Cultuur Kunst
$Pd-
Reddingsplan voor
Thysius-collectie
27 en 28 b^
IftMJiiflfli
Filmpjes als echo van dansscènes
iI7c7ewondering
Leiden in teken van het boek
DONDERDAG 8 OKTOBER 1992
23
Columbus
p Het LVC organi-
Z 3 seert ter gelegen
heid van de ontdekking
van Amerika, nu 500 jaar
geleden, een filmfestival
met Latijns-Amerikaanse
films.
Kinderboeken
kenpagina's staan, in ver
band met de Kinderboe
kenweek, in het teken van
het kinderboek.
CEES VAN HOORE ANNEMIEK RUYGROK (CHEF) JAN RIJSDAM SASKIA STOELINGA
Bijzondere zaalbibliotheek heeft een veifje nodig
De Bibliotheca Thysiana aan het Leidse Rapenburg, mis
schien wel meest bijzondere zaalbibliotheek ter wereld,
heeft een verfje nodig. Maar er is geen geld. Toch zit con
servator Breugelmans er niet verslagen bij. Hij weet dat
er in Leiden veel boekenliefhebbers rondlopen die er best
wat geld in willen stoppen. Er is een doordacht reddings
plan. Op boekenzondag (11 oktober) is er een kans om
de bibliotheek, die normaal voor het publiek gesloten is,
binnen te lopen.
kenmerkend is voor de zaalbi
bliotheek. „Kijk, dit is gemaakt
opdat de klanten de boeken niet
zelf konden pakken. De bedien
de liep tussen hek en boek. Je
ziet het voor je. Heel intrigre-
rend. De ruimte op zich is ook
schitterend, precies zeven bij
veertien meter. Dat is een
mooie verhouding. Daar is over
nagedacht."
LEIDEN SASKIA STOEUNGA
In het statige pand Rapenburg
25 achter de gevel 'Bibliotheca
Thysiana 1655' heeft de tijd stil
gestaan. Het interieur is groten
deels nog in de 17de eeuwse
staat en bevat de door Johan
Thysius zelf gekochte boeken in
hun oorspronkelijke banden-
.„Dat zon particuliere biblio
theek zó lang in staat is te over
leven is natuurlijk heel bijzon
der." Conservator Breugelmans
leunt tegen het hekwerk dat zo
Lezingen ten bate van de Bi
bliotheca Thysiana. Zondag
11 oktober, Rapenburg 25,
Leiden. 12.00 uur J.A. Bren
gers: Bibliotheekgebouwen;
13.00 P.G. Hoftijzen Lezen
in Leiden; 14.00 uur R.
Breugelmans: Over Johan
Thysius en zijn bibliotheek;
15.00 uur Boudewijn Büch:
Over bibliotheken. Kaarten
verkrijgbaar bij Museum de
Lakenhal, boekhandel
Kooyker, Burgersdijk
Niermans en ter plekke aan
de zaal.
Wegens ruimtegebrek zijn er
in de vorige eeuw tegen die
hekken kasten geplaatst. Een
doom in het oog van Breugel
mans, maar ook van biblio
theekkenner bij uitstek, Boude
wijn Büch. Onlangs zijn die kas
ten gesloopt, maar wat er te
voorschijn kwam was niet fraai.
Een verveloos, vervallen hek. De
winterschilder is om een offerte
gevraagd. Voor drieduizend gul
den doopt hij zijn kwasten in de
verf. Echter, voor de Stichting
Thysiana is dat nog een te groot
bedrag.
Tesamen met de eigenaren
van antiquariaat Burgersdijk en
Niermans is er een plan be
dacht. Op de Leidse boeken
zondag houden vier welbe
spraakte eigenzinnige mannen
een amusante lezing over boe
ken en bibliotheken. Plaats van
handeling: de Bibliotheca Thy
siana. De opbrengst is in de al
lereerste plaats bestemd voor
het hek. „Maar als er meer geld
is, kunnen we ook de verrotte
kozijnen, om maar eens wat te
noemen, aanpakken", aldus
Breugelmans.
Weinig zonlicht
De bibliotheek is in 1655 spe
ciaal gebouwd om de collectie
boeken, die door de Leidse
rechten- en letterenstudent Jo
han Thijs (Thysius) tijdens zijn
korte leven (hij werd slechts 32
jaar) was gevormd, te herber
gen. Thijs' boeken geuren goed.
Breugelmans: „Inderdaad de
boeken zijn nog in een redelijke
staat en kunnen dagelijks via de
universiteitsbibliotheek worden
aangevraagd om onder toezicht
in een apart kamertje te worden
bestudeerd. Ik denk dat er zo'n
6000 boeken staan. De waarde
ervan is onschatbaar. Dat de
collectie niet is verzuurd of uit
elkaar valt, komt omdat het
pand zo is gebouwd dat er wei
nig zonlicht kan binnendringen.
Zoals u weet is zonlicht heel
slecht voor leer en perkament."
„De boeken heeft hij inder
daad in een razend tempo ver
zameld. Niet verwonderlijk
hoor. Thijs had hersens en was
rijk. Hij werd in 1621 in Antwer
pen geboren. Zijn familie had
een koophandel, geld en lande
rijen. En Thijs studeerde in een
Conservator Breugelmans achter de zeer oude leestafel in de 17de
Bibliotheca Thysiana aan het Rapenburg.
stad waar toentertijd veel aca
demische boekhandels waren.
Eenmaal in de twee weken was
er in Leiden wel ergens een vei
ling waar wat te halen viel."
De jonge Thijs trok er ook op
uit. Hij maakte een grand tour
naar Frankrijk, haalde daar be
halve boeken ook een juridische
graad. In Leiden promoveerde
hij en liet zich inschrijven als
advocaat bij het Hof van Hol
land in Den Haag. Aan praktij
kuitoefening is hij niet toegeko
men. Op 3 oktober 1653 stierf
hij op 32-jarige leeftijd.
Testament
Volgens Breugelmans had de
student een goede smaak en
een algemene belangstelling.
„Hij was absoluut geen liefheb
ber van boekbanden. Die heb
ben bij hem alle tinten beige en
bruin, de gewone gebruiksban
den uit de 17e en 18e eeuw.
Nee, het ging hem om de in
houd en de drukken. Hij kocht
werken op het gebied van filo
sofie, rechtsgeleerdheid, theolo
gie, geneeskunde, occulte we
tenschap, geschiedenis, wis- en
sterrenkunde. Ook had hij een
uitgebreide prentenverzame-
ling."
Johan Thysius liet op zijn
sterfbed weten, dat in zijn testa
ment moest komen te staan dat
zijn bibliotheek een publieke
functie moest krijgen. Hij stelde
middelen ter beschikking voor
onderhoud en uitbreiding. Het
testament was echter niet naar
de zin van de familie.
Breugelmans: „Het hebben
van een bibliotheek en boeken
was toch onzin. Tot het begin
van de 19e eeuw duurde deze
strijd. De stichting heeft daar
door heel veel geld verloren.
Toch was er één goede neef, die
na Thijs' dood, kordaat te werk
ging. Hij gaf de architect Arend
van 's Gravenzande de opdracht
om aan het Rapenburg-
FOTO HENK BOUWMAN
/Groenhazengracht de biblio
theek te bouwen. Dat karwei
was in 1655 klaar.
Toen werden er twee curato
ren benoemd, die het overge
bleven geld beheerden. Zij zorg
den steeds tijdig voor nieuwe
opvolgers. Dat systeem werkt
tot aan de dag van vandaag. Al
leen de curatoren zijn niet meer
zo rijk. Vroeger schonken die
nog weieens wat. Maar die tijd
is echt voorbij. Er is nauwelijks
nog geld bij de stichting."
DANS
RECENSIE MAARTEN BAANDERS
Voorstelling: Echte Clichés door Het Con
cern en Eric de Kuyper Gezien 7/10 LAK-
theater Leiden Nog te zien 8/10 LAKthe-
In de balletwereld bestaan min
stens zoveel clichés als in het
dagelijks leven. Het Concern en
filmer Eric de Kuyper hebben
over dit verschijnsel een voor
stelling gemaakt, 'Echte Cli
chés', waarin de klassieke dans
bewegingen en de grote roman
tische balletmuziek vermengd
worden met de clichés rondom
schoonmaakmiddelen, ijskas
ten, wasmachines, waslijnen,
hairsprays en boodschappen
doen. Net als in eerdere voor-
HET OOSTERS ANTIQUARIUM
(voorheen van E. J. Brill)
Nieuwe Rijn 2 - Leiden
Tel. 071 - 149305
Humaniora - Oosterse Talen
Algemeen Antiquariaat
Op de 2e Leidse
Boekenzondag brengen
wij een grote verzameling
boeken over Indonesië
in de verkoop
stellingen blijken de dansers
grote kwaliteiten als mimers te
hebben.
Een zwakheid van deze voor
stelling is echter, dat de meeste
clichés die erin voorkomen,
nogal belegen zijn. Er is duide
lijk gekozen voor een jaren-vijf
tig-sfeer en de clichés die bij dat
tijdperk horen, zijn voor men
sen van nu al bijna geen echte
clichés meer.
Wat de dansers ermee doen,
verraste mij over het algemeen
weinig. Door bijvoorbeeld op
bekende balletmuziek van
Tsjaikovski een dans met vegers
uit te voeren, of verzaligd te
dansen met een wasmachine of
een ijskast (de droom van iede
re huisvrouw), wordt eigenlijk
Paul Acket overleden
DEN HAAG ANP
Paul Acket, de organisator
van het North Sea Jazz Festi
val in Den Haag en het Jazz
Mecca in Maastricht, is
maandagavond in zijn woon
plaats Den Haag overleden.
Acket leed aan kanker. Hij
werd 69 jaar. Op uitdrukkelij
ke wens van Acket zal het
derde Jazz Mecca, eind okto
ber in Maastricht, gewoon
doorgaan.
niet méér gedaan dan de draak
te steken met gewoontes die het
gezicht van het klassieke ballet
bepalen. Dat is leuk en verfris
send, maar een echte ontmas
kering is er niet.
Een werkelijk verrassend ele
ment in deze voorstelling vor
men de filmpjes van Eric de
Kuyper, die tussen de scènes
worden vertoond. De absurde
draai die hier gegeven wordt
aan cliché-elementen, is ijzer-
sterk. De vrouw die allerlei
prachtige dansposes wil uitvoe
ren, terwijl ze de liefde bedrijft.
Carmen als Spaanse danseres
die de man die haar filmt uit -
Ueedt en/.: xe vumicu een
schitterende echo op wat er in
de dansscènes te zien is.
Antiquariaat Klikspaan
Deelnemer aan de
Leidse boekenzondag.
Aanwezig op de beurs
in de Pieterskerk.
Zondag speciale
verkoop vóór de winkel.
Hooglandse kerkgracbt 49
Tel 071-213093/213493
„IkkenPieter
Geraedts al heel
lang. Al sinds de tijd
dat ik zelf nog een
galerie had, in de
jaren zestig. Hij
maakte aanvankelijk keurige
keramische potjes, maar mede
door de constructivistische
kunst die ik in de galerie had
hangen, is hij van stijl
veranderd. Toen mij de
zogenaamde Kunstenaarsprijs
werd verleend voor mijn werk
in die galerie, kreeg ik dit
keramische object van hem.
Wat ik er mooi aan vind, is de
helderheid van lijn en de
eenvoud. Naar betekenissen
zoek ik niet. Ik neem het object
zoals het is. Het is een mooi
strak ding dat er eerst niet was.
De pure, originele,
aanwezigheid geeft dit object
bestaansrecht. Wat mij betreft
had het materiaal waarin het is
uitgevoerd nog strakker mogen
zijn."
„Ik hou van geometrische en
constructivistische werken. Als
ik een tentoonstelling ga
bekijken met moderne kunst,
ben ik in één zucht door de
zalen heen. Meestal is er maar
één ding dat mij echt boeit.
Strak, strak, strak moet het zijn.
Overal verliest het leven zich in
zijpaden. Kijk eens naar een
gesprek: nooit gaat het recht op
zijn doel af, altijd komen er
dingen bij die met de zaak waar
het om draait niets te maken
hebben. Misschien ben ik zo
geboeid door die koele, bijna
klinisch, strakke werken omdat
ze een afstandelijkheid hebben
die ik zelf niet bezit. Je kunt erin
zien wat je wilt, maar ze blijven
in zekere zin leeg. Ze
accepteren geen betekenis."
„De lijn in de
constructivistische kunst, daar
moet ik altijd weer naar kijken.
Die lijn heeft een strak aanzien,
maar wat is ze dun. Ze is voor
mij de uitdrukking van het
wankel evenwicht."
„Mijn leven verloopt soms
nogal chaotisch. Maar om me
heen moet alles op zijn plaats
staan. Als iemand een boek
heeft meegenomen uit de kast,
merk ik het meteen. Daarin ben
ik bijna neurotisch, ja. Er
komen hier maar weinig
mensen, maar als ze komen,
gaan ze meteen met dingen
lopen schuiven en zo. Met die
asbak daar bijvoorbeeld.
Telkens probeer ik dan zo'n
asbak weer op zijn plaats te
„Dit object van Pieter staat
altijd op mijn bureau. Wat zeg
je? O nee, ik druk er nooit
peuken in uit of zo en dat zou ik
ook van niemand accepteren.
Een keer heb ik er
In deze rubriek komen al of niet bekende streekgenoten aan het woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst of cultuur te maken hebben. Zij praten over een
kunstvoorwerp waaraan zij bijzondere waarde hechten. Van de snuifdoos van oma tot
het grijsgedraaide muziekstuk en alles wat daar tussen zit. Vandaag spreekt ex-
galeriehouder en organisator Ben Walenkamp zijn bewondering uit.
onnadenkend mijn pijp in
uitgeklopt en dat vond ik bijna
heiligschennis. Het is een mooi
ding, vind ik. De symmetrie
in trekt mij aan. Er zitten
vier gaten in, vijf had echt te
veel geweest. Het is precies
zoals het moet zijn. Ik moet het
object altijd in mijn buurt
hebben. Het is een kunstwerk
een integer kunstenaar, die
t met alle winden meewaait.
Hij heeft een verhaal bij dit stuk
keramiek maar dat hoef ik niet
te horen."
„Kunst moet niet de natuur of
de mens uitbeelden. Figuratieve
kunst zegt mij niets. Het leven is
al zo vol, daar hoefje nog niet
eens een keer leven aan toe te
voegen. Sommige figuratieve
Russische kunst boeit mij wel.
Maar dan is het toch weer bijna
abstract. Van Malevich vind ik
bijvoorbeeld 'De rode cavalerie'
heel erg goed. Een strak
landschap en aan de streep van
de horizon een paar van die
kleine, voortjagende ruitertjes.
Prachtig. En niet alleen mooi
van compositie maar ook van
kleur."
„Ik ga nogal eens naar het
Gemeentemuseum in Den
Haag. Daar hangen dingen die
mij boeien. Onder meer
'Gezicht op Delft' van Vermeer.
In dat schilderij bevindt zich
een klein blauw wolkje waar ik
verliefd op ben. Voor dat wolkje
ga ik soms naar Den Haag. Ik
ben iemand van impulsen. Ik
weet meteen: ja, dat is het.
Tentoonstellingen moeten ook
nooit te vol zijn. Er moet zo min
mogelijk hangen. Als ik zelf ei
tentoonstelling zou moeten
maken, kreeg je een
behoorlijk leeg
museum. Van alles
wat ik heb gezien,
blijft niet zoveel
van het werk van Franz Kafka.
Fleuren Oude Prenten, Pieter-
skerkchoorsteeg, heeft een ten
toonstelling van Leidse stads-
aangezichten.
Bij jeugdboekhandel Silves
ter, Rapenburg 17, begint om
12.00 uur het poppenspel 'De
Keizer en de Nachtegaal' van
H.C. Andersen. Uitgevoerd door
Max v.d. Made. En omdat het
ook Kinderboekenweek is laat
boekhandel de Kier aan de
Nieuwe Rijn de bekende kin
derboekenschrijver Guus Kuijer
van 14.00 tot 15.00 uur signe-
Het Antiquariaat Klikspaan,
Hooglandse Kerkgracht,
schenkt speciale aandacht aan
Amerikaanse pockets, in het bij
zonder science fiction.
De etalage van Antiquariaat
Meurs, Nieuwsteeg, is gewijd
aan Leidse stadsplattegronden.
Reisboekhandel Zandvliet aan
de Breestraat heeft een speciale
expositie over grote treinreizen.
Bij Burgersdijk en Niermans
(Nieuwsteeg) worden er tussen
14.00 en 16.00 uur gratis boeken
en grafieken getaxeerd. Ook is
er een speciale kalender met
Ledse stadsplattegronden ge
maakt, die zondagochtend aan
wethouder Joop Walenkamp
wordt aangeboden. Bij boek
handel Kooyker aan de Bree
straat is er de hele dag een de
monstratie handzetten en -
drukken. Om 14.00 uur is er op
de afdeling Oosterse Filosofie
een lezing over I'Tjing door W.
In het Rijksmuseum van
Oudheden zijn de activiteiten
gericht op kinderen: Hiëroglie-
fenles in Oud-Egyptisch klaslo
kaal. Zelf schrijven van hië
rogliefen op papyrus. Aanvan
13.00 uur.
Museum de Lakenhal heeft
een expositie over 100 jaar kin
derboeken. En om 15.00 uur
geeft Ingrid Moerman een le
zing over 'Alice in Wonderland'.
De universiteitsbibliotheek aan
de Witte Singel heeft In de
Dousazaal Leidse plattegronden
verzameld.
Tijdens de inmiddels Tweede
Leidse Boekenzondag, die op 11
oktober wordt gehouden, staan
fn veel boekhandels, musea en
antiquariaten speciale activitei
ten op het programma. Overal
zijn plattegronden en program
ma's te verkrijgen.
De Bond van Handelaren in
Oude Boeken organiseert een
Antiquarische Boekenbeurs in
de Pieterskerk. Aan deze beurs
nemen 35 antiquariaten uit zo
wel Leiden als de rest van Ne
derland deel. Zondags is de
beurs, die al op vrijdagmiddag
15.00 uur begint, onderdeel van
het jaarlijkse Leidse boeken
feest. Op deze dag (10.00 - 18.00
uur) zullen Kees Thomassen
van de Uitvreter en Jan Keyser
van de Avalon Pers in de Pieter
skerk demonstraties ambachte
lijk drukken verzorgen.
Begeman Fine Arts aan de
Papengracht heeft een exposi
tie van 50 tekeningen van Jan
Vlasveld, gemaakt ter illustratie
van drie Nederlandse edities
