Werkloze is
bij rechter
in het nadeel
Metaalmoeheid speelde
rol bij Bijlmer-ramp
Binnenland
Donnerwetter, een ongeluk
Gesprek met BVD'er
kost Nijmeegse baan
't Is mis in Marokko
Oort, een van de grootste sterrenkundigen van deze eeuw
ZATtRDAG NOVEMBER 1992
anp <hp i hé<bé né— gpo*
Rolls Royce wint geding van seksclub
Maastricht» De exclusieve seksclub Rolls Mens Club in Maas
tricht moet stoppen met het gebruik van beeldmerken van auto
fabrikant Rolls Royce. Ook moet de naam van de zaak worden
veranderd. De 'herensociëteit' verloor gisteren het kort geding
dat Rolls Royce had aangespannen voor de rechter in Maas
tricht. De geëiste schadevergoeding van 50.000 gulden hoeft de
seksclub echter niet te betalen.
Agent ontslagen wegens w angedrag
Amsterdam» De korpsleiding van de Amsterdamse politie heeft
maatregelen genomen tegen de vijf agenten vant bureau War
moesstraat die vorige week werden geschorst wegens wange
drag. Een van hen is ontslagen, de vier anderen worden overge
plaatst naar andere bureaus in de hoofdstad. Vorige maand
bleek dat de vijf gedronken onder diensttijd en zich onbeschoft
hadden gedragen tegenover het publiek.
Tien miljard zwart geld witgewassen
heerlen Jaarlijks wordt tien miljard gulden zwart geld witge
wassen. Dit heeft prof. I. van Dijk, directeur criminaliteitspre
ventie van het ministerie van justitie, gisteren in Heerlen be
kendgemaakt. Van Dijk presenteerde in de politieschool in
Heerlen het rapport 'De georganiseerde criminaliteit, een drei
gingsbeeld en een plan van aanpak'.
Weinig afspraken over vakantiedagen
den haag Afspraken tussen werkgevers en vakbonden over het
inleveren van vakantiedagen bij ziekte, zijn nauwelijks gemaakt.
In slechts drie procent van de CAO's is deze maatregel opgeno
men. Dat blijkt uit een onderzoek van het ministerie van sociale
zaken. Het kabinet wilde deze 'arbeidsvoorwaardelijke stimu
lans' vorig jaar bij wet opleggen om het ziekteverzuim terug te
dringen. Onder druk van werkgevers en werknemers zag staats
secretaris Ter Veld (sociale zaken) daar toen van af. De sociale
partners kwamen in de Stichting van de Arbeid overeen binnen
de CAO afspraken te maken.
Vader en baby gedood bij ongeval
kloosterhaar Bij een frontale aanrijding in het Twentse Kloos
terhaar zijn gistermiddag een 35-jarige inwoner van Schalkhaar
en zijn acht maanden oude baby om het leven gekomen. De 33-
jarige moeder is in kritieke toestand overgebracht naar een zie
kenhuis. Twee kinderen van het gezin, vijf en zes jaar oud, zijn
eveneens met letsel opgenomen. Een van hen is er ernstig aan
toe. Het ongeluk gebeurde doordat de auto van het gezin op de
linker weghelft raakte en daar op een vrachtwagen botste.
Chamotte Unie failliet
Amsterdam De Amsterdamse rechtbank heeft het beursfonds
Chamotte Unie failliet verklaard. Het fonds zit op de effecten
beurs al enige tijd op het strafbankje. Het faillissement is aange
vraagd door een syndicaat van banken dat een lening van 80
miljoen Mark aan het fonds heeft verstrekt. Toen Chamotte
Unie niet op tijd was met de terugbetaling, werd de garantie
aangesproken die was afgegeven door de moedermaatschappij,
het Zwitserse Sasea, had afgegeven. Maar Sasea verkeerde op
dat moment ook al in de problemen en kon niet aan de garan
tieverplichting voldoen. Vorige week is Sasea, (eigenaar: de Itali
aan Fiorini) failliet verklaard.
Geld via MCW voor kinderziekenhuis
Rotterdam Het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam krijgt
binnenkort een miljoen gulden uitgereikt door acteurs van de
televisieserie Medisch Centrum West. Het geld is ingezameld via
een supermarktketen. Een woordvoerder van het ziekenhuis zei
gisteren dat het wordt besteed aan de bouw en inrichting van
kamers waar ouders van opgenomen kinderen kunnen verblij-
Ghanese order voor DAF Bus
eindhoven DAF Bus, dochteronderneming van United Bus
Groep, heeft een order ontvangen voor 95 stads- en streekbus
sen voor Omnibus Service Authority in Ghana. De order heeft
een omvang van 25 miljoen, zo heeft de ondememming giste
ren bekendgemaakt. United Bus heeft de order ontvangen via
DAF International', de internationale verkooporganisatie van
DAF Trucks. DAF Trucks heeft een belang van 43,7 procent in
United Bus.
Een 7 voor ons seksleven
utrecht De Nederlander waardeert zijn seksleven gemiddeld
met een zeven. Eén op de tien geeft zichzelf een onvoldoende en
ook één op de tien noemt zijn seksleven uitmuntend. Kerkgan
gers lijken meer voldoening te hebben dan niet-gelovigen. Vrou
wen in steden zijn minder tevreden dan die op het planeland.
Het minst tevreden zijn mensen die het nooit doen, zo blijkt uit
een rapport van het Nederlands Instituut voor Sociaal Seksuolo-
gisch Onderzoek.
Mensen met baan lichter gestraft
Wie voor het eerst voor de rechter moet verschijnen in
verband met een vergrijp, kan maar beter een baan heb
ben. Wie werk heeft krijgt van de rechter in een aantal
gevallen een extra kans in de vorm van een voorwaarde
lijke gevangenisstraf. Wie geen baan heeft, moet in ver
gelijkbare gevallen echter rekening houden met onvoor-
waardelijke gevangenisstraf.
den haac anp
Dat bliikt uit een artikel van on
der/oeker G. K.innegieter
het
oldenzaal Bij de oude grensovergang De Poppe werd gisteren bloedserieus een ernstig verkeersongeluk nagebootst Onder het motto Donner
wetter '92 namen daaraan Nederlandse en Duitse brandweerlieden en andere reddingswerkers deel. fOTO» anp»paui stolk
gisteren verschenen nummer
van het blad justitiële Verken
ningen I lel bied li een uttpe
van het Wetenschappelijk On-
denoek en Doe umehtadei en
trum van het ministerie van jus
titie.
Verder blijkt uit het blad dat
het voor een verdachte loont
om voor de rechter te verschij
nen als hij daartoe worrit Opge
roepen. De verdachte krijgt dan
In net algemeen een lichtere
straf dan wanneer hij niet komt
opdagn, tenminste als de rech
ter in zjjn vonnis afwijkt van de
eis van de officier van justitie.
Slechts in de helft van de ge
vallen waarbij de verdachte bij
de zitting aanwezig is. volgt de
openb
rechter de strafmaat die de
openbare aanklager heeft ge
elst. Wijkt de rechter van de eis
af. dan doet hij dat meestal in
het voordeel van de verdachte.
Vonnissen die zijn uitgesproken
zonder dat de verdachte was
komen opdagen (bij verstek!
zi|n in acht van de tien gevallen
wH eelijk aan de eis van het
•nbaar ministerie.
laiyses van onderzoe
kers A. Slotboom en H. Koppa
blijkt in het algemeen dat
slechts in 56 procent van de za
ken die aan de rechter worden
voorgelegd, deze de strafmaat
volgt die de officier heeft geëtst.
Tussen rechter en officier van
justitie bestaat vaak wel over
eenstemming over het soort
straf dat er moet komen bij
voorbeeld gevangenisstraf, een
boete of dienstverlening.
numegen gpo
Een 42-jarige vrouw uit Nijme
gen is haar baan kwijtgeraakt
nadat ze op haar werk was be
naderd door de Binnenlandse
Veiligheidsdienst (BVD). Ze
werkte als 'banenpoolster" bij
de administratieve afdeling
van de rijkspolitie in Nijme
gen. In een gesprek suggereer
de een BVD-functionaris, in
het bijzijn van de superieuren
van de vrouw, dat ze zich inliet
met criminele organisaties en
met organisaties voor hulp aan
illegalen.
De vrouw heeft zich inmid
dels gewend tot de Nijmeegse
advocaat mr. J. Claassens. Hij
zal bij de minister van binnen
landse zaken om opheldering
vragen.
De BVD wilde weten van wie
de .Nijmeegse het telefoon
nummer had gekregen van het
Amsterdams Solidariteitsko-
mitee Vluchtelingen (ASKV).
Vanuit haar betrokkenheid bij
de vluchtelingenproblematiek
heeft zij het afgelopen jaar en
kele keren telefonisch contact
gehad met het ASKV. De vrouw
trekt de conclusie dat de BVD
de telefoon van deze organisa
tie kennelijk afluistert.
Vanaf augustus dit jaar
werkte de vrouw op de perso
neelsafdeling van de rijkspoli
tie in Nijmegen. Zij had die
baan gekregen via de Stichting
Uitzicht en werd met haar me
deweten onderworpen aan een
antecedentenonderzoek. Dit
omdat zij te maken kreeg met
het samenvoegen van perso
neelsdossiers van de gemeen
te- en rijkspolitie in de regio.
Omdat de vrouw goed werk le
verde, werd haar begin vorige
maans aangeboden het con
tract te verlengen tot april vol
gend jaar. Na het bezoek van
de BVD-functionaris is ze ech
ter ontslagen.
In het gesprek met de vrouw
hield de BVD-functionaris, die
zei Valkhof te heten, een ver
haal over de democratische
rechtsorde in Nederland, ter
roristen, de bomaanslag op
staatssecretaris Kosto en diens
vrouw, burgerplicht en crimi
nele organisaties. „Volgens
hem zou ik met die organisa
ties contact hebben via men
sen In Nijmegen die ik ont
moette en via organisaties ais
het ASKV. Ik stond perplex en
vroeg de man zijn verhaal nog
eens te houden. Toen hij weer
aandrong wie mij dat telefoon
nummer van het ASKV had ge
geven, heb ik een punt achter
het gesprek gezet", aldus de
vrouw. Ze heeft enkele jaren
geleden als vrijwilligster ge
werkt bij de Vereniging Vluch
telingenwerk afdeling Nijme
gen en bij het Nijmeegs Anti
Discriminatie Bureau.
Bonden Philips
zien nog niets
in loonofTer
den haag. gpo
Philips heeft de vakbonden gis
teren niet kunnen overtuigen
van de noodzaak de eerder dit
jaar afgesloten CAO open te
breken. „Ons is niet duidelijk
gemaakt wat dat precies zou
bijdragen aan het voortbestaan
van het concern", zei FNV-on-
derhandelaar Broers na het ge
sprek. „En we gaan geen loon
inleveren om dat vervolgens in
een bodemloze put te storten."
Bij de presentatie van de
zwaar tegenvallende kwartaal
cijfers, afgelopen donderdag,
sprak Philips over een noodza
kelijk loonoffer van 210 milioen
gulden. Het concern is daar
naast van plan flink te gaan
snijden in de sectoren consu
mentenelektronica en compo
nenten.
De vakbonden stelden giste
ren dat ze te weinig informatie
hebben gekregen om te beslis
sen of een loonoffer zinvol is.
Philips heeft inmiddels beloofd
met nadere gegevens te zullen
komen.
Onmiddellijk na het bekend
worden van de slechte kwar
taalcijfers uitte FNVer Broers
kritiek op het voornemen van
de Philips top om volgend jaar
wereldwijd de loonsom te be
vriezen op het niveau van dit
jaar. Volgens de vakbondsbe
stuurder levert een dergelijke
centralistische aanpak niets op.
AMSTERDAM» In geheime gevan
genissen in Marokko ritten vol
gens schattingen van mensen
rechtenorganisaties nog altijd zo'n
achthonderd mensen om politieke
redenen gevangen Dat heeft All
Auguste Bourequat van de Ver
eniging van Familieleden en
Vrienden van Verdwenenen in
Marokko gisteren gezegd op een
persconferentie in Amsterdam De
persconferentie werd belegd in
samenwerking met het Komltee
Marokkaanse Arbeiders in Neder
land (KMAN) Aanwezig was ook
Bachir Ben Badca (links), zoon van
de In 1965 In Frankrijk ontvoerde
Marokkaanse politicus Mehdi Ben
Badca. Van hem is sindsdien niets
meer vernomen Bourequat d»e in
december 1991 na negentien jaar
gevangenschap werd uitgewezen
urt Marokko, hekelde de opstel
ling van diverse Europese regerin
gen Volgens hem veroordelen
veel regeringen wel de wandaden
van koning Hassan II van Marok
ko. maar met het regime zelf.
„Hitier en Auschwitz werden ver- j
oordeeld. terwijl Auschwitz maar
een paar jaar heeft bestaan Toen
de Tarmamertgevangems na
twintig jaar eindelijk werd gesio-
ten. heeft de Franse president
Mitterrand koning Hassan II uit
gebreid bedankt in plaats dat hij
het regime veroordeelde
fOTO anp» raymond w/ttwg
Volgens zijn collega's was hij onbetwist een van de
grootste sterrenkundigen van deze eeuw: Jan Hendrik
Oort, emeritus-hoogleraar in Leiden en voormalig di
recteur van de Sterrewacht aldaar. Hij werd gelauwerd
met eredoctoraten en een groot aantal andere onder
scheidingen. Twee dagen geleden overleed hij, 92 jaar
oud.
Een van zijn grootste wetenschappelijke ontdekkin
gen deed de jonge sterrekundige halverwege de jaren
twintig. Oort ontwikkelde de theorie dat de Melkweg
een platte schijf is die rond een kern draait. De techni
sche middelen om de theorie te bewijzen ontbraken,
maar Oort heeft nooit aan de juistheid ervan getwijfeld.
Na 60 jaar werd zijn gelijk bevestigd, toen de kunst
maan Iris in 1984 beelden maakte die een frappante ge
lijkenis vertoonden met de oude tekeningen van Oort.
De toen 84-jarige geleerde zei het prachtig te vinden
dat de satelliet „tot in de puntjes heeft waargenomen
wat zich in het hart van de Melkweg afspeelt", maar erg
verbaasd was hij niet. „Voor mij was het geen ontdek
king waar ik even stil van werd", merkte hij laconiek
op.
Oort werd op 28 april 1900 geboren in het Friese Fra-
neker. Toen hij drie jaar was. verhuisde het gezin naar
Oegstgeest, waar zijn vader geneesheer-directeur werd
van de psychiatrische inrichting Rhijngeest. Na de mid
delbare school leek een studie aan de nabijgelegen
Leidse universiteit voor de hand te liggen. De jonge
Oort vertrok echter naar Groningen, aangetrokken door
het werk van de bekende sterrekundige Jacobus Kap-
teyn.
In 1921 haalde hij zijn doctoraal, waarna vijf jaar later
zijn promotie volgde. In de jaren twintig en dertig
werkte hij in diverse functies aan de universiteit van
FOTO WIM DIJKMAN
Groningen, de Yale sterrenwacht in New Haven (VS) en
aan de Leidse universiteit. Daar werd hij in 1945 tot
hoogleraar sterrenkunde en directeur van de Sterre
wacht benoemd. Deze functies zou hij blijven uitoefe
nen tot zijn emeritaat in 1970. Oort vervulde gastdo
centschappen aan onder meer de universiteiten van
Princeton in de VS en Oxford in Engeland.
Oort's naam leeft voort in de naar hem vernoemde
'wolk'. Van een aantai in het verleden verschenen ko
meten was het hem opgevallen dat deze van ver buiteri
ons zonnestelsel leken te komen. Hij formuleerde de nu
algemeen aanvaarde theorie dat ons zonnestelsel wordt
omgeven door een uitgestrekte wolk 'kometenkoppen'.
een soort reservoir waaruit geregeld kometen in de
richting van de zon 'vallen'.
De "Wolk van Oort' maakte hem zo mogelijk nog be
kender dan zijn onderzoek naar de Melkweg. Zelf
noemde hij zijn theorie van de kometenwolk „maar een
zijsprong in mijn levenswerk, die eigenlijk maar van
korte duur was".
Nauw betrokken was Oort bij de bouw van de Eu
ropese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili, waar op
een 4.000 meter hoge berg door een aantal Europese
landen een van de grootste sterrenwarhten ter wereld
werd gebouwd. Verder was hij onder meer president
van de International Astronomical Union en voorzitter
van de Stichting Radiostraling van Zon en Melkweg.
Ook was hij lid van de academies van wetenschappen
van onder meer Nederland, de voormalige Sovjetunie
en de Verenigde Staten.
Oort ontving kreeg voor zijn werk eredoctoraten van
tien universiteiten, waaronder die van Harvard, Oxford
en Cambridge. Twee bekende onderscheidingen vielen
de geleerde ten deel toen hij al hoogbejaard was. In
1984 ontving hij in Italië de Bal/anprijs voor zijn haan
brekende werk over melkwegstelsels. Over de 340 000
gulden die de onderscheiding hem opleverde, zei hij:
„Een enigzins verbijsterende prijs".
Drie jaar later kreeg hij in lapan de 600 000 gulden
grote Kyoto-prijs voor zijn werk op het gebied van as
tronomie en astrofysica. Van het prijzengeld werd het
LH. Oortfonds gesticht. Het heeft als doel de ontwikke
ling van de sterrenkunde te stimuleren, onder meer
door jaarlijks een gastdocent uit te nodigen aan de
Leidse Sterrenwacht Bij zijn 90e verjaardag zat Oort op
de voorste rij toen het fonds te zijner ere de eerste Oort
lezing had georganiseerd.
moofooorr
VERVOLG V
>4 voorpagina
De oorzaak van de ramp met de
El Al-Boeing op 4 oktober is nog
steeds een 'mysterie'. Ir H.
Wolleswinkcl van de Rijkstucht-
vaaartdienst (RLD) en leider van
het onderzoek zei gistermiddag
dat metaalmoeheid in de op
hanging van motor 3 een rol
heeft gespeeld
Op twee pla«
hanging ..Maar als alleen
kapot is. mag de motor er niet
afvallen. Wat er verder is misge
gaan. is nog onduidelijk", aldus
Wolleswinkel in een toelichting
op zijn tussentijds rapport Mi
nister Maij Weggen (verkeer)
heeft dat al naar de Tweede Ka
mer gestuurd.
Drie onderzoekers uit de VS,
Nederland en Frankrijk hebben
inmiddels wel vastgesteld dat
een zogenoemde breek bout
verschijnselen van metaalmoe
heid vertoonde Dat kon wor
den vastgesteld nadat een 'be-
bout. was teruggevonden op
een stortplaats in Zaandam In
het beslagoog zit een bout die
de ophanging zekert. In de op
hanging van een motor zijn in
totaal zes breek bout en ver-
vm rkt I erder was al een ander
beslagoog gevonden, maar
daann zat geen stuk van de
breek bout meer. De onderzot
kers vermoeden echter dat ook
bi| .1. jv lui I bnut spt ik<
van metaalmoeheid
Volgens Wolleswinkel is het
ongeluk daarmee echter nog
niet verklaard, omdat cr nog
steeds vier andere bouten intac t
zi|n ..Al* ct nu sprakr /nu zijn
grweest van grntr turbulentie of
andere zaken, dan zou er mis
schien overbelasting zijn ont
staan Maar dat was niet het gr
val", aldus de RLD directeur
Hei onderzoek wordt be
moeilijkt. omdat niet alle on
derdcien zijn temggrvondrn
Zo ontbreekt een deel van een
ophangstang van motor 3 In
deze stang zit ook een breek
bout Een van de mogrliikhedm
is dat deze bout ook te kampen
had met metaalmoeheid en dan
is dr kans groot dat daardoor de
motor afbreekt Door nadrr on
derzoek bij het Nationaal
l ucht en Ruimtevaartlaborato
rium in Amsterdam en bi) vlieg
tuigfabnkant Boeing hoopt
V.isinkrl nut r .i m
te komen.
Hij vrrtrlde vrrdrr dat nu
vaststaat dat motor 3 motor 4
heeft MÉI ,\K - -
afbreekt is er nog voor vier se
conden brandstof in de motor
aanwezig. Toen motor 3 afbrak
is hij naar VMM pNdMHfc
naar rechts gedraaid en tegen
de voorkant van motor 4 aangr
komen In motor 4 hebben we
daarvan een hele duidelijke af
druk gevonden
Wolleswinkrl benadrukte dat
nog niets Is grbickrn van enige
schuld van H Al. Hoewel Boring
en de Amerikaanse luchtvaart
autortteitrn hadden grad-.i
seerd de oude brrekbouten te
vrrvangm door nieuwe, had de
Israëlische maatschappij dat
niet gedaan ..Het was gren ver
plichting de oude door nieuwe
tc vervangen De oude mochten
blijven zitten, mits ze rrgrima
tig werden gecontroleerd Dat
heeft EI Al gedaan aldus Wol
leswinkel
