Turken Duitsland
willen terugslaan
De legale staatsgreep van Desi Bouterse
Kok boos over houding
Britten bij EG-overleg
Buitenland
Vliegverbod boven
Bosnië geschonden
Muzikale president
Gat in ozonlaag heeft
nog lang herstel nodig
DINSDAG 24 NOVEMBER 1992
Daders dodelijke brandstichtingen nog spoorloos
In de Turkse gemeenschap in Duitsland is met woede en
ontzetting gereageerd op de brandstichtingen door neo
nazi's in Turkse woningen in het Noordduitse Mölln.
Daarbij kwamen zondagnacht een 51-jarige Turkse
vrouw en twee Turkse meisjes van veertien en tien om
het leven. Demonstrerende jonge Turken dreigden de
neo-nazi's gisteren met tegenmaatregelen.
berlijn hans hoogenduk
correspondent
„We wachten af wat er gebeurt
en dan gaan we erop af. We
pakken wie we pakken kunnen
en dan krijgen ze hetzelfde wat
ze ons hebben aangedaan. Al
leen het dubbele", zei een jonge
Turk gisteren. Ook in Hamburg,
Frankfurt en Berlijn, waar meer
dan 150.000 Turken wonen,
gingen de mensen de straat op.
In Mölln trokken 1.500 Duitse
scholieren spontaan de straat
op om hun solidariteit met de
Turken te onderstrepen.
De verslagenheid onder de
1,5 miljoen Turken in Duitsland
is groot. Uit de Turkse gemeen
schappen in diverse steden was
gisteren te horen dat de discri
minatie de laatste tijd sterk is
toegenomen. „De Turken zijn
steeds vaker het doelwit van
agressie. Niet alleen in de nieu
we Oostduitse deelstaten, maar
ook in het westen groeit het
aantal overvallen dramatisch",
zei de Turkse professor Faroek
Sjeng gisteren.
„Maar dat nu ook huizen het
doelwit van geweld zijn, heeft
mij verrast. Ik vrees dat indien
'Arafat grootste obstakel voor vrede'
Jeruzalem De Israëlische premier Rabin vindt dat PLO-leider
Arafat de grootste hindernis vormt op de weg naar vrede in het
Midden-Oosten. Dat heeft hij volgens de Israëlische tv gezegd
tegen de parlementscommissie van buitenlandse zaken en de
fensie. Volgens Rabin doet Arafat er alles aan de vredesbespre
kingen in Washington te saboteren.
Franse moslimgraven geschonden
parus Bijna zestig grafstenen van Franse moslims op een mili
taire begraafplaats in de oostelijke stad Mulhouse zijn bescha
digd. Dat er iets niet in orde was, ontdekte men zondag tijdens
een bijeenkomst ter herdenking van de bevrijding van de stad
na de Tweede Wereldoorlog. De afgelopen jaren is het meer dan
eens voorgekomen dat joodse gravén in Frankrijk werden ver
nield, maar voor zover bekend is het voor het eerst dat graven
van moslims werden geschonden.
Britse politie neemt ton cocaïne in beslag
londen De Britse politie heeft gisteren in een Zuidlondens
pakhuis een ton cocaïne in beslag genomen. De drugs hadden
een verkoopwaarde van bijna een half miljard gulden. Zes man
nen, onder wie vijf Britten, werden gearresteerd. De inbeslagna
me was de grootste in de Britse geschiedenis.
'Lange mars' Bhutto van start
Karachi De Pakistaanse oppositieleidster Benazir Bhutto is gis
teren uit het statioh van Karachi vertrokken voor haar 'lange
mars' tegen de regering per trein door heel Pakistan. Er was zo'n
grote menigte aanhangers op het station dat de politie haar niet
kon tegenhouden. Vorige week woensdag lukt de politie dat wel.
Russische raket voor kust VS
seattle» Een met vredesboodschappen, religieuze ikonen en re-
clamemateriaaf geladen Russische raket is zondag, zes dagen na
haar lancering, volgens plan neergekomen voor de kust van de
noordwestelijke staat Washington. Doel van de door particulie
ren bekostigde vlucht was het bevorderen van de vriendschap
en de handel tussen Rusland en de VS.
Sekteleden veroordeeld wegens moord
aaadrid» De leidster van een Spaanse sekte van duiveluitdrijvers
is gisteren wegens moord tot 26 jaar gevangenisstraf veroor
deeld. Zes anderen kregen gevangenisstraffen, variërend van
twee maanden tot zeven jaar, opgelegd. De rechtbank achtte be
wezen dat de zeven in de zomer van 1988 aan ander lid van de
sekte onder het voorwendsel dat zij bij haar de duivel wilden uit
drijven, zozeer hebben gefolterd, dat zij overleed.
Franse regering overleeft motie
parus De Franse regering heeft gisteravond zonder veel proble
men een door de conservatieve oppositie ingediende motie van
wantrouwen overleefd. In de motie sprak de oppositie haar af
keuring uit over de begroting voor 1993. Omdat de 26 commu
nisten in het parlement niet met de conservatieven meestem
den, kwam het aantal stemmen tegen de regering niet verder
dan 257. Dat waren er 29 te weinig.
Russische onderminister defensie dood
moskou De eerste onderminister van defensie van Rusland,
generaal Viktor Doebynin, is zondag na een lang ziekbed op 49-
jarige leeftijd overleden. Doebynin stond ook aan het hoofd van
de generale staf van het Russische leger.
VN schorten voedselhulp aan Serviërs op
sarajevo «DPA-AFP-Rtr
Het vliegverbod boven het door
oorlog verscheurde Bosnië-Her-
cegovina wordt op grote schaal
geschonden. Dat hebben de
Verenigde Naties (VN) gisteren
gezegd. Ondanks het door de
VN ingestelde verbod dat
niet wordt afgedwongen zijn
er meer dan honderd vluchten
uitgevoerd, vooral door Servi
sche toestellen, maar ook door
Kroatische.
De VN beschuldigen de strij
dende partijen er ook van de le
veranties van hulpgoederen te
dwaisbomen. De organisatie
rechts-radicalen huizen of mos
keeën aanvallen, de Turken zich
zullen weren", zei hij. Sjeng riep
de Duitse politici op „eindelijk
op te treden tegen de golf van
geweld die nu ook de Turken
treft".
Onder die politici is de ont
zetting over de moorden groot.
Bondskanselier Helmut Kohl en
alle Duitse partijen hebben gis
teren hun afschuw uitgesproken
over de brandstichting. Kohl
sprak zijn medeleven uit met de
nabestaanden. „Maar in het bij
zonder wil ik mijn sympathie
voor onze Turkse mede-burgers
onderstrepen, die al vele jaren
bij ons wonen. Mensen die wij
gevraagd hebben hier naar toe
te komen en zonder wier hulp
wij de huidige welvaart in onze
republiek absoluut niet hadden
kunnen bereiken", verklaarde
de kanselier, die
gen indruk maakte. Hij
justitie alles in het werk zal stel-
'Overleg over
koersen beter
binnen OESO'
BRUSSEL CPD-ANP
Vice-premier Kok heeft gisteren
in Brussel tijdens een bijeen
komst van EG-ministers van fi
nanciën gepleit voor breder in
ternationaal overleg over de
economische crisis. Een gecoör
dineerde aanpak heeft volgens
de Nederlandse minister van fi
nanciën meer zin wanneer in
OESO-verband ook met VS en
Japan wordt gepraat. De OESO
is de Organisatie voor Economi
sche Samenwerking en Ontwik
keling, waar alle rijke industrie
landen lid van zijn.
De EG-ministers van financi
en bleken zich gisteren in Brus
sel grote zorgen te maken over
de aanhoudende onrust op de
valutamarkten. De twaalf be
windslieden praatten gisteren in
Brussel na over de devaluatie
van de Spaanse peseta en Por
tugese escudo.
Gevreesd wordt dat speculan
ten nu de Deense kroon en het
Ierse pond als doelwitten zullen
kiezen. Ierland verhoogde om
die reden gisteren de korte-ter-
mijnrente al tot dertig procent.
De centrale bank in Spanje trok
de rente met driekwart procent
op. Duitsland zei in Brussel vast
te houden aan de hoge rente
voet. In veel landen wordt de
hoge Duitse rente als één van
de oorzaken van de valutacrisis
gezien.
IJsland heeft overigens zijn
kroon gisteren met zes procent
in waarde laten dalen. Daarmee
is toegegeven aan de verlangens
van de IJslandse visindustrie.
Door de devaluatie van de
Spaanse peseta met zes procent
dreigde de IJslandse kabeljauw
voor de Spanjaarden te duur te
worden. Spanje is een van de
grootste afnemers van IJslandse
kabeljauw.
Inwoners van Berlijn demonstreerden gisteren tegen het rechtse geweld in Duitsland. Ze gingen de straat op na de brandstichting zondagnacht ir
Turkse woningen in Mölln, waarbij e
len om de daders op te sporen
en dat zij hun straf niet zullen
ontlopen. Van de daders ont
breekt echter nog elk spoor.
j en twee kinderen om het leven kwamen.
voor buitenlanders, Cornelia
Schmalz-Jacobsen, wil dat
woonwijken met buitenlanders
voortaan dag en nacht worden
De regeringsgevolmachtigde bewaakt. SPD-voorzitter Björn
Engholm riep alle Duitsers op er
voor te zorgen dat er een einde
komt aan het geweld van
rechts-extremisten. Hij zei ver
der dat de partijen, ongeacht
hun meningsverschillen, nu de
rijen moeten sluiten en ge
meenschappelijk moeten optre
den.
Jeltsin wil
behoud status
supermacht
MOSKOU HANS GELEUNSE
correspondent
Rusland moet politiek en mili
tair een supermacht blijven. Dat
vindt de Russische president
Jeltsin. Er zal daarom volgend
jaar niet verder worden bezui
nigd op de defensie-uitgaven,
beloofde Jeltsin gisteren de top
van de Russische strijdkrachten
De president kende het leger
gisteren ook een 'exclusieve rol'
toe in het garanderen van vei
ligheid en stabiliteit in de maat
schappij.
Jeltsins beloofde om volgend
jaar tien procent meer uit te ge
ven voor de aanschaf van mate
rieel. Hij komt daarmee toe aan
wensen van de defensietop.
Binnen het leger heerst grote
onrust vanwege de snelle terug
trekking van troepen naar Rus
land, de defensiebezuinigingen
en de ook in de strijdkrachten
doorgedrongen anarchie.
Jeltsin riep de legerleiding op
om de discipline aan te halen
en een einde te maken aan de
diefstal uit wapendepots, de
smokkel door officieren van
kunst en sieraden, en het optre
den van Russische militairen als
huurlingen in de Kaukasus.
macon De gekozen Ameri
kaanse president Bill Clinton
blies gisteren in Macon, in de
Amerikaanse staat Georgia, flink
zijn partijtje mee in de Central
High School Sugerbear Band.
Clinton was in Macon om sena
tor Wyche Fowler (op de foto
voor Clinton) te steunen met
diens (her)verkiezingscampagne.
Georgia moet opnieuw naar de
stembus om een senator te kie
zen omdat geen van de twee
kandidaten begin deze maand
meer dan vijftig procent van de
stemmen haalde.
FOTO REUTER GARY HERSHORN
Londen weigert meer bij te dragen aan begroting Gemeenschap
brussel peter de vries
CORRESPONDENT
De Europese topconferentie
volgende maand in het Schotse
Edinburgh mislukt als Groot-
Brittannië blijft weigeren mee te
betalen aan een verhoging van
de EG-begroting. Een boze mi
nister Kok (financiën) zei giste
ren na een bijeenkomst in Brus
sel dat Londen „elk reëel over
leg" over de toekomstige finan
ciering van de Gemeenschap
„blokkeert". Ook Duitsland en
Frankrijk zijn kwaad op Groot-
Brittannië.
De topconferentie (11 en 12
december) had de EG ge
plaagd door onzekerheid over
Maastricht en het omstreden
handelsakkoord met de Ameri
kanen een nieuwe impuls
moeten geven. Een begrotings
crisis zou Brussel volgens diplo
maten daarentegen ernstig ver
lammen.
De EG wil tot 1997 als uit
vloeisel van 'Maastricht' de be
groting van 150 miljard gulden
naar 200 miljard per jaar verho
gen. Nederland en Duitsland
vinden dat al te veel, maar me
nen dat Londen zeker kan mee
betalen. Ook Parijs wil opnieuw
kijken naar de door premier
Thatcher in 1984 bedongen spe
ciale korting van vijf miljard
gulden per jaar.
De Britse schatkistbewaarder
John Cope opende de vergade
ring gisteren met de medede
ling dat over de toekomstige
EG-financiering in Edinburgh
geen akkoord mogelijk zou zijn
i de speciale contri-
KOPENHAGEN
„Zelfs als er afdoende maatre
gelen worden genomen, zal het
nog zeker tot het midden van
de volgende eeuw duren voor
'het gat' in de ozonlaag boven
Antarctica zal herstellen." Dit
hield dr. Robert Watson giste
ren de landen voor die in Ko
penhagen praten over het aan
scherpen van het Protocol van
Montreal. Dat regelt de beëin
diging van de produktie en het
gebruik van stoffen die de
ozonlaag aantasten.
„Bewezen Is nu ook de ver
dunning van de ozonlaag bo
ven sterk bevolkte gebieden in
gematigde streken in Noord en
Zuid gedurende het gehele
jaar", aldus Watson.
Haaks op het verhaal van
Watson staat een verklaring
van wetenschappers uit Frank
rijk en de VS. Daarin roepen zij
op het protocol overboord te
gooien, omdat er volgens hen
geen sprake is van verdunning
van de ozonlaag en weten
schappelijk vaststaat dat CFK's
niet schadelijk zijn.
butieregeling wordt getomd.
Verscheidene landen ontstaken
daarop in woede over deze
„blokkade en buitengewoon
contraproduktieve opstelling",
zoals Kok het noemde.
De minister liet zich verder
afwijzend uit over EG-plannen
om met investeringen van mil
jarden de stagnerende econo
mie te stimuleren en de werk
loosheid te bestrijden. In Brus
sel circuleren bedragen van bij
na 150 miljard gulden, waarvan
overigens maar 25 miljard gul
den uit de EG-kas of bij de Eu
ropese Investeringsbank van
daan zou moeten komen.
Onderzeeër voor
Noorse kust lekt
radioactiviteit
WASHINGTON-NEW VORK AP-Rtr
De in 1989 voor de Noorse kust
gezonken Sovjet-atoomonder
zeeër Komsomolets lekt radioac
tiviteit. Dat heeft het Ameri
kaanse televisiestation ABC gis
teren gemeld. Het station ba
seert zich op uitlatingen van de
Russische wetenschapper Nico-
lai Nosov. Nosov zei dat lekkage
is aangetoond van het radioac
tieve cesium 137, afkomstig uit
de nucleaire voortstuwingsreac
tor van het schip. In 1994 of
1995 zal er volgens hem ook
plutonium uit het schip gaan
lekken. Het plutonium oevindt
zich in twee kemraketten. De
plutoniumlekkage zal een ern
stige bedreiging vormen voor de
rijke Noorse visgronden.
heeft besloten tegenmaatrege
len te nemen. Het Hoge Com
missariaat voor de Vluchtelin
gen van de VN (Unhcr) zal de
voedseltransporten naar Ser
viërs in het oosten van Bosnië
staken totdat hun leiders toe
stemming geven hulpgoederen
te brengen naar hongerende
moslims in hetzelfde gebied. Als
de VN-konvooien die morgen
naar de moslim-steden Goradze
en Srebrenica uitrijden hun
plaats van bestemming berei
ken, zal de hulp worden hervat
aan de naar schatting 100.000
Serviërs die door de UNHCR-
maatregel worden getroffen.
AMSTERDAM LAURENT HEERE EN
MAURICE WILBRINK
„Bouterse heeft zich heel handig in een
uitmuntende positie gemanoeuvreerd.
Hij krijgt de macht op legale wijze in
handen. Daar ben ik vrijwel van over
tuigd. Zo niet, dan zal president Vene-
tiaan zich doodvechten. Venetiaan is er
niet de man naar om vrijwillig op te
geven. Dat is geen lafaard maar een
dichter en een man die na twintig jaar
Surinaamse politiek nog steeds tien
schone vingers heeft. Die wijkt niet.
Tenzij het volk het anders wil en in ver
kiezingen Bouterse als overwinnaar
aanwijst."
Mr. drs.André Haakmat, voormalig
vice-premier, minister van buitenland
se zaken én justitie onder Bouterse, te
genwoordig vrijgevestigd advocaat en
procureur te Amsterdam én verklaard
tegenstander van de Surinaamse 'Be
vel', schetst in aannemelijke kleuren
het scenario van een nieuwe 'staats
greep'. Opnieuw onder leiding van
Desi Bouterse, de omstreden bevelheb
ber van de Surinaamse strijdkrachten,
die ervan wordt verdacht zich enorm te
hebben verrijkt door betrokkenheid in
de drugshandel.
Maar dit keer gaat het om een legale,
of bijna legale greep naar de macht,
maakt Haakmat duidelijk. „Bouterse is
alle Surinaamse politici steeds min
stens één stap voor. Ik ben er niet bang
voor dat hij net als twee jaar geleden
via de telefoon een coup zal plegen.
Dat hoeft niet meer. Hij wil het nu
doen door vrije verkiezingen."
President Venetiaan zit in een weinig
benijdenswaardige positie. Hij heeft
Desi Bouterse heeft opnieuw een ultimatum van minister GUds (defensie)
naast zich neergelegd. Bovendien heeft hij de regering een nieuw probleem
bezorgd met de aankondiging dat hij vrijdag tijdens „een massabijeen
komst" het Surinaamse volk zal toespreken.
Bouterse had gistermorgen voor tien uur een verweerschrift bij de minis
ter op tafel moeten leggen. De legerleider moest zich daarmee verantwoor
den voor het houden van een politieke toespraak terwijl Gilds hem dat uit
drukkelijk had verboden.
De ex-legerleider kwam gisteren met nog meer verrassingen. Op het
laatste moment liet hij weten af te zien van een verklaring die hij vandaag in
het openbaar zou afleggen. In plaats daarvan heeft hij besloten „een massa
bijeenkomst" te organiseren.
een voor Surinaamse begrippen onge
kend hevig bezuinigingsprogramma
opgesteld. „Dat leidt tot sociale onrust.
Hij wil de munt devalueren, de bu
reaucratie afbreken en de prijzen ver
hogen. Hij wil het leger flink in omvang
terugbrengen, terwijl nu al meer dan
40 procent van de beroepsbevolking
werkloos is. Uitgerekend op dat mo
ment doet Bouterse formeel afstand
van zijn taak als bevelhebber. Zo krijgt
hij de mogelijkheid zich aan de politiek
te wijden. Bouterse gaat veel duidelij
ker dan voorheen zijn eigen partij, de
NDP,leiden", stelt Haakmat.
„Hij heeft fikse steun in de Suri
naamse maatschappij. Men is de rege
ringsperiode 1990-'91 niet vergeten.
Toen had de NDP van Bouterse het
voor het zeggen. De winkels lagen vol,
de salarissen stegen en de schatkist
raakte leeg. Bouterse zal voorspoed be
loven en van Venetiaan verwacht men
niets dan ellende."
De bevelhebber zal nog meer ver
warring en onzekerheid stichten en
daardoor het klimaat in het land verder
verzieken, redeneert Haakmat. „Volke
ren stemmen niet voor een gezonde
schatkist, niet voor democratie, maar
voor een volle maag. De principiëlen
zijn al naar Nederland gevlucht of
doen het alsnog. Met uiteindelijk resul
taat dat hij niet alleen de baas is over
het leger'en z'n tentakels via narco-
André Haakmat.
FOTO ANP
dollars overal in de economie heeft
kunnen uitzetten, maar ook nog eens
door vrije verkiezingen aan de formele
macht zal komen."
Kan Venetiaan Nederland en de Ver
enigde Staten niet om militaire steun
vragen, om de machtsstrijd tegen Bou
terse te winnen? „Venetiaan is daar de
man niet naar. Het is een nationalist,
een soort Soekamo (de verzetsstrijder
die de Indonesische onafhankelijkheid
van Nederland afdwong, red.). Een
trotse politicus, maar niet meer van
deze tijd. Hij wil de onafhankelijkheid
niet opgeven door buitenlandse inter
ventie te vragen."
„Maar aan de andere kant mist hij de
middelen om de terreur zelf aan te
paJcken. De politie is amper bewapend,
hij heeft geen grip op de inlichtingen
diensten, kent zelfs de structuur van
het leger niet. Z'n aarzeling maakt hem
tot de gevangene in zijn paleis en van
de Bouterse-kliek. Ik denk dat het al te
laat is."
De andere mogelijheid is dat de her
denking van de moordpartij van 8 de
cember 1982 doorgaat. „Bouterse heeft
gezegd: 'Als dat gebeurt, komen we el
kaar tegen op straat.' Dat leidt onge
twijfeld tot een bloedbad. Er is Bouter
se alles aan gelegen niet als moorde
naar van 8 december te worden ver
volgd en bestraft. Wil men dat probe
ren of het klimaat daar rijp voor ma
ken, dan grijpt hij in. Met desastreuze
gevolgen."
En dan? „Nu komen jaarlijks 30.000
tot 40.000 Surinamers naar Nederland.
De retourvluchten zijn vrijwel leeg. Het
aantal vluchtelingen zal toenemen.
Achter blijven de zakenlieden die nu al
met Bouterse samenwerken. De politi
ci die het niets uitmaakt. En de arm-
sten dieniet weg kunnen."
