'We zijn erg humoristische mensen'
Haarlemse kunst lyrisch en expressief
Cultuur&Kunst
Prachtige stemmen in een romantische sfeer
Andriessen-herdenking
in Utrecht afgesloten
AAAANDAG 16 NOVEMBER 1992
ANNEMIEK RUYGROK (chef)
'Kikkerkoning' in Noordwijk
noordwuk Theater't Appeltje speelt woensdagmiddag Het
sprookje 'De Kikkerkoning' in cultureel centrum De Rank in
Noordwijk. Een koppige prinses, een gouden bal die in de vijver
valt en een kikker spelen de hoofdrol in het oude sprookje van
de gebroeders Grimm. De kinderen mogen zoals altijd weer
meespelen. De voorstelling begint om 14.15 uur.
'Ontwikkeling en Vreugd'
hazerswoupe-dorpToneelvereniging 'Ontwikkeling en Vreugd'
geeft vrijdag 20 november een extra voorstelling in het Dorps
huis in Hazerswoude-dorp. De klucht 'Charleston Baby wordt
dan nogmaals opgevoerd omdat voor de voorstelling op 7 en 21
november nu al geen kaarten meer beschikbaar zijn. De voor
stelling begint om 20.30 uur. Kaarten zijn te koop bij de bekende
voorverkoopadressen en aan de zaal.
Aquarellen van 'gedroomde steden'
leiden De tederheid van een kunstenaar en de bouwkundige
kennis van een architect. Deze twee eigenschappen combineert
Victor Bouter in zijn aquarellen. Zijn werk is nog tot 22 novem
ber te zien in Ars aan de Pieterskerkgracht. Dat Victor Bouter
overwegend stadsgezichten schildert, is geen toeval. Voordat de
inmiddels 62-jarige kunstenaar ziin studie aan de kunstacade
mie in Den Haag begon, studeerde hij twee jaar bouwkunde in
Delft. Op de expositie zijn onder meer schilderijen van de kathe
draal van Sienna en Chartres, de omgeving van de Delftse toren
en Amsterdamse stadsgezichten te zien. Tevens maakt Bouter
schilderijen van 'gedroomde steden'. Ars is geopend op di. en
do. van 10.00 tot 12.00 uur, vr. za. en zo. van 12.00 tot 16.00 uur
en ma. wo. en do. van 19.30 tot 21.30 uur.
Expositie Joop van Egmond
lisse Sculptures en olieverven van kunstenaar Joop van Eg-
mond zijn vanaf zaterdag 21 november te zien in 't Huys Dever
in Lisse. De expositie wordt op die dag om 15.00 uur door histo
ricus S. Leenheer geopend. Daama is het werk tot 6 december
dagelijks, behalve op maandag, van 14.00 tot 17.00 uur te zien.
Exposities in de regio
NOORDWUKERHOUT/LissE/LEiDERDQRPDe komende twee maanden
exposeren enige kunstenaars hun werk op verschillende plaat
sen in de regio. Zo zijn de schilderijen van Arlaque de Clerque
tot 18 december te zien in Congres Centrum Leeuwenhorst in
Noordwijkerhout. In het restaurant van het Leiderdorpse St. Eli-
sabeth-ziekenhuis hangen van 9 november tot 21 december
werken van Jolanda Stil. In Artopa in Lisse worden van 12 tot 29
november keramische werken van Joyce van der Linden en de
aquarellen van Tanny Brons tentoongesteld (do. 13.30-16.30 uur
en van 19.30-21.30 uur, za. en zo. van 13.30-16.30 uur).
Film Bergman uit Oscar-competitie
beverly hills De Zweedse inzending voor de Oscar voor de beste
buitenlandse film, 'The Best Intentions' van Ingmar Bergman en
Bille August, is niet als inzending geaccepteeerd omdat deze al
eens als mini-serie op de Zweedse televisie is geweest. De film
makers waren eerder al van de regel en de overtreding daarvan
op de hoogte gesteld, maar August ging in beroep. Zweden mag
alsnog een andere film inzenden.
Brigitte Bardot foto epa
Brigitte Bardot in ziekenhuis
saint tropez Brigitte Bardot is dit weekeinde in het ziekenhuis
opgenomen met een overdosis aan slaaptabletten. Nadat haar
maag was leeggepompt, kon ze weer huiswaarts keren. Medi
sche functionarissen van het ziekenhuis zeiden dat de gezond
heid van de 58-jarige Bardot geen reden tot bezorgdheid geeft.
Bardot kwam onlangs in het nieuws toen ze werd gefotografeerd
op het prive-jacht van de leider van het Franse Nationale Front,
Jean-Marie Le Pen. Haar echtgenoot is een persoonlijke vriend
van Le Pen. Hij vertelde onlangs dat zijn vrouw door haar druk
ke werkzaamheden als de toonaangevende activist van de Fran
se dierenbescherming onder grote druk verkeerde en depressief
werd van de wantoestanden die ze in haar geboorteland pro
beert te bestrijden.
Meat Beat Manifesto: spervuur van samples en ritmes
Kans op kunstpark gestegen
steenwuk anp
De kans op verwezenlijking van
een nationaal kunstpark in
Steenwijk is belangrijk toegeno
men omdat er flinke belangstel
ling bestaat voor de financiering
van het initiatief. Doel van het
nationaal kunstpark is kunst,
educatie en recreatie op een
voor Nederland nieuwe wijze te
koppelen Een groot publiek
kan zo in contact komen met
kunst en makers ervan. Het
park zal geschikt zijn voor on
der andere manifestaties, expo
sities en cursussen.
Toezeggingen voor financiële
steun aan een nationaal kunst
park komen volgens B en W van
Steenwijk van het plaatselijk be
drijfsleven, een verzekerings
maatschappij en de provincie
Overijssel.
Op het Rotterdamse Metropolis-festival maakten ze een
verpletterende indruk: Jack Dangers en Jonny Stephens,
oftewel Meat Beat Manifesto. Een waar spervuur van
samples, per computer of handmatig voortgebrachte rit
mes en hier en daar opvallend melodieuze zang. Ze ston
den ook bekend vanwege de opvallende visuele aankle
ding van hun live-shows. Maar in Rotterdam bestond de
enige buitenmuzikale toevoeging uit een hond.
LEEUWARDEN JACOB HAAGSMA
Een jaar of vier geleden deed
Meat Beat Manifesto voor het
eerst van zich spreken. Eerst
met enkele opzienbarende sing
les en even later met 'Storm The
Studio', een over vier plaatkan
ten uitgesmeerde exercitie in
dolgedraaide ritmes, pikante
samples, overschreeuwde slo
gans en andere ontregelende
geluiden. Meat Beat Manifesto
werd gezien als de voorloper
van de 'sample-wave', de gene
ratie die in de hedendaagse
computertechnologie haar uit
drukkingsmiddelen vindt.
'Storm The Studio' werd een
belangrijke standaardplaat voor
het subgenre, dat kan worden
getypeerd als 'Jonge Blanke Re
belse Onderzoekers Ontdekken
Sampler, Lawaai En Ritme'. Op
de volgende langspeler '99%'
werd het concept nader uitge
werkt, waarbij het ongerichte
lawaai wat meer gedoseerd
werd en de woeste ritmes zich
vaker groepeerden tot een
'groove'. Op de pas verschenen
nieuwe plaat 'Satyricon' heeft
het MBM-geluid nog verfijndere
vormen aangenomen, waarbij
de melodie belangrijker is dan
ooit. Intussen is MBM-brein en
technisch wonderkind Jack
Dangers
achter vele mengtafels.
Dangers en muzikale com-
paan Jonny Stephens, op het
podium bijgestaan door een
drummer, zijn twee slungelach
tige Britten, die uiterlijk niets
van de glamoureuze rockster
hebben. Al was het maar van
wege de vormeloze mutsjes die
de kalende schedels bedekken.
Dangers is de laconieke man
van het stel, wiens antwoorden
de twee woorden liever niet te
boven gaan.
De titel 'Satyricon' is geba
seerd op de gelijknamige film
van Federico Fellini, maar weer
niet op het dito boek van Petro-
nius, waarin deze Romeinse au
teur de verdorven zeden en ge
woonten van zijn tijdgenoten
onder keizer Nero over de hekel
haalde. Dangers: „Nee, het
komt van die film, al is die wel
weer op het boek gebaseerd."
Hoe dat zo, wordt Meat Beat
Manifesto opeens satirisch?
„Het is iets typisch Brits", repli
ceert Dangers. „Denk maar aan
Monty Python. We zijn altijd al
'tongue in cheek' geweest, er
heeft altijd humor in ons werk
gezeten. Alleen had niemand
dat door. Het zit bij ons in de
kleine dingen. Het is geen kwes
tie van grappen vertellen of zo,
maar om de dingen op een hu
moristische wijze neer te zetten.
We zijn erg humoristische men
sen, hoor".
De muzikale rolverdeling tussen
het tweetal blijkt intussen niet
al te nauw omschreven. Dan
gers: „Ik schrijf de muziek en
ne... Wat doe jij eigenlijk, Jonny?
Stephens: „Ik pel de walnoten.
En dan eet ik ze op. Och, ik
draag samples bij, technische
assistentie, opinies. Ik gebruik
mijn armen, benen en de rest
van mijn lijf." Op de planken
speelt Stephens ook nog een
heftig moppie gitaar, zoals Dan
gers geregeld de bas ter hand
neemt en ook wel eens wordt
gesignaleerd met een sopraan
saxofoon aan de lippen.
De heftige ritmieken van Me
at Beat Manifesto roepen sterke
associaties op met de house, die
op solitair dansplezier gerichte
nakomeling van de aloude Afri
kaanse stammenrituelen. De
ritmes stammen uit Afrika, zo
veel willen Dangers en Stephens
wel toegeven, maar verder gaat
de verwantschap met dat we
relddeel wat hen betreft niet.
„Er werd al gedanst voor de
mensen konden spreken en in
zekere zin gaat house terug naar
die situatie: dat spraak en ge
dachten niet meer bestaan. Wat
wij doen is ideeën en gedachten
koppelen aan ritmes."
Meat Beat Manifesto: twee slungelachtige Britten, die uiterlijk niets v
Concert: Cappella pro Cantibus o.l v. Theo Tobé. Solisten.
Manon Heyne, sopraan; Helena Rasker, alt; Frank Frits-
chyr tenor; Romain Bischoff, bas; Bernard Bartelink en
Jaco van Leeuwen, orgel. Gehoord: 14/11, Groene Kerk
je, Oegstgeest
Op zijn verjaardag ziet men graag veel gas
ten om zich heen. Het Groene Kerkje in
Oegstgeest kon ternauwernood alle gasten
herbergen van Cappella pro Cantibus. Dit
kamerkoor wilde zijn verjaardag niet onge
merkt voorbij laten gaan en vond dat het in
de afgelopen twintig jaar voldoende vaar
digheid en zelfbewustzijn had verworven
om een CD vol te zingen. Zaterdagavond
was dan het trotse moment aangebroken
waarop, na het concert, de CD werd gepre
senteerd.
Feestelijk hoogtepunt van het concert be
stond uit de mis voor twee orgels, solisten
en koor van Saint Saëns. Men stelle zich
hierbij een grote, Franse kathedraal voor,
waarin orgels, solisten en koor de muziek
als het ware van alle kanten over de kerk
gangers uitstrooien. In het bomvolle Groe
ne Kerkje kwam dit ruimtelijke aspect niet
tot zijn recht.
Theo Tobé leidde het koor met vaardige
hand door deze concertante mis, waarin in
strumenten en zangers een mooie eenheid
vormden. Vooral het Kyrië en het Agnus Dei
maakten veel indruk met een spannende
afwisseling tussen zang en orgelspel. De so
listen waren stuk voor stuk prachtige stem
men die de mis een bijzondere glans verl
eenden. De orgels waren weliswaar ouder
dan die waarvoor Saint Saëns de muziek
had gecomponeerd, maar met name Ber
nard Bartelink slaagde er tóch in een ro
mantische sfeer te suggereren.
De mis werd voorafgegaan door a capella
gezongen motetten van Duruflé. Aanvanke
lijk mooi en sober van sfeer gingen deze
werken ten slotte een beetje verloren in
weerbarstige meerstemmigheid en 20ste
eeuwse samenklanken. De Engelse An
thems lagen het koor beter. Vooral Lord of
the Dance was een topper, welk lied dan
ook nog eens als toegift werd gezongen, na
de CD-presentatie en vóór het schenken
van de verjaarsborrel.
beeldende kunst
Beelden, President Steynstraat 14. Leiden,
t/m 7 januari, vr. za en zo 12-18 uur en
volgens afspraak (071 -124545)
Leiden heeft 'Ars Aemula Natu
rae', Den Haag heeft 'Pulchri'.
Elke Nederlandse stad heeft zo
zijn eigen club, waarin zich de
oudere, conservatieve kunste
naars verenigen. Van tijd tot tijd
doen jonge kunstenaars pogin
gen om zich tegen de oude gar
de af te zetten. Zo ontstonden
kort na de oorlog in Nederland
allerlei kunstenaarsverenigin
gen die zich trachtten te oriën
teren op de internationale avant
garde. In Haarlem bijvoorbeeld
scheidde zich in 1949 een groep
modernistische schilders en
beeldhouwers af van de behou
dende vereniging 'Kunst Zij Ons
Doel' (KZOD). Onder de naam
'De Groep' vonden zij in het ab
stract expressionisme een
vruchtbaar werkterrein, zonder
daar evenwel buitensporige be
kendheid mee te verwerven.
De Leidse Galerie Liga Nieuw
Beelden, gespecialiseerd in ab
stracte na-oorlogse kunst, heeft
nu een tentoonstelling georga
niseerd rond werk van 'De
Groep' en haar Haarlemse
geestverwanten. De tentoon
stelling heeft als titel 'Haarlem
buiten Verwey' en daarmee is
direct de strekJdng ervan aange
duid: het beeld van de na-oor
logse Haarlemse kunst is
enigszins vertekend door de be
kendheid van schilders als Kees
Verwey, Otto B. de Kat en Anton
Heyboer. Dat er destijds ook
nog een groot aantal andere
kunstenaars in de stad werk
zaam was, wordt wel eens ver
geten. Juist Verwey en De Kat
zijn niet bijster representatief,
omdat zij in hun werk voort
bouwden op een figuratieve stijl
die zij reeds voor de oorlog had
den ontwikkeld, en die in de
vijftiger jaren snel aan invloed
inboette. Het werk dat nu in
Galerie Liga Nieuw Beelden te
zien is, draagt het voor die tijd
Weergaloos theater van
Loes Luca en 'haar' jongens
De gravin zal hier gaan wonen
en de graaf blijft op zijn kasteel,
zodat ze 'gelukkig gescheiden'
verder kunnen leven. Hoe ma
ger het verhaal ook is, de show
is geweldig. Loes Luca bezet als
een theaterkoningin alle vrou
welijke rollen. Ze zet rake ty
petjes neer en het is zo knap dat
er in het ene typetje niets van
het andere te herkennen is. Ze
lijkt wel de vrouwelijke versie
van Kees van Kooten.
Toch is het niet de Loes-Luca
show. Willem Breuker en zijn
collectief bezetten de bijrollen
met een vette knipoog naar het
onhandige amateurtoneel. En
dan de muziek: van showmu-
ziek tot een persiflage op de
moderne opera, van free-jazz
tot kerkmuziek. Alleen al door
de muziek kan de avond niet
meer stuk. Maar wat de revue
vooral speciaal maakt, is de lol
die ervan afstraalt, de gein die
Luca en 'haar' jongens hebben,
zonder dat ze het publiek bui
tensluiten.
Afgezien van een paar sneren
naar het falende kunstbeleid is
er van een diepere laag geen
sprake. En is dat een bezwaar?
Nee. Het resultaat is namelijk
een avondje theater waarin het
publiek op weergaloze wijze
wordt vermaakt.
het Willem
Breuker-collectief. Tekst; Ischa Meyer. Re
gie Ton Lutz. Gezien-14/11, schouwburg.
Spetterend amusement. Dat
brengen Loes Luca en het Wil
lem Breuker-collectief. Het ver
haaltje van de voorstelling heeft
niet zoveel om het lijf. Een graaf
(Willem Breuker) en een gravin
(Loes Luca) vieren hun 25-jarig
huwelijk, maar eigenlijk is er
niet zo veel reden voor een
feest. De adellijke echtelieden
hebben een 'saai rot huwelijk',
hun dochter wil maar niet deu
gen en de graaf heeft zo zijn
buitenechtelijke verzetjes met
een Rotterdamse bordeelhoud
ster. Als het ingehuurde orkest
de weg naar het kasteel niet kan
vinden, is de chaos compleet.
Ondanks de doffe ellende
komt alles goed; de dochter
trouwt met Willem en zij gaan
zich aan de kunst wijden in een
multi-functioneel jongerencen
trum in Hengelo. De bordeel
houdster verdwijnt naar Tor-
remolinos, de graaf, koopt haar
bordeel en geeft het als huwe
lijksgeschenk aan zijn vrouw.
Zonder titel van André van der Vossen (1893-1963).
kenmerkende lyrische, abstract-
autonome karakter. 'Haarlem
buiten Verwey' heeft het karak
ter van een reünie. Dat bleek op
de opening afgelopen zaterdag,
waar een groot aantal inmiddels
bejaard geworden cultuurdra
gers van destijds acte de pre
sence gaf. De tentoonstelling
werd geopend door de voorma
lige stadsarchitect van Haarlem,
Nico Andriessen, die destijds
nauw heeft samengewerkt met
leden van 'De Groep'.
In zijn openingstoespraak
memoreerde Andriessen de ver
wantschap tussen de toenmali
ge ontwikkelingen in zijn eigen
vakgebied en de beeldende
kunst. De architecten ontdeden
de bouwkunst van symboliek en
ornament, terwijl de beeldende
kunstenaars zochten naar
vormgeving die werd bepaald
door pure, betekenisloze mate
riaaluitdrukking. In Haarlem
werden volgens Andriessen ver
scheidene pogingen onderno
men om de vernieuwende
vormgevingsprincipes van ar
chitecten en kunstenaars met
elkaar te integreren.
Inderdaad kunnen
ge werken op de expositie, bij
voorbeeld van de schilder Hans
Wiesman (1918-1988), gelezen
worden als vrije architectuur-
schetsen. Andere kunstenaars
realiseerden door toepassing
van een gelaagde beeldopbouw
een nieuw soort ruimtelijkheid
zonder het traditionele perspec
tief te hoeven gebruiken.
Toch is de verwantschap met
de architectuur maar een klein
facet van het geëxposeerde
werk. Wat vooral opvalt is de
gedreven en gevarieerde wijze
waarop de kunstenaars zich
ontworstelden aan de traditie.
Er werd geëxperimenteerd met
nieuwe dragers, vrije vormen en
extreme materiaal-contrasten,
waarbij iedere kunstenaar op
den duur tot zijn eigen idioom
En dat is opmerkelijk: hoewel
alle geëxposeerde schilderijen,
tekeningen en grafische werk
stukken tot op zekere hoogte
gedateerd zijn door hun typisch
na-oorlogse invalshoek, zijn het
nooit pastiches van de interna
tionaal bekende wegbereiders
foto hielco kuipers
zoals Karei Appel, Jackson Pol
lock of Willem de Kooning. Wim
de Haan (1913-1967) legde zich
toe op composities met ijle lij
nen, terwijl zijn jonggestorven
leerling Karei Slingervoet
(1939-1978) zich specialiseerde
in een op de primitieve Afri
kaanse kunst geënte vorm van
materieschildering. Georges Ro-
ber (1893-1969) is vertegen
woordigd met complexe kubis
tische collages, Andre van der
Vossen (1893-1963) met ro
buuste schetsen. De massieve
vormentaal van Jules Chapon
doet denken aan Cobra, maar
de kleurstelling is soberder, wel
licht Hollandser.
Het is de verdienste van een
tentoonstelling als deze dat on
bekende, maar verdienstelijke
kunstenaars alsnog onder de
aandacht worden gebracht. Zij
hebben altijd in de schaduw ge
opereerd van bekendere colle
ga's, maar hebben wel een be
langrijke bijdrage geleverd aan
het Nederlandse kunstklimaat
in de provincie, zonder zelf pro
vinciaal te zijn.
b van der hilst
Een mooie droom: de gebroe
ders Wilhelm Friedemann,
Carl Philipp Emanuel, Johann
Christoph Friedrich en Johann
Christian Bach vereend bij een
trappenhuis in het Muziek
centrum Vredenburg in
Utrecht. Tijdens de pauze van
een marathonconcert, ter ere
van hun vader, wachten zij het
moment af waarop de
Utrechtse cultuurwethouder
Van Willigenburg een buste
van wijlen Bach senior zal ont
hullen. Radio en televisie
(VPRO) zijn met volle bepak
king aanwezig, het publiek in
de grote zaal volgt de onthul
ling op een meer dan levens
groot scherm.
In plaats van de vier compo
nerende gebroeders Bach wa
ren gisteravond vier kinderen
(met hun aanhang) van com
ponist Hendrik Andriessen
aangetreden. Het borstbeeld
van hun vader was vervaar
digd door de Utrechtse kun
stenares Judith Pfaeltzer en
vormt de blijvende herinne
ring aan het Andriessen-her-
denkingsjaar, dat gisteravond
in Utrecht werd besloten.
De titel van het concert 'De
Nacht van Andriessens', dat
om half acht begon en na mid
dernacht eindigde, klinkt lief
hebbers (of beter: aanhangers)
van Andriessens jongste zoon,
jaren-zestig rebel Louis, be
kend in de oren. Het waren
happenings waarin de origine
le, knap gecomponeerde en
meestal politiek-maatschap-
pelijk geëngageerde muziek
van deze Andriessen-telg cen
traal stond.
Op deze 'Nacht' stonden
echter werken van vader Hen
drik, van zijn broer Willem,
zijn zoops Jurriaan en Louis en
kleinzoon Jurriaan junior, die
vorig jaar op ongelukkige wijze
overleed. Een oer-Hollandse
muziekdynastie op één avond
hoorbaar gemaakt: een unieke
gebeurtenis, die maar door
enkele honderden liefhebbers
werd bijgewoond.
Vrijheid en originaliteit zijn
kernwoorden die op alle An
driessens van toepassing ble
ken te zijn. Traditionele vor
men en componeertechnieken
worden niet geschuwd maar
staan wel in het licht van aller
lei vernieuwingen zoals deze
zich in deze eeuw hebben af
getekend. Saai is het nooit met
de Andriessens. Boeiend, maar
wel in allerlei gradaties, is hun
muziek des te meer.
