ZATERDAGS BIJVOEGSEL
Bill Clinton, de
verlosser van
een generatie
P
eindredactie: willem schrama
ZATERDAG 7 NOVEMBER 1992
vormgeving: fred van gelderen marco kroes ruud vogelesang
HANS DE BRUUN
SB"'"* en café op Connecticut Avenue,
h .op een steenworp van het Witte
-4 Huis, heeft woensdag Arkansas
stamppot als dagschotel op het menu. Bij een
ander eethuisje, veel bezocht door Republi
keinen, staat smoked quail {gerookte kwartel)
op de kaart. ,,Met een bruin Murphy-sausje",
zegt de ober met een vette knipoog. Quayle.
Murphy Brown. Voel je 'm?
Ineens durven ze. De heren in krijtstreep
die hier gisteren nog de dienst uitmaakten,
moeten nu knarsentandend toezien hoe de
tafeltjes worden bezet door luidruchtige, slor
dig geklede jongelui die dinsdag zeker niet op
George Bush hebben gestemd. Republikein-
tje-pesten, meer is het niet. Het verlies doet
toch al zo'n pijn. En wat staat hen nog meer
te wachten?
„Dit is slecht voor Amerika, maar goed
voor Washington", vindt een van de stam
gasten. Na twaalf jaar van blauwe blazers en
mantelpakjes, van saaie cocktailparty's en
statige diners maakt de hoofdstad zich op
voor de metamorfose. „Het lijkt alsof de De
mocraten ineens uit alle hoeken en gaten
kruipen, waarin ze al die tijd ondergedoken
zaten", merkt iemand op.
Weg met de ouwe hap! Washington gaat
rock-and-rollen, schrijft een krant. Wat wil je,
met een president die dol is op Elvis, de saxo
foon bespeelt, op zijn campagnemanifesta
ties muziek draait van Fleetwood Mac en Jef
ferson Airplane, en dagelijks jogt in een Rol
ling Stone t-shirt. Een rockconcert in de Rose
Garden van het Witte Huis, dat zou het einde
zijn.
Het gonst ineens van de geruchten. Over
wat allemaal zal veranderen, over de nieuwe
gezichten die overal zullen opduiken. Er is
opwinding, zoals Washington die in decennia
niet heeft meegemaakt. De Washington Post
publiceerde woensdag zo'n'bekend ^lijstje
met trends die ineens 'in' of 'uit' zijn. Hele
maal onderaan stond: IN: Bill Clinton. UIT:
George Bush.
Vragen
Aan het slot van de film The Candidate (1972)
kijkt Robert Redford, zojuist president gewor
den, wat verdwaasd om zich heen en stelt
dan de vraag die woensdag ongetwijfeld ook
door het hoofd van Bill Clinton is gegaan:
„Wat doen we nu?". Miljoenen Amerikanen,
bijvoorbeeld de 57 procent die dinsdag niet
op Clinton gestemd hebben, vragen zich dat
waarschijnlijk ook af.
Er is opwinding. Eindelijk krijgen de 'baby
boomers', de kinderen van de naoorlogse ge
boortegolf, hun kans. Clinton is de eerste
president die geen wereldoorlog heeft mee
gemaakt, maar wel protesteerde tegen die in
Vietnam, tegen de kernbom, tegen de rassen
haat. De generatie die nog steeds droomt van
een tweede John F. Kennedy. Is Bill Clinton
nu hun verlosser?
Een president die zich gewoon 'Bill' laat
noemen, hamburgers uit het vuistje eet en in
een derdehands Mustang met open dak rijdt.
Een van George Bush' trouwe aanhangers,
ex-minister William Bennett, inmiddels een
(letterlijk) dikke vijftiger, zei woensdag: „Ik
heb vroeger elektrische gitaar gespeeld. Moet
ik die nu onder het stof vandaan halen?"
Maar hoe doorslaggevend is die generatie
wisseling geweest? Hoeveel mensen hebben
op Clinton gestemd omdat hij 'jong' is, om
dat hij meer swingt dan George Bush? De
schrijfster Fran Leibowitz heeft niet veel ver
trouwen in dat soort motieven. „Voor de
jeugd van nu is Clinton, met zijn grijze haar,
zijn lange speeches en saaie pakken, net zo'n
ouwe zak als Bush".
'Los'
Was het bovendien niet Ronald Reagan die,
toen al zeventig, in 1980 en vooral 1984 een
enorme aanhang had juist onder die Ameri
kaanse jeugd. Die keek niet op naar leeftijd,
maar naar iemand die 'anders' was dan het
gewantrouwde Washingtonse establishment.
En Reagan was anders. In taal, in gedrag. Het
leek los van de boze politieke wereld; dat
maakte hem menselijk.
Wie George Bush vorige week in een
speech krampachtig het jaren '60-jargon
hoorde gebruiken ('Far out, man!') voelde
zijn haren te berge rijzen. Deze man was ook
'los', maar dan van alles en iedereen. Die fout
zal Clinton niet maken, al is zijn 'veertigers-
gevoel' evenmin iets waar de jeugd van nu
Bill Clinton (gekozen tot president) en Al Gore (vice-president) in triomf. Links Clinton's dochter Chelsa.
zich bij thuis voelt. Clinton blijft een 'jonge
oudere'.
Hij biedt de Democraten de kans los te ko
men van hun frustratie over twaalf jaar niet
regeren. En de Republikeinen het alibi om de
bezem door de stal te halen. In 1996 moet de
Grand Old Party met kandidaten komen die
het tegen Clinton kunnen opnemen. De
Bushes en Bakers hebben afgedaan. Het is
tijd voor Dan Quayle of Jack Kemp. Conser
vatieven met een boodschap.
Vooral daaraan heeft het de Republikeinen
ontbroken. Terwijl de Democraten zich op
maken om Washington te bestormen, likken
de Republikeinen hun wonden. In de Ameri
kaanse media is meteen al het zwarte-pieten-
spel begonnen. De ene na de andere Repu
blikeinse (ex)grootheid vertelt daar altijd al
voorspeld te hebben dat het zo wel fout
moest gaan.
Het mooiste compliment voor Bill Clinton
was natuurlijk de opmerking van misschien
wel zijn allergrootste criticaster, vice-presi
dent Dan Quayle. De man die Clinton keer
op keer door het slijk probeerde te halen, gaf
in een moment van grote edelmoedigheid
toe: „Als hij het land runt op de manier waar
op hij zijn campagne heeft gerund, dan komt
het allemaal wel goed".
Misrekening
Niet voor hemzelf uiteraard, want dan kan
Dan Quayle zijn kansen op het president
schap in 1996 vaarwel zeggen. Republikeinen
noemen nu de gevoerde strategie rampzalig.
Dat kan vooral James Baker, die met veel te
genzin buitenlandse zaken verliet om de
campagne van zijn vriend George Bush te lei
den, zich aantrekken. Van de 'Baker-magie' is
niet veel meer over.
De Republikeinen hadden geen bood
schap, alleen een president die teerde op ver
gane glorie, zelfs toen de voortekenen van
zijn ondergang er al waren. Een maand voor
de verkiezingen presenteerde Bush voor het
eerst een economisch plan. Het verdween
echter in een la. Men dacht te kunnen win
nen met aanvallen op Clintons karakter. Het
zijn kapitale misrekeningen geweest.
Zoals ook de Republikeinse conventie in
augustus een blunder was. Daar kreeg de
Washington in grote staat van opwinding
De Amerikanen zijn langzaam aan het
bijkomen van de historische keuze die
zij dinsdag gemaakt hebben: Bill Clin
ton als Eerste Man.
Een keuze die meer is dan het wisselen
van een president. De verbeelding
aan de macht', zo heette het jaren
geleden in de Nederlandse PvdA.
Zo voelen de Amerikanen het nu
ook een beetje. De verwachtin
genzijn huizenhooggespannen.
Maa r ergens knagen toch ook
de twijfels.
FOTO'S AFP
conservatieve vleugel van de partij (Patrick
Buchanan, tv-dominee Pat Robertson, Dan
Quayle) de kans voluit te keer gegaan tegen
homofielen, werkende vrouwen en zwarten.
De aanwijzing van Bush leek, in de beeldvor
ming tenminste, een bijnummer. Velen heb
ben zich van de intolerantie afgekeerd.
De Democraten hebben daarentegen
voor het eerst een opmerkelijk consistente
campagne gevoerd. In het vroegere kranten
gebouw in Little Rock in Arkansas dat de
Clinton-staf als onderkomen diende, liet men
zich niet van de wijs brengen en bleef men
vastberaden. Alleen al het besluit om de staf
niet naar Washington te verhuizen, bewijst
dat men zich niet wilde laten afleiden.
„Een van de dingen die ik heb geleerd, is
dat je je eigen strategie moet opstellen, eraan
moet vasthouden, moet hopen op het beste
maar rekening moet houden met het ergste,
en vooral: doorgaan", zei Bill Clinton eerder
dit jaar in een interview. Het is die lijn, die hij
soms in weerwil van de adviezen van zijn
medewerkers het hele jaar door heeft vast
gehouden.
Complex
Het was de kern van het Democratische suc
ces. James Carville, de flamboyante strateeg
achter de Clinton-campagne, hing maanden
geleden al een groot bord in het hoofdkwar
tier in Little Rock: 'The economy, stupid'.
Met andere woorden: wat de tegenpartij ook
zegt, blijf je richten op die
ene boodschap, dat we de
Amerikaanse
moeten verbeteren.
De grote vraag
blijft natuurlijk: kan Bill Clinton zijn beloften
waarmaken? Zijn de Democraten na hun
twaalf jaar in de coulissen het regeren niet
verleerd? Jimmy Carter, de laatste die het
daarvoor mocht proberen, was ook al geen
succes. „We hebben zo'n enorm minder
waardigheidscomplex", zegt Eli Siegel, die de
succesvolle campagne van Clinton leidde.
Daar zullen de Democraten doorheen
moeten. En snel. Want George Bush beloofde
wel mee te zullen werken aan 'een soepele
overgang' naar de nieuwe meesters, maar
niemand weet hoe lang de 'tegenkrachten'
nodig zullen hebben om zich te hergroepe
ren. Clinton zal binnen enkele weken knopen
moeten doorhakken die beslissend zullen
zijn voor zijn nieuwe stijl van regeren.
Mensen benoemen en, even belangrijk,
mensen ontslaan. Een beleidsplan opstellen
dat duidelijk maakt dat het hem ernst is met
de verandering die hij gepreekt heeft. Clinton
wil op 20 januari, zodra hij op de trappen van
het Capitool de eed heeft afgelegd, een vlie
gende start maken. Er heerst veel ongeduld
onder de Democraten. Een kans als deze krij
gen ze nooit meer.
De belangrijkste taak waar Clinton voor
staat, is het benoemen van de mensen die de
overname van de Bush-boedel moeten rege
len. Clintons chef-staf Mickey Kantor, een
advocaat uit Los Angeles, wordt vrijwel zeker
de beiangjjkste man van de Witte-Huisstaf.
Clinton heeft een team van oude rotten om
Kantor geformeerd, dat hem daarbij van ad
vies moet dienen.
Machtsvacuüm
Zo'n overname is geen geringe zaak. Ruim
tweeduizend Republikeinse, politiek be
noemde, functionarissen zullen hun banen
moeten afstaan aan Democratische nieuwko
mers. Kabinetchefs, topambtenaren op mi
nisteries, onderministers kortom, de men
sen die elke regering draaiende houden. Kan
tors staf is in grote stilte al weken bezig ge
weest met de voorbereidingen.
Nog belangrijker is dat Clinton snel duide
lijkheid moet scheppen over de belangrijkste
ministersposten in zijn kabinet. Buitenlandse
zaken en defensie zijn sleutelposities die snel
ingevuld moeten worden. Elders in de wereld
kijkt men met argusogen naar zijn keuze. De
mededeling dat Amerika's buitenlandse poli
tiek fundamenteel ongewijzigd blijft, heeft
indruk gemaakt
Het was een waarschuwing aan vooral
Saddam Hussein om geen misbruik te maken
van het machtsvacuüm in Washington. Clin
ton was woensdag nogal geirriteerxl door de
beelden uit Baghdad van mensen die juich
ten om het verlies van Bush en de indruk
wekten dat de nieuwe president Irak heel an
ders zou behandelen. „Laat er geen misver
stand bestaan over onze vastberadenheid",
zei hij.
Als belangrijkste kandidaten voor buiten
landse zaken worden Warren Christopher, lid
van het Kantor-team en ex-onderminister
onder Carter, Afgevaardigde Lee Hamilton en
Ron Brown, de Democratische partijchef, ge
noemd. Voor defensie staan senator Sam
Nunn en Afgevaardigde Les Aspin kandidaat;
oude rotten in deze sector waarin Clinton zelf
nu eenmaal niet goed thuis is.
Maar het is niet uitgesloten dat hij ook over
de Democratische muur kijkt. Hij heeft be
loofd de allerbeste mensen te zullen kiezen,
en dat kunnen zelfs Republikeinen zijn. Het i
zou een mooi gebaar zijn, maar ook zijn poli
tieke basis kunnen verbreden en tegelijk be
wijzen dat hij, zoals hij zelf zegt, inderdaad
de verzoener is die een eind wil maken aan
de verdeeldheid van Amerika.
Vreugde in Clinton's woonplaats Little Rock na het bekend worden van de verkiezingsuitslag.
de aanloop naar de verkiezin-
werd door 'Act Up' in Hous-
gedemonstreerd tegen de vi
president Bush inzake
homoseksualiteit.
