Sjoemelen mag, belazeren niet
Oppositiepartijen vallen in eigen zwaard
Feiten &Meningen
VRIJDAG 16 OKTOBER 1992 2
Schaderegelaars over slachtoffers Bijlmerramp:
Het massale rouwbeklag is achter de rug. Voor de buiten
wereld herneemt het leven de normale loop. Wat nu
volgt is nasleep, onderzoek naar de oorzaak, slopen van
onbruikbare woningen en niet te vergeten, vaststelling
van de schade.
amsterdam rofl hirdes en
ceesvellekoop
Dat daarover het laatste woord
nog niet is gesproken, staat als
een paal boven water. Op ver
schillende plaatsen duiken ver
halen op van mensen die zich
gretig onder de slachtoffers
hebben geschaard om hun
graantje mee te pikken uit de
ruif die verschillende weldoe
ners hebben klaargezet om de
nood te le
nigen.
De ruimhar
tige verze
keraars gaan
uit van 'te
goeder
trouw' bij
het opgeven
van de gele
den mate
riële schade.
Hoewel; een
beetje sjoe
melen mag.
„Daar liggen
we echt niet
wakker
van", zegt
Ankie van
Leeuwen,
woordvoer
dervan het
Verbond
van Verze
keraars.
Alle slacht
offers van
dit afschuwelijke ongeluk moe
ten hun schade vergoed krijgen,
is op dit moment het uitgangs
punt van eigenlijk alle betrok
ken instanties. Het verlies van
familie, buren of bekenden, de
schrik en de angst waren al erg
genoeg. Wie nu met de brokken
zit, mag niet de dupe worden
van het touwtrekken over de
schuldvraag en de aansprake
lijkheid, stelt mr. Crans, die op
treedt namens de verzekeraars
van El Al.
De luchtvaartmaatschappij
heeft een noodfonds, vooral be
doeld voor de mensen die niet
waren verzekerd..Alle mensen
die zich daarvoor hebben ge
meld met hun naam en hun
huidige adres krijgen nog deze
week een schadeformulier. Met
name de materiële schade wil
len wij zo snel mogelijk afhan
delen. Gedupeerden zijn niet
geholpen als het allemaal ein
deloos lang duurt", meent de
advocaat.
Een team van experts is deze
week al begonnen om de scha
de zo goed mogelijk vast te stel
len. In een aantal gevallen zal
dat verre van eenvoudig zijn, er
kent Crans, vooral als het gaat
om smartegeld. „Dat kunnen
we nog niet afhandelen, maar
we kunnen wei voorschotten
uitkeren."
Er is de verzekeraars van El Al
veel aan gelegen om te voorko
men dat er geprocedeerd hoeft
te worden, aldus Crans. „Wij
willen een herhaling vermijden
van de gang van zaken na de
ramp met het SLM-toestel, waar
enkele zakenma drie en halfjaar
nog op een uitspraak wachten."
De komst van Amerikaanse ad
vocaten, die hun diensten aan
bieden aan slachtoffers en na
bestaanden, is in dat opzicht
een slecht voorteken, meent hij.
Voordeel
„Die Amerikanen zijn toch pri
mair op hun eigen voordeel uit.
We hebben dat
ook gezien in de
SLM-zaak,
waarbij zij zich
aanboden. Zon
der twijfel heb
ben ze er zélf
goed aan ver
diend, maar ik
vraag me af of
hun cliënten
niet beter af wa
ren geweest
zonder hun hulp
en hun torenho
ge rekeningen.
Uiteindelijk
heeft dit onge
luk in Nederland
plaatsgevonden
en zal er in mijn
ogen ook in Ne
derland gepro
cedeerd moeten
worden, zelfs als
uiteindelijk een
deel van de aan
sprakelijkheid
bij de Amerikaanse vliegtuigfa
briek Boeing blijkt te liggen."
Bij de aanvragen die tot nu toe
zijn binnengekomen bij het
noodfonds van El Al zaten er
geen die herkenbare nep waren,
meent Crans. „Ik heb tot nu
geen aanleiding om aan te ne
men dat er mensen zijn die uit
deze ramp een slaatje proberen
te slaan", zegt hij formeel. „En
dat mensen er slechter van wor
den, hoeft natuurlijk ook niet."
Maar dat het onmogelijk is om
de zaak te flessen, zul je van
hem evenmin horen.
Behalve het fonds van El Al is er
ook nog geld beschikbaar via
het Rode Kruis. Deze week
stortte de Europese Commissie
1 miljoen ecu (ongeveer 2,3 mil
joen gulden) in dit noodfonds,
terwijl deze week ook al ruim 7
ton aan particuliere giften was
binnengekomen. Het is de be
doeling om een flink deel van
dit geld te gebruiken voor een
zogenaamde 'solidariteitsuitke-
ring' voor alle mensen die door
de gemeente Amsterdam als
slachtoffer worden aangemerkt.
De rest blijft beschikbaar voor
een 'nazorgfonds', waarop
slachtoffers een beroep kunnen
doen. Om die aanvragen te be
oordelen wordt een 'commissie
van wijze mannen en/of vrou
wen' gevormd. Maar het is alle
maal nog erg vaag, niemand
kan precies aangeven hoe deze
'bak met poen' wordt verdeeld
en wie het geld krijgen.
Aansprakelijkheidsspecialist mr.
Na de watersnoodramp in
Zeeland in 1953 sloop er
een alternatief zinnetje in
het Onze Vader „Geef ons
heden ons dagelijks brood
en iedere tien jaar zo'n wa
tersnood". Het verdriet om
de doden was natuurlijk
groot, maar toen de beur
zen open en de dijken dicht
gingen, werden veel overle
venden er materieel niet
minder van. Nu de hulpver
leners en weldoeners zich
verdringen rond de gedu
peerden van de vliegramp
in de Bijlmermeer, vraagt
menigeen zich af of de ge
schiedenis zich wellicht zal
herhalen.
Het gapende gat tussen de flats Groeneveen en Kruitberg. foto united f>hotos de boer olaf kraak
Moerkoert uit Amsterdam kijkt
er in elk geval niet vreemd van
op als zich ook 'aasgieren in
mensengedaante' aanmelden
als zogenaamde gedupeerden.
„Want helaas is niets de mens
vreemd. Dat heb je direct al na
die vreselijke gebeurtenis ge
zien. Je moet toch wel een mor
bide inslag hebben om in het
verlengde van die ramp tot
plundering van winkels over te
gaan. En zo zou er uit de getrof
fen flats volgens opgave van de
bewoners ook huisraad zijn ge
stolen."
Dat wel eens de hand wordt ge
licht bij het innen van verzeke
ringspenningen doet hij af als
een 'feit van algemene bekend
heid'. Van Leeuwen van het
Verbond van Verzekeraars: „Als
mensen op redelijke wijze aan
toonbaar kunnen maken in wel
ke mate ze zijn gedupeerd, zul
len de verzekeraars verder niet
moeilijk doen. Met dien ver
stande dat ze ook de belangen
van de andere verzekerden in
het oog houden. Om niet het
verwijt te krijgen, dat het bij dit
soort rampen kennelijk heel ge
makkelijk is aan geld te ko-
Moerkoert: „Het is natuurlijk
heel verleidelijk wanneer er van
je inboedel niets meer over is,
om op te geven dat je net een
nieuwe televisie, stereotoren en
garderobe had aangeschaft.
Maar van dat soort burgerlijke
overtredingen raakt een verze
keringsmaatschappij niet zo
gauw onder de indruk. Die zijn
het wel gewend dat er af en toe
een loopje met de waarheid
wordt genomen."
Kwalijker wordt het wanneer
zich mensen aandienen met de
mededeling, dat zij als onder
huurder in zo'n weggeblazen
appartement hebben gewoond.
Zeker als dat niet meer is vast te
stellen. „Mensen die willens en
wetens de zaak belazeren door
een verhaal op te hangen, dat ze
een kamertje hadden gehuurd
en er ook tijdelijk hun eigen
dommen in hadden opgesla
gen. Ik zeg niet dat dit is ge
beurd. Maar in theorie is na
tuurlijkalles mogelijk."
Verzinnen
Coördinator Richters van de na
mens de gezamenlijke verzeke
raars in de Bijlmer sporthal in
gerichte help-desk beaamt dat.
„Je hebt altijd mensen, die al
lang hebben verzonnen waar u
en ik nooit aan zouden den
ken."
Tijdens de schaderegistratie
ontdekte hij, dat op één en het
zelfde adres achttien mensen
stonden ingeschreven. „Zo iets
zetje toch aan het denken.
Want dat is natuurlijk geen zui
vere koffie. Die gebruikten dat
appartement als postadres."
Overigens is Richters, in het da
gelijks leven directeur van de
Verzekeraarshulpdienst BV in
Apeldoorn, zeer te spreken over
de wijze waarop de schadege
vallen zijn geïnventariseerd.
Uiteindelijk werden zo'n vier
honderd registraties opgeno
men. „Aan de hand van de ver
zamelde informatie zijn veertig
experts aan de slag gegaan om
de inboedelschade in ongeveer
270 woningen, variërend van
totaal weggevaagde en volledig
uitgebrande flats tot lichtbe-
schadigde appartementen, vast
te stellen. Waar mogelijk zijn de
bewoners bij de expertise van
de inboedel aanwezig geweest."
Dat de schademeldingen het
aantal woningen ver overtreft,
verklaart hij doordat sommige
appartementen door diverse
bewoners werden gedeeld.
„Studenten bijvoorbeeld, die
gezamenlijk de voordeur deel
den, maar wel een eigen inboe
del hadden."
Naast het inwinnen van zakelij
ke informatie werden Richters
en zijn medewerkers veelvuldig
geconfronteerd met aangrijpen
de verhalen. „Wat mij bijvoor
beeld heeft getroffen is het ver
haal van twee studenten die pas
anderhalve dag in de flat woon
den. Door de klap zijn ze van de
negende op de achtste etage te
rechtgekomen. De een had
brandwonden, de ander was ge
wond aan zijn been. Als apen
aan de gevel hangend, wisten ze
een brandtrap te bereiken en
konden zodoende aan de dood
ontsnappen."
Masochistisch
Inmiddels wordt druk gewerkt
aan de herhuisvesting van de
ontredderden. Een aantal staat
op het punt een woning te be
trekken in de flat Kikkenstein;
met uitzicht op de rampflat. „Je
moet toch behoorlijk masochis
tisch zijn om zo dicht bij die
plek des onheils een andere wo
ning te betrekken", vindt wo
ninginrichter Martin Pool uit
Alkmaar.
Maar de uit Pakistan afkomstige
Allah Ditta hindert dat niet. „De
pijn zit hier", zegt hij, zijn hand
op z'n hart leggend. „Die pijn
wordt niet minder als ik nu in
eens verder weg zou wonen."
Pool snapt dat nauwelijks. „Wie
wil nu elke dag opnieuw oog in
oog staan met die rampflat. Zo
kom je toch nooit aan je ver
werkingsproces toe." De Alk
maarder begrijpt de laatste da
gen trouwens een heleboel din
gen niet. „Goed; als die mensen
hier in de buurt willen wonen, is
dat uiteindelijk hun keus. Maai
de stampij die ze maken over de
inrichting van hun nieuwe ap
partementen. In een aantal flats
wordt vinyl van uitstekende
kwaliteit gelegd, geschonken
door de fabrikant. Maar dat is
kennelijk niet goed genoeg."
Ditta: „Ik woon nu zes jaar in
Nederland en heb me door hard
werken uiteindelijk kunnen in
richten zoals ik dat graag wil.
Een brandweerman doorzoekt de totaal vernielde appartementen in de
flat Kruitberg. foto anp Raymond rutting
Geheel buiten mijn schuld ben
ik in een klap alles kwijt geraakt.
Mag ik dan bepaalde wensen en
verlangens hebben in hoe mijn
nieuwe woning wordt inge
richt."
Pool is inmiddels druk bezig
met de inrichting van een ver
vangend appartement, bestemd
voor een Ghanees, die zijn
broer heeft verloren bij de
ramp. „Die mijnheer is zo juist
heel boos weggelopen om ver
haal te halen. Want hij wil tapijt
in plaats van vinyl. Daar kan ik
met m'n pet gewoon niet bij. Ik
ben inmiddels maar gestopt,
want ik wil niet het risico lopen
dat ik straks het zeil er weer uit
moet halen. Dat is me van de
week al eerder overkomen.
Toen werd er ook een boel hei
bel gemaakt door de nieuwe be
woners, toen omdat het licht in
de badkamer stuk was."
Klakkeloos
Dit soort problemen zullen nog
wel vaker opduiken, vermoedt
woordvoerder D. Weeda van de
gemeentelijke sociale dienst in
Amsterdam. „Mensen mogen
ook best hun wensen hebben
en hoeven niet klakkeloos alles
te accepteren wat ze wordt aan
geboden."
Zo heeft globaal tweederde van
de ontheemden laten weten
geen woning in de Bijlmer meer
te willen. „Er worden voldoende
woningen vrijgemaakt voor de
ze mensen, ook al is het aanbod
in de rest van Amsterdam min
der dan in de Bijlmer. Maar ik
kan me voorstellen dat het ze
zal tegenvallen. Want woningen
in deze prijsklasse in andere de
len van Amsterdam bieden toch
vaak minder ruimte en bouw
kundige kwaliteit. Bovendien is
het wel even wennen om in een
smalle straat te komen, als ze de
ruimte van de Bijlmer gewend
zijn."
Je moet mensen bovendien de
tijd gunnen om dit soort ont
dekkingen te doen, vindt Wee-
da. Voorlopig zijn er nog ruim
200 mensen die op kosten van
de sociale dienst verblijven in
het Novotel in Buitenveldert in
afwachting van vervangende
woonruimte. Ze krijgen gratis
onderdak, drie maaltijden per
dag, lokaal bellen naar behoefte
en openbaar vervoer, maar be
slist geen geld. „Mensen kun
nen alles kwijt zijn, maar hun
inkomsten, waar dan ook van
daan, houden in het algemeen
niet op. En wie echt niets heeft,
kan een beroep doen op het
noodfonds van El Al."
Dat er tussen die ruim 200 spe
ciale gasten van Novotel wel
licht wat mensen zitten die wei
nig te lijden hebben gehad van
de vliegramp, is volgens Weeda
allerminst uitgesloten. „We pro
beren dat natuurlijk te voorko
men, maar we moeten daar
heel prudent mee zijn. Het is
dan wel ongewenst dat mensen
misbruik maken van de situatie,
maar we moeten in elk geval
voorkomen dat we fouten ma
ken. Als we iemand van de op
vang uitsluiten, die achteraf
juist wel zwaar gedupeerd blijkt,
is het leed helemaal niet te
overzien."
Winst-op-korte-termijn is er in
ieder geval voor de illegalen.
Om humanitaire redenen heeft
staatssecretaris Kosto van justi
tie besloten de gedupeerde ille
galen te legaliseren. Maar ook
hier loert het gevaar van mis
bruik. Kosto: „Ik sluit niet uit
dat er mensem zijn die willen
meeliften, dat zie je vaker bij dit
soort maatregelen.
het kabinet al
den haag Henri kruithofhet feit dat hij niet van een uit
geschreven tekst heeft gespro-
Het debat verliep, zoals voor- ken. Ik dank hem ervoor dat hij
speld, verwarrend. De algemene ons niet voor schut heeft gezet
politieke beschouwingen, het door dat niet al te duidelijk te
jaarlijks hoogtepunt van het laten blijken", zei hij.
parlementaire seizoen, gingen Maar het meest surrealistische
over alles en van dit debat
tegelijk over was dat het
heel weinig. over een
En ondanks joenennota
politieke me- OvPflPQ WPt dp !^n^'
ningsvcrschil- isitrurg mei ut het k.
ien waren ze sociale partners had ]aie" we:
eigenlijk nog ten dat die met
saai ook van cruciaal belang meer klopte, lil
CDA-fractie- november, zo
voorzitter kondigde pre-
Brinkman mier Lubbers
had al dagen maandag in
van tevoren het verhaal laten een brief aan, zullen de cijfers
verspreiden dat hij nu eens niet worden bijgesteld om de tegen-
van een uitgeschreven tekst zou vallende economie en de gevol-
spreken, maar van punten. Nu, gen van de valutacrisis op te
dat hield hij goed verborgen. De vangen. Maar waar spraken de
'punten' besloegen vele tiental- Kamerleden dan nog over?
len pagina's en het leek zoveel Natuurlijk, urenlang werd er ge-
op een opgelezen tekst dat de sproken over op zich belangrij-
argeloze toeschouwer geen ver- ke onderwerpen als Europa en
schil merkte met de andere de arbeidsongeschiktheid. Maar
sprekers, die hun tekst wel uit- daarbij ging het toch vooral om
geschreven hadden. details, de kleinste details soms.
Van Mierlo prikte daar dan ook En dat terwijl over de beide ge-
op de hem bekende ironische noemde onderwerpen binnen
wijze doorheen. „Ik compli- afzienbare tijd opnieuw debat-
menteer de heer Brinkman met ten in de Kamer zullen plaats
hebben. En daar zullen de nu
uitgewisselde argumenten zeker
weer uitvoerig herhaald wor
den.
De grote lijn van de algemene
beschouwingen behoort te zijn
het bespreken van de economi
sche en politieke situatie van
ons land en de toekomstplan
nen. Welnu daar kwam de Ka
mer, door de omstandigheden
gedwongen,
Kabinet en regeringspartijen
hielden angstvallig hun kiezen
op elkaar als het ging over de
manier waarop de economische
tegenvallers opgevangen moe
ten worden. Weliswaar werd
door vrijwel alle partijen bele
den dat het overleg met de soci
ale partners van 'cruciaal be
lang' is, maar zodra de opposi
tie probeerde wat concreter te
worden, zei Lubbers dat ze
moesten wachten tot november
en bleven de fractievoorzitters
van de regeringspartijen in hun
bankje zitten.
Behalve toen de oppositie una
niem vroeg om uitstel van de
verdere beraadslagingen.
Woensdagavond waren Bolke-
stein, Van Mierlo. Beckers,
Schutte, Van der Vlies en Leer
ling het zo zat dat zij gezamen
lijk vroegen om verdaging van
het debat Totdat de nadere ge- ongeschreven rechten om te
vens bekend zouden zijn. gaan.
Maar daar moesten kabinet en Bovendien hadden de opposi-
regeringsfracties niets van heb- tiepartijen en de kleine christe-
ben. Zij vreesden ongetwijfeld lijke fracties goede argumenten
dat dan ook de begrotingen van om het debat te verdagen. Alle
alle afzonderlijke departemen- wensen van de oppositie om
ten zouden verschuivingen
blijven lig- aan te brengen
gen, waar- 'n de uitgaven,
door er een werden door
enorme ver- Het ging toch Lubbers afge-
ontstaan°U vooml om details, me'dedd'ngdat
CDA en WD de kleinste hii welwillend
wezen het stond tegen-
verzoek van details SOmS over de bezui-
de oppositie nigingen die
dan ook zon- werden aange-
der pardon dragen, maar
af. dat hij de extra uitgaven niet
In felle bewoordingen wezen voor zijn rekening kon nemen.
Brinkman en Wöltgens erop dat De Tweede Kamer werd op die
het onzin zou zijn het debat uit manier vleugellaam gemaakt,
te stellen. Een stelling waar ove- Aan de andere kant had de op-
rigens wel het een en ander op positie het mede aan zichzelf te
af te dingen valt. wijten dat het debat niet werd
Het is in het parlement goed ge- verdaagd. De Financiële woord-
bruik om, wanneer een sub- voerder van de WD, Rudolf de
stantiële minderheid van de Ka- Korte, zei zondag nog dat er
mer vraagt om uitstel, dat ver- geen enkele reden was om de
zoek te honoreren. Ook minder- algemene beschouwingen uit te
heden in het parlement hebben, stellen. Er was volgens hem ge-
zij het ongeschreven, rechten. noeg te bespreken en het kabi-
Het was dan ook onheus van net moest maar eens uitleggen
CDA en PvdA om zo met die hoe het zo stom heeft kunnen
illustratie tom janssen
zijn een miljoenennota te base-
i op te optimistische cijfers.
tie zouden komen, nu de goede haal wel veel sterker zijn ge-
cijfers nog niet beschikbaar zijn. weest. En zo viel de oppositie ii
De WD en de andere oppositie- Als zij vooraf om uitstel van het het eigen zwaard,
partijen hadden zich eerder debat zouden hebben gevraagd,
zou het misschien ook niet ge
lukt zijn, maar dan zou hun ver
moeten en kunnen bedenken
dat ze in een onmogelijke posi
