In den beginne was het boek
Zweverige 'Gesprekken'
Cultuur&Kunst
Prachtige produktie
van De Toneelfabriek
Inner Circle
zetLVC
op z'n kop
De lichtval
van Zijlstra
Russen willen tekeningen teruggeven
VRIJDAG 16 OKTOBER 1992
Kenners keuren kunst
leiden» Stedelijk museum De Lakenhal houdt in samenwerking
met veilinghuis Sotheby's morgen, zaterdag 17 oktober, een spe
ciale kunstdag onder de titel 'Kennis over kunst'. Conservatoren
van de Lakenhal en experts van Sotheby's staan van 10.00 tot
16.00 uur klaar in het museum aan de Oude Singel 28 in Leiden
om informatie te geven over meegebrachte voorwerpen. Ook is
een restaurateur aanwezig voor adviezen.
Kinderen vieren boekenweekfeest
leiden De bibliotheek houdt morgen, zaterdag 17 oktober, in
samenwerking met de boekhandels De Kier, Kooyker en Zand
vliet, een kinderboekenweekfeest in de Stadsgehoorzaal aan de
Breestraat 60 in Leiden. Van 11.00 tot 16.00 uur zijn daar allerlei
activiteiten, zoals de kindermusical 'Mijn lievelingslap' (11.30
uur) en theater door Frank en René Groothof (14.00 en 15.30
uur). De schrijver Evert Hartman komt signeren (12.00-15.00
uur).
theater
recensie conny van der zande
Twee eenakters door De Toneelfabriek:
Time Immemorial' van Sue Baxter, spel
Eszter Boross en Eugene Tros. regie
Amanda Wolzak. 'De Les' van lonescu,
spel Loek Janssen. Enne Koens en Jaap
van der Zwan, regie Ewout Gillissen; ge
zien Microtheater Impenum 15-10 aldaar
nog te zien 16. 17. 22. 23 en 24 oktober.
Wie denkt dat mooie voorstel
lingen alleen door professionele
acteurs gemaakt worden, heeft
het helemaal mis. Dat bewijst
de prachtige produktie van 'De
Toneelfabriek', een Leidse to
neelgroep die in 1989 ontstond
uit een cursus theater die in de
Droomfabriek gegeven werd.
Deze toneelgroep brengt twee
eenakters die zeer van elkaar
verschillen.
In de eerste, Time Immemo
rial', zien we een man in een
stoel en een vrouw die hem ver
zorgt. Ze spreken niet, maar uit
de handelingen en blikken kun
nen we opmaken dat deze twee
mensen een relatie hebben die
ernstig is verstoord. Het is een
liefdesrelatie die drijft op herin
neringen, stille verwijten, grote
hartstocht, ergernis, spijt, ver
driet en vertrouwen. In de scène
waarin de vrouw de man een
bakje yoghurt voert zijn al deze
emoties merkbaar. De man
hapt eerst gulzig, laat vervol
gens yoghurt langs zijn kin lo
pen en tot slot wendt hij zijn
hoofd af. De vrouw voert hem
met geduld, schraapt liefdevol
met de lepel de restjes yoghurt
van zijn gezicht, en gaat dan
over op de automatische piloot.
Toverwoord in deze scène,
trouwens in de hele produktie,
is de concentratie. De acteurs
zijn zich constant bewust van
de ander. Zo ontstaat er een
spanning waardoor het zelfs
boeiend is om te zien hoe de
vtouw de luxaflex opent, hoe zij
stofzuigt en hoe de man zijn
mimiek gebruikt. De partners
zoeken toenadering tot elkaar
maar dat lijkt niet te lukken.
Wat er precies ooit tussen hen is
voorgevallen en hoe het met
hen verder moet, wordt aan de
verbeelding van de toeschou
wer overgelaten.
Na dit wat zware begin biedt
het tweede stuk, 'De les', ver
maak met een luchtiger karak
ter. Een professor geeft in dit
absurdistische stuk les aan een
uitdagende en naïeve leerlinge.
Ook hier weer geconcentreerd
samenspel waardoor de voor
stelling constant spanning
houdt en geen moment inzakt.
Voor de ware theaterliefhebber
is er de komende dagen dus
maar eén weg mogelijk, die
naar microtheater Imperium.
RECENSIE HANS KEUZERS
Inner Circle: Carlton Coffey - zang. Touter
Harvey - toetsen,
vis - bas, Lanc
derley - sologi
Gezien: 15 oktober. LVC. Leiden
Eindelijk na een lange tijd heb
ben ze weer een hit. De single
'Sweat (a lalala long)' van de
reggaeformatie Inner Circle
staat overal in Europa nummer
1. Het nieuwe album 'Bad to the
Bone' is ook al zo'n bloedcom-
mercieel produkt. Een zeer ge
likt klinkende CD en de band
gaat behoorlijk met zijn tijd
mee, want bij een aantal num
mers is er zelfs sprake van hou-
se-achtige intro's met gesam-
pelde scratch-thema's. Van dat
laatste was gisteren gelukkig
maar! zeer weinig te merken.
Een sterke zet van de broer
tjes Lewis nu eenmaal de
meesterpionnen in de band
is het aantrekken van de jonge
toaster Angel Iree. Leadzanger
Charlton Coffey, toch iemand
met een niet onaardige stem,
wordt soms compleet wegge-
toast door de jonge DJ. Zijn par
tijen zijn zo glashelder en wor
den met zo veel wilskracht en
fantasie gebracht, dat het je
koude rillingen bezorgt. Het
grote geheim op de achtergrond
blijft voor mij toch Ian Lewis.
Zijn waanzinnige basdreunen
geven de groepssound een on
gekende intensiteit. Het sterke
'Hang on to the rythm', het
aloude hitsucces 'Bad Boys' en
de schitterend opgebouwde
ballad 'Black Roses' zijn zonder
meer de hoogtepunten van de
avond. Het twee maal spelen
van de hitsingle 'Sweat' is met
zo'n omvangrijk oeuvre natuur
lijk een zwaktebod, maar als
Angel Iree tot tweemaal toe met
een schitterende toast de zaal
op zijn kop zet is dat snel verge
ten. Het traditionele 'let's get
together' met een ongelooflijke
publieksparticipatie beëindigt
een concert van een groep die
na 18 jaar nog best wat jaar
tjes meekan.
Mooi vormgegeven thema-expositie in Frans Halsmuseum
Zonder notatie dreigt vergetelheid, zonder geschreven
bronnen spreken geschiedkundigen van prehistorie. Zelfs
jurisprudentie de juridische praktijk die niet stoelt op
een in boek opgenomen wet steunt op schriftelijke be
wijzen.
Het boek domineert onze Jonge
Geschiedenis sinds de Middel
eeuwen. Met de bijbel in de
hand werd gekerstend, met een
onderling afwijkende uitleg van
de heilige schrift sloegen papen
en ketters elkaar de hersenen in,
met weer andere boeken onder
mijnden schrijvers sinds de Ver
lichting de dominante positie
van het geloof. Zó belangrijk
lijkt het boek aan het eind van
dit tweede millennium niet
meer, maar het is nog wel na
slagwerk, vademecum, status
symbool, verzamelobject, meu
belstuk.
In het Haarlemse Frans Hals
museum is een verbazingwek
kend leuke thema-expositie te
zien over al die functies van het
boek. Dat gebeurt niet door
simpelweg alle belangrijke boe
ken op een rijtje te zetten, maar
als het ware door een poging te
wagen een systematische cata
logus te vervaardigen. De sa
menstelsters van deze expositie
hebben inventief gebruikt ge
maakt van beeldende kunst als
observatiemiddel bij uitstek.
Immers, als door de eeuwen
heen een boek zo belangrijk
werd gevonden dat het werd af
gebeeld, of dat de uitwerking
die het bewerkstelligde werd ge
toond, dan had het werkelijk
gewicht. Beeldende kunst spie
gelt de tijd waarin ze ontstaat
altijd. Door bovendien beelden,
schilderijen, voorwerpen en
grafische vormgeving bij de ex
positie te gebruiken is het mak
kelijker om, in een historisch
perspectief, te selecteren.
Stijlbreuk
Daarnaast vormt de keuze voor
visualisering van het expositie
thema al een stijlbreuk en een
paradox van jewelste. Je ziet
hoe belangrijk het boek is: je
bekijkt de plaatjes. Het lezen
zelf heeft bij deze expositie nog
slechts een dienende functie. Je
stapt door een reusachtige
boekomslag de tentoonstel
lingsruimte in, maar in die 'kaft'
van het boek zitten kleine boek
jes verborgen die je reisgids
zijn. De bedoeling is vernuftig:
om meer te weten over de beel
dende kunst heb je toch weer
gedrukte media nodig.
De vormgeving van de ten
toonstelling lijkt als twee drup
pels water op het gelijknamige
boek, waarvan ze is afgeleid.
Niet zelden wordt een stukje
tekst opgeblazen. Een opgebla
zen foto van het portret dat
Quinten Matsys maakte van
Erasmus, dient als een wand-
vullend beeld. Je wankelt door
Desiderius' formaat naar achte
ren, maar eigenlijk moet je vlak
bij de foto je oor te luisteren
leggen, want dan hoor je 'hem'
zachtjes zijn Lof der Zotheid
prevelen.
Het boek domineert ons we
reldbeeld nog altijd, misschien
minder opvallend dan in de
zestiende of negentiende eeuw,
toen het op portretten uitge
beelde boek iets zei over ons
beroep, geloof, opvoeding, nor
men, pose, tijdspassering of on
ze honger naar kennis en
macht.
Daarnaast moet je gewoon
genieten van wat er aan oude
èn nieuwere kunst te zien is. Dit
artikel wegleggen, je naar het
museum spoeden en die 'cata
logus' aanschaffen.
Expositie: In het licht van het
lezen de rol van het boek in
de beeldende kunst. Naar aan
leiding van gelijknamig boek,
samengesteld door Henriëtte
Omslag van de catalogus 'In het licht van het lezen'. Het boek domineert ons wereldbeeld nog altijd.
foto cpd
Fuhri Snethlage en drs. B. Waanders ter gelegenheid van Haarlem, t/m 10 januari 1993.
Zuur. Vormgeving: Henri Velt- 25-jarig bestaan ECI (f49,50). Open: zo. 13 t/m 17 u., ma. t/m
man Margot Rolf. Uitgave: Te zien: Frans Halsmuseum, za.llt/ml7u.
beeldende kunst
recensie mart1ne ballast
Expositie Schilderijen, tekeningen en
grafiek van Antine Zijlstra Te zien tot
30 oktober, do t/m zo van 13-18 uur
Galene Verbaar. Schoolstraat 9, Was-
Antine Zijlstra is niet geïnte
resseerd in 'schilderen naar
het leven'. Ook ziet zij het,
ir eigen zeggen, niet als
haar taak om verhalen of
emoties op de toeschouwer
over te brengen. Haar be
langstelling gaat in eerste in
stantie uil naar compositie,
lichtval en sfeer.
De belangstelling daarvoor
an deze net afgestudeerde
kunstacademie-studente
blijkt overduidelijk uit haar
werken getiteld 'Voor
jaarslicht'. In elk van deze
werken zit of hangt een m
lijk naakt in een stoel. De ge
zichten zijn niet uitgewerkt.
En de lichaamsvormen zijn
proportioneel niet altijd c
eet. Waar het om gaat is
lichtval. De lichtbron is veelal
i raam waar Zonlicht
doorheen schijnt.
Uit de twee 'Voorjaarslich-
en' die met olieverf zijn
schilderd, spreekt de fascina-
voor de werking van licht
op lichamen en de relatie
i dit verlichte lichaam tot
zijn donkere omgeving het
duidelijkst. In 'Voorjaarslicht
s het uitgestrekte zittende
lichaam van het manlijk
naakt bijna wit. Het steekt af
tegen de houten stoel met
rode bekleding en de blauwe
achtergrond. De sfeer is
stild. Zo verstild en statisch
dat het een beetje saai is. Er
spreekt voor mij een akeP
passiviteit uit.
De 'Voorjaarslichten' die
met aquarel en conté op pa
pier zijn gemaakt, vind ik i
stuk boeiender. Met blauwe
verf en grijs, wit en zw
conté wordt hetzelfde onder
werp een stuk levendiger en
krachtiger afgebeeld. Naast
de aquarel 'Voorjaarslichten'
?r nog één werk dat mij
bovenmatig boeit. Hel
'Oude Man' gemaakt met
inkt en conté op grijs papier.
Van de oude man zien we al-
i de achterkant van het
hoofd en de schouders. Die
ijn, in mijn ogen, met heel
cel vakmanschap en liefde
getekend. Een juweeltje.
parus De Colombiaanse beeldhouwer Fernando Botaro poseert bij een van zijn sculpturen dat deze week op de Champs Elysées in Parijs werd
geplaatst. Dertig beeldhouwwerken zullen op deze laan worden geplaatst, terwijl een galerie èn het Grand Palais andere beeldhouwwerken,
schilderijen en tekeningen van Botaro exposeren. foto ap
Nederlandse delegatie optimistisch over terugkeer Koenigs-collectie
Een Nederlandse ambtelijke delegatie toon
de zich gisteren in Moskou zeer optimis
tisch over een snelle terugkeer van de Koe-
nigs-kunstcollectie naar Nederland. Direc
teur Robert de Haas van de Rijksdienst voor
de Beeldende Kunst zei nog geen exacte da
tum te kunnen noemen. Maar een ontmoe
ting met cultuurminister Sidorov heeft hem
ervan overtuigd dat van Russische kant
geen obstakels zullen worden opgeworpen
voor teruggave van de verzameling van 526
tekeningen van beroemde kunstenaars als
Duereren Rembrandt.
Voor het einde van deze maand Jioopt de
Nederlandse ambassadeur Joris Vos met Si
dorov de collectie te gaan bekijken. Tot nog
toe bevindt die zich op een voor de Neder
landers officieel onbekende bestemming.
Niettemin is De Haas ervan overtuigd dat
de kunstwerken, aan het eind van de Twee
de Wereldoorlog door het Rode Leger uit
Duitsland naar de Sovjetunie getranspor
teerd, zich in goede staat bevinden. „Sidor
ov wil de collectie eerst zelf zien voordat
aan de fase van gesprekken over teruggave
kan worden begonnen", aldus De Haas. Bo
vendien wil de Russische cultuurchef de
verzameling tekeningen van beroemde
kunstenaars als Rembrandt en Duerer eerst
in Petersburg en Moskou tentoonstellen. De
Haas baseert zijn optimisme over een snelle
terugkeer ook op het feit dat van Russische
kant niet wordt gestreefd naar een handel
tje. „Sidorov heeft gezegd dat teruggave van
geroofde kunstschatten moet gebeuren op
een manier die de Russische waardigheid
niet schendt", aldus De Haas.
Sidorov onthulde twee weken geleden dat
de collectie zich op Russisch grondgebied
bevindt. Tot dan toe had Moskou Neder
landse verzoeken om teruggave afgehouden
met de bewering niets over de verblijfplaats
van de collectie te weten. Sidorov is voorzit
ter van een regeringscommissie die de te
ruggave van op de Duitsers veroverde
kunstschatten moet regelen. Volgens De
Haas wordt van Russische kant erkend dat
de Nederlandse collectie 'een geval apart'
is, dat als een van de eerste moet worden
geregeld. De 526 tekeningen van beroemde
kunstenaars werden bij het begin van de
oorlog door de Rotterdamse havenbaron
Van Beuningen aan het Dresdnermuseum
verkocht. Volgens internationale wetgeving
zijn dergelijke transacties in oorlogstijd on
geldig. Rusland erkent dat, aldus De Haas.
Hij schat de waarde van de collectie op
dertig tot veertig miljoen gulden. „Maar die
kan pas echt worden vastgesteld als experts
de verzameling hebben kunnen bekijken",
zegt hij. Volgens De Haas zijn er van Russi
sche kant geen tegenclaims gelegd op Rus
sische kunstwerken die zich in Nederlands
bezit bevinden. Onder cultuurminister
Goebjenko (Sidjiovs Sovjet-voorganger)
waren die er wel.
Haarlems Toneel Regie: Wim van Rooij Spel Hidde Maas. Mar-
lous Fluitsma, Jim Berghout. Jules Croiset, Elsje Scherjon en Man-
anne Vloetgraven. Gezien; 15/10 Schouwburg, Leiden.
'Mijn stukken zijn atmosferisch' staat er in het
programmaboekje. Dat is mooi gezegd van de
Franse schrijfster Yasmina Reza, van wie het ci
taat afkomstig is. Voorzover het slaat op haar
notabene met een prijs bekroonde toneelstuk
'Gesprekken na een Begrafeniè', bestaat dat zoge
heten atmosferische uit een aaneenschakeling
van langdradige en zweverige scènes. Het Haar
lems Toneel dat het stuk op het repertoire heeft
genomen, weet er duidelijk niet goed raad mee.
Zes mensen bijeen na een begrafenis op het ei
gen landgoed in de Loiret in Frankrijk: de drie
kinderen van de overledene, Nathan, Edith en
Alex, zwager Pierre en diens echtgenote en ten
slotte Elisa, de (ex-)minnares van zowel Alex als
Nathan.
Men mijmert wat over leven en dood, er volgen
Kinderexpositie
en kinderdag
Collages en tekeningen van kin
deren waren onder het motto
van de Kinderboekenweek
'Land in ziiicht' in de Leidse bi
bliotheken te zien. Morgen, za
terdag 17 oktober, zijn alle wer
ken samengebracht in de Stads
gehoorzaal aan de Breestraat 60
in Leiden. Tijdens de herfstva
kantie van maandag 19 tot
en met zaterdag 24 oktober is
het werk dagelijks van 11.00 tot
16.00 uur te bezichtigen in Cul
tureel Centrum de X, Haarlem
merstraat 52, Leiden. Daar
wordt ter afsluiting van de kin
derexpositie op 24 oktober (van
11.00 tot 16.00 uur) ook een
Kinderdag gehouden met jong
leurs, clowns en kermisachtige
attracties.
Expositie van
Kees Buurman
leiden
Kees Buurman opent vandaag
zijn tweede tentoonstelling in
de Winkel aan de Nieuwe Rijn
89 in Leiden. Zijn recente goua
ches zijn te zien op vrijdag van
20.00-22.00 uur, zaterdag 11.00-
17.00 uur, zondag 14.00-17.00
uur en maandag en woensdag
20.00-22.00 uur.
enkele bekentenissen over onderlinge relaties, er
worden een paar steken onder water uitgedeeld
en men haalt, zoals dat hoort, herinneringen aan
de overleden vader op. En zo kabbelt het stuk
traag voort.
Het ergste van dat alles is nog dat op één a twee
uitzonderingen na niemand van de acteurs de
juiste vorm hiervoor weet te vinden. Veelal over
heerst zo'n gemaakt toneeltoontje met van die
beladen spreekpauzes die diepgang achter de ge
sproken woorden moeten suggereren. Alleen Ju
les Croiset als zwager Pierre is met zijn professio
neel getimede commentaren een verademing. En
Elsje Scherjon als zijn echtgenote kan wel eens
grappig zijn.
De rest doet zijn best, maar komt niet verder
dan vrij platte typeringen. Zo dient bijvoorbeeld
Alex de psychisch gespannen verliezer te zijn, en
Nathan de meer ontspannen winnaar. Aan dat
beeld proberen respectievelijk Jim Berghout en
Hidde Maas keurig en zo nadrukkelijk mogelijk te
voldoen. Het levert in elk geval geen spannende
interpretaties op - nog afgezien van het met
herfstbladeren bedekte toneelbeeld dat ons herf
stige melancholie tracht in te peperen.
katwuk/noordwuk/leiden Kin
dertheater Clown Zizero verzorgt
de komende dagen drie optre
dens in de regio, te beginnen op
zaterdag 17 oktober in het Kat-
wijkse Tripodia. In Noordwijk
komt Clown Zizero op dinsdag
20 oktober in de Kuip en woens
dag 21 oktober is hij in de kapel
zaal van K O in Leiden. Alle
voorstellingen beginnen om
twee uur.
Clown Zizero trekt op met zijn
vriend Lucas Beertje Bijsterman.
Maar als Beertje Knorrebor te
genkomt en verliefd wordt op
deze grote blauwe vrouwtjes-
beer, is Zizero bang zijn vriendje
kwijt te raken.
foto pr
