,Een
meisje
moet
gewoon
zeggen'
'ja'
1 A
ZATERDAG 24 OKTOBER 1992
De politie in Den Haag heeft
vorige week een Turks meisje
bevrijd dat ontvoerd werd om
het te dwingen tot een huwe
lijk. Het gebeurt vaker dat
Turkse meisjes met dit doel
worden ontvoerd. Doorgaans is
zo'n ontvoering binnen een dag
of drie opgelost. Dat wil zeggen
dat dan besloten wordt tot een
huwelijk. Niet zelden hoort de
politie er pas achteraf van, of
helemaal niet.
Een probleem waarbij het
meisje geen keuze heeft. „Ze
moet gewoon ja' zeggen anders
accepteren haar ouders haar
ook niet meer.
Ontvoeringen binnen
Turkse gemeenschap
Transvaal', een Haagse wijk waar veel Turken wonen. Naar deze buurt werd vorige week ook de 16-jarige Ceylan door haar ontvoerders overgebracht met de bedoeling om daar haar huwelijk te vieren.
FOTO GPD ROLAND DE BRUIN
er meisjes worden ontvoerd tegen hun wil".
Na een al dan niet in scène gezette ontvoe
ring is een huwelijk onafwendbaar. De ou
ders kunnen niet meer garanderen dat een
meisje nog maagd is en daarmee is zij voor
andere huwelijkskandidaten niet meer ac
ceptabel. Lutz benadrukt dat traditionele
moslims met die opvatting niet alleen staan.
„Dat geldt ook in traditionele joodse en
christelijkegemeenschappen".
A. Dogan, van Kurdische alkomst en op
bouwwerkster in de Haagse wijk Transvaal
waar veel Turken wonen, bevestigt dat ont
voeringen in de wijk steevast uitlopen op een
huwelijk. „Er zit niets anders op. Een meisje
moet gewoon 'ja' zeggen, want anders accep
teren haar ouders haar ook niet meer". 'Nee'
zeggen en teruggaan naar de ouders is on
denkbaar. Meisjes die volharden, komen uit
eindelijk terecht in een Blijf-van-mijn-lijf-
huis of beroerder nog, in de prostitutie. „In
Turkije worden ze met stenen bekogeld",
weet Dogan.
De Haagse politie gaat ervan uit dat Ceylan
zich langdurig heeft verzet tegen het huwe
lijk. „Want anders duurt zo'n ontvoering
nooit zo lang". Lutz: „Ze proberen zo'n meis
je over te halen om toch maar in te stem
men", lijkt me. „Als we maar goed uitleggen
hoe ze het moet zien, neemt ze die gedachte
wel over, lijken ze te denken". Ze benadrukt
echter dat een meisje in die situatie voor een
groot dilemma staat. Wie weigert loopt ge
vaar uit de gemeenschap te worden gestoten.
En voor leden van minderheidsgroepen is
een sociaal netwerk extra belangrijk.
Om die reden is uiteindelijk ook Ceylan
overstag gegaan, denkt de politie die daar
over van het meisje nog geen duidelijkheid
heeft gekregen omdat ze erg overstuur was.
Die conclusie lijkt gerechtvaardigd. De moe
der van Ceylan bevond zich tijdens de inval
van de politie in de flat waar de voorbereidin
gen voor het huwelijk in volle gang waren.
Bepalend
De druk van de gemeenschap is allesbepa
lend. Dat geldt op het Turkse platteland,
maar net zo goed voor de krottenwijken in
grote steden als Ankara, Izmir en Istanbul,
waar soms halve dorpen tegelijkertijd naar
toe trokken in de hoop op een betere toe
komst. Iedereen kent er iedereen. Bij de
Turkse gemeenschap in Nederland is het niet
anders. „Veel mensen in Transvaal kenden
elkaar al in Turkije omdat ze uit dezelfde
streek komen", bevestigt ook Dogan.
Lutz tekent aan dat dit niet alles zegt; er
moet wel een gemeenschappelijke ach
tergrond zijn. „Turkije is een multi-etni-
sche samenleving met kurdische, arabische
en christelijke gemeenschappen".
Hoe groot de druk van de gemeenschap is,
blijkt wel uit het feit dat de ouders van Cey
lan geen aangifte hebben gedaan van de ont
voering. Wel hebben ze medewerking ver
leend door ons op de hoogte te houden van
de onderhandelingen, aldus de politie. Dat
de moeder van de mavo:scholiere in de flat
aanwezig was toen de politie er binnen viel,
maakt haar in de ogen van de politie niet me
deplichtig aan de ontvoering.
Dreigen met verkrachting van hun dochter
kan voldoende zijn om ouders over de streep
te trekken en toestemming af te dwingen
voor het huwelijk. Daaraan zijn waarschijn
lijk dagen van intensief en hard onderhande
len vooraf gegaan. „Er wordt een afweging
gemaakt tussen de reputatie van de familie,
die op het spel staat en het belang van de
dochter", schetst Lutz het dilemma waar de
ouders voor staan. Maar ook al is er in princi
pe overeenstemming, dan nog moet worden
onderhandeld over de hoogte van de bruids
schat.
Dat bedrag kan oplopen tot enkele tiendui
zenden guldens. Als de beoogde bruidegom
illegaal in Nederland is, kan het huwelijk
hem een verblijfsvergunning opleveren en
dat stuwt de gevraagde bruidsschat hoog op.
De Haagse politie is ervan overtuigd dat dit
geld ook in Ceylan's geval is betaald. Het geld
dat de beoogde bruidegom (23) moest neer
tellen is echter nog niet teruggevonden. Ook
de man zelf is nog spoorloos.
Oorspronkelijk gaf het betalen van een
bruidsschat - vaak in de vorm van gouden
sieraden - de vrouw een zekere onafhanke
lijkheid voor het geval ze toch plotseling al
leen kwam te staan. Bijvoorbeeld bij overlij
den van haar man. Tegenwoordig wordt de
bruiddschat in klinkende munt uitbetaald en
niet zelden krijgt het stel het geld terug in de
vorm van hulp bij de inrichting van het huis.
Omstreden
Het betalen van een bruidsschat is in tradi
tionele milieus in Turkije niet ongewoon.
Maar in de steden en het westen van het
land. komt het minder voor dan op het plat
teland. Vaak gaat het daarbij om symbolische
bedragen, net als in Nederland. „Maar als de
ouders van het meisje zich verzetten tegen
een huwelijk, vragen ze uit kwaadheid wel
een hoger bedrag", aldus Dogan. Lutz bena
drukt dat het betalen van een bruidsschat ze
ker geen gemeengoed is. „Bij de elite komt
het helemaal niet voor" - maar het moet haar
van het hart dat het zogenaamde romanti
sche huwelijk ook in Nederland steeds meer
overeenkomsten vertoont met een zakelijke
overeenkomst.
Binnen de Turkse gemeenschap in ons
land zijn de ontvoeringen omstreden. Vooral
de meer progressieve Turken zijn bang voor
een negatief imago die afstraalt op de hele
gemeenschap. Iedereen weet dat het niet
mag. De Nederlandse wet stelt ontvoerders
wegens 'wederrechtelijke vrijheidsberoving'
een zware gevangenisstraf - maximaal zeven
jaar - in het vooruitzicht. Ook de Turkse wet
geving - door Ataturk afgeleid van de Zwitser
se - verbiedt ontvoering.
De Haagse politie is er erg op gebrand de
affaire-Ceylan tot een goed einde te brengen.
„We willen er graag een zaak van maken om
duidelijk te maken dat dit in de Nederlandse
samenleving absoluut niet kan". In soortge
lijke zaken elders in het land is het niet geko
men tot gerechtelijke uitspraken.
De zwijgzaamheid van de Turkse
gemeenschap maakt het buiten
gewoon moeilijk bewijzen te le
veren. „Soms haakt de politie af.
soms de officier van justitie om
dat hij het bewijs niet rond krijgt
en in andere gevallen komt de
rechter bij gebrek aan bewijs niet
tot een veroordeling".
Hoe graag de politie ook een
eind maakt aan de ontvoeringen,
toch vraagt men zich ook wel af
wat het effect is van een veroor
deling. „Als het huwelijk eenmaal
een feit is, en zo'n meisje wordt
mogelijk gelukkig, moet je dan lïï &6 pVOStltlltlC
nog ingrijpen?".
Onderzoekster Lutz noemt de
ze overwegingen bij politie en justitie „opval
lend". Zij vindt dat deze ontvoeringen niet
anders moeten worden aangepakt dan ande
re. „De culturele achtgrond kan nooit een ex
cuus zijn. Het is krankzinnig dat rechters om
die reden zelfs moorden accepteren". Maar
tegelijkertijd breekt zij een lans voor meer
preventie. Er moet in de wijken meer met de
mensen zelf over worden gesproken. „Aan
prevenfie wordt nooit gedacht wanneer het
gaat om minderheden".
De meeste meisjes die worden ontvoerd
zijn rond de zestien jaar oud. Opvallend is,
dat de belangstelling van mannen afneemt
naarmate de meisjes ouder zijn en zelfstandi
ger. „Als ze beter zijn opgeleid en beter Ne
derlands spreken, worden ze veel te bazig en
vinden mannen hen niet meer aantrekke
lijk". Lutz heeft er geen enkele moeite mee
dat te bevestigen. „Maar is dat onder Neder
landers zo anders? Het is niet voor niets dat
hoog opgeleide Nederlandse vrouwen moeite
hebben een partner te vinden".
Meisjes die nee
zeggen, komen
uiteindelijk
terecht in een
Blijf-van-mijn-
lijf-huis of
beroerder nog,
Onderzoekster dr. H.
Lutz: „Het betalen
van een bruidsschat
is zeker geen ge
meengoed."
FOTO GPD
ROLAND DE BRUIN
ls ze je willen ontvoeren, moet
je heel hard gaan schreeu-
JL JHLwenAandacht trekken biedt
zekerheid, want dan schieten voorbijgangers
wel te hulp, menen de Turkse meisjes in Ne
derland die bang zijn voor ontvoering en het
huwelijk dat daar onvermijdelijk aan vast zit.
Nogal wat Turkse meisjes rond zestien jaar
leven met die angst. Want iedere keer dat ze
naar school gaan of naar hun werk, kan het
gebeuren.
Vorige week slaagde de politie in Den Haag
erin de 16-jarig Ceylan te bevrijden die elf da
gen eerder was ontvoerd. Het meisje werd
aangetroffen in een flat waar een groot aantal
vrouwen bezig was met voorbereidingen
voor het huwelijk. Eén man is aangehouden,
naar drie andere ontvoerders - onder wie de
beoogde bruidegom - wordt nog gezocht.
Het is voor het eerst dat de Haagse politie
erin slaagt in zo'n zaak het slachtoffer te be
vrijden. Woordvoerder S. van Woensel erkent
dat de politie de oplossing min of meer in de
schoot geworpen kreeg. „Het meisje werd op
klaarlichte dag ontvoerd. Getuigen hebben
de politie gebeld en het kenteken doorgege
ven van de auto waarin ze werd wegge
voerd". Al gauw werd duidelijk wie het
slachtoffer was. De lijn naar de mogelijke da
ders was eveneens snel gelegd. Waar de
mavo-scholiere werd vastgehouden wist de
politie niet te achterhalen, maar toen ze na
elf dagen werd overgebracht naar een flat in
Transvaal, een oude wijk in Den Haag, greep
de politie onmiddellijk in.
Hoe vaak dit soort ontvoeringen plaats
heeft, is niet bekend. „Wisten we dat maar",
verzucht Van Woensel. „Maar wij sluiten niet
uit dat het met enige regelmaat gebeurt".
Doorgaans is zo'n ontvoering binnen een dag
of drie opgelost, dat wil zeggen dat dan be
sloten wordt tot een huwelijk. Niet zelden
hoort de politie er pas achteraf van of hele
maal niet.
„Een meisje ontvoeren om haar te kunnen
trouwen is op het platteland in Turkije voor
een arme man dè manier om te ontsnappen
aan het betalen van een bruidsschat", zegt
dr. H. Lutz, van de Rijksuniversiteit Utrecht,
die promoveerde op onderzoek naar Turkse
vrouwen. „Een stel kan natuurlijk besluiten
een ontvoering in scène te zetten om zo toe
stemming af te dwingen voor een huwelijk.
Dat is sociaal geac
cepteerd. Maar het
gebeurt ook wel dat
