'Ich bin ein
Berliner
Bol'
Overheidstaal
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1992
Afgelopen week traden enkele Nederlandse top-
rockgroepen op tijdens de Berlin Independent Days. Vier
dagen lang waren in een twaalftal Berlijnse clubs zo'n
honderddertig verschillende rockbands en solisten te
zien. In dat selecte gezelschap twee Haarlemse groepen:
Gotcha! en Beatcream.
Onze medewerker Peter Bruyn stapte met de muzikanten
in de bus en voelde zich alsof hij weer op schoolreisje
was.
De taal van de overheid is
meestal moeilijk. Dat komt
doordat iedere officiële zin een
lange weg moet gaan voordat
hij in onze brievenbus komt.
Een lange weg die juist de om
gekeerd richting volgt van het
verse-vis principe. Dat zal ik
uitleggen.
Op schoolreisje met Beatcream en Gotcha!
nationaal ontmoetingspunt.
Ik ben amper binnen als ik Iwan en Ruud
van Gotcha! tegenkom. Handen en zakken
vol blikken bier. Een Deense rockband die
gesponsord wordt doorTuborg, deelt de blik
ken uit. De groep trekt opeens opvallend veel
geïnteresseerde journalisten.
Ondertussen stelt Gotcha! elders in het ge
bouw de spullen op voor een kort 'live' radio
optreden. Unplugged', heet het weinig origi
neel. Het Deense vocht heeft Iwans stem
hoorbaar aangetast en ook in andere opzich
ten gaat er nog wel wat fout. Maar het echte
concert is 's avonds pas en de countryblues-
versie van Kingdom Come klinkt in ieder ge
val prachtig.
Na afloop moeten de instrumenten naar
Tacheles gebracht worden, een kilometer of
wat verderop. Buiten heeft Ruud een mooi
plan. Met Vincent op melodica en drummer
Martijn als accordeonist wordt een spontaan
straatconcert gegeven. Helaas blijft de op
brengst steken bij tien pfennig.
Dan begint in Tacheles het wachten tot het
echte concert aanvangt. Beatcream heeft de
hele middag vrijaf gehad en komt binnen, ge
tooid met grote Russische legerbontmutsten.
Voor twintig D-Mark gekocht van scharre
laars bij de Brandenburger Tor. Aanleiding
om tijdens het eten een gesprek over de zin
van het dragen van hoeden en petten te voe
ren. „Petten zijn nuttig," meent bassist An-
dré. „Ze voorkomen dat je gedachten ont
snappen."
Dat is duidelijke taal. Duidelijker in ieder
geval dan het proza waarmee Beatcream in
de officiële BID-programmakrant wordt aan-
gekondigd:„Pubertierende Beatcream frönen
als Freunde emotionale Uberschëumens ex-
zessiv einer gewissen physischen Rhythmik.
die Körper und Seele in Wallung bringt." Ik
lees de zin nog eens over. En nog eens. Wat
er ook staat, een bijster swingende indruk
maken de woorden niet. Net zo min als ik
enig werkelijk gevoel van opwinding bespeur
.ils Duitsers /eggen dat ze iets 'Ganz toll' vin
den.
Zowel de plaat van Beatcream als die van
Gotcha! is in Duitsland op de markt gebracht.
Beide groepen hopen met het Berlijnse op
treden wat aandacht in de media te krijgen,
zodat ze er binnenkort ook daadwerkelijk op
tournee kunnen gaan. „Maar In het buiten
land toeren is voor een Gotcha! ontzettend
duur," legt saxofonist Joep uit „We staan
met negen man op het podium."
Om elf uur die avond staan ze er ook daad
werkelijk. Ruud in z n Ajax-shirt, Joep als al
tijd op blote voeten, Vincent in z'n rose on
dergoed en Iwan met een Sid Vicious-kapsel
en ditmaal weer opvallend goed bij stem.
Wellicht speelt mee dat er in de kleedkamer
al uren lang geen vol pilsje meer te vinden
was. In ieder geval swingt het Duitse publiek.
En chauffeur Henk, op een meter of zes van
hel podium, kijkt zijn ogen uit. Dat zooitje
ongeregeld dat hij naar Berlijn gereden heeft
staat daar wel een prachtshow te geven.
Direct na afloop, in de kleedkamer, zijn de
drie broers Smeenk, Joep, Vincent en toet
senman Pieter. euforisch. „Wat waren we
goed. hè." Ze waren goed. Niets tegenin te
brengen. Vincent, voorheen het rustpunt in
de band, wordt de laatste tijd steeds uitgela-
tener op het podium, geeft hij ook zelf toe:„Fk
durf meer. Dat roze herenondergoed heb ik
eens bij de Bijenkorf gekocht. Daarin voel ik
mij iets tussen een hofnar en een boeddha.
Zo kan ik al m'n frustraties kwijt."
En Joep, over z'n motivatie om consequent
op blote voeten op het podium te staan:,Als
kind had ik al een hekel aan schoenen. Ik
trok ze heel vaak uit. Ook 's winters en ging
dan op m'n blote voeten de sneeuw in en zo.
Dat mocht natuurlijk niet van m'n moeder.
Daarom doe ik het nu. Zonder schoenen sta
ik steviger in contact met de grond. Je kan er
natuurlijk van alles over zeggen, maar in de
grond is het iets heel serieus."
Terwijl hij vertelt, lopen Joep en ik naar de
benedenverdieping van het Tacheles-pand.
Daar, in het café, speelt Beatcream. En weer
kraait Haarlem de victorie. Een kort gastop
treden van Iwan, een vocale bijdrage van
Gotcha!'s Ro en het publiek in het uitpuilen
de café vindt het allemaal prachtig.
Dat moet gevierd worden. Echter, de twee
Deense groepen waarmee Beatcream de
kleedkamer deelt, blijken vrijwel al het bier
reeds opgedronken te hebben. Na lang aan
dringen van het management komt de zaal
houder alsnog met een drietal volle kratjes.
Het wordt laat, chaotisch en uitbundig. Als ik
de volgende ochtend wakker word en m'n
hoofd onder het dekbed vandaan steek, oogt
de hotelkamer als een zwijnestal. Hunter S.
Thompson's ultieme rock'n'rollverhaal 'Fear
and Loathing in Las Vegas' schiet door m'n
hoofd. De beschrijving van een uitstapje dat
op een litanie van drank-, drugs- en gewel-
dexcessen uitdraait. Vergeleken daarmee
roept de buitenlandse reis van de twee Haar
lemse bands eerder associaties op met de
Wiener Sëngerknaben. De vloer van de hotel
kamer die ik met Beatcream deel mag dan
bezaaid zijn met notedoppen, fruitschillen,
bierflesen en minder definieerbare substan
ties, het schoonkrijgen ervan kan niet meer
werk zijn dan even stofzuigen.
De terugreis. De geschiedenis herhaalt zich.
Weer veel bier dat snel op Is. Weer video kij
ken, blowen of lezen: vooral Charles
Bukowski is populair in de bus. In een weg
restaurant worden de allerlaatste pfennigjes
bijeen gescharreld om nog wat te eten te krij
gen. En natuurlijk gaan er de geruchten: Dat
Beatcream-zanger Paul-Peter en gitarist
Jeroen den Hengst door twee voormalige Sta
si officieres ontvoerd zouden zijn, bijvoor
beeld. Of dat de Nederlanders het Duitse
wegrestaurent in smeulende toestand achter
zich gelaten zouden hebben. Niets van gelo
ven. allemaal leugens en achterklap. Alleen
het gerucht dat er een Duitse festival-organi
sator in het gebouw is geweest die beide
bands wel ergens samen in de openlucht zou
willen laten spelen klinkt heel aannemelijk.
Haarlem gaat rock'n'rollen in Berlijn. En mis
schien is die ene opmerking die iemand
maakt als we in de nacht van donderdag op
vrijdag rond een uur of één Haarlem binnen
rijden nog wel het meest karakteristiek voor
de sfeer van de trip: „Jongens, als we d'r zijn.
allemaal onder de banken duiken, hè."
Wat het verse-vis principe is.
blijkt zonneklaar uit de vol
gende historie. Er is een man
die vis verkoopt. Op de stoep voor zijn deur
zet hij een bord met Heden verse vis te koop.
Zijn linker buurman wipt even binnen en
zegt dat te koop overbodig is. Niemand zal
immers verwachten het voor niks te krijgen.
Onze vishandelaar veegt de woorden 'te
koop' weg. Vervolgens komt de postbode, die
vraagt waarom er 'heden' staat, want nie
mand verwacht gisteren of over drie weken.
Daar zit wat in en onze held veegt ook 'he
den' uit. Nu vraagt hij zich af of 'verse' wel
licht ook overbodig is want het spreekt eigen
lijk vanzelf: oude of bedorven vis wil geen
mens kopen. Nu staat er enkel nog 'vis' op
zijn reclamebord, als zijn rechter buurman
komt: haal dat bord maar weg want het is al
twee straten verder te ruiken dat hier vis ver
kocht wordt. Kortom, goed schrijven is
dikwijls een kwestie van schrappen.
Bij de overheid gaat het noodzakelijk an
ders. Iedere zin doorloopt daar een lang pro
ces, maar meestal precies omgekeerd aan het
verse-vis principe. De pas aangestelde amb
tenaar schrijft: „De regering heeft het wets
voorstel ingediend". Zijn collega, die hem het
vak moet leren, voegt daar met ballpoint aan
toe: „over euthanasie". Zo gaat de concept
brief naar de bureauchef. Deze chef weet een
beetje hoe moeilijk de minister het met de
oppositie heeft, en hij last met vulpen nog
iets in: „De regering heeft het wetsvoorstel
over euthanasie waartegen de oppositie al
veel bezwaren had aangevoerd, toch inge
diend." Vervolgens komt de brief bij de di
recteur. Deze beseft dat de zin nu wat cru
klinkt tegenover de oppositie en voegt eraan
toe: „die een uitgebreide studie van het pro
bleem had gemaakt". Zo komt de zin bij de
secretaris-generaal: „De regering heeft het
wetsvoorstel over euthanasie waartegen de
oppositie die een uitgebreide studie van het
probleem had gemaakt, al veel bezwaren had
aangevoerd, toch ingediend". De secretaris
generaal weet hoe gevoelig dit onderwerp
politiek ligt, hij weet ook dat de oppositie zo
veel mogelijk te vriend gehouden moet wor
den en wil dus de kamerdebatten niet als on
belangrijk onder de tafel vegen. Vandaar dat
hij bi) het woord 'probleem' erbij krabbelt,
met zijn zilveren vulpotlood: „dat het parle
ment nu al maanden bezighoudt". En zo
luidt de zin dan: „De regering heeft het wets
voorstel over euthanasie waartegen de oppo
sitie die een uitgebreide studie van het pro
bleem dat het parlement nu al maanden be
zighoudt, had gemaakt, al veel bezwaren had
aangevoerd, toch ingediend". Zo komt de zin
uiteindelijk bij de minister op tafel. De minis
ter voegt er, met zijn gouden pen, alleen nog
twee komma's aan toe: voor 'waartegen' en
voor 'die'. Het eindresultaat is dan: „De rege
ring heeft het wetsvoorstel over euthanasie,
waartegen de oppositie, dJe een uitgebreide
studie van het probleem dat het parlement
nu al maanden bezighoudt, had gemaakt, al
veel bezwaren had aangevoerd, toch Inge
diend".
Een monsterlijke zin. Toch komen ze bij de
overheid af en toe zo voor. Wie schrijft er zo
afschuwelijk? Het antwoord is: niemand. Zul
ke zinnen zijn het resultaat van aanslibbing
doordat ambtenaren van laag tot hoog ermee
bezig geweest zijn. Dat is geen excuus voor
de ambtenaren, maar het maakt het wel een
beetje begrijpelijk hoe zulke monsters kun
nen ontstaan.
Duitsland swingt. Het klinkt con
tradictoir, maar is gewoon waar.
De lokatie is een theater in een
immens kraakpand. En hoewel hun histori
sche band met marsmuziek steviger is dan
die met de funk, staan er honderden Berlij-
ners te swingen bij het Haarlemse Gotcha!.
Natuurlijk voelen de muzikanten dat aan en
dus schakelen ze hun hele funk-circus nog
een versnelling hoger. Zanger Iwan, alias
Loverman Ten en voor deze gelegenheid Lie-
berman Zehn, likt de microfoon en roept:
„lch bin ein Berliner bol." En verder gaat het
weer: Once upon a time in the low... in the
lowlands... Percussionist Vince, in de wandel
gangen Vincent, stuitert in roze ondergoed
over het podium. „Die Burschen müssen ja
ganz stoned sein," zegt het Berlijnse meisje
dat naast me staat. Dat valt wel mee. Voor
Gotcha! is het gewoon de 'Avond van de
Waarheid'. One of those nights. Dan, na een
klein uur, heeft de laatste noot geklonken.
Iwan heft zijn armen en lacht sardonisch
naar de zaal:„Peaceen poep!"
itr
Het schoolreisje is vijfendertig uur eerder in
Haarlem begonnen. Het Stationsplein, dins
dagochtend even na zevenen. Chauffeur
Henk wacht bij de lege touringcar en kan niet
bevroeden wat hem de komende dagen te
wachten staat. Eén voor één of in groepjes
komen ze aan, de muzikanten van de Haar
lemse rockgroepen Beatcream en Gotcha!.
Musici bezitten wekkers die weigeren om
vóór twaalf uur 's middags af te gaan, dus
hebben de meesten gewoon de hele nacht
doorgehaald. Daar was nog een reden voor
Ruud. congaspeler van Gotcha!, is jarig. Bui
ten, in de najaarskou, begint hij zich spon
taan van drie lagen kleren te ontdoen om dan
trots als een aap zijn mooiste cadeau te sho
wen. Een shirt. Het nieuwe 'ondershirt' van
Ajax.
Er is bier meegenomen voor onderweg. En
bier. En voor het geval dat we dorst zouden
mogen krijgen ook nog bier. Met hooguit an
derhalf uur vertraging vertrekt de bus. Een
tussenstop in Amsterdam, waar twee andere
rockbands worden opgepikt und dann geht's
los.
Er wordt geslapen. Er wordt gelezen. Er
worden Ajax-liederen gelald. Er wordt ge
dronken. Er wordt 'gameboy' gespeeld. Er
wordt geblowd. We zijn ongeveer bij Hengelo
als Gotcha'.-voorman Ro door het middenpad
naar voren stommelt - „Ik ben zo lam als een
banaan!" - en een afgrijselijke ontdekking
doet: Het bier is op.
De grens. Grappen over dope. Alle varian
ten van het 'douane vindt coke'-verhaal ko
men nog even voorbij. „Valt er eigenlijk hier
nog wat te hakken?" roept Iwan en wappert
met zijn neusvleugels. We staan inmiddels bij
Imbiss am Tankstelle, waar de meest geest-
verruimdende versnapering een Brötchen
Bratwurst is.
Chauffeur Henk heeft de zaak helemaal
onder controle. 'Als je de tijger niet temmen
kunt, ga dan met hem spelen' sprak de oude
Chinese wijsgeer Pi Fun reeds. En Henk weet
dat. Zen en de kunst van het buschauffeuren.
Onder luid gejuich steekt hij een middenvin
ger omhoog naar een passerende en scherp
snijdende Amerikaanse legertruck. Henk is
oké. daar is iedereen het over eens.
Videootje kijken. Nieuw voorraadje bier in
geslagen. Blowtje. Dutje. „Ajax!". En een uur
of elf na het vertrek: Berlijn.
~fc
De zaal, of beter het 'zalencomplex' waar
Beatcream en Gotcha! spelen heet Tacheles.
Een gigantisch gekraakt pand aan de Orani-
enburgerstrasse in voormalig Oost-Berlijn en
één van de in totaal twaalf clubs waar de Ber
lin Independent Days zich afspelen. Eigenlijk
is het een in punk-stijl vormgegeven yuppie
tent. laat ik mij later door een Berlijner ver
tellen. Dat is tekenend. De hippies, punks en
andere alternative's die tien jaar geleden nog
hun domein hadden in de thans geheel gere
noveerde Westberlijnse wijk Kreuzberg, stor
ten zich nu en masse op de veelal vervallen
lege panden ten oosten van waar ooit 'De
Muur' was. En de uit de hippie- en punkge
neratie voortgekomen ondernemers spelen
daar handig op in. Een voormalige groente
zaak - 'Obst Gemüse' meldt de lichtbak bo
ven de deur nog altijd - blijkt te zijn omge
bouwd tot een trendy café. En het eerste wat
opvalt als je in oostelijke richting de vroegere
grenspost Checkpoint Charlie passeert, is een
grote Benetton-winkel. Trendsetters verloo
chenen zich niet.
Terwijl de bands hun spullen uit de tou
ringcar laden, besluit ik een uurtje of wat in
m'n eentje op stap te gaan. Even weg uit de
rock'n'roll. Als ik een gigantisch gekraakt ge
bouwencomplex in de voormalige arbeiders
wijk Penzlauerberg binnenstap om een paar
vrienden op te zoeken, word ik door een
wildvreemde uitgenodigd om aan een Hare
Krishna-maaltijd deel te nemen. „Niet
doen," adviseert een andere bewoner. „Dat
eten daar is van dag tot dag alleen maar in
kleur te onderscheiden: de ene dag bruin, de
andere dag grijs." Hier, in wat ooit Oost Ber
lijn was, wordt twintig jaar tegencultuur nog
eens dunnetjes overgedaan.
Terug in Tacheles, later op de avond, blij
ken de Beatcreamers en Gotchaï's zich over
de stad verspreid te hebben. Maar de op de
toiletwanden gekalkte kreten bewijzen dat
Beatcream nog wel even aan de pr heeft ge
werkt: Check out our CD: People Stink' staat
er. De plek is in ieder geval goed gekozen.
7tr -jt
De volgende morgen bij de receptie van het
hotel tref ik Arjen, de man die namens het
gezamelijke management de belangen van
Beatcream en Gotcha! behartigt. Het gerucht
had mij al bereikt: De Beatcreamers zouden
een wc gemold hebben. Het blijkt allemaal
heel erg mee te vallen: een verstopping die
niemands schuld was. Maar de rock'n'roll-ro-
mantiek vraagt om verhalen als deze.
En hij is ook al door de muzikanten van
Gotcha! gebeld, vertelt Arjen. Die blijken na
één avond Berlijn compleet door hun geld
heen te zijn. Of hij even wat kan komen
brengen.
We stappen in een taxi naar het Haus der
Wissenschaft und Kultur, een toonbeeld van
zakelijke Oostblok-architectuur, waar met
name de nog aanwezige Russische teksten op
muren en deuren aan het verleden herinne
ren. Dit is de zenuwknoop van de Berlin In
dependent Days. Hier is de beurs ingericht,
waar een hondeVdtal platenfirma's en pop-
managements stands hebben. Hier wordt ge
lobbyd en - hopelijk - zaken gedaan. Hoewel
de BID vergeleken met andere internationale
beurzen wat aan betekenis verloren lijkt te
hebben, is het nog altijd een hectisch inter-
FOTO PETER BRUYN
Een spontaan straatconcert van Gotcha! in Berlijn. Van links naar rechts: Martijn, Ruud en Vincent.
