Unita uit leger Angola
Buitenland
'Geesten van de doden
zullen ze achtervolgen'
Jeltsin geeft fouten
bij hervormingen toe
InterRail nog
jaar te koop
Voorbereiding op Jom Kippoer
Onrust rond verkiezingen
Guyana; Hoyte zet leger in
Lennart Meri nieuwe
president van Estland
Mandela op de Chinese Muur
EG wil regelzucht van
Brussel fors beteugelen
Oppositie in Kuwayt op winst
DINSDAG 6 OKTOBER 1992
9
Protest tegen vermeende verkiezingsfraude
De voormalige verzetsbeweging Unita in Angola heeft
zich gisteravond teruggetrokken uit het nieuwe Angolese
leger. Het leger wordt gevormd door soldaten uit het
voormalige regeringsleger en gewezen Unita-rebellen. De
beslissing is een protest tegen de fraude die volgens Uni
ta heeft plaatsgehad bij de verkiezingen van vorige week.
LUANDA ANP-AP-AFP-Rtr
De beslissing zet het vredesak
koord dat vorig jaar een einde
maakte aan zestien jaar burger
oorlog op losse schroeven. Uni-
ta-generaal Arlindo Chenda Pe-
na, beter bekend als 'Ben Ben',
verbond vier voorwaarden aan
een terugkeer van zijn troepen
in het gezamenlijke leger. Hij
wil onder andere een herzie
ning of annulering van de ver-
Gorbatsjov moet morgen voor rechter
moskou Michael Gorbatsjov heeft gisteren een dagvaarding
gekregen en zal morgen voor het Russische Constitutionele Hof
moeten verschijnen. De ex-Sovjet-leider moet een boete van 100
roebel (twee kwartjes) betalen omdat hij eerdere oproepen heeft
genegeerd. Het Hof onderzoekt de rechtsgeldigheid van het de
creet waarmee de Russische president Jeltsin vorig jaar de Com
munistische Partij illegaal verklaarde.
'Geen meerpartijenstelsel Malawi
lusaka De president van Malawi, Hastings Kamazu Banda,
heeft uitgesloten dat er in Malawi meerpartijen-verkiezingen ko
men. „Mijn volk wil dat het eenpartijstelsel als regeringsvorm
blijft bestaan," verklaarde de president gisteren. Banda, die Ma
lawi sinds de onafhankelijkheid in 1964 met ijzeren hand re
geert, verzet zich hiermee tegen de internationale kritiek op zijn
beleid. Malawi is berucht vanwege de bijzonder slechte mensen
rechtensituatie.
'Begroting Noorwegen drijft op olie'
Oslo» De Noorse begroting voor 1993 voorziet in een recordte
kort van 49,2 miljard kroon (13,5 miljard gulden). Dat is circa
acht miljard kroon (2,2 miljard gulden) meer dan in dit jaar. De
Noorse regering kiest ervoor op basis van de grote ontvangsten
uit de oliesector de sociale voorzieningen ongemoeid te laten.
De buurlanden Zweden en Finland hebben onlangs fors op hun
sociale beleid moeten bezuinigen.
Strijd tussen Kurden houdt aan
ankara» Iraakse en Turkse Kurden hebben gisteren voor de
tweede dag strijd geleverd. Een verharding van de strijd dreigt
nadat de Iraakse Kurden een ultimatum hebben gesteld aan de
Turkse Kurden. De Iraakse Kurden zullen masaal tot de aanval
overgaan als de PKK haar bases in noord-lrak niet voor volgende
week dinsdag ontruimt. De Turkse Kurden, lid van de verzetsbe
weging PKK, bestrijden vanuit onder andere noord-lrak het
Turkse leger.
Renamo schuldig aan gruwelijkheden
maputo gil lauriciano
Afonso Dhlakama, de leider van
de Mo^ambiquaanse rebellen
beweging Renamo, tekende za
terdag in Rome een vredesak
koord met president joaquim
Chissano. Volgens het akkoord,
dat voorziet in een wapenstil
stand, moeten volgend jaar pre
sidentsverkiezingen worden ge
houden. Als de 39-jarige
Dhlakama zich kandidaat stelt,
kunnen de Mo^ambiquanen
hun stem uitbrengen op naar
verluidt een van de wreedste
leiders uit de geschiedenis van
Afrika.
Hoewel Dhlakama regelmatig
op radio en televisie is te zien,
blijft de Renamo-leider voor ve
le Mo<;ambiquanen een myste
rieuze persoonlijkheid. De uit
het Mogambiquaanse leger ge
deserteerde jonge Dhlakama
belandde begin jaren zeventig
bij Renamo. De rebellenbewe
ging bestreed vanuit Rhodesië
(nu Zimbabwe) de Mo<;ambi-
quaanse Frelimo-regering. Toen
Renamo-leider Matsangaisa in
1979 tijdens gevechten om het
leven kwam, werd Dhlakama de
nieuwe leider.
Bij zijn leiderschap heeft voor
Dhlakama zijn traditionele af
komst altijd een grote rol ge
speeld. Hij is de zoon van een
chief van het volk van de Ndau
uit centraal- Mozambique. Hij
gelooft heilig in de invloed van
bovennatuurlijke krachten, zo
zeer zelfs dat hij geen enkele
beslissing neemt zonder eerst
het advies in te winnen van een
medicijnman.
Tijdens de Mo<;ambiquaanse
burgeroorlog ging aan elke aan
val van Renamo een magisch ri
tueel vooraf dat de overwinning
op de overheidstroepen moest
verzekeren. Volgens gevangen
genomen leden van Renamo
waren kannibalistische praktij
ken niet ongebruikelijk. Inge
wanden van kinderen, ver
mengd met kruiden en andere
stoffen, zouden aan de Rena-
mo-strijders te eten zijn gege
ven.
De getuigenissen over de gru
welijkheden die Renamo beging
kiezingen. Ben Ben zei echter
dat Unita niet uit is op nieuw
bloedvergieten. „Wij willen
geen nieuwe oorlog omdat we
niet het recht hebben de Ango
lese bevolking op te offeren.",
aldus Ben Ben.
De tweede man van Unita, na
)onas Savimbi, was vorige week
samen met een generaal van
het regeringsleger beëdigd om
de nieuwe gezamenlijke strijd
krachten te leiden. De secreta-
0 van de MPLA, Mar-
celino Moco, zei in een reactie
dat „de MPLA wil bijdragen aan
het behoud van de vrede". „De
MPLA zal niet de eerste steen
gooien, maar wie een oorlog wil
winnen, moet er goed over na
denken met wie hij gaat vech-
Volgens militaire waarnemers
zijn slechts 3.000 voormalige
Unita-strijders, onder wie ver
scheidene generaals, opgeno
men in de nieuwe Angolese
strijdkrachten. De voormalige
verzetsbeweging heeft nog
25.000 tot 30.000 soldaten die
wachten op demobilisatie.
Bij de verkiezingen van vorige
week dinsdag en woensdag
nam Unita het op tegen de re
gerende MPLA van José
Eduardo dos Santos. In de strijd
om het presidentschap stevent
Dos Santos af op een absolute
meerderheid en in de parle
mentsverkiezingen lijkt zijn
MPLA zeker van een kleine
overwinning.
Na telling van meer dan tach
tig procent van de stemmen
staat Dos Santos op 51,5 pro
cent, tegen 39 procent voor Sa
vimbi. In de strijd om de parle
mentszetels kreeg MPLA voor
alsnog 36 procent van de stem
men, Unita 33 procent.
Unita-leider Jonas Savimbi
beschuldigdt de MPLA-regering
van fraude en intimidatie bij de
verkiezingen. Internationale
waarnemers stellen echter dat
de stembusgang eerlijk en vrij is
geweest.
Georgische president voorspelt oorlog
Renamo-leider Afonso Dhlakama
FOTO EPA
tijdens de oorlog zijn talrijk.
Duizenden Mqcambiquanen
zouden voor het leven zijn ver
minkt door de rebellen van de
beweging. Anderen vertellen
hoe de rebellen er niet voor te
rugschrokken buiken van vrou
wen met bajonetten open te rij
ten. Een Amerikaans rapport uit
1989 stelt Renamo direct ver
antwoordelijk voor de dood van
niet minder dan 100.000 Mo-
Zambiquanen.
Zelf verklaart Dhlakama, als hij
in het openbaar verschijnt, dat
zijn strijd erop gericht was om
een einde te maken aan het
mandstisch-leninistische be
wind van de Frelimo-partij van
president Chissano. Maar in de
praktijk is het onduidelijk wat
nu eigenlijk de verschillen zijn
tussen Frelimo en Renamo. Bei
den gebruiken nagenoeg dezelf
de slogans.
Na 17 jaar burgeroorlog is Mo
zambique veranderd in een
puinhoop. De economische si
tuatie van het land geeft weinig
reden om optimistisch te zijn
over de toekomst.
Met de gruwelen van Renamo
in het achterhoofd, twijfelen ve
len er aan of Dhlakama de man
is om Mozambique weer over1
eind te helpen. Zelfs zijn eigen
familie heeft twijfels. „Hij presi
dent? De geesten van de doden
zullen Renamo achtervolgen",
verklaart Dhlakama'soom.
„Sommigen zullen gek worden,
anderen sterven. Bij de Ndau
geldt het gezegde: wie doodt,
moet ook zelf sterven."
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
De Russische president Jeltsin
heeft vanmorgen in het parle
ment zijn regering bekritiseerd
vanwege 'ernstige fouten' bij de
economische hervormingen.
Jeltsin noemde waarnemend
premier Gaidar en drie minis
ters bij naam. Niettemin vond
hij het niet juist om het kabinet-
Gaidar naar huis te sturen. „Ie
dere andere regering zou grote
re fouten hebben gemaakt bij
de overgang naar een markt
economie", aldus Jeltsin.
Jeltsin verweet Gaidar, die he
vig wordt bekritiseerd door het
parlement, niet te hebben ge
luisterd naar 'waardevolle sug-
brussel «anp
De InterRail-kaart voor jonge
ren blijft volgend jaar bestaan,
maar wordt duurder. Eerst in
1993 zal een nieuwe formule
voor de kaart worden uitge
werkt. Dat heeft Etienne
Schouppe, algemeen directeur
van de Belgische spoorwegen
en voorzitter van de Europese
Spoorweg Unie, gisteren in
Brussel gezegd.
Over de omvang van de prijs
verhoging kon Schouppe nog
niets meedelen, maar in spoor
wegkringen wordt aangenomen
dat het om een aanzienlijke ver
hoging zal gaan. Afgelopen vrij
dag heeft het uitvoerend comité
van de Europese Spoorweg
Unie vergaderd in de Poolse
hoofdstad Warschau.
Het voortbestaan van de In-
terrailkaart, waarmee jongeren
tot 27 jaar in 22 Europese lan
den, Turkije en Marokko vrij
kunnen reizen, stond op het
spel, nadat de spoorwegmaat
schappijen in een aantal Zuid-
europese landen zich erover be
klaagden dat ze wel veel jonge
ren vervoerden, maar niet pro-
portioneel meedeelden in de
opbrengst.
Congres stemt
veto Bush over
kabel-tv weg
WASHINGTON AP-CPD
Het Amerikaanse Congres heeft
president Bush gisteren een ge
voelige nederlaag bezorgd door
een presidentieel veto inzake
regulering van de kabeltelevisie
industrie weg te stemmen. Door
het ongedaan maken van het
veto wordt een wet van kracht
waarmee de kabeltelevisie-ex
ploitanten en hun tarieven aan
banden worden gelegd. Dat zou
de consument ten goede moe
ten komen.
Het was de eerste keer in de
ambtstermijn van Bush dat het
Huis en de Senaat een presi
dentieel veto wegstemden. De
president gebruikte tot dusver
tegen 35 wetsvoorstellen met
succes zijn vetobevoegheid.
Juist omdat deze nederlaag zo
kort voor de 3e november (pre
sidentverkiezingen) valt, wordt
er in Amerika grote politieke be
tekenis aan gehecht. Bush' De
mocratische tegenstander Clin
ton juichte het besluit van de
Senaat en het Huis gisteravond
dan ook toe, vooral omdat tien
tallen Republikeinen tegen hun
eigen president hebben ge
stemd.
gesties' van politieke partijen.
Hij noemde vooral de voorstel
len van de Burger Unie, een
groepering waarin vice-presi
dent Roetskoi en industrieel Ar-
kadi Volski leidinggevende posi
ties hebben. De Burger Unie
heeft aangedrongen op wijzi
gingen in de regering en vertra
ging van de hervormingen.
Jeltsins lijkt met zijn harde
kritiek op de ministers Aven,
Titkin en Netsjajev (respectieve
lijk van buitenlandse handel, in
dustrie en economische zaken)
het conservatieve parlement
een prooi toe te werpen. Aven
en Netsjajev gelden als radicale
hervormers, Titkin als een man
van de oude industriële garde.
Jeltsin zei dat de armen in de
samenleving meer bescherming
moeten krijgen en de strijd te
gen corruptie opgevoerd. Hij
verdedigde het privatiseringsbe-
Ieid en zei dat de al doorgevoer
de hervormingen een mentali
teitsverandering bij de bevol
king in gang hebben gezet.
Tot zover onze correspon
dent.
Georgië heeft de Russische
luchtmacht die in Abchazië is
gestationeerd er gisteren van
beschuldigd een Georgische he
likopter te hebben neergehaald.
Moskou heeft de beschuldiging
ontkend en gezegd dat Abchazi-
sche separatisten het toestel
hebben neergeschoten. De Ge
orgische leider Sjevardnadze
blijft er echter bij dat krachten
binnen het Russische leger uit
zijn op een oorlog tussen Rus
land en Georgië.
Jeruzalem» Bij zonsondergang vanavond begint met het Kol Nidre de
belangrijkste gedenkdag van de joodse kalender, Jom Kippoer. Op deze
dag 'van verzoening', die de tiendaagse periode afsluit die vorige week
begon met Rosh Hasjana (nieuwjaar) vasten en bidden de joden 24 uur
lang. In Israël komt het openbare leven tot stilstand. Kapparot heet het
traditionele ritueel dat deze orthodoxe jood bij zijn oudste zoon verricht
Op deze wijze worden de 'zonden' van de jongen weggenomen en
overgebracht op de kip.
GEORGETOWN» AF
De Guyaanse president Hoyte
heeft gisteren het leger ingezet
nadat boze menigten winkels
hadden geplunderd en het kan
toor van de verkiezingscommis
sie hadden aangevallen. De
750.000 stemgerechtigde Guya-
nezen konden gisteren voor het
eerst in acht jaar een nieuwe
president en een nieuw parle
ment kiezen.
De verkiezingen verliepen
verre van vlekkeloos. Volgens de
president konden duizenden
kiezers niet stemmen omdat
hun namen niet op de kieslijs
ten stonden. Uit onvrede en
woede bestormde de menigte
winkels en het kantoor van de
verkiezingscommissie. In de
hoofdstad Georgetown werd
een man doodgeschoten toen
hij met een matras onder de
arm een geplunderde winkel
verliet.
De meeste demonstranten
zijn zwarte aanhangers van het
regerende socialistische PNC
van president Hoyte. Volgens
peilingen ligt Hoyte achter bij
Cheddi Jagan, premier in de tijd
dat Guyana nog Brits was en de
leider van het marxistische PPP,
dat vooral wordt gesteund door
de Aziatische meerderheid in
Guyana.
De aanhangers van Hoyte
zeggen dat zij door de verkie
zingscommissie worden tegen
gewerkt. Deze commissie zou
worden gedomineerd door aan
hangers van Jagan. Bij eerdere
verkiezingen werd Hoyte juist
van dergelijke praktijken be
schuldigd.
'Definitieve einde Sovjet-tijdperk
badaung Nelson Mandela, de leider van het African National Congress (ANC) bezocht vanmorgen de Chi
nese Muur. Na een wandeling over de muur, die langer duurde dan het doorsnee voettochtje van andere bui
tenlandse bezoekers, had Mandela een onderonsje met een in traditionele strijderskledij gestoken Chinees.
FOTO» AFP
TALUNN-MOSKOU GPD-DPA-Rtr
Lennart Meri is gisteren door
het parlement van Estland tot
president van de republiek ge
kozen. Meri kreeg de steun van
59 de in totaal 101 parlements
leden. Zijn voornaamste tegen
strever, de oud-communist en
zittende president Arnold
Ruutel, kreeg er 31.
Bij de verkiezingen vorige
maand bleef Meri met 29,5 pro
cent van de stemmen ruim ach
ter bij Ruutel, die 41,8 procent
veroverde. Dat was echter on
voldoende.
De Estse kieswet schrijft voor
dat het parlement de president
kiest wanneer minder dan de
helft van het aantal kiezers zich
voor een van de kandidaten uit
spreekt. Meri's Vaderland-partij
vormde in het parlement een
blok met andere rechts-natio-
nalistische groeperingen, zodat
Ruutel het nakijken had.
Meri (1929) is schrijver. Dit
beroep heeft de politicus aan de
Oostzeekust gemeen met de
vroegere Tsjecho-Slowaakse
president Véclav Havel en ex-
premier Tadeusz Mazowiecki
van Polen. Na de parlement*
verkiezingen van 1990 was de
auteur van reisboeken en draai
boeken en essayist minister van
buitenlandse zaken geworden.
De onderdrukking van de vol
keren in de Baltiscne republic
ken door de Sovjetunie heelt
Meri aan den lijve ondervon
den. Met zijn moeder en broers
en zusters verbleef hij tussen
1941 en 1946 in Siberie, terwijl
zijn vader in Moskou opgeslo
ten zat. Op grond van deze er
varing stelt hij zich on verzoen
lijk op jegens Rusland, dat naar
zijn opvatting de vrijheid van de
republiek aan de Oostzee be
dreigt.
De verkiezing van Meri, door
zijn aanhang gevierd als 'het
definitieve einde van het Sovjet
tijdperk', zal de breekbare ver
houding met Rusland dan ook
nog verder belasten. Tallinn en
Moskou zijn in moeizame be
sprekingen erwikkeld over te
rugtrekking van bijna 20.000
militairen van het voormalige
Sovjet-leger. Bovendien zijn er
nog grenskwesties tussen beide
landen.
Vertrouwen herwinnen op top Birmingham
LUXEMBURG PETER DE VRIES
Kandidaten van de oppositie hebben bij de giste
ren in Kuwayt gehouden parlementsverkiezingen
goede resultaten geboekt. Dat blijkt uit de eerste
uitslagen.
In Kuwayt-stad zijn Abdullah al-Naibari en Ha-
med al-Jouan gekozen. Al-Naibari is de leider van
het linkse en nationalistische Democratisch Fo
rum. Al-Jouan was een bekend lid van het vorige
parlement, dat 1986 werd ontbonden. Hij had de
regering op financiële kwesties aangevallen. Vol
gens de Kuwaytse televisie zijn ook twee shi'ieten
verkozen.
Veel stemgerechtigde Kuwayti's brachten giste
ren hun stem uit. De verkiezingsdag verliep rus
tig. Incidenten waren er slechts in de vorm van
twee vreedzame demonstraties van enkele hon
derden vmuwen. Zij eisten het recht op om in
1996, bij de volgende verkiezingen, ook van de
partij te mogen zijn. Vrouwen hebben in Kuwayt
geen stemrecht.
CORRESPONDENT EG
Het terugwinnen van het ver
trouwen van de Europese bur
gers en het beteugelen van de
Brusselse regelzucht; dat wordt
de inzet van de Europese crisis-
top die de Britse premier Major
volgende week in Birmingham
bijeen heeft geroepen. Een
voorbereidende vergadering in
Luxemburg van de ministers
van buitenlandse zaken heeft
gisteren echter nog geen enkele
duidelijkheid gebracht hoe die
opzet een succes kan worden.
De crisistop werd door Major
bijeengeroepen na de nipte
aanvaarding in Frankrijk van
het verdrag van Maastricht en
na de onrust op de valutamark
ten. Major heeft inmiddels al
zijn eis moeten inslikken dat in
Birmingham besluiten worden
genomen over hervorming van
het Europees Monetair Stelsel
(EMS). Ook over een grondige
verandering van de Brusselse
werkwijze zullen geen concrete
besluiten vallen, maar slechts
algemene afspraken worden ge
maakt.
Om de nieuwe huisstijl van
de EG te demonstreren. v\il Ma
jor de top beginnen met korte
publieke toespraken van de re
geringsleiders. Zo'n vorm van
openheid zou in de toekomst
ook bij andere EG-vergaderin
gen kunnen worden gebruikt.
De EG-ministers van buiten
landse zaken zijn er gisteren le
gen de verwachtingen in niet in
geslaagd spijkers met koppen te
slaan over manieren om de
Brusselse 'regelneverii' te be
dwingen. Een bespreking ovet
de nieuwste toverformule, de
'subsidiariteit', eindigde ut ver
deeldheid. De bedoeling is dat
Brussel zich ntel imu wnnudi
met zaken die beter kunnen
worden geregeld door nationale
regeringen.
Onder meer in Nederlandse
kring bestaat echter de vrees dat
sommige landen wel eens lelijk
misbruik kunnen maken van
dat principe om hen onwelge
vallige voorstellen tegen te hou
den. Nederland wil ook garan
tics dat het argument niet cin
dcloos naar voren kan worden
gebracht, maar slechts aan het
begin van de onderhandelin
gen.
