^5^
"*saSs
Vangnet
onder een
sterke gulden
ZATERDAG 7 NOVEM8ER 1992
De Nederlander wordt armer.
Zijn inkomen stijgt de laatste
jaren minder snel. Door de ho
gere inflatie van de laatste ja
ren en talloze overheidsmaatre
gelen nam de koopkracht nau
welijks toe. Jaren achtereen
moesten de lonen beperkt blij
ven om de exportpositie van
ons bedrijfsleven te verbeteren.
Nu plukken de werknemers
daar de wrange vruchten van.
Op de camping, ergens langs de
Middellandse Zee of in het bin
nenland van Frankrijk, onder
vond de Nederlandse toerist dat
afgelopen zomer opnieuw.
Duitsers, Belgen, Fransen en
zelfs Italianen (voor de devalu
atie van de lire) konden meer
besteden.
Maar bedriegt de schijn niet?
Het gaat de Nederlander niet
slecht. Beter gezegd: hij heeft
het nog nooit zo goed gehad.
Na veertig jaar van vrijwel voortdurende wel
vaartsverbetering lijkt het niet meer op te
kunnen. Hij gaat vaker en verder op vakantie,
hij woont beter en groter, hij werkt korter en
verdient meer. Kortom, wat valt er te klagen?
Vanuit een ander gezichtspunt bekeken,
heel wat. Want het inkomen van dè Neder
lander raakt achterop. Zijn achterstand op dè
Duitser en dè Luxemburger groeit, maar ook
dè Belg en dè Fransman kunnen tegenwoor
dig meer uitgeven. Dat blijkt uit vergelijkende
cijfers van de EG.
Een modale Nederlandse familie als die
van Peter Joosten (36), zijn vrouw Tonnie
(33) en negenjarige dochter Shirley, met hun
inkomen van rond 2500 netto per maand,
heeft het niet breed. „Maar we kunnen goed
leven. We hebben het niet royaal, maar hoe
ven ook niet te beknibbelen op onze uitga
ven," zegt Peter.
De familie Joosten woont in een moderne
nieuwbouwwijk in het Limburgse Schinveld,
op de grens met Duitsland. Het -huurhuis
(625 gulden) toont gezellig, de inrichting
maakt duidelijk dat woongenot een belang
rijke rol speelt in het leven van de familie.
„Wij willen normaal blijven leven. Dat bete
kent dat we keuzes maken. Hoe andere men
sen dat doen weet ik niet. Daar kijk ik niet
Peter is voorman bij ENBI in Nuth, een
dochter van Nijverdal Ten Cate en een toele
verancier van onder meer Rank Xerox. Hij
kan elke maand toch nog wat geld opzij leg
gen. Zo spaart de familie deze maanden voor
een personal computer, en er wordt ook ge
reserveerd voor een vervangende auto. Het
huidige vervoermiddel is een gebruikte
Escort 1100 uit 1985.
Ook het vakantiegeld wordt gespaard. Het
is bestemd voor een vakantie, of een andere
grote uitgave zoals een paar jaar geleden de
aanschaf van plavuizen. En ook in" de vakan
tie blijft de familie Joosten zuinig. Gedrieën
gaan ze dan tien dagen wandelen in de Oos
tenrijkse bergen. Ze verblijven dan bij parti
culieren thuis ('Zimmer frei', zoals Joosten
zegt).
Afgezakt
De EG zegt dat het Nederlandse inkomen per
hoofd van de bevolking relatief achterblijft.
Een vergelijking met twintig jaar geleden
spreekt boekdelen. Toen behoorden de Ne
derlanders tot de rijkste Europeanen. Zelfs
zeven jaar geleden maakte Nederland nog
deel uit van de kopgroep. Nu zitten we er
gens in de middenmoot.
Maandelijkse uitgaven van
modaal gezin in Duitsland
DM 2995,-= 100%
Telefoon 2% Besteedbaar
aan andere
zaken
Percentages zijn afgerond
Het is opmerkelijk dat die vroegere Neder
landse toppositie bereikt werd ondanks de
(ook toen al) relatief hoge belasting- en pre
miedruk. Sindsdien verminderde weliswaar
het beslag van de overheid op het inkomen,
maar dat gebeurde ook elders. Verhoudings
gewijs verbeterde de positie van de Neder
landse werknemer nauwelijks.
De 'wig' (het verschil tussen bruto en net
to-inkomen) is nog steeds te groot, zeggen
economen. Voor de Joosten's speelt dat ove
rigens niet zo'n rol. Zij kijken „alleen naar
wat onder de streep staat". Van zijn bruto-in-
komen van 3800 gulden (per vier weken)
houdt hij net 2500 over.
Friedhelm Wellershausen (41) uit het Duit
se Ubach-Palenberg, kent het begrip 'wig'
niet eens. De staat pakt slechts 800 Mark van
zijn bruto inkomen (3300 Mark) voor belas
tingen en premies zodat hij 2500 overhoudt.
Doordat zijn vrouw nog eens 480 Mark (be
lastingvrij) bijverdient, komt het familieinko
men op rond 3000 DM, omgerekend bijna
3400 gulden per maand.
Het gaat niet goed met de familie Wellers
hausen. Friedhelm reageert zelfs met een vol
mondig 'Beschissen!', wat hij later nuanceert
tot'Bescheiden'.
Het gezamenlijke inkomen is al tien jaar
niet voldoende voor een vakantie van de hele
familie (vrouw Uschi (34) en dochters Suzan
ne (13), Stephanie (9) en Carolin (3)). Af en
toe gaat Friedhelm als begeleider mee op een
kamp van de Arbeiterwohlfahrt (een door de
gemeente ondersteunde, particuliere stich
ting) en dan mag een dochter een weekje
Friedhelm werkt als geschoold arbeider èn
vertrouwensman (een vakbondfunctie) bij
Vetrotex (een dochter van het Franse Saint
Gobain) in Herzogenrath. Uschi is zes uur
per week in dienst bij een advocaat. Uit het
huishoudboekje blijkt dat het inkomen ge
heel opgaat aan het dagelijkse leven. Vakan
tiegeld en kerstgratificatie zijn nodig voor on
verwachte grote uitgaven.
Statistieken
Waarom wekken onze Oosterburen dan toch
de indruk veel royaler te kunnen leven dan
andere Europeanen? Natuurlijk tonen ze
graag hun welvaart, maar ook blijken de sta
tistieken over de nationale inkomens (dat is -
simpel gezegd - alles wat een land verdient)
hoogstens globale verschillen aan te geven.
Over individuele gevallen zegt de statisti
sche cijferberg niets. Volgens deze grove me
thode staat Nederland op de Europese rang
lijst op een zevende of achtste plaats.
Een vergelijking van de gemiddelde inko
mens lijkt daarom beter. Dat kan nog wel lei
den tot enige vertekening, maar in ieder ge
val gaat het hierbij om werkelijk verdiende
salarissen, en niet meer om een statistisch
vastgesteld gemiddelde.
Uit een overzicht - ook weer van de EG -
blijkt dat de Nederlander bruto veel verdient.
Netto (na aftrek van belastingen en premies)
houdt hij er weinig van over.
„Eigenlijk steekt de Nederlandse werkne
mer ongunstig af bij zijn buitenlandse colle
ga's," zegt een sociaal-econoom. „Hij moet
harder werken dan de meesten van hen.
Daarvoor krijgt hij dan ook een hoger bruto
salaris. Maar netto houdt hij minder over".
Dat blijkt niet het hele verhaal te zijn. De
Nederlandse regering heeft bewust jaren ach
tereen de woonkosten laag gehouden net als
de kosten van levensonderhoud. Dat leidde
tot een situatie waarin de gulden - in eigen
land - eigenlijk meer waard is dan uit de wis
selkoers blijkt: je kunt hier met een gulden
meer doen dan daar met een Mark.
Dit kan een gedeeltelijke verklaring zijn voor
de grote verschillen. De familie Wellershau
sen woont niet in een comfortabel rijtjeshuis.
Zij moet het doen met de bovenste verdie
ping (vier kamers) van een slecht geïsoleerde
en onderhouden 'Mehrfamilienwonung' uit
1953, met een verwarming die nog brandt op
steenkool. Dat kost dan 650 Mark huur per
maand, en 300 Mark voor de kolen. Dan
moeten ze maandelijks ook 500 Mark aflos
sen op de lening voor de nu 4 jaar oude Ci
troen BX
Voor veel Duitsers zou Nederland met zijn
ondergewaardeerde gulden goedkoop moe
ten zijn. Voor woningen klopt dat; het blijkt
dat steeds meer Duitsers aan onze kant van
de grens willen wonen. Maar op andere ter
reinen valt dat nogal mee. De Wellershau-
sen's bijvoorbeeld doen hier nauwelijks
boodschappen. Alleen sigaretten, koffie en
(op de markt) verse groenten en fruit blijken
aantrekkelijk. De Joosten's kopen slechts
benzine in Duitsland.
Voor een juiste vergelijking moet ook geke
ken worden naar het welzijn. Immateriële za
ken als sociale voorzieningen, onderwijs en
gezondheidszorg worden door alle inwoners
betaald. De Nederlandse bevolking heeft be
wust gekozen voor een samenleving waarin
niemand écht gebrek lijdt, maar daarom zijn
belastingen en premies ook relatief hoog.
Tegelijkertijd blijkt uit de overzichten van
de EG dat Nederland relatief veel inactieven
kent. Geen enkel Europees land telt zoveel
arbeidsongeschikten. Daarnaast is het per
centage vrouwen dat een betaalde baan heeft
in Nederland lager dan in vrijwel alle andere
Europese landen. Zij dragen dus niet bij aan
de schat-
boekje
premies
Maandelijkse uitgaven van
modaal gezin in Nederland
f. 2860, - 100
Telefoon 2% Besteedbaar
aan andere
zaken
Huishouden
en kledin*
en bedriihnektek:
Het huishoudboekje van de familie Joosten
(per vier weken)
Bruto (inclusief, ploegentoeslag)
ziekenfonds, belastingen en premies
3800
1300
over
2500
bij vergoeding voor reizen
115
bedrijfskleding, frisdrank
25
totaal
2640
(omgerekend per maand:)
2860
af: werkelijke reiskosten
215
verzekeringen
225
huur (huis, garage)
665
elektriciteit
62,50
gas water kabel tv
190
gemeentebelastingen
35
telefoon (gemiddeld)
62,50
eigen risico ziekenfonds
67
huishouden
800
contributies
100
1982
Over: 200 gulden (wordt vooral g&ewrveerd v
VrOUW«*l*t,n£%l
huur(i:ist'w
'lektnateit
verv/3rrning
hui^oudenlZgen
kist waar al die uitkeringen uit worden be
taald.
Het blijft een verrassing dat de Duitse fa
milie, die zoveel lijkt op de familie Joosten,
toch slechter af is. „Ik heb het gevoel dat de
Nederlanders het beter hebben," zegt Wel
lershausen. „Ze kunnen beter leven. Het is
puur propaganda als gezegd wordt dat wij rij
ker zijn".
„Als ik werkloos zou worden zou ik nog
maar 68 procent van mijn netto inkomen
krijgen, en daardoor onder de 2000 Mark te
recht komen en met mijn familie een 'So-
zi al fall' worden". Maar ook wanneer Wellers
hausen ziek is (hij leidt aan bronchitis) moet
hij fors inleveren. Na zes weken ziekte krijgt
hij nog maar 80 procent van het nettoloon,
en daar moeten de sociale premies dan nog
van af. „Ik hou dan niet meer dan 70 procent
Daar steekt Nederland gunstig bij af. De
sterke gulden en lage prijzen zorgen ervoor
dat met het inkomen of de uitkering relatief
veel gedaan kan worden. Joosten: „In som
mige opzichten heb ik wel de indruk dat wij,
vergeleken met bijvoorbeeld Oostenrijkers,
welvarender zijn. Maar dat kan ook komen
omdat zij misschien het geld anders beste
den, bijvoorbeeld meer in hun huis investe-
Vangnet
Het blijkt dat een - willekeurig - Nederlands
gezin redelijk kan rondkomen van één inko
men. Elders in Europa, en dat begint kenne
lijk al vijftien kilometer over de grens in het
aanpalende Duitsland, gaat dat nauwelijks
nog. In Frankrijk en Italië mag het gezinsin
komen hoger uitvallen, maar dat komt omdat
beide partners verplicht zijn te werken wil de
familie verzekerd zijn van een
redelijk bestaan.
Negen jaar bleef Tonnie thuis
vanwege Shirley. Nu begint ze
aan eeri parttime baantje omdat
ze het gevoel heeft dat ze haar
dochter daarmee niet tekort doet.
Haar verdiensten gaan in de pot
waaruit straks een computer ge
kocht wordt. En zelfs Shirley
draagt bij, want van haar wekelijk
se zakgeld van drie gulden gaat
een gulden in de PC-pot.
Alle negatieve verhalen ten spijt
blijkt dat dè Nederlander het niet
slecht hoeft te hebben. Maar wat
belangrijker lijkt, hij en zijn familie
kunnen een bestaan opbouwen in
de zekerheid dat een sociaal vang
net hen redt als het fout gaat. Zoals
Friedhelm Wellershausen dat om
schrijft: „Ik geloof dat er in Neder
land minder Existenzangst (vrees
voorde toekomst, red.) bestaat".
'wordt
*u*ld ^aooiï%?!»soo2mJ'
e auto, kteding, onverwachte
en hoge uitgaven),
daaritómt hij; kinderbijslag 411 <p kwartaal) i$44 (p jaar)
vakantiegeld 3800 (twut©)' 2150 (netto)
3% winstuitkering (max 1400(bruto)/ 850(netto)
Statistieken vertekenen het beeld
Dè Nederlander hoeft het niet slecht te hebben
De familie Joosten.
„Wij kunnen goed Ie-
