'Schilderij als venster op blinde muur'
Kunst uit Denemarken:
puur en geheimzinnig
Cultuur&Kunst
Geen vrouwen meer in
'Wachten op Godot'
GERED
Salvatore Spano
naar Leiden
Koenigs-collectie terecht, maar nog niet helemaal
DINSDAG 10 NOVEMBER 1992
19
redactie cees van hoore annemiek ruycrok (CHtT) i
saskiastoeunca
Expositie Wassenaars echtpaar
wassenaar Schilderijen van Carl en Elisabeth Niebling zijn te
zien in het Cultureel Centrum Warenar aan de Kerkstraat in
Wassenaar. Na zijn pensionering begon Carl Niebling met het
schilderen van landschappen en portretten. Zijn vrouw Elisa
beth maakt voornamelijk acquarellen van bloemen. De expositie
wordt op woensdag 18 november om 20.45 uur geopend door
WD'er F. Bolkenstein. Daarna zijn de schilderijen tot en met 14
december te zien. De openingstijden van Warenar zijn van
maandag tot en met vrijdag van 09.00 -16.00 uur.
Cursus belichting
alphen aan den run» Wie wil weten hoe een band tijdens een op
treden belicht moet worden, kan terecht bij de cursus belichting
van het jongerencentrum 'Het Kasteel' aan de Concertweg in
Alphen aan den Rijn. Tijdens de cursus komen verschillende as
pecten, zoals lampenkennis en het lichtplan, aan de orde. Ook
worden verschillende praktijksituaties uitgeprobeerd. De cursus
duurt van 19 november tot en met 10 december en wordt gege
ven door lichttechnicus Reier Pos van het Korzotheater in Den
Haag. Aanmeldingen en informatie bij het jongerencentrum, tel.
01720-32424.
Expositie Janosch
alphen aan den run De kunstenaar Janosch exposeert van 14 tot
en met 26 november bij galerie Hofman en Van der Zee aan de
Hooftstraat in Alphen aan den Rijn. Zaterdagmiddag vanaf vijf
uur worden 'Janosch boeken' te koop aangeboden en is de kun
stenaar aanwezig om zijn boeken te signeren. De openingstijden
van de galerie zijn op woensdag en donderdag van 13.00 tot
17.00 uur, op vrijdag van 13.00 tot 21.00 uur en op zaterdag van
11.00 tot 17.00 uur of na een telefonische afspraak (tel. 01720-
76752).
Samuel Becketts "Wachten op
Godot' mag niet meer met
vrouwen op de planken worden
gebracht. Dat heeft de recht
bank in Parijs bepaald, zo meld
de de Franse organisatie van to
neelschrijvers gisteren. Het Tri
bunal de Grande Instance stel
de vast dat een vrouwelijke rol
bezetting de aandacht van de
betekenis van het stuk afleidt.
Daarom is een opvoering met
vrouwen stnjdig met het au
teursrecht. Dat vrouwen niet in
"Wachten op Godot' mogen
spelen is verder geen vorm van
discriminatie, aldus het - geheel
uit vrouwen bestaande - rechts
college.
De Parijse rechtbank veroor
deelde het gezelschap La Com
pagnie Brut de Béton tot een
symbolische schadevergoeding
André de Graafflegt Bollenstreek op doek vast
Kunstenaar André de Graaff voelt zich rijk in de Bollen
streek. Zodra de bloembollen in bloei staan, trekt hij er
met zijn schildersezel en penselen op uit. Om de Hol
landse lucht en het kleurrijke bollenlandschap te schilde
ren. „Een stukje cultuur", noemt hij het, vastgelegd in ro
mantische olieverfschilderijen. Het resultaat is tot het
eind van het jaar te zien bij galerie Catharina aan de
Meerstraatpromenade in Hillegom.
natuurlijke palet van kleuren
vind je hier in de Bollenstreek.
De lucht verandert van uur tot
uur en maakt dat het landschap
er steeds weer anders uit ziet.
Dat vind je nergens anders ter
wereld. De Hollandse meesters
waren daar ook mee bezig. Zij
probeerden expressie in hun
schilderijen te brengen en wil
den van de lucht en het land
schap één geheel maken. Het is
belangrijk dat het landschap op
een schilderij te voelen en te
ruiken is. Het moet meer zijn
dan alleen een wanddecoratie.
Een schilderij moet een venster
op een blinde muur zijn."
hillegom inge ruigrok
Al heel jong raakte de van oor
sprong Haarlemse kunstenaar
in de ban van het schilderen,
omdat ook zijn vader schilder
was. Na de middelbare school
koos hij hetzelfde beroep en
volgde tekenlessen op avond
scholen. Inmiddels hangen zijn
schilderijen in landen waar hij
zelf nog nooit is geweest. Expo
seren doet hij echter alleen in
de regio. „In de Verenigde Sta
ten zijn romantische schilderij
en erg geliefd. Het is me wel
eens gevraagd om daar te expo
seren, maar dan zou ik enkele
maanden van huis moeten. Ik
weet niet of ik dat er voor over
heb."
De natuur en de oude Hol
landse meesters zijn de voor
naamste bronnen van inspiratie
voor de Graaff. „Het mooiste
van één Franse franc wegens
het uitvoeren van 'Wachten op
Godot' met vrouwen. Het hof
deed uitspraak in een bodem
procedure die door medestan
ders van de overleden Beckett
De Franse uitspraak staat
haaks op het vonnis uit 1988
van de rechter in kort geding in
Haarlem, die bepaalde dat het
stuk van Beckett wel door vrou
wen mag worden gespeeld. Het
kort geding was door Beckett
aangespannen tegen het gezel
schap De Toneelschuur. De au
teur wilde daarna aanvankelijk
een verbodsclausule in zijn con
tracten invoeren. Die moest wij
zigingen in zijn stukken door
Nederlandse gezelschappen
voorkomen. Hij zag daar later
weer van af.
HET ZUIDELIJK TONEEL
"de voorstelling kan
je niet koud laten"
(Ivo van Hove - regisseur)
donderdag 12 november
LEIDSE SCHOUWBURG
telefoon 071 -131943/131944
ER ZIJN NOG KAARTEN!
Het drieluik van een beekje
met op de achtergrond een
bloem bollenveld is volgens An
dré de Graaff één van zijn mooi
ste werken. De drie delen van
het schilderij hangen niet pre
cies naast elkaar. Zowel het lin
ker- als het rechterdeel zijn een
stuk langer dan het middelste
gedeelte. „Tijdens het schilde
ren bleek dat het doek te klein
was. Ik wilde er meer op heb
ben. Daarom heb ik het in de
vorm van een S-vormig drieluik
gemaakt. Zo is het schilderij
vanuit iedere hoek anders."
Abstract
Naast de romantische olieverf
schilderijen maakt de Graaff
ook abstracte werken. 'Bevlie
gingen' noemt hij ze. Om even
los te komen van het realisti
sche werk. „Het is heerlijk om je
met grove kwasten en grote
potten verf uit te leven. Toch
vind ik het belangrijk dat de af
beelding herkenbaar blijft Dat
het niet zomaar een vlakverde
ling met kleuren wordt. Er moet
perspectief in zitten. Ook moet
de uitleg van een schilderij niet
te ingewikkeld zijn. Anderen
André de Graaff: „Het mooiste, natuurlijke palet van kleuren vind je hier in de Bollenstreek.
moeten het ook kunnen begrij
pen."
Om dat te bereiken werkt de
kunstenaar net zolang aan een
schilderij totdat hij tevreden is.
„Mijn werken zijn niet aan tijd
gebonden", zegt hij. „Als ik
geen zin heb om aan een schil
derij te werken, smijt ik het in
de hoek en raak ik het mis
schien twee jaar niet meer aan.
Ook komt het wel eens voor dat
ik een schilderij na een half jaar
van de muur haal om er nog
iets aan te veranderen. Als ik het
echt niet meer mooi vind, gaat
er een dikke laag grondverf
overheen. Dan begin ik gewoon
opnieuw."
Voor galeriehouder Piet Blok
ker, overigens een zwager van
de kunstenaar, is het de eerste
keer dat hij niet-abstracte wer
ken in zijn expositie-ruimte
heeft hangen. „Ik merk dat ro
mantische schilderijen steeds
meer in trek zijn. De mensen
willen iets herkenbaars zien.
Toen ik een paar dagen geleden
bezig was met het inrichten van
de expositie, kwam een oud
vrouwtje de galerie binnen lo
pen. Ze keek een beetje om zich
heen, pakte toen mijn arm vast
en zei: „Goh, wat fijn voor u, dat
u nu eindelijk eens echte schil-
FOTO JAN HOLVAST
derijen mag exposeren."
'Landschappen in de Bollen
streek'; olieverven van André
de Graaff zijn te zien tot eind
december bij Kunst Gallerij
Catharina, Meerstraatprome
nade 12 b, Hillegom. Ope
ningstijden: dinsdag t/m vrij
dag van 10.00 tot 17.30 uur,
zaterdag van 10.00 tot 17.00
uur en volgens afspraak.
beeldende kunst
Aaibare vogels, puur glaswerk
en lichtgevende landschappen.
Drie Denen, Jens Stobberub,
Thorkild Borge Thomsen en Va-
gn Hasle Nielsen hebben hun
kunst naar de Deens-Neder
landse galerie Laerken gebracht.
Van alle drie zou ik zo wat on
der mijn arm mee naar huis wil
len nemen. Waarom? Omdat
het materiaal niet misbruikt is.
De voorwerpen zijn eenvoudig,
hebben een krachtige uitstra
ling en laten iets geheimzinnigs
achter.
Jens Stobberub (40) is autodi
dact en gefascineerd door steen.
Hij hakt en beitelt in het graniet
zonder dat het natuurlijk ver
loop van de steen wordt aange
tast. Het resultaat is afhankelijk
van vorm, kleur of oerkracht
van zijn materiaal. In Laerken
heeft Stobberub zijn
ling vogels bijeengebacht. Ze
variëren in omvang en gewicht.
Het accent ligt bij de snavel, dat
is het enige wat er meestal ge
polijst uitspringt. De vorm geeft
de rest aan. Een vorm die ook
uitnodigt om te aaien. En dat is
het vervreemdende, want vogels
aai je niet en zijn toch zacht?
Bij het glaswerk van Thorkild
Thomsen (35) spreekt de tech
niek. De vormen die hij kiest
voor de schalen, vazen en kan
delaars zijn niet heel bijzonder.
Kom je vaker tegen. Maar daar
wil hij ook niet in uitblinken. Hij
legt zich juist toe op alledaagse
gebruiksvoorwerpen, waarvan
hij vindt dat die in onze tijd
ontbreken. Zijn troef is het ver
werken van glas in glas. Niets
ligt erop, alle voorstellingen, zo
wel abstract als figuratief, zijn in
het glas zelf verwerkt. En dat
fascineert en geeft het alledaag
se een extra dimensie. Ook deze
voorwerpen wil je steeds betas
ten. De vissen, de streepjes in
vaak mediterrane kleuren zitten
letterlijk en figuurlijk achter
doorzichtig of gekleurd glas.
De derde Deen (68), de oud
ste in dit gezelschap, maakt
kleurrijke bijna lichtgevende
landschappen. Geen plichtma
tige landschappen met bomen,
bossen, water en land. Nee, het
is ruig, expressief, met soms de
natuurelementen goed herken
baar. Maar in zijn nieuwste
werk zijn het eigenlijk geen
concrete vormen meer. Af en
toe laat Nielsen in zijn doeken
mensen eruit knallen. Een man
in een oranje overall, het noesti
ge werkmanstype met verweer
de kop, staat met zijn hoofd in
een woeste lucht. Je hoort het
klotsen van de zee op de achter
grond en je ruikt de bosgrond.
De drie Denen, die door gale
riehouder Inga Ouwerkerk-Rah-
beck zijn uitgenodigd, zijn in de
noordelijke streken goed be
kend. Ze hebben alle drie op ve
le plaatsen in Denemarken,
Zweden en Noorwegen geëxpo
seerd. Hoewel het werk heel uit
eenlopend is, passen ze goed bij
elkaar. Hun werk heeft niets be
dachts. En zo is de opstelling in
de galerie ook.
De in Italië bekende concertpianist Salva
tore Spano beleeft zijn Nederlandse debuut
in Leiden. Dat gebeurt op vrijdag 13 no
vember in de Stadsgehoorzaal, waar hij on
der meer Mazurka's en een Scherzo van
Chopin uitvoert. Op het programma staan
tevens 'Après d'une lecture de Dante' van
Liszt en de Sonate in f opus 5 van Brahms.
Spano genoot zijn opleiding aan de con
servatoria van Palermo en Bologna. Hij vol
tooide zijn studie bij Maria Curcio in Lon
den. Behalve zijn werk als uitvoerend pia
nist, is hij hoofddocent aan het conservato
rium van Trapani op Sicilië. Ook leidt hij
jaarlijks een 'masterclass' in Barcelona.
Het concert vrijdagavond begint om
20.15 uur.
Salvatore Spano.
Filmprijs voor Tino Goedings
doesburg/dronten gpd
Tino Goedings heeft met z'n
35 minuten durende avant-
garde film Via Dolorosa het
Nederlands filmfestival Nova
(Nederlandse organisatie van
audiovisuele filmers) gewon
nen. De produktie van de
Doesburgse kunstenaar is in
De Meervaart in Dronten met
vier gouden en een zilveren
plak onderscheiden.
In totaal zo'n 500 produkties
(speelfilms, animatiefilms, do
cumentaires e.d.) hebben
meegedongen naar de prijs.
Na provinciale voorronden
werden op de landelijke finale
dag 47 films beoordeeld. Goe
dings sprong er met z'n film
die zich tegen het instituut
kerk keert, volgens de jury ver
bovenuit.
Goedings heeft vaker prijzen
voor z'n films ontvangen,
maar is verrast dat juist deze
produktie heeft gewonnen.
„Het is best gebruikelijk dat je
met een avant-garde film in de
prijzen valt. Maar dit werk kan
zonder dat dat de bedoeling is
als shockerend worden erva
ren en dan moet je maar af
wachten hoe er op wordt gere-
ageeerd. Het is een surrealis
tisch werk met veel symboliek
erin dat uitstekend werd ont
vangen. De film komt nu in
een Europees filmcircuit en
dingt mee in het wereldfestival
Unica. Een mooi visitekaart
je". aldus Goedings die 900
gulden kwijt was aan het ver
vaardigen van Via Dolorosa.
Bij het glaswerk v
moskou hans geleunse
De Koenigs-kunstcollectie duikt
na 45 jaar in Moskou op. Maar
helaas. Ambassadeur Joris Vos,
die afgelopen woensdag als eer
ste Nederlander de verzameling
prenten van de Russische cul
tuurminister Sidorov te zien
kreeg, moest meteen vaststellen
dat er 130 tekeningen ontbre
ken. Erg moeilijk doet Vos daar
niet over. „Ik ben al heel blij dat
ik de collectie heb mogen zien",
zegt hij.
Vijfenveertig jaar lang hielden
de Sovjets en het laatste jaar de
Russische regering de Koenigs-
collectie, volgens experts dertig
tot veertig miljoen gulden
waard, voor Nederland verbor
gen. Het waren woensdag al
leen Sidorov en Vos die de col
lectie bekeken. Sidorov liet via
zijn secretariaat weten de pers
zelfs niet te woord te willen
staan.
Volgens Vos wordt al deze ge
heimzinnigheid veroorzaakt
door het 'zeer gevoelige karak
ter' van de affaire. Het feit dat
president Jeltsin deze zomer per
decreet bepaalde dat deze
kwestie moet worden onder
zocht en een speciale regerings
commissie moet bepalen welke
kunstwerken aan welke eigena
ren behoren, doet aan dit ge
voelige karakter niets af. „Sidor
ov wil hier publicitair geen stunt
van maken aldus Vos.
Dus mag de ambassadeur ook
niet vertellen waar de Koenigs-
collectie zich al die tijd heeft be
vonden. Ook kan hij niet zeggen
in welk museum hij woensdag
een deel van de collectie heeft
kunnen bekijken. Wel dat zij
speciaal naar dat museum is ge
bracht om hem dit kijkje te
gunnen. Vos is laaiend enthou
siast over de kwaliteit van de
collectie. „Ik ben natuurlijk een
leek, maar het zag er allemaal
zeer goed uit. De verzameling
heeft duidelijk niet,in vochtige
ruimtes gelegen. Volgens Sidor
ov zijn er al die jaren ook maar
een paar mensen geweest die
de collectie echt hebben ge
zien", aldus Vos. Hij vertelt hoe
hij een doos vol tekeningen van
Rembrandt en Van Ostade
openmaakte. „Die Van Ostades,
die kleuren. Alsof het gisteren
was gemaakt", geniet hij nog
na.
Vos zegt het niet met zo veel
woorden. Maar uit het feit dat
Sidorov hem nu een aantal van
360 tekeningen heeft voorge
schoteld, mag worden afgeleid
dat de Russische regering de
andere 130 echt niet kan vin
den.
Die stelling wordt onder
schreven door Viktor Akinsja,
een kunsthistoricus die al in
1990 onthulde dat de Koenigs-
RBK: 'Uitspraken kunnen
besprekingen bemoeilijken'
den haag anp
De Rijksdienst Beeldende
Kunst (RBK) is bang dat uit
spraken van haar afdelings
hoofd K. de Jong de onder
handelingen over de terug
keer van de Koenigs-collectie
naar Nederland zullen be
moeilijken. In een bericht in
NRC Handelsblad van giste
ren uit De Jong harde be
schuldigingen aan het adres
van Irina Antonova, directeur
van het Poesjkin-museum in
Moskou. Antonova wist vol
gens De Jong al bij haar aan
treden in 1957 dat de collectie
in haar museum lag. maar
heeft dat tegenover Neder
landse onderzoekers altijd
collectie zich in het Poesjkin-
museum in Moskou bevond.
Akinsja: „Heel wat kunst is in de
loop der jaren in privé-bezit ge
komen. Zeg maar gestolen.
Soms duiken er plotseling
kunstwerken in het buitenland
op. Een aantal jaren geleden is
ontkend. Ze heeft de collectie
tot juli vorig jaar onder haar
hoede gehad, aldus De Jong.
Directeur R.R. de Haas van
de RBK zegt in een reactie dat
De Jong op persoonlijke titel
heeft gesproken. „Zijn opinie
dekt op dit moment niet die
van de RBK." De Haas wil ver
der geen commentaar geven
op het bericht, om niet nog
meer olie op het vuur te gooi
en. „Hoe meer aandacht hier
aan wordt besteed, hoe slech
ter dat is. Bovendien kunnen
we met onze huidige tegen
voeters in Moskou prima
overweg, de nieuwe generatie
is gelukkig totaal anders dan
de oude."
dat gebeurd met een tekening
uit de Koenigscollectie. Die
werd bij Sotheby's in Londen te
koop aangeboden door de Rus
sische journalist Victor Louis,
een man met KGB-connecties."
Akinsja vindt eigenlijk dat Ne
derland nog boft. In september
vorig jaar haalde hij documen
ten boven water, waaruit blijkt
dat al in 1957 slechts 339 teke
ningen van de Koenigs-collectie
in Russische musea (Poesjkin
en de Petersburgse Hermitage)
opgeslagen waren.
Akinsja maakt ook korte metten
met het 'gevoelige karakter' van
de afTaire. „Ik denk dat dit ele
ment zo hoog wordt opgespeeld
omdat jarenlang is volgehouden
dat de collectie hier niet was.
Nu wordt dus de indruk gewekt
dat het vreselijk veel moeite
kost om de zaak helemaal bo
ven water te krijgen", zegt hij.
Vos is daar nog niet zo zeker
van. Hij wil niets doen of laten
dat teruggave van de Koenigs-
collectie aan Nederland in ge
vaar zou kunnen brengen. Want
dat is de volgende fase. Neder
land heeft al experts aangebo
den om precies te inventarise
ren wat er wel en wat er niet is.
Sidorov heeft dat aanbod in
dank aangenomen, zegt Vos.
Daama kan er onderhandeld
worden over teruggave. Dat kan
nog wel een half jaartje duren.
Sidorov heeft namelijk bedon
gen dat de Koenigs-collectie
eerst in Rusland wordt tentoon-
gesold /mi.n hal Buobcba
volk kan zien welke kunstschat
ten jarenlang in museumkel
ders verborgen werden gehou
den.
