Kamer: Grip op
gulden behouden
Binnenland
Tientallen Nederlanders hielpen ANC met geheim netwerk
Ontslagen PTT'er bij
proces aangehouden
Parlement vol lof over
plannen ruimtevaart
PvdA wil wachtperiode
Envelop zwakke schakel in
beveiligingssysteem pincode
Strik voor jubilerende premier
Tweespalt in kabinet
over aanpak problemen
L WOENSDAG 4 NOVEMBER 1992
5
anp» cpo0^»r<nchj(nuv|fc« pf-w>r*~:
Nederland werkt met Israël samen
CDA en PvdA willen besluit over ECU in eigen hand hebben
NVB looft tien mille uit voor succesvolle 'kraak'
Voorzitter Anti-Apartheids Beweging beschrijft Operatie Vula
Tientallen bekende en onbe
kende Nederlanders zijn in de
tweede helft van de jaren tach
tig in het diepste geheim be
trokken geweest bij de opera
tie Vula. Deze spectaculaire
operatie had tot doel leden
van het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) onopgemerkt
te laten terugkeren naar Zuid-
Afrika om daar leiding te ge
ven aan het verzet.
Nederlandse grimeurs, prui
kenmakers, acteurs en andere
theatermensen zorgden voor
vermommingen, stewardessen
werkten als koeriers en com
puterspecialisten slaagden er
zelfs in om voor de ANC-top
een beveiligd communicatie
netwerk tot stand te brengen.
Dat netwerk strekte zich zelfs
uit tot Nelson Mandela in de
Pollsmoorgevangenis.
De operatie werd in Neder
land geleid door voorzitster
Conny Braam van de Anti-
Apartheids Beweging Neder
land (AABN). Ze heeft, na
overleg met de ANC-top. haar
ervaringen beschreven in het
boek Operatie Vula. dat giste
ren is verschenen bij de Am
sterdamse uitgeverij Meulen-
hoff. Vula komt van het woord
Vulindlela, dat in verscheidene
Afrikaanse talen zoiets bete
kent als 'open de weg, open de
deur.'
Braam werd in 1986 tijdens
een bezoek aan de Zambiaan-
se hoofdstad Lusaka benaderd
door de ANC-ers Ronnie Kas-
rils en Ebrahim Ismael Ebra-
him. Ze vroegen haar in
denken aan televisie-uitzendin
gen van Koot en Bie, waar ze
ook steeds andere typetjes neer
zetten. In de theaterwereld is
natuurlijk een grote expertise
op dat gebied.
Behalve makers van perfecte
valse snorren, baarden, pruiken
en zelfs voorzetgebitten werden
acteurs en een psychiater inge
schakeld „om mensen te leren
omgaan met hun vermom
ming."
Nog moeilijker vond Braams
het opzetten van safehouses in
Zuid-Afrika en de frontlijnsta-
ten, gezien het grote gevaar
waarin de aangezochte mede
werkers zich begaven. De Ne
derlanders die eraan wilden
meewerken moesten huis en
haard verlaten en in Zuid-Afrika
een huis inrichten, dat door een
of twee ANC-ers kon worden
gebruikt als onderduikadres. Ze
riskeerden daarmee hun leven.
Een ander groot probleem
werd ook aangepakt met hulp
uit Nederland: de communica
tie tussen de verschillende
ANC-kantoren. Nederlandse
computerspecialisten zorgden
voor een verbinding tussen het
kantoor in Lusaka en Londen,
die niet kon worden gekraakt
door de Zuidafrikaan se inlich
tingendienst.
Ook ANC-leider Mandela kon
vanuit de gevangenis via dat
systeem communiceren met
zijn geestverwanten in Londen
Hoe dat precies gebeurde blijft
nog geheim, net zoals er andere
onderdelen zijn van Operatie
Vula die uit veiligheidsoverwe
gingen nog niet kunnen worden
dm hm m
Braam onthult wel dat een
of twee keer per maand com
puterschijven met nieuwe co
deringen naar Zuid-Afrika
moesten worden gesmokkeld.
Jarenlang is dat gedaan door
stewardessen ofwel in goed
Afrikaans: luchtwaardinncn.
Dat het werk van Braam en
haar mensen gevaarlijk was,
bleek in september 1987 toen
een aanslag op haar werd ge
pleegd: haar kleding bM M
zijn behandeld met gif, waar
door ze 'buitengewoon ziek'
werd. Ook anti-apartheidsacti
vist Klaas de longe werd zo
'behandeld'; hij werd aan een
oog blind.
In de zomer van 1990 kwam
de Zuidafrikaanse geheime
dienst bij toeval op het spoor
van de operatie. Enkele kop
stukken werden aangehouden,
en in de Zuidafrikaanse pers
verschenen vage verhalen over
het Nederlandse aandeel,
waaronder de smokkelpraktii-
ken van de 'luchtwaardinnen
Buipunai m I m TfcBn van
Amsterdam zei bij de inont-
vangstneming van hert boek
'perplex' te zijn over het feit
dat al deze activiteiten jaren
lang vanuit Amsterdam heb
ben plaatsgevonden. „Ik heb
vaak gedacht, als we onze stad
uitriepen tot anti apartheids-
stad of een plein noemden
naar Steve Biko doen we wel
genoeg? Ik ben blij dat er an
deren zijn geweest die in het
verborgene veel meer hebben
gedaan."
Een ontslagen medewerker van
PTT-Telecom In Rotterdam ts
gisteren, tijdens het hervatte
XTC-proces voor de Amster
damse rechtbank, gearresteerd
op mtMokflof mi mlmad Dl
offteicT van justitie en de recht
bank beoordeelden zijn verkla
ring als 'ongeloofwaardig'.
De 46 jarige man trad op als
getuige en verklaarde dat hij de
Kl'l -centrale in Rotterdam op
vrrzock van JlMlIïlfc maar ;>>u
der de benodigde machtiging
van de rechtercommissaris lik
gaal telefoons zijn afgriapt.
V'oormaligr collega's spraken
zijn verklaring tegen.
De voormalige I'l l er speel
de zijn informatie door aan een
van de hoofdverdachten in de
XTC zaak. Hij tipte hem dat zijn
telefoon werd afgetapt.
In de XTC zaak staan negro
verdachten terecht. Twee van
hen zijn voortvluchtig Na drie
prorrvlagen in augustus werd
de zaak tot november verdaagd
voor het horen van een lange
lijst getuigen Behalve een aan
tal I'l l rrs werden gisteren nok
itiemensrn gehoord AJIen
ken weinig scheutig in hun
mededelingen, tot grote erger
nis van de verdediging
liet proces gaal zeker nog tot
vrijdag duren.
tel aviv Nederland en Israël gaan samenwerken op het gebied
van de glastuinbouw. De twee landen, belangrijke exporteurs
van tuinbouwprodukten, starten gezamenlijke onderzoekspro
jecten. De Nederlandse minister van landbouw, Bukman, en de
Israëlische minister van buitenlandse zaken, Peres, hebben hier
toe deze week in Tel Aviv een contract ondertekend. Met de pro
jecten is voorlopig een bedrag gemoeid van vier miljoen gulden.
Acht man politie Almere overgeplaatst
almere Acht politiemannen van het Almeerse korps worden
overgeplaats naar andere korpsen in de provincie Flevoland. Dat
hebben burgemeester De Cloe van AJmere en de regionale
korpschef Horstmann gisteren bekendgemaakt. Door de maat
regel moet er een einde komen aan de spanningen binnen het
korps, die zijn ontstaan als gevolg van conflicten en een afluis-
terschandaal. In verband met dat laatste zijn drie rechercheurs
geschorst. Commissaris Wilde werd eind oktober ontslagen.
Krakers WNC eisen schadevergoeding
Leeuwarden Een kleine zeventig voormalige krakers van het
Wolters-Noordhoff-complex (WNC) in Groningen hebben een
schadeclaim van in totaaJ een half miljoen gulden ingediend.
Eind november vorig jaar sprak het gerechtshof in de Friese
hoofdstad 115 personen vrij van zowel deelneming aan een cri
minele organisatie als openlijke geweldpleging. Eind mei 1990
werd bij de ontruiming van het WNC grote schade aangericht.
Ruim de helft van de vrijgesproken personen vordert een scha
devergoeding voor de dagen die zij hebben vastgezeten.
Ford haalt Orions en Escorts terug
den haag Ford Nederland gaat 37.000 Orions en Escorts uit
1991 nakijken op een defect in de stuurinrichting. Als het stuur
wiel ooit voor reparatie eraf is geweest, is er een hogere kans op
slijtage en stuurt de auto zwaarder, aldus een woordvoerder. Alle
kopers hebben een brief gekregen, zegt Ford. De woordvoerder
benadrukt dat het euvel geen direct gevaar oplevert.
CDA: Overheid moet Estec met rust laten
DEN HAAG «JAN KUYS
HAAGS REDACTEUR
Het Nederlandse parlement kan
zich vinden in de nieuwe plan
nen voor de lange termijn van
de Europese ruimtevaart. Die
plannen behelzen onder meer
een stapje terug in financiële
zin, meer samenwerking met de
GOS en de Verenigde Staten,
grotere aandacht voor activitei
ten als aardobservatie en een
stapsgewijze uitvoering van het
programma.
De vaste kamercommissie
voor economische zaken was
gisteren vol lof over de wijze
waarop minister Andriessen het
aangepaste programma presen
teerde. De aanvankelijke angst
voor versnippering, waarvan het
Nederlandse bedrijfsleven mo
gelijk nadelige gevolgen zou on
dervinden, werd door An
driessen volledig weggenomen.
De Nederlandse industrie
(vooral Fokker Space en Sys
tems (FSS), Stork, DSM en NLR)
heeft dan ook geen enkel be
zwaar tegen het nieuwe pro
gramma.
Volgens globale berekeningen
haalt de Nederlandse industrie
jaarlijks een orderpakket van
zo'n 200 miljoen gulden uit het
Europese ruimtevaartprogram
ma. Het ministerie van econo
mische zaken draagt jaarlijks
100 miljoen gulden aan het pro
gramma bij. Daarnaast is het in
Noordwijk gevestigde Estec, een
van de belangrijkste Europese
ruimtevaartcentra, jaarlijks
goed voor een impuls van 300
miljoen gulden in de Neder
landseeconomie.
Volgens CDA-woordvoerder
mevrouw Boers zouden de lo
kale en provinciale overheid Es
tec minder lastig moeten vallen
met allerlei problemen rond bij
voorbeeld de huisvesting en de
aanleg van een golfbaan. Zij
vroeg de bewindsman of hij zijn
invloed wilde gebruiken om de
Noordwijkse gemeentebestuur
ders tot positieve actie te bewe
gen. Andriessen vond dat wat
ver gaan. Volgens hem is een
commissie onder leiding van de
Zuidhollandse commissaris van
de koningin Patijn zeer wel in
staat de problemen op te los-
De aan het Europees ruimte
vaartprogramma deelnemende
landen spreken volgende week
maandag en dinsdag in het
Spaanse Granada over de nieu
we lange termijn plannen.
Een korting op nieuwe WAO-
uitkeringen is acceptabel als die
moet niet meteen van kracht
wordt als de betreffende wet in
werking treedt. De PvdA pleit in
dit verband voor een 'wachtpe
riode' van minimaal een jaar
om het bedrijfsleven de tijd te
geven een aanvullende WAO-
verzekering tot stand te bren-
gen.
De sociaaldemocraten zijn
van mening dat het kabinet par
ticuliere verzekeraars en be
drijfsverenigingen wettelijk
moet verplichten om werkne
mers op tc nemen in de aanvul
lende verzekering. Uit de PvdA-
inbreng blijkt verder dat de
fractie onverkort vasthoudt aan
het ongedaan maken van de be
vriezing van bestaande WAO-
uitkeringen, die het kabinet
voorstelt en die later dit jaar aan
de orde komen.
Het CDA wijst het voorstel
van coalitiegenoot PvdA van de
hand. CDA woordvoerder Bies-
hfmrl M tou.il verrast le
zifn door het voorstel. Hij heeft
er geen goed woord voor over.
„Mpt alle respect hoor. maar dit
is de vierde keer dat dc PvdA
nieuwe voorwaarden verbindt
aan het WAO-pakket."
In de korting voor nieuwe ge
vallen ziet dc PvdA een mogc-
1.» in ld on BMfl bthulp mb
aanvullende verzekeringen dc
verantwoordelijkheid van werk
gevers en werknemers te ver-
Solen. De PvdA is cchteT hang
I hi Ie airgiirleen vserlne
mers tussen de wal en het schip
zullen vallen, omdat zij ziek of
arbeidsongeschikt raken zonder
.vil i11n<)'".oor/irimi>;
Nederland ondersteunde het ANC en het verzet in Zuid-Afrika niet alleen met demonstraties, zoals op deze
archieffoto, maar ook met tientallen andere hand-en-span-diensten. Dat blijkt uit het boek van Conny Braam,
voorzitster van de Anti-Aparthedis Beweging Nederland. foto anp paul eyzinca
Swaziland een zogeheten sa
fehouse in te richten, een huis
waar ANC-ers konden onder
duiken.
Vermommingen
Braam: „Het algemeen bestuur
van bet ANC onder leiding van
Oliver Tambo had in 1985 be
sloten tot de Operatie Vula. Niet
meer dan vijf mensen waren er
van op de hoogte. Mij werd ge
vraagd om ANC-leden te helpen
aan perfecte vermommingen,
en bovendien te zorgen voor
onderduikadressen in Zuid-
Afrika en de frontlijnstaten
Het werd de eerste stap in wat
volgens de AABN de meest
spectaculaire en omvangrijkste
operatie zou worden van het
ondergrondse verzet in Zuid-
Afrika, Operatie Vula. Braam
zorgde ervoor dat Zuidafrikaan
se verzetsmensen in Nederland
een complete gedaanteverwis
seling konden ondergaan, zodat
ze in Zuid-Afrika konden wer
ken zonder het risico te lopen te
worden Herkend. Dat lukte:
nooit is iemand van de door
Braam geholpen mensen ge
pakt.
Braam ging in het diepste ge
heim op zoek naar specialisten.
„Ik moest eerlijk gezegd meteen
De Tweede Kamer wil het besluit over het voortbestaan
van de gulden niet uit handen geven. De regeringsfrac
ties van CDA en PvdA willen in 1997 of 1999 nog 'ja' of
'nee' kunnen zeggen tegen het opgaan van de Neder
landse gulden in de Europese munt ECU. Dat bleek giste
ren tijdens beraadslagingen over het Verdrag van Maas
tricht.
'Maastricht' krijgt in zijn alge
meenheid groen licht van een
ruime Kamermeerderheid van
CDA, PvdA, D66 en waarschijn
lijk ook van de WD. Groen
Links en de kleine christelijke
partijen zijn tegen. De Tweede
Kamer kan het Verdrag van
Maastricht alleen aannemen of
verwerpen, niet wijzigen. Toch
willen CDA en PvdA een poging
doen zeggenschap te behouden
over de toekomst van de Neder
landse gulden.
„Een besluit tot het doen ver
vangen van de gulden kan nü
onmogelijk genomen worden,
omdat niet alle relevante feiten
bekend zijn", zei het PvdA-Ka
merlid Melkert. Tijdens de Alge
mene Beschouwingen vorige
maand waarschuwde premier
Lubbers nog dat die wens in
strijd is met het verdrag van
Maastricht.
Het verdrag voorziet in een
bijna automatische overgang in
1997 of 1999 naar de laatste en
derde fase van de Economische
en Monetaire Unie (EMU). Lan
den die 'ja' zeggen tegen 'Maas
tricht', accepteren dat hun
munt mits die sterk genoeg is
tegen die tijd als vanzelf
wordt opgenomen in de Eu
ropese munt. De sterkte wordt
afgemeten aan de inflatie, het
begrotingstekort, de staats
schuld en de rentestand van het
land.
Op het laatste moment lijken
nu net als het Deense parle
ment ook CDA en PvdA grote
moeite te krijgen met dit auto
matisme. De WD was daar al
langer tegen gekant. CDA en
PvdA eisen een volwassen par
lementair debat niet alleen over
de vraag of Nederland moet
meedoen aan de EMU, maar
ook of andere lidstaten rijp zijn
voor de EMU. Immers, als te
veel zwakke lidstaten meedoen
aan de Europese munt drukt
dat de waarde van de ECU en
dus indirect ook die van de gul
den.
Vanmorgen leverden woord
voerders van D66 en PvdA hun
bijdrage. Vanavond geeft het
kabinet antwoord. Het debat is
donderdagavond afgelopen.
De pincode van bank- en giro
pasjes is niet te kraken. Wie het
onverhoopt wel mocht lukken,
krijgt 10.000 gulden. Technisch
is alles perfect, zegt de Neder
landse Vereniging van Banken
(NVB). Het enige zwakke punt
vormen de 14 mihoen bezitters
van de pasjes. Wanneer die de
code niet zorgvuldig geheim
houden. kan immers ook een
ander geld opnemen.
De bankiers reageerden giste
ren in Amsterdam op een ont
hulling in Vrij Nederland, waar
in werd gemeld dat de pincode
niet geheim is. De ABN AMRO
gaf de pincode van een ver
dachte door. Volgens directeur
O vermars van de NVB was dit
een 'uitzondering'.
Het beveiligingssysteem rond
de pincode kent volgens de
NVB maar één zwakke schakel:
de dichtgeplakte envelop met
de geheime cijferreeks. NVB-be-
veiligingsman ir. G. Schuringa:
„Maar zelfs openstomen laat
zichtbare beschadigingen ach-
Verhalen over het kraken van
pincodes verwijst Schuringa
naar he* land dB fabeltjes. Als
de cliënt een pas met pincode
aanvraagt, stuurt de bank het
rekeningnummer n.uir de Kink
girocentrale of het Postbank
Computercentrum Daar wordt
de pincode gemaakt in een zo
geheten 'black box'. Hierbij
doet de computer al het werk
De envelop met de code komt
er dichtgeplakt uit.
De beveiliging wordt gegaran
deerd door een geheime toe
gangscode. Schuringa: ..Als een
banlanedewerker in het sys
teem gaat wroeten om achter
die toegangscode te komen,
vernietigt de computer alle ge
gevens uit zichzelf', stelt Schu
ringa.
Volgens NVB-directeur Over-
mars is de angst voor kasopna
mes door een vreemde onge
grond. „Als een dief de code in
In het kabinet is tweespalt ont
staan over de oplossing van de
financiële problemen in 1993 en
1994. Dit omdat het Centraal
Planbureau (CPB) nieuwe, nog
somberder cijfers heeft gepubli
ceerd over de economie. Pre
mier Lubbers en minister De
Vries van sociale zaken zouden
hoe dan ook willen vasthouden
aan het regeerakkoord terwijl
vice-premier Kok en minister
Andriessen van aCOBOmMdM
zaken zich soepeler willen op
stellen.
Aanvankelijk werd in het ka
binet aangenomen dat de fi
nanciële tegenvallers slechts
van tijdelijke aard zijn. Maar
volgens de jongste cijfers van
het CPB blijkt dat niet net geval.
Als het kaöinet besluit het fi
nancieringstekort wat minder te
laten dalen, is dat door nieuwe
tegenvallers in 1994 onmogelijk
meer in te halen. Het volgende
kabinet zit dan met de proble-
Uit de jongste CPB-cijfcrs
blijkt dat iedereen er in 1994 in
koopkracht op achteruit gaat.
De daling ligt tussen 1 cn 1,75
procent. De werkloosheid zal in
dat jaar met 35.000 mensen stij
gen. Het fin.inc icringsirkort
komt een procent hoger uit dan
gewenst. Dat levert een tegen
valler van 6 miljard gulden op.
Het CPB gaat er van IÉ (M M
in 1994 enig economisch herstel
optreedt. De economische groei
één keer goed intikt, weet hij dc
code of is hij een enorme ge
luksvogel. Er zijn immers tien
duizend combinatiemogelijkhe
den en de pas is na drie foute
djhnMtan MoaMlNh on
bruikbaar".
Vorig jaar stapten twintig
mensen naar de geschillenenm
missie, omdat er volgens hen
sprake was van een 'spookop-
name'. In elf gevallen gaf de
klant toe dat dc pincode bij der
den bekend was. Dc andere ne
gen klagers kregen van de com
missie gelijk. „In dat laatste ge-
V.il BMMI do bank betalen", legt
Overmars uit.
I>e banken hebben de negen
echter opnieuw aan dc tand ge
voeld. Acht van hen 'bekenden'
alsnog dat anderen op de hoog
te waren van dc code I 'at leul
de er toe dat slechts in één geval
schadevergoeding werd betaald.
zal 1,5 procent zijn. Toch U dat
een vol procent minder dan het
CPB eerder berekende. Deson
danks blijven dc negatieve in
vloeden van 1993 doorwerken.
I Ml mi rich in dc hogere werk
loosheid.
Bij een inflatie van 2,5 pro
cent voor 1994 gaat het planbu
reau ervan uit dat de CAO-lo-
nen maar met een procent stij
gen. Zouden die met de inflatie
omhoog gaan, dan wordt het
hele beeld nog somberder. Dan
zal het aantal werklozen met
nog eens 10.000 extra oplopen.
i m nta tam tan i m mi I
binet stellen dat het beeld voor
1994 alleen beter wordt (M
inkomens in 1993 bevroren
worden op het niveau van 1992.
In dat geval zal de werkloosheid
minder sterk stijgen. Het finan
cieringstekort zal echter ook
dan niet op de gewenste 3,25
procent uitkomen. Er blijft een
tegenvaller van circa 4 miljard
gulden over.
Het kabinet zal vrijdag naar
alle waarschijnlijkheid besluiten
tot een bevriezing van uitkerin
gen. minimumloon, ambtena-
cmlmtmb en Ioobb mb
mensen die in door de overheid
betaalde m'i turen werken
(trendvolgers). Men zal werkge
vers cn vakbonden oproepen
dat ook tc doen. Lukt dal niet,
dan wil het kabinet via een wet
lelijke ingreep de CAO's voor dit
jaar met zes maanden verlen
gen tot 1 juli 1993.
den haag Ter gelegenheid van zijn jubileum als premier was het torentje van Lubbers vandaag versierd met e
is al tien jaar aan het bewind.
CPB: Koopkracht daalt in 1994
