'Leger wordt chaos als
overgang te snel gaat'
'Arts hoeft nut handeling niet af te wegen tegen kosten'
Binnenland
Voor de sloop
Tien en negen jaar eel
voor doden van peuter
En dan wéér wachten
Arts moet kwaliteit leven
pasgeborene ook meewegen
Simons laat omvang
basisverzekering los
WOENSDAG 11 NOVEMBER 1992
3
Algemeen Nede«Unds Persbureau CPD Gemeenschappen Persdwnst
Subsidies universiteiten
utrecht De overheidssubsidie aan universiteiten zou mede af
hankelijk moeten zijn van de plaats die hun afgestudeerden op
de arbeidsmarkt weten te vinden. Ook studenten zelf moeten
meer gemotiveerd worden studies te kiezen waar Nederland
economisch behoefte aan heeft. Dat zei VNO-voorzitter Rinnooy
Kan vandaag tijdens een lezing aan de universiteit van UtTecht.
Volgens de VNO-voorzitter is de belangstelling voor een aantal
technische studies in Nederland tot e
Overvallers horen vier jaar cel eisen
arnhem» Officier van justitie Langenhorst heeft gisteren voor de
rechtbank in Arnhem gevangenisstraffen van vier jaar geëist te
gen een 26-jarige Zaandammer en een 27-jarige Amsterdam
mer. Beide mannen worden verdacht van een overval op een fi
liaal van de Praxis in Arnhem op 17 augustus. Bij die overval
werd een 29-jarig personeelslid gegijzeld.
'Arbeidsmarktbeleid werkt niet'
utrecht Het arbeidsmarktbeleid van gemeenten is niet effec
tief. Maatregelen die de werkgelegenheid moeten vergroten,
werken niet en maatregelen om de positie van de werkloze op
de arbeidsmarkt te verbeteren, zetten evenmin zoden aan de
dijk. Dat stelt de Utrechtse politicoloog M. van Dam die volgen
de week promoveert op een studie over dit onderwerp. Volgens
Van Dam laten bedrijven zich nauwelijks door reclame van ge
meenten overhalen om zich ergens te vestigen. En als bedrijven
dat toch doen, levert dat vaak maar weinig banen op voor de lo
kale bevolking.
Wapens 'Joegoslavië' tentoongesteld
Amsterdam Wapens die worden gebruikt in de oorlog in Bosnië,
Kroatië en Servië zijn zondag te zien in Paradiso. De expositie
duurt enkele uren en is bedoeld als „reflectie op het verschijnsel
oorlog en vernietiging". De veertig wapens, gemaakt in zowel
West- als Oost-Europa, zijn beschikbaar gesteld door het Ko
ninklijk Nederlands Leger- en Wapenmuseum.
'Bestuurders meer daadkrachtig'
den haag De kloof tussen de politiek en de burgers kan worden
verkleind als bestuurders er voor zorgen dat ze meer daadkracht
tonen. De sfeer van deze tijd, waarin de aandacht meer wordt
gelegd op de individuele verantwoordelijkheid, vraagt dat. Dat
zei CDA-fractievoorzitter Brinkman gisteren in Den Haag tijdens
een bijeenkomst van het Genootschap van Hoofdredacteuren.
Controleurs controleren niet
Rotterdam In de Rotterdamse tram, bus en metro worden deze
week nauwelijks kaartjes gecontroleerd. Ongeveer honderd van
de 120 RET-kaartcontroleurs werken vanaf vandaag tot vrijdag
alleen nog 'preventiefze gaan wel de tram in, maar controleren
niet. Vrijdag is overleg tussen RET, bonden en medezeggen
schapscommissie over bewapening van controle-beambtes. Vo
rige week werd een controleur in een tram door een passagier
neergestoken.
Piet Derksen in een klap motorkoningNederland
Multimiljonair Piet Derksen is door de aan
koop van alle acht vestigingen van Holland
Motors 'motorkoning' van Nederland ge
worden, Derksen (78), die een vermogen
overhield aan de verkoop van zijn aandelen
in Center Pares (bungalowparken) heeft de
motorzaken ondergebracht in de houdster
maatschappij Euro Motorcycles Group. Die
is nu marktleider in Nederland.
Derksen heeft zijn vermogen onderge
bracht in beleggingsmaatschappij Levend
Water Beheer. De naam is een verwijzing
naar een passage in het Johannes-evange-
lie, want Derksen is een overtuigd christen.
Manna Participaties, dat betrokken is bij
het christelijke gezinsblad Manna, is een
dochteronderneming van Levend Water Be
heer en op haar beurt eigenaar van het aan
delenpakket Euro Motorcycles Group.
Het is overigens niet de eerste 'branche
vreemde' investering. Zo zit Derksen ook
met vele miljoenen in het nieuwe Air Hol
land. Op de vraag waarom antwoordt hij
simpel: „Winst, en niet meer dan dat." Der
ksen vindt het bedrijf een belangrijke en
'heel goede belegging' voor Levend Water,
dat met de opbrengsten onder meer hulp
projecten financiert in Derde Wereld-lan
den.
Door de overname van Holland Motors
heeft de Euro Motorcycle Group ook
meteen de leidende positie als parallel-im
porteur ingenomen. Deze vorm van recht
streeks importeren uit vooral de VS, is een
doom in het oog van veel officiële impor
teurs.
Luitemnt-generaal bepleit ruime periode voor omschakeling naar vrijwilligersleger
Amsterdam Na tientallen jaren trouwe dienst ligt een aantal zogehe
ten hondekoptreinstellen en elektrische locomotieven van de Neder
landse Spoorwegen nu bij sloper Hollandia in Amsterdam te wachten
op hun einde: de sloophamer. foto D'ikstra ev ruud nijpjes
Als het kabinet de dienstplicht afschaft, moet het leger
ruim de tijd krijgen om de overgang naar een vrijwilli
gersleger goed te laten verlopen. Anders komt het func
tioneren van de landmacht „ernstig in gevaar". Dat heeft
de bevelhebber van de landstrijdkrachten, luitenant-ge
neraal H. Couzy, gisteren bepleit in een artikel in NRC
Handelsblad.
den haag anp
Over het artikel ontstond de no
dige beroering op het ministerie
van defensie. Secretaris-gene
raal M. Patijn probeerde tever
geefs het artikel tegen te hou
den. Couzy liet daarop een
persverklaring uitgaan, waarin
hij zijn loyaliteit aan de minister
en alle besluiten van de regering
benadrukt.
De luitenant-generaal signa
leert in het artikel ook de toene
mende onrust onder het perso
neel van de landmacht dat uit
de krant de voornemens van het
kabinet heeft moeten verne
men. Als de landmacht zon
der chaos moet omschakelen
naar een vrijwilligersleger, dan
is een ruime overgangsperiode
pure noodzaak. Verandering
mag onvermijdelijk zijn, maar
de wijze van veranderen mag de
mens niet vermorzelen", zo
schrijft Couzy.
Vrijdag bespreekt het kabinet
in een eerste ronde het rapport
van de commissie-Meijer. Die
adviseert de dienstplicht wel te
handhaven maar te verkorten
tot negen maanden. Hoewel
minister Ter Beek (defensie)
zijn standpunt over het advies
pas naar buiten wil brengen als
zijn Prioriteitennota eind dit
jaar verschijnt, heeft hij wel al
laten merken niet meer onver
kort vast te houden aan hand
having van de dienstplicht.
Tijdens de viering van het 20-
jarig bestaan van de soldaten-
vakbond AVNM gisteren, on
derstreepte Ter Beek nog eens
nadrukkelijk de voordelen van
een vrijwilligersleger en de na
delen van de dienstplicht. De
minister beëindigde zijn bijdra
ge met de overweging dat deze
tijd een „flexibele houding" ver
eist, ook van hemzelf.
Het ziet ernaar uit dat het ka
binet zal besluiten de dienst
plicht op termijn af te schaffen
en over te gaan op een vrijwilli
gersleger dat beter is toegesne
den op de nieuwe taken van de
krijgsmacht, zoals crisisinter
ventie en vredesoperaties.
Couzy stelt dat bij afschaffing
van de dienstplicht de omvang
van de landmacht moet ver
minderen van 54.000 naar
25.000 militairen. Dat laatste
aantal baseert hij op de meest
gunstige prognose over het aan
tal te werven vrijwilligers met
een kort dienstverband. De ge
neraal voorziet tevens dat op
termijn ongeveer 3.000 be
roepsmilitairen moeten worden
ontslagen. Ook onder het nu
11.000 man tellende burgerper
soneel zal een overschot drei
gen, zo stelt hij.
Als tweede knelpunt noemt
hij dat er bij de landmacht nu al
honderd reorganisatieprojecten
gaande zijn. Komt daar op korte
termijn nog een ingrijpende
herstructurering overheen, dan
„komt het functioneren van de
landmacht ernstig in gevaar".
De vertrekkende dienstplichti
gen zijn niet op stel en sprong
te vervangen door vrijwilligers
en de motivatie van het be-
roepspersoneel zal door de drei
gende chaos en massaal ge
dwongen ontslag drastisch ver
minderen, zo vreest Couzy.
roermond anp
De rechtbank in Roermond
heeft gisteren een 21-jarige man
uit het Limburgse Echt tot tien
jaar gevangenisstraf en TBS met
dwangverpleging veroordeeld.
Zijn 20-jarige vriendin kreeg ne
gen jaar, en eveneens TBS en
dwangverpleging. Officier van
justitie mr. H. Droesen had te-
F raudebest rijding
den haag gpd
Premier Lubbers gaat persoon
lijk het fraudebestrijdingsbeleid
coördineren. Hij is voorzitter
geworden van een ministeriële
commissie. De commissie blijft
voorlopig twee jaar bestaan.
Ook vice-premier Kok. minister
De Vries (sociale zaken) en mi
nister Hirsch Ballin (justitie) zit
ten erin.
gen beiden twaalf jaar cel, plus
TBS en dwangverpleging geëist.
De rechtbank acht wettig en
overtuigend bewezen dat het
tweetal van 26 tot en met 29 juli
van dit jaar een aan hen toever
trouwde peuter van twee jaar
zodanig heeft mishandeld dat
het kind in het ziekenhuis van
Sittard is overleden.
Bovendien hebben de twee
de peuter regelmatig seksueel
misbruikt. Zij deden dit zelfs
toen zij het kind in bewusteloze
toestand naar een arts brach
ten. Als motief voor hun daden
gaven zij op door de mishande
lingen seksueel opgewonden te
raken.
De moeder van het kind
woonde een tijdje in bij het
duo. Tijdens haar vakantie be
loofden de twee op haar kinde
ren twee peuters van een en
twee jaar te passen. Het
jongste kind werd niet mishan
deld en is evenmin seksueel
misbruikt.
Politiemensen
scheiden vaker
Politiemensen scheiden vaker
en slaan vaker de hand aan
zichzelf dan de gemiddelde Ne
derlander. Dit is een gevolg van
de spanning waaronder ze wer
ken. Dit constateert j. Kaiser,
trainer stresshantering van het
Zuid-Nederlands Instituut voor
gemeentepolitie in Heerlen. Hij
heeft een onderzoek gedaan on
der grote aantallen ctirsisten,
zowel ervaren als aankomende
politiemensen.
Kaiser constateerde dat de
uitkomst van een Amerikaans
onderzoek ook voor Zuid-Ne
derland opging. In de afgelopen
zeven jaar pleegden zes politie
mensen in Limburg zelfmoord.
Het echtscheidingspercentage
bleek volgens Kaiser ook relatief
hoog te liggen.
Kaiser meent dat de oorzaak
van het stressprobleem bij poli
tiemensen is terug te voerên op
de specifieke spanningen waar
mee zij te maken krijgen. De
meeste spanning ervaren poli
tiefunctionarissen volgens hem
in geweldssituaties en bij slecht-
nieuwsgesprekken, bijvoorbeeld
als zij iemand op de hoogte
moeten brengen van het overlij
den van een familielid.
h r Z*
l ja i
split Nederlandse VN-militairen rusten uit op de transportplaats nadat zij met een chartervliegtuig zijn aangekomen op de luchthaven van Split in
het voormalige Joegoslavië. De 160 blauwhelmen werden opgevangen door collega's, die de afgelopen dagen voorbereidingen hebben getroffen
voor hun doorreis naar Vitez, 80 kilometer ten noordwesten van de Bosnische hoofdstad Sarajevo. Nadat de blauwhelmen eerst al in Nederland ge
ruime tijd op hun vertrek moesten wachten, wordt hun geduld nu op de proef gesteld omdat ze moeten wachten op een Brits infanteriebataljon dat
hen gaat beschermen. foto anp herman pieterse
Kinderartsen eens over grenzen medisch handelen
utrecht anp
Als een arts vecht voor het leven van een pasge
boren baby, moet hij niet koste wat het kost pro
beren het kind te laten overleven. In zijn besluit
wel of geen medische handelingen te verrichten,
moet hij ook laten meewegen welke kwaliteit het
leven van het kindje zal hebben.
Als een dokter dat niet doet, „is hij misschien
een goeie biotechneut, maar geen echte arts".
Dat zei kinderarts dr. C. Versluys gisteren in
Utrecht bij de presentatie van het rapport 'Doen
of laten' over de grenzen van het medisch hande
len rond pasgeborenen. Versluys is voorzitter van
de werkgroep die het rapport heeft opgesteld. De
Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde
heeft het inmiddels overgenomen.
Ongeveer driehonderd keer per jaar staken art
sen de zorg aan vaak te vroeg geboren ba
by's, die intensieve zorg nodig hebben en meer
dere ernstige afwijkingen hebben. In tweederde
van de gevallen is verder behandelen kansloos. In
de andere honderd gevallen gaat het om kinderen
die het wel net zouden redden, maar bij wie be
handelen zinloos is omdat ze een 'onleefbaar' le
ven zouden moeten leiden.
Alle kinderartsen zijn het hier over eens. De
meningen lopen echter uiteen over ongeveer tien
gevallen per jaar. Het gaat dan om kinderen die
direct na hun geboorte met intensieve zorg in le
ven worden gehouden, maar van wie dan later
blijkt dat ze zeer ernstig gehandicapt zijn.
Met instemming van de ouders kiezen sommi
ge artsen dan voor opzettelijke levensbeëindiging,
anderen vinden dat in strijd met hun geweten.
Het komt ook voor dat ouders toestemming wei
geren voor een operatie die de arts nodig acht en
die het leven kan verlengen van een kind dat blij
vend ernstig gehandicapt zal zijn.
De kinderartsen ziin het er wel over eens dat
ouders moeten worden doorverwezen naar een
andere arts als blijkt dat zij het met hun eigen arts
niet eens kunnen worden over de te maken keu
ze. Versluys: „Het kind had per slot van rekening
ook op een andere plek in Nederland geboren
kunnen worden."
Bij het staken van de behandeling geven de art
sen een verklaring van natuurlijke dood af omdat
het kind dan aan zijn ziekte overlijdt. Maar opzet
telijke levensbeëindiging, zo vindt de Vereniging
voor Kindergeneeskunde, moet bij justitie wor
den gemeld.
Dat levert volgens Versluys wel veel problemen
op omdat wettelijke regels ontbreken, maar on
eerlijk zijn en een verklaring van natuurlijke dood
afgeven „zoals we het vroeger ook altijd deden"
creëert volgens hem e?n stiekeme sfeer op de af
deling. „En dat willen we nooit meer."
De werkgroep en de vereniging hopen dat het
openbaar ministerie aan de hand van het rapport
tot duidelijke zorgvuldigheidseisen zal komen,
zoals die ook bestaan voor euthanasie bij volwas
senen die zelf om levensbeëindiging kunnen vra
gen.
den haag gpd-anp
Staatssecretaris Simons (volks
gezondheid) heeft ook het
laatste onderdeel van de stelsel
herziening gezondheidszorg
opgegeven. Volgende week zal
hij de Tweede Kamer laten we
ten dat hij is afgestapt van zijn
idee om procent van de hui
dige gezondheidszorg onder te
brengen in een basisverzeke
ring. Eerder al liet hij het voor
nemen varen om de basisverze
kering vorm te geven via het
uitbouwen van de AWBZ.
De bewindsman heeft geen
behoefte aan een nieuwe prin
cipiële discussie over de om
vang van de basisverzekering.
Hij wil gewoon onderdelen van
de zorg om de beurt in de Ka
mer aan de orde stellen en dan
bepalen of dat onderdeel wel of
niet in de basisverzekering
moet komen. Op den duur blijkt
dan vanzelf hoe groot die basis
verzekering wordt.
De organisaties van zieken
fondsen (VNZ) en particuliere
verzekeraars (KLOZ) hebben
vanmorgen gezegd dat ze een
beleid dat pretendeert de kos
ten van de zorg tussen '92 en
'95 terug te brengen van 9,8
naar 9,5 procent van het Bruto
Nationaal Produkt, niet geloof
waardig vinden.
De organisaties gaven voor
het eerst gezamenlijk een reac
tie op het Financieel Overzicht
Zorg (FOZ) 1993, waarover de
vaste Kamercommissie van
morgen een hoorzitting hield.
De organisaties constateren dat
de overheid jaar in jaar uit de
kostenontwikkeling veel te opti
mistisch inschat. Volgens hen
mag het FOZ daarom niet als
leidraad voor de hoogte van de
premies worden beschouwd.
Ziekenhuizen vinden dat politiek verantwoordelijkheid afschuift
den haag Theo haerkensnadat bekend werd dat nieuwe IF My slaan bespaart echt de kosten bezuinigingen. De l
„De patiënt vraagt
behandelingen. Is de dokter dan
degene die hem die moet wei
geren?". Directeur mr. P. de
long van de Nederlandse Ver
eniging van Ziekenhuizen
(NVZ) vindt dat medisch spe
cialisten zich niet bij elke han
deling hoeven af te vragen of de
kosten opwegen tegen het prak
tisch nut ervan.
De Jong ontkent niet dat me
disch specialisten flink wat in
vloed hebben op de kosten van
de gezondheidszorg. Maar hij
vindt niet dat zij degenen zijn
die 'nee' moeten verkopen als
de patiënt vraagt om kostbaar
onderzoek waar op medische
gronden weinig reden voor is.
De Nederlandse Vereniging van
Ziekenhuizen vindt dat de poli
tiek die afweging moet maken.
„In het parlement dient de
maatschappelijke discussie te
worden gevoerd."
De NVZ sloeg gisteren alarm
nadat bekend werd dat nieuwe
bezuinigingen van 160 miljoen
gulden op stapel staan. De be
zuinigingen stapelen zich op,
dat kunnen we niet meer bol
werken, aldus De Jong.
Hij wijst erop dat de zieken
huizen al een deel van de sala
risverhoging van het verplegend
personeel uit eigen zak moeten
betalen. „We kunnen de men
sen nog wel motiveren om voor
dat doel efficiënter te werken."
Maar de financiële gevolgen van
maatregelen om het milieu te
ontzien - „op zich een goede
zaak" - en verbetering van de
arbeidsomstandigheden, voort
vloeiend uit wijzigingen van de
ARBO-wet, drukken ook al
zwaar op het budget. „Want die
kosten moe\en we voor eigen
rekening nemen."
De vergoeding van 25 miljoen
die staatssecretaris Simons van
volksgezondheid heeft toege
zegd voor uitvoering van de zo
genoemde werktijdenregeling
volgens
Niet de arts moet de keuzes maken, maar de politiek.
De Jong veel te klein. „Dat kost
ons 168 miljoen, de rest moeten
we zelf betalen."
De Jong rekent voor dat al de
ze maatregelen samen, bij som
mige ziekenhuizen acht procent
van hun budget opslokken.
„Die lopen dan volstrekt vast."
Het enige dat deze ziekenhui
zen nog kunnen doen. meent
hij, is personeel ontslaan. De
personeelskosten belopen im
mers zeventig procent van het
budget en alleen personeel ont
slaan bespaart echt de kosten.
Maar minder verplegend perso
neel leidt onmiddellijk tot hoge
re werkdruk voor degenen die
overblijven. Uiteindelijk kunnen
toch minder patiënten worden
geholpen en worden de wacht
lijsten langer. Dat leidt er vol
gens De long toe dat medisch
specialisten met de duimen zit
ten te draaien omdat de ver
pleegkundigen het werk niet
meer aan kunnen.
De ziekenhuizen verwachten
dat de vraag naar specialistische
medische hulp alleen nog maar
toeneemt. Van verdere verbete
ring van de doelmatigheid ver
wacht De Jong niet veel meer.
„Sinds 1983 steeg het aantal pa
tiënten met 52 en het aantal
verrichtingen met 22 procent,
terwijl de uitgaven gelijk bleven.
Het aantal verpleegdagen is al
verder teruggedrongen dan
vóór 1983."
De AbvaKabo verzet zich sa
men met de ziekenhuizen heftig
tegen de aangekondigde i
bezuinigingen. De bond is ech
ter tegelijkertijd „hartstikke te
gen verdere vergroting van de
werkdruk" die onvermijdelijk
volgt op ontslag van verpleeg
kundigen. dat de NVZ be
schouwt als enige oplossing om
de aangekondigde bezuinigin
gen te kunnen opvangen.
De bond noemt het „wrang"
dat vorig jaar nog veel geld is
gestoken in het terugdringen
van de werkdruk van de ver
pleegkundigen - onder meer
omdat de verzorgende sector
toch al moeilijk aan personeel
kan komen - en dat die inspan
ning nu grotendeels teniet
dreigt te worden gedaan.
„Zo'n oplossing ligt niet in de
lijn van NVZ", reageert de Ab
vaKabo-woordvoerster. „Bezui
nigingen mogen niet gaan
koste van het personeel ir
ziekenhuizen. Dan moet n
worden bekeken op welke
nier de zorg kan worden
minderd."
de
