'Tv is onmisbaar voor
handhaving democratie'
Rtv show
'Veronica Reisgids is
sfeervol informatief
'Voor niet-fans is het allemaal een pot nat'
DINSDAG 6 OKTOBER 1992
Richard Schoonhoven: „De publieke omroep moet stem aan de samenleving geven."
KRO-directeur Schoonhoven treedt uit bestel
HILVERSUM. BERT POTS
Richard Hendricus
Gerardus Schoonho
ven (60) volgde der
tig jaar lang de ontwikkelingen
in Hilversum. Volgende maand
verlaat hij de definitief de direc
tie van de Katholieke Radio
Omroep. Nog één keer een
voorspelling over de toekomst
van de publieke omroep. Over
identiteit, overleven en de
komst van een andere media-
economie. „Televisie is onmis
baar voör de instandhouding
van onze democratie."
Tien jaar geleden schreef
Schoonhoven, toen program
ma-commissaris bij de NOS, die
woorden in het TV-jaarboek.
Jaarboeken worden inmiddels
niet meer gemaakt. De publieke
taak van de omroep heeft ech
ter, zo is zijn stellige opvatting,
niet aan waarde verloren.
„De publieke omroep in Ne
derland moet stem aan de sa
menleving geven. In het belang
van het functioneren van de de
mocratie. Ze moet zoveel infor
matie verschaffen dat de burger
goed kan functioneren. De in
formatie moet zodanig zijn dat
iedereen zich kan oriënteren en
beslissingen kan nemen."
Ingrijpend gewijzigd
Schoonhoven heeft de rol van
televisie ingrijpend zien veran
deren. Dertig jaar geleden trad
hij in dienst bij KRO's Brand
punt. Een tijd waarin de inhoud
van een actualiteitenprogram
ma de volgende dag het gesprek
in de tram bepaalde. Amuse
mentsprogramma's van de KRO
mochten zich verheugen in re
cord kijkcijfers. Bijna 80 procent
van alle kijkers volgde op 24
september 1966 de Wim Sonne-
veld Show. Holiday on Ice was
in datzelfde jaar goed voor 76
procent van alle kijkers.
In 1992 is voor de individuele
omroepvereniging een andere
rol weggelegd. Vanaf oktober is
Nederland 1 allereerst een net.
Pas daama komen de individu
ele omroepen in beeld. Vaste
uitzendavonden horen bij
AVRO, KRO en NCRV tot het
verleden.
Over het feit dat de kijker de
aandacht over 22 netten ver
deelt, wil Schoonhoven niet zie
lig doen. Hij verwacht dat de
publieke omroep nog veel meer
concurrentie zal krijgen van
commerciële zenders. „Denken:
nog één zender en het houdt
wel op; dat is onzin. Er zijn vol
doende mensen die met com
merciële omroep aan de slag
willen. Zij zullen met weinig
geld proberen grote groepen
aan te spreken. Mogelijk wor
den het er wel tien".
Niet zonder 'irritatie stelt
Schoonhoven vast dat vandaag
de dag televisie zichzelf vaak in
een schijnwereld plaatst. „De
televisie roept zelf een wereld
op, zonder relatie met de reali
teit. Steeds vaker gaat televisie
over een roze pseudo-wereld
waarin men zich kan verliezen.
Het bieden van kunstmatige
spanning en ontspanning is niet
de eerste taak van de publieke
omroep. Evenmin hoort het bij
de publieke omroep te gaan
over nep-evenementen. Pro
gramma's over de sterkste man
ter wereld of een competitie
met worstelende vrouwen ho
ren niet bij ons thuis."
Herkenbaar
De publieke omroep moet in de
filosofie van Schoonhoven een
serieus en herkenbaar karakter
hebben. Grote spektakels als de
Olympische Spelen horen daar
bij. Ook mag dë publieke om
roep zich niet laten uitkopen bij
het voetballen.
Verder zijn omroepverenigin
gen gehouden de samenwer
king te versterken. „Het kan niet
zo zijn dat wij als publieke om
roep ons alleen sterk maken
tussen acht en tien uur 's
avonds en de rest van de dag
weggeven. RTL 4 krijgt haar
marktaandeel buiten prime-ti
me van de publieke omroep. De
omroepen moeten daarom
meer samenwerken. Alleen co
ördinatie is niet genoeg. Er
moet sprake zijn van samen
werking binnen en tussen de
netten."
De rol van de individuele ver
eniging is volgens hem niet uit
gespeeld. Omroepverenigingen
zijn geen hindernis voor een
goed volwassen bestel. Voor
Schoonhoven is het ondanks de
huidige samenwerking op het
eerste net denkbeeldig dat de
KRO programma's op alle drie
de netten verzorgt. Overal verte
genwoordigd zijn met program
ma's, die door het eigen publiek
worden gewaardeerd, zou hel
pen de publieke omroep onver
slaanbaar te maken. Want de
omroepen moeten het jaar 2000
halen.
„Uiteindelijk zullen concurre
rende kanalen een doodlopen
de weg vormen. Er zullen in de
nabije toekomst twee vormen
van televisie ontstaan. Een
nieuws- en een sportkanaal en
verder oproeptelevisie. Nieuwe
technieken maken het in de
toekomst namelijk mogelijk
meer voor specifieke groepen te
doen. Rond 2005 wordt het Ne
derlandse kabelnet vernieuwd.
Ieder individu zal dan vanuit de
huiskamer een persoonlijke
keuze maken. Voor de oude pu
blieke omroepen is het dan
zaak een passend produkt te le
veren."
Nieuwe kansen
Schoonhoven spreekt in dit ver
band van een nieuwe media-
economie. „Door een andere
kostenverdeling ontstaan nieu
we kansen. Stel een documen
taire kost zo'n vier ton. Laat een
groep van 150.000 kijkers een
rijksdaalder betalen en het pro
gramma is gefinancierd. In de
huidige verhoudingen hebben
wij het dan over een kijkdicht
heid van één procent. Of neem
een belangrijke culturele pro-
duktie: kosten drie miljoen gul-
STRIPS
BOLLEBOOM
den. Voor een individuele om
roep is dat veel geld. Een kijk
dichtheid van drie of vier pro
cent tegen een prijs van zes gul
den is voldoende".
De politieke discussies over
de omroep stemmen Schoon
hoven niet altijd vrolijk. „Ik ver
wacht van de politiek steun om
een sterke publieke omroep in
stand te houden. Voorzichtig
heid ontbreekt en de noncha
lance over het publieke goed is
wijd verspreid. Nog onlangs liet
minister Andriessen van Econo
mische Zaken weten onder de
indruk te zijn van de efficiency
bij RTL 4. Verschil in kwaliteit
ziet hij blijkbaar niet. Of neem
WVC-minister D'Ancona. Haar
waardering voor het publieke
bestel groeit. De laatste brief
was niet slecht. Toch zou het
geen kwaad kunnen als zij eens
met haar collega in de Duitse
deelstaat Rijnland Westfalen
zou praten. Een socialist. Die
man is voor commerciële om
roep, maar hij heeft ook zorg
voor de publieke omroep."
Ook het CDA heeft naar zijn
mening niet altijd oog voor on
ontkoombare veranderingen.
„Ik kan het CDA-kamerlid Bei-
nema niet overtuigen. Dat zou
zoveel tijd vragen. Ik zou hem
een week moeten opsluiten om
hem het verhaal van A tot Z te
vertellen. Dat zou hij nooit
doen. Hij ziet mij als een lob
byist", aldus Schoonhoven.
„Omroep is natuurlijk moei
lijk. Kijk naar andere landen in
Europa. In vele landen zijn
blunders gemaakt. Neem
Frankrijk of Italië. Niemand
heeft kunnen inschatten wat
deregulering op Europees ni
veau zou veroorzaken. Er is een
explosie van zenders geweest.
De geldstromen zijn enorm ge
groeid. Het geld is, hoewel dat
indertijd in Europa als argu
ment is gebruikt, niet ingezet
voor het maken van program-
In Hilversum dringt volgens
Schoonhoven de laatste tijd
daadwerkelijk door dat het an
ders moet. „De situatie zoals in
het begin jaren tachtig is voor
bij. Toen bestond er geen mo
gelijkheid de heren bij elkaar te
brengen. Eigenlijk was dat niet
zo verwonderlijk. De deelne
mers hadden hun eigen agenda.
AVRO, TROS en Veronica zagen
een commerciële toekomst. Ie
dere stap naar versterking van
de publieke omroep werd van
wege andere toekomstverwach
tingen niet gesteund. Nu is het
wel mogelijk tot overeenstem
ming te komen."
Natuurlijk moeten de omroe
pen ook de hand in eigen boe
zem steken. Zij hebben het ver
trek van de sterren van loop van
den Ende naar de commerciële
omroep laten gebeuren. Het
blijft voor Schoonhoven alleen
vreemd dat de politiek die on
duidelijke situatie in Hilversum
meer dan tien jaar heeft laten
voortbestaan.
Schoonhoven moet na dertig
jaar afstand doen van om
roepland. Hoewel, hij blijft be-
troldcen bij media. Schoonho
ven is vice-voorzitter van het
Europese Media-instuut en
blijft adviseur van het KRO-be-
stuur. Ook van zijn hand in het
TV-Jaarboek 1981: „Televisie is
kauwgom voor de ogen en een
venster op de wereld."
Anita Witzier mikt op miljoen kijkers
HILVERSUM ED BLAAUW
Korte snelle items.
Kernachtig, flitsend.
Zo omschrijft Anita
Witzier haar nieuwe toeristische
reisprogramma Veronica Reis
gids, dat vanavond op de beeld
buis debuteert. „Het is niet al te
diepgravend, maar wel sfeervol
informatief', zegt de presen
tatrice.
Veronica Reisgids, opvolger
van Veronica Travel, zal opzien
barend noch grensverleggend
zijn, voorspelt ze. „Welk nieuw
programma is dat tegenwoordig
wel? Het verschil met Veronica
Travel is de andere opbouw. El
ke uitzending heeft een thema,
bijvoorbeeld cultuur of een
stad. En steeds terugkerend is
de ontdekkingsreis. Wij reiken
mensen ideeën aan om landen
op een andere manier te leren
kennen."
Landen zowel binnen als bui
ten Europa komen aan bod.
„De belangstelling voor toeris
me is de laatste jaren enorm ge
groeid. En zeker als het gaat om
verre bestemmingen als Thai
land, Indonesië en India. Men
sen hebben meer geld. Die afge
legen oorden zijn bereikbaar
geworden. En mensen willen er
steeds meer over weten."
Anita Witzier hoopt per uit
zending een miljoen kijkers te
bereiken. „We besteden aan
dacht aan allerlei soorten va
kanties. Voor jongeren, voor ge
zinnen. Sportief, cultureel. We
willen eigenlijk iedereen bedie
nen. Nee, de groep 65-plussers
valt er buiten. Ik hoop dat ze
kijken, maar het is toch een
groep die niet snel op Veronica
zal afstemmen."
Bevrediging
Veronica Reisgids („Vraag me
niet hoe we aan die naam zijn
gekomen") beperkt zich tot het
geven van toeristische informa
tie. „We gaan niet van gedach
ten wisselen met een minister
van toerisme over de gevolgen
van toeristische ontwikkelingen
op de economie in een bepaald
land. En we praten ook niet met
de lokale bevolking. Hoe leuk
en interessant ook, dan krijg je
wel een ander soort program-
Veronica Reisgids wil volgens
Anita Witzier luchtig en infor
matief zijn. „Het moet een be
vrediging voor het netvlies
zijn", zegt ze. Het programma
laat zich, vindt ze, niet vergelij
ken met een soortgelijk Neder
lands produkt. „Konden we het
maar vergelijken, met bijvoor
beeld het programma Rough
Guide van CNN. Dat is echt
heel goed. Daar kunnen we niet
tegenop, qua mankracht en fi
nanciën."
Als het louter en alleen om de
toeristische informatie gaat, lijkt
het in de verte op het program
ma De Vakantieman van Frits
Bom, meent ze. „Maar het is
geen Vakantieman. Want film
pjes brengen met allemaal blote
meisjesborsten in beeld, dat kan
in deze tijd absoluut niet meer."
„Met alle respect, de Vakan
tieman is volkser. Het richt zich
sec op traditionele vakantielan
den als Spanje, Griekenland,
Italië en Oostenrijk met bijbe
horende traditionele informatie.
Hoe is de kwaliteit van het
strand, is het er duur? Etc. Wij
gaan dieper op de mogelijkhe
den van een land in. En wij
gaan, om het zo te zeggen, we
reldwijd. India, Thailand, Tur
kije, Schotland, New England
en noem maar op."
Wij? Eigenlijk reisde alleen
verslaggever Menno Bentveld
de wereld rond. Anita Witzier
moest noodgedwongen thuis
blijven. Zij presenteert het pro
gramma 'slechts' vanuit de stu
dio. Haar zwangerschap be
gin november verwacht zij haar
eerste kind verhinderde, dat
ook zij de wijde wereld introk.
Afstandelijker
„Een combinatie van èn pre
senteren op locatie èn vanach
ter je bureau vind ik het leukste.
Zo ben je meer bij een pro
gramma betrokken. Ik bedoel,
het is nu wat afstandelijker.
Maar ik lig er niet wakker van
hoor", zegt ze met een gulle
lach. „Dat is het risico als je
zwanger wordt. Een kind krijgen
is in dat opzicht niet goed voor
je carrière. Het zal wel. Het is
gewoon gebeurd. Nou en? Ik
vind het heerlijk. Hoe het later
met mijn werk gaat? We zien
het wel", zegt ze luchtig.
Ze presenteert een toerisch
reisprogramma, maar haar
voorkeur heeft het niet. „Waar
het mij om gaat is, dat ik een
allround presentatrice wordt. Ik
wil alle disciplines beheersen.
Live, semi-live uitzendingen, ik
wil me met alle aspecten bezig
houden. Ik bedoel, naar spelle
tjes op de televisie kijk niet.
Maar een spelletje presenteren
is een deel van mijn vak en dat
zou ik wel onder de knie willen
krijgen."
Leren betekent toch veel naar
collega's kijken? „Wat ik wil zien
neem ik op. Ik blijf voor geen
enkel programma thuis. Hoewel
er natuurlijk prachtige pro
gramma's worden gemaakt.
Zoals Buren op de VPRO. Over
buren die ruzie met elkaar heb-
Anita Witzier: „Veronica's Reisgids moet de bevrediging van het net
vlies zijn." FOTO CPD
ben, ken je dat? Bij de VPRO
maken ze mooie dingen. Hoe
wel, zo'n programma als Zo
mergasten, dat vond ik maar
niks. Daar viel ik bij in slaap",
zegt ze.
Op de televisie komt ze over
als „een meid barstensvol ener
gie". „Ik ben zeer betrokken bij
wat ik doe. Als ik aan het werk
ben, kan ik me kwaad maken
over het inefficiënt gebruik van
middelen, machtsmisbruik of
mensen die manipuleren." Re
lativerend: „Maar naast mijn
werk zijn er zoveel andere leuke
dingen in het leven. Koken, le
zen, film, theater, zwanger zijn,
mijn poes een beetje plagen."
Anita Witzier, 30, kortgeknipt
wit haar. Hagelwitte tanden. Ze
oogt zorgeloos maar tegelijker
tijd zelfverzekerd. Ze werkt on
der meer als omroepster van
Veronica en was presentatrice
op locatie van de Staatsloterij-
show (Veronica) en het zomer-
programma Veronica Goes
America. Die rondreis zij was
één van de vele Veronica-cory-
feeën die mee op reis ging
door de Verenigde Staten werd
door de Nederlandse pers gena
deloos neergesabeld
Ze neemt de kritiek gelaten op.
„Naarmate het programma vor
derde, vond ik het steeds beter
worden. Maar er waren afleve
ringen, waarvan ook wij bij Ve
ronica zeiden: „Dit is niet goed,
dit zouden we eigenlijk niet
moeten uitzenden. En het gekke
is, dat juist die afleveringen
enorm aansloegen bij de kijkers.
Mensen hebben massaal naar
Veroncia Goed America gekeke-
ken en het programma is goed
gewaardeerd. En televisie ma
ken, die gewaardeerd wordt,
daar gaat het toch om", bena
drukt ze.
Het afgelopen jaar was ze
zeer frequent op het scherm. Ze
wordt veelvuldig op straat her
kend. Maar roem en publiciteit
zeggen haar niets, laat ze achte
loos doch zeer beslist weten.
„Met je gezicht op de televisie,
dat is zo onbelangrijk. Dat
scherm geloof ik wel. Ik zou het
jammer vinden als ik door wel
ke oorzaak geen programma's
meer zou kunnen maken of
presenteren. Ik zou mijn werk
missen, niet dat scherm."
(Veronica Reisgids, van
avond op Nederland 2 om
19.20 uur)
BZN tevreden met Rhythm of my heart
e sound mooi; bovendien moet het in je zitten c
VOLENDAM CPD
Het is ze weer gelukt. Het streven
ieder jaar een nieuwe cd op de
markt te brengen, geeft de Band
Zonder Naam uit Volendam niet op. Naast
zo'n tweehonderd optredens per jaar, het
nodige radio- en tv-werk en alle andere
werkzaamheden waar artiesten van formaat
niet aan ontkomen, presteren de zes band
leden het de stroom nieuwe composities op
peil te houden. Rhythm of my Heart, de
26ste cd, ligt in de platenzaak.
De componerende bandleden zijn intus
sen al weer druk bezig met nieuwe melo
dieën Door de zwangerschap van zangeres
Carola Smit staan ze een tijdje niet op de
bühne, voor februari staat evenwel een pro
motie-toer rond de cd op het programma.
Drummer Jack Veerman krijgt al kippeve!
bij het idee. Hij mist de concerten. Carola
niet, geeft ze eerlijk toe. „Ik ben nu veel met
de baby bezig, maar vanaf het
we op pad gaan, vind ik het leuk."
Dat een nieuwe cd automatisch een
nieuw geluid betekent, gaat zeker voor BZN
niet op. Aan experimenten waagt de Volen-
damse band zich liever niet. Niet.alleen de
vele fans zijn trouw aan de band. BZN zélf
houdt ook wel degelijk rekening met wat
het publiek mooi vindt. „Wij vinden onze
sound zelf ook mooi", stelt Veerman
meteen voorop, „bovendien moet het in je
zitten om dingen anders te doen. Soms la
ten we een nummer wel eens anders klin
ken. Voor ons gaat dat dan heel ver. Maar
dan zeggen de mensen nog 'typisch' BZN."
Carola knikt instemmend. „Als Jan Keizer
en ik beginnen te zingen, klinkt het al als
BZN."
Met een andere sound bereikt BZN geen
ander publiek, daar is de zangeres van over
tuigd. „Een bepaalde groep mensen vindt
BZN sowieso niet leuk, het maakt niet uit
als we ineens andere muziek zouden ma
ken." Veerman voegt eraan toe: „Ter ere
van ons 25-jarig bestaan hebben we een
medley gemaakt van bekende rock 'n roll-
hits. Alleen het intro en het slot waren van
onszelf. Fans, vooral jongeren, dachten dat
wij het nummer zelf hadden gemaakt."
Hollands
Toch staan er stukken op de nieuwe cd die
anders zijn, vertelt Carola. „Voor mensen
die geen fans van ons zijn, is het misschien
allemaal één pot nat. Maar ik weet dat de
schrijvers iedere keer weer iets anders pro
beren te maken. Een paar nummers had
den inderdaad tieft jaar geleden ook ge
maakt kunnen worden, maar er staan ook
stukken op die duidelijk anders zijn."
Het nummer waar de hele band enthou
siast over is, Rhythm of my Heart, was in
een uurtje klaar, vertelt Veerman. Op de
dag dat Freddy Mercury overleed („ik vond
het zo verschrikkelijk dat die man weg
was"), kwam het spontaan in hem op. Zijn
gevoel op dat moment heeft hij in het num
mer vastgelegd. „De melodie paste ook bij
de zwangerschap van Carola", vertelt Veer
man, „met deze gedachte zijn Jan Tuyp en
Jan Keizer met de tekst aan de slag gegaan.
Het is goed gelukt. Carola had ook het ge
voel dat het over haarzelf ging, ze hoefde
het maar een keer te zingen en het was al
goed."
Dat eerst de melodieën gemaakt worden
en daama pas de teksten, is een werkwijze
die BZN altijd al heeft toegepast. Het gevoel
dat Jan Tuyp en Jan Keizer, die de teksten
voor hun rekening nemen, hebben bij een
melodie drukken ze uit. Het gaat meestal
over liefde, geeft Carola toe. „Daar is ieder
een toch het meest mee bezig, met relatie
problemen en die toestanden. Dat is in het
leven uiteindelijk het belangrijkste." Ook
kan ze zich indenken dat een bepaalde me
lodie heel dramatisch klinkt en dat er dan
een andere tekst ontstaat.
Koffiedik kijken doen de twee bandleden
niet. „Zolang we bezig zijn en het lekker
gaat, denk ik niet aan de toekomst", zegt
Veerman. Voor Carola staat vast dat ze na
de geboorte van haar kind op dezelfde voet
weer verder gaat. Wat ze over vijf jaar doet,
weet ze niet. „Misschien heel onverstandig,
maar ik denk nooit over de toekomst na.
