gen het recht daar gebruik van
te maken.
londen celia hall
the independent
In Groot-Brittannië is deze week een boek uitge
komen waarin staat beschreven hoe vrouwen zelf
thuis een abortus kunnen uitvoeren. Door men
sen die zich inzetten voor de gezondheid van
vrouwen wordt het gehekeld als 'een terugkeer
naar de Middeleeuwen'.
Het boek, dat in brede kring wordt bekritiseerd
als een doe-het-zelf-handleiding voor abortus,
beschrijft de methode van 'menstruale extractie',
die vrouwen bij elkaar kunnen uitvoeren. Volgens
de schrijvers moeten vrouwen niet proberen de
procedure op zichzelf uit te voeren, omdat het te
moeilijk is om dat alleen te doen.
Het Amerikaanse boek volgt het spoor van de
roerige abortuswetgeving in de VS en het via
vrouwengroepen ontstaan van de methode in de
vroege jaren zeventig, waarbij „op of omstreeks
de dag dat een vrouw haar menstruatie verwacht,
de inhoud van haar baarmoeder zachtjes naar
buiten wordt gezogen" Het boek bevat ook gra
fieken en een lijst van benodigdheden. De metho
de behelst het inbrengen van een dun buisje in de
baarmoeder en het tot stand brengen van een va
cuüm, het gebruik van een spuit, buisjes en een
jampot.
Jane Roe, coördinator van de Pro-Choice Allian
tie, die campagne voert voor abortus op verzoek,
zegt: „Ik ben verschrikkelijk bang dat jonge meis
jes hier weet van krijgen en het uitproberen. Onze
zorg is dat vrouwen een veilige, medisch verant
woorde operatie krijgen. Ik denk dat vrouwen zo
een ongelooflijk risico nemen. Als de auteurs den
ken dat vrouwen op deze manier meer baas wor
den in eigen buik, denken ze daar op een heel
vreemde manier over. Het is een terugkeer naar
de Middeleeuwen."
Het boek is vorige maand in de VS uitgekomen,
voor een deel uit angst dat als George Bush zou
worden herkozen de uitspraak in de Roe-versus-
Wade-zaak waarmee in 1973 abortus in Ameri
ka werd gelegaliseerd zou worden vernietigd.
ANC vindt tijdschema voor Zuid-Afrika jaar te traag
johannesburg P. VAN NUÜSENBURG
correspondent
De Zuidafrikaanse president De Klerk wil op zijn
laatst in april 1994 de eerste non-raciale verkie
zingen in de geschiedenis van zijn land houden.
Daarbij kunnen alle inwoners van Zuid-Afrika,
blank en zwart, leden kiezen voor een zogenaam
de Grondwetgevende Vergadering, die de eerste
niet-raciale Zuidafrikaanse Grondwet zal opstel
len.
De Klerk deed zijn aankondiging gisteren tij
dens een persconferentie in Pretoria. In een eer
ste reactie heeft het ANC, de grootste zwarte op
positiebeweging, verklaard dat deze verkiezingen
volgens haar tijdsberekening een jaar te laat ko-
De verklaring van De Klerk is volledig in lijn
met eerdere uitspraken van ministers uit zijn re
gering, die verkiezingen voor het einde van vol
gend jaar of aan het begin van 1994 in het voor
uitzicht hadden gesteld.
De Klerk hoopt dat de onderhandelingen over
een nieuw politiek bestel vóór maart volgend jaar
weer kunnen worden vlotgetrokken.
Dit zogenaamde 'Codesa'-overleg is in mei in het
slop geraakt. De onderhandelingen moeten lei
den tot een 'overgangsregeling', die de weg moet
vrijmaken tot de eerste niet-raciale verkiezingen.
Deze overgangsregeling zou medio volgend jaar
in kannen en kruiken kunnen zijn, aldus de presi
dent gisteren.
Voor het ANC duurt dit te lang. De grootste
zwarte oppositiebeweging wil al in maart volgend
jaar de verkiezingen voor een Grondwetgevende
Vergadering houden. ANC en regering zullen el
kaar begin volgende maand weer ontmoeten.
Wapenstilstand
tussen Unita en
regering Angola
De Angolese regering en de ver
zetsbeweging Unita zijn gister
avond een staakt-het-vuren
overeengekomen. De twee par
tijen hebben afgesproken zich
strikt te zullen houden aan de
vredesakkoorden die zij vorig
jaar mei in Portugal sloten.
Volgens een zegsman van
Unita behoort een ontmoeting
in de naaste toekomst tussen
haar leider Jonas Savimbi en
president José Eduardo dos
Santos tot de mogelijkheden.
Unita-strijders en regeringstroe
pen zijn de afgelopen maand
slaags geraakt, nadat Savimbi
weigerde zijn nederlaag in de
presidentsverkiezingen tegen
Dos Santos te accepteren. Sa
vimbi liet onlangs weten de uit
slag alsnog te aanvaarden.
moskou Een Russische Scud-
raket, zonder wapenkop, ligt op
een platform klaar om te wor
den vervoerd naar de Canari
sche eilanden. De Spaanse kun
stenaar Cesar Manrique wil op
het Spaanse eiland Lanzarote,
voor de midden-Afrikaanse
kust, een monument opbouwen
uit de resten van twee Russi
sche Scuds en een Amerikaanse
raket. Hij wil zo het einde van
de Koude Oorlog en de nieuwe
verbondenheid tussen de twee
voormalige aartsvijanden, Ame
rika en Rusland, symboliseren.
foto epa
VN-hulpkonvooi bereikt Gorazde
BERN-SARAJEVO AP-AFP
Zwitserse burgers willen dat de
regering 15.000 extra vluchtelin
gen uit Bosnië-Hercegovina op
neemt. In twintig Zwiterse sle
den gingen gisteren duizenden
mensen de straat op om dat te
eisen. Ze willen de Bosniërs zo
helpen de winter te overleven.
De betogingen waren op touw
gezet door de Zwitserse organi
satie voor vluchtelingenhulp
OSAR.
De Zwitserse regering ging
onlangs akkoord met een tijde
lijke verblijf voor 1.500 vluchte
lingen, in afwachting van opna
me elders in Europa. Deze men
sen komen eind deze week aan
in Zwitserland.
Een hulpkonvooi van de Ver
enigde Naties heeft gisteren de
Bosnische moslim-stad Goraz
de bereikt. Het was pas de der
de keer dat Gorazde hulpverle
ners kon verwelkomen, sinds de
stad in het voorjaar onder Servi
sche belegering kwam te liggen.
Een konvooi naar Srebrenica,
dat tot nog toe geheel verstoken
is gebleven van voedselhulp,
werd gisteren opnieuw tegenge
houden door Servische strijd
krachten. Ook vandaag werd
het geblokkeerd, ditmaal door
een menigte van 500 vrouwen
en kinderen. De groep stond
onder leiding van de moeder
van een jonge Bosnische Serviër
die gisteren is gesneuveld.
