Het vijfde wiel
aan de wagen
Pleegzorg wordt in Nederland
stiefmoederlijk bedeeld
ZATERDAG 24 OKTOBER 1992
benaderd om de actie kracht bij te zetten. In
totaal worden vermoedelijk zo'n 200 kinde
ren de dupe. De meesten vallen onder de ca
tegorie crisisopvang, waarbij onmiddellijke
opname noodzakelijk is. Zij zullen nog even
moeten wachten en voorlopig bij familie
worden ondergebracht. „Maar", zo stelt Ger-
ke van Egmond vast. „beter één maand de
dupe, dan jaren lang het slachtoffer van het
overheidsbeleid."
Hoge pet
Ontwikkeling
Ook voegt het iets toe aan de ontwikkeling
van haar eigen kinderen, vindt ze. „Mijn kin
deren realiseren zich nu hoe goed ze eigenlijk
hebben. En op school of op de sportvereni
ging hebben ze heel snel door als er iets mis
met een kind. Ook zullen ze zelf nooit mee
doen aan pesterijen, omdat ze weten dat het
kind het vaak al moeilijk genoeg heeft thuis.
Dat vind ik positief."
Toch hebben velen een slecht beeld van de
pleegzorg in Nederland. Volgens Gerke van
Egmond, regio-coördinator, omdat de pleeg
zorg vaak negatief in het nieuws komt: „De
kinderen zijn meestal afkomstig van drugs
verslaafden, scheidende ouders, alcoholisten,
tijdelijk gehandicapten of vanuit een situatie
waarin ze jarenlang mishandeld zijn. Er be
staat een beeld van: zo'n kind in huis, neemt
altijd problemen met zich mee. Maar er
wordt ook heel veel gelachen hoor, anders
hou je het niet vol".
Om de pleegzorg te stimuleren momen
teel zitten er 10.000 kinderen in een pleegge
zin wordt er op de televisie een recla
mespotje vertoond. Hierin loopt een jongetje
van ouders met problemen naar een ander
gezin toe. Volgens Van Egmond een verte
kend beeld van de werkelijkheid: „Het kind
wordt blij verwelkomt en gaat na enige tijd
weer blij naar huis. Daar tussenin spelen zich
natuurlijk de nodige problemen af. maar die
zie je niet. Ik wilde dat het zo simpel was. dan
zouden veel meer ouders zich aanmelden als
pleeggezin."
Cursus
Pleeggouder word je tegenwoordig niet zó
maar. De Centrale voor Pleegzorg, de bemid
delaar tussen de pleegouders en instellingen
(zoals Riagg en JAC) verzorgen sinds enige
tijd speciale cursussen. Voornaamste doel is
de ouders goed voor te bereiden op het
pleegouderschap. Door middel van rollen
spellen worden de verschillende confronta
ties uitgebeeld met betrokkenen. „Het komt
zelden voor dat mensen worden afgewezen.
Het gaal erom dat pleegouders in spe niet
Het wordt tijd dat de
pleegouders eens serieus
worden genomen. Die
stelling poneert de
Nederlandse Vereniging
voor Pleeggezinnen (NVP).
Pleegouders hebben vaak
niets te vertellen over de
kinderen, de
maatschappelijk werkers
zijn onvoldoende opgeleid
en de vergoeding is al jaren
veel te laag. Als er niets
verandert, kun je het net
zo goed laten, vindt de
NVP. Onder het motto
'Beter geen pleegzorg, dan
slechte pleegzorg' voert de
NVP actie. Onderdeel
daarvan was een opname
stop in de maand oktober.
Natuurlijk werden daar
kinderen de dupe van.
„Maar beter één maand de
dupe, dan jarenlang
slachtoffer van het
overheidsbeleid.
Het huis van Corinne Zevenhui
zen hangt vol met foto's van
kinderen. Niet alle kinderen
zijn van haar. Een aantal is of was haar pleeg
kind. Zo ook het jongetje in de box: één van
de 18 pleegkinderen die Corinne de afgelo
pen twaalf jaar over de vloer heeft gehad.
Franklin is pas 20 maanden oud, maar zijn
ouders zijn voorlopig niet in staat om voor
hem te zorgen. Hij woont nu in het gezin van
Corinne, die naast een man en drie eigen
kinderen, ook nog een pleegzoon van elf jaar
heeft. „Het is hier 's avonds altijd een gezelli
ge drukte", zegt Corinne, woonachtig in Lei
den.
Als Corinne, die meedoet aan de actie van
de Nederlandse Vereniging voor Pleeggezin
nen (NVP) voor een betere opvangregeling,
moet samenvatten waarom het hebben van
pleegkinderen zo leuk is, heeft ze maar drie
woorden nodig: gevarieerd, boeiend en ver
ruimend. Later in het gesprek zullen dezelfde
drie woorden nog vaak vallen.
voor onverwachte situaties komen te staan",
legt Gerke van Egmond uit.
De pleegouders geven aan voor wat voor
een kind ze willen zorgdragen. De leeftijd,
het geslacht en de soort problematiek zijn de
voornaamste afwegingen. Volgens Van Eg
mond is de Centrale nu opzoek naar gezin
nen die voor tweede en derde generaties al
lochtonen willen zorgen. „Dan heb je onmid
dellijk een kind in huis. Als je andere eisen
hebt, moet je langer wachten."
Vooraf wordt in overleg bepaald hoe lang
de opvang ongeveer kan duren. Deze varieert
in principe van 24 uur tot 18 jaar, afhankelijk
van de problematiek. Alle partijen (kind,
pleegouders, maatschappelijk werker en na
tuurlijke ouders) weten dan precies waarmee
ze rekening moeten houden. „Je moet te al
len tijde eerlijk zijn tegenover het kind. Die
weet dat het tijdelijk is en stelt zich daar op
in. Op die manier wordt het afscheid makke-
lijker", zegt Corinne Zevenhuizen.
Beloning
Ook Corinne zelf weet dat het tijdelijk is en
kan dat heel goed accepteren. Iets wat bui
tenstaanders niet kunnen begrijpen. Zeven
huizen: „Je hoort zo vaak zeggen: wat erg
voor je dat het kind weg gaat. )e zult het nu
wel missen. Natuurlijk mis ik ze wel, maar
dat is toch helemaal niet erg. Als je weet dat
het kind weer goed in zijn eigen omgeving
komt, is dat een soort beloning voor je werk.
Bovendien heb je achteraf nog wel contact
met de pleegkinderen."
Het komt niettemin vaak voor dat het kind
vroegtijdig het pleeggezin verlaat. Het kan
zijn dat de pleegouders het kind niet aankun
nen of omdat de maatschappelijk werker
vindt dat het thuis 'wel weer kan'. .Als de
hulpverlener denkt dat de natuurlijke ouders
het weer aankunnen, kan het kind uit het
pleeggezin gehaald worden, zonder overleg
met de pleegouders. Wij hebben dan niets te
vertellen," aldus Van Egmond.
Pleegmoeder Corinne kan daar over mee
praten. „Wij kennen het kind vaak veel beter
dan de hulpverlener. Maar als wij aan de bel
trekken, wordt er gezegd van: ach, je bent
maar een pleegouder. Je wordt gezien als een
hulpbieder, niet als hulpvrager. Maar je
wordt zo wél in het hokje van cliënt gestopt.
Wij als pleegouders zijn net zo goed specia
listen. Je staat echt machteloos."
Rapport
In november vorig jaar heeft een werkgroep,
in opdracht van het ministerie van WVC, het
rapport Voorzien in Pleegzorg' uitgebracht.
Hierin is een aantal adviesen opgenomen om
de kwaliteit van de pleegzorg te verbeteren.
In het standpunt van de regering over het ad
vies wordt geen aandacht geschonken aan de
verbetering van de positie van pleegouders.
De NVP vindt dat er een wet moet komen
waarin een en ander is geregeld. In die wet
moet worden vastgelegd dat de pleegouders
als erkende partners worden gezien in de
hulpverlening. „Een wetje maken kost toch
geen geld", vraagt Corinne Zevenhuizen zich
af. Of zoals Hans van Vonderen, voorzitter
van de NVP, tijdens een protestbijeenkomst
in Utrecht zei: „Pleegouders serieus nemen,
betekent geen aanslag op de staatskas, maar
het omgekeerde wél."
De meesten van de 1300 leden van de NVP
steunen de actie en doen mee aan de opna
mestop. Ook de niet-leden zijn door de NVP
Het gebrek aan medezeggenschap van de
pleegouders is niet het enige punt van kritiek.
Zowel Gerke van Egmond als Corinne Zeven
huizen hebben geen hoge pet op van de op
leiding die de meeste hulpverleners hebben
gehad. De meeste maatschappelijk werkers
studeren af aan een van de sociale academies
in Nederland. Corinne: „Tot nu toe hangt de
specialiteit pleegzorg steeds als vijfde wiel
aan de wagen. Gerke: „Er moet een speciale
afstudeerrichting komen. En later moet er
één maatschappelijk werker de pleegouders
begeleiden, en één de natuurlijke ouders. Nu
zitten ze steeds op twee stoelen, en dat blijkt
te moeilijk." Ook dit zou in de nieuwe wet
moeten worden opgenomen.
Een ander meningsverschil met de over
heid op 29 oktober buigt de Tweede Ka
mer zich over het probleem betreft het
verleden van het kind. Een groot deel daar
van wordt voor de pleegouders om redenen
van privacy geheim gehouden. Iets dat pleeg
moeder Corinne vaak niet begrijpt. Ze schetst
een voorbeeld uit de praktijk van de crisisop
vang. „Stel een pleegvader is gewend om
voor het slapen gaan nog even bij de Idnde-
ren te ldjken. Zo ook bij de pleegdochter. Hij
weet echter niet dat het Jdnd jarenlang is
misbruikt. Als de man dan de kamer binnen
komt, krijgt het kind het werkelijk Spaans be
nauwd. Zoiets kan worden voorkómen als de
pleegouders van te voren het volledige dos
sier van het kind mogen inzien. Daartoe ont
breekt echter de tijd."
Tekort
Niet in de laatste plaats haalt Van Egmond
het derde actiepunt aan: de pleegzorgvergoe-
ding. Deze is sinds 1984 in tegenstelling
tot de kinderbijslag niet meer verhoogd.
Het Jeugdjournaal gaf onlangs het volgende
rekenvoorbeeld: Een kind kost gemiddeld
7.800 gulden per jaar. De overheid neemt
6.000 gulden voor haar rekening. Dit bete
kent een tekort van 1.800 gulden. Dat is 150
gulden per maand en dus 5 gulden per dag.
Hiermee wordt volgens Gerke van Egmond
gelijk een groot misverstand over de pleeg
zorg uit de wereld geholpen: „Veel mensen
denken nog steeds dat pleegouders het doen
voor het geld. Dat is dus niet waar. Ik maak
weieens mee dat een kind plotseling voor de
deur staat met een vuilniszak met oude kle
ren, te kleine schoenen en een kapotte jas.
Dan zijn de eerste kosten snel gemaakt. Een
kind dat op straat wordt gezet, heeft bijna
niets bij zich. Of de natuurlijke ouders heb
ben gewoonweg niets", zegt de regio-coördi-
Van Egmond kan zich voorstellen dat
pleeggezinnen daar klachten over hebben.
Maar vooralsnog is er geen goede klachtenre
geling, omdat het bij elke instelling weer an
ders geregeld is. „De twaalf provincies voeren
elk hun eigen beleid. Wij vragen de overheid
om de algehele verantwoordelijkheid op zich
te nemen. De overheid wijst vervolgens weer
naar provincie. Omdat er, zoals zo vaalt, geen
geld genoeg is. Zo gaat het al jaren."
Als de overheid niets doet aan deze proble
men van de pleegzorg, vreest zij dat de kin
deropvang een elite-zorg wordt. „Omdat het
nogail wat geld kost, zullen steeds meer ou
ders zich bedenken om nog langer pleegge
zin te worden. De overheid moet zich realise
ren zuinig te zijn op haar vrijwilligers, want
ze zijn nog altijd acht keer goedkoper dan
een internaat."
Corinne Zevenhuizen (rechts): „De tijd ontbreekt om volledig op de hoogte te zijn van de zo essentiële gegevens over een kind.
FOTO'S LOEK ZUYDERDUIN
