'Arsenaal' vol mogelijkheden
Tangomeester Pugliese
komt naar Nederland
Cultuur Kunst
Buitenlanders prijzen kwaliteit Nederlandse cinema
Kunst voor
alle kamers
in huis
Stichting wil erfgoed Berlage voor verval behoeden
DINSDAG 29 SEPTEMBER 1992
19
Stad en Land in galerie De Duif
katwijk» De Katwijkse galerie 'De Witte Duif exposeert onder de
naam 'Stad en land' zestig schilderijen van voor het meren
deel oudere kunstenaars. Onder hen zijn Tjeerd Boitema
1884). Menno van Meeteren Brouwer (1882). Willy Sluiter
(1873) en Herbert van der Poll (1877). Een enkeling van deze ge
neratie schilderde zelfs nog in de stijl van de Haagse School.
In De Witte Duif is ook een latere generatie vertegenwoordigd,
die overigens niet veel anders werkte dan de voorgaande. De ga
lerie toont werken van onder meer Toon Koster (1913), Johanna
Bottema (1918) en G.J. Dispo (1922). Van deze kunstenaars is
veel te koop. De expositie 'Stad en Land' is tot en met zaterdag
14 november te zien. De galerie is alleen op zaterdagen geopend
van 11.00 tot 13.00 en van 14.00 tot 17.00 uur. De toegang is gra-
Speurtocht door Leidse musea
leiden Ter gelegenheid van de Kinderboekenweek (woensdag 7
tot en met 17 oktober) houden zeven Leidse musea een speur
tocht rond het thema 'Land in zicht'. De speurtocht naar de
schat duurt ongeveer tweeënhalf uur en is bestemd voor kinde
ren van 9 tot 12 jaar, of jongere kinderen onder begeleiding van
ouders.
Als startpunt geldt het Stedelijk Museum De Lakenhal en op het
eindpunt kunnen de kinderen een greep doen in de schatkist die
zij in de Openbare Bibliotheek vinden. De deelnemende musea
zijn: Stedelijk Museum De Lakenhal, Stedelijk Molenmuseum
'De Valk', Rijksmuseum voor Volkenkunde, Hortus Botanicus
der RU, Rijksmuseum het Koninklijk Penningkabinet, Rijksmu
seum van Oudheden en Museum Boerhaave.
Befaamde pianist geeft drie concerten
amsterdam wilfred simons
Osvaldo Pugliese, 'de Count Ba-
sie van de tango', komt naar
Nederland. De nu 86-jarige
bandleider verzorgt op dinsdag
6, woensdag 7 en donderdag 8
oktober concerten in Rotterdam
(Nighttown), Amsterdam (Ko
ninklijk Theater Carré) en Til
burg (Noorderligt).
Pugliese boekte in 1924 zijn
eerste grote succes met zijn
compositie 'Recuerdo'. Met dit
lied, waarin de verfijnde arran
gementen en de typische stac
catoritmen van de tango voor
het eerst optimaal werden ge
bruikt, luidde hij de gouden ja
ren van de tango in die tot in de
jaren '50 zouden duren.
Grote invloed
In 1939 richtte Pugliese zijn be
faamde Orquestra Tipica op, dat
tot op de dag van vandaag be
staat en waarmee hij ook naar
Nederland komt. De bezetting
van dit orkest is piano, bando
neon, viool, altviool, contrabas
en zang. Verder heeft hij tijdens
de concertserie ook de beschik
king over een fameus Argentijns
danspaar: Vanina Bilous en Ro
berto Herrera.
Het opkomende fascisme in
Europa in de jaren '30 deed
Pugliese besluiten om lid te
worden van de communistische
partij. Vanwege die overtuiging
zetten verschillende Argentijnse
regeringen hem herhaaldelijk
gevangen en maakten zij hem
het werken onmogelijk.
De invloed van Osvaldo
Pugliese is immens. Zelfs de an
dere grote meester van de tan
go, Astor Piazolla, erkent zijn
schatplichtigheid aan Pugliese:
,,Hij heeft de 'stijl Pugliese' uit
gevonden: zijn manier van pia
nospelen, zijn manier van ac
centueren, zijn manier om het
orkest te laten fraseren. Al deze
dingen blijven achter in diege
nen die na hem komen."
a,; -
HOON ANNtMit» «UVGAO
MB - 38 MCA
Vijf jonge acteurs richten nieuwe Leidse theatergroep op
Leiden heeft een nieuwe theatergroep: 'Het Arsenaal'. De
groep bestaat uit vijf amateurs met professionele plan
nen. Het Lak-theater ondersteunt de acteurs met oefen
ruimte en zal ook de eerste produktie, De Psychologische
Test van W.F.Hermans, op het programma nemen.
leiden wilfred simons
Woordvoerder Ruud Wessels
zegt dat de vijf al een tijdje met
plannen voor een theatergroep
rondliepen: ,.We kennen elkaar
van de LAK-produktie Elektra,
die we in 1987 op de planken
hebben gebracht. Toen zijn de
eerste ideeën voor een eigen
theatergroep al ontstaan. Maar
het artistieke klimaat in Leiden
is niet erg bevorderlijk voor zul
ke plannen. Als we wilden spe
len,
tot
toe
Wessels verbaast zich over
het feit dat Leiden wel theaters
heeft en ook een theatermin-
nend publiek, maar dat er geen
professionele theatergroepen
zijn: „Als je kijkt naar Den
Bosch, Haarlem. Delft of
Utrecht, dan zie dat daar wél to
neelgroepen kunnen bestaan.
Leiden is in veel opzichten met
deze steden vergelijkbaar en het
is onbegrijpelijk dat we het hier
alleen met amateurs en met in
cidentele produkties moeten
doen. Wij willen dat veranderen
en we denken dat het kan."
'Het Arsenaal' pakt de zaken
degelijk aan. Niet alleen hebben
zij zich verzekerd van de steun
van het LAK-theater, ook met
de gemeente Leiden wordt over
een subsidie overlegd. Volgens
Wessels staan de ambtenaren
niet onwelwillend tegenover
een bijdrage, maar kijken ze
nog even de kat uit de boom:
„Ze zeggen: maak eerst maar
eens wat, dan kijken we daarna
wel verder. Ze willen eerst zien
of wij kwaliteit kunnen leve-
Improvisatie
De acteurs hebben ambitieuze
plannen. Ze willen Neder
landstalige teksten gebruiken
van toneelschrijvers van eigen
bodem. Wessels: „Maar niet op
een slaafse, literaire manier? We
zijn uit op een confrontatie met
de teksten die we gebruiken.
Dat kan bijvoorbeeld door im
provisatie."
De theatergroep bestaat tot
nu toe uit vijf mensen: Peet
Hoffmanns, René Wemars, Jaap
Metzlar, Lisette van Oosterhout
en Ruud Wessels. Voor de nieu
we produktie zoeken zij nog een
acteur, een actrice, een produk-
tiemedewerker en een regie-as-
sistent(e). Naar aanleiding van
een advertentie in De Volks
krant van afgelopen zaterdag
zegt Wessels al reacties te heb
ben ontvangen: „Zoveel zelfs,
dat we volgende maand audi
ties kunnen gaan houden." De
Psychologische Test van W.F.
Hermans gaat op woensdag 17
en donderdag 18 februari 1993
in première in het LAK-theater.
De naam 'Het Arsenaal' is af
komstig van het terrein aan het
Witte Singel/Doelencomplex
van de universiteit. Vroeger
stond op die plaats een kazerne, „De relatie met hel LAK willen weien dat we heel wat in huis
nu is onder meer het LAK-thea- we op die manier tot uiting hebben:'een arsenaal'aan mo-
ter er gevestigd. Zegt Wessels: brengen. Ook willen we zo laten gelijkheden, als het ware
UTRECHT PI ETER V
De internationale aspecten van de Ne
derlandse Filmdagen namen het afge
lopen weekeinde de overhand. Climax
was de Cinema Militans Lezing van
Paul Schrader, die de Pieterskerk tot op
de laatste plaats bezet kreeg, maar al na
goed een half uur bleek te zijn uitge
praat. De Amerikaan (zijn grootouders
waren afkomstig uit een dorpje benoor
den Groningen) was nog wel zo beleefd
om de première
Light Sleeper bij t
Rembrandtzaal.
zijn nieuwe film
wonen in de grote
„De Nederlandse cinema heeft bij
zondere kwaliteiten, het technisch ni
veau is zelfs verbazingwekkend hoog",
zo beweerde tijdens een door het tijd
schrift Skrien georganiseerde discussie
de Amerikaan Deac Rossell, verbonden
aan het British Film Institute. Hij merk
te voorts op: „Ik begrijp dat er bij de
Nederlandse critici weinig waardering
bestaat voor de Nederlandse speelfilms.
Dat is echter iets dat je in een groter
verband moet zien. In geen enkel land
ter wereld - met Amerika als uitzonde
ring - pleegt men hard weg te lopen
met de films uit eigen land. Voor een
cinema als de Nederlandse is er even
wel de pech dat de slinger van de be
langstelling overal de andere kant is
uitgeslagen. Men zit nergens verlegen
om bespiegelende kwaliteitsfilms met
een karakteristiek lokaal karakter. In
Engeland is het net zo. Men hongert
overal naar produkten die snel, snel en
nog sneller zijn en die een jaar later al
weer zijn vergeten".
De Oostenrijker Otto Reiter meende
de Nederlandse identiteit te herkennen
in de overvloed aan films waarin the
ma's als voyeurisme en exhibitionisme
terugkeren (de ramen en verrekijkers in
de films van Alex van Warmerdam), tel
kens gekoppeld aan een typisch katho
liek strafmechanisme.
Bunker
Zo bezien is De Bunker, de belangrijk
ste première van het afgelopen week
einde. een weinig karakteristieke Ne
derlandse speelfilm. Gerard Soeteman
reconstrueerde het ware verhaal van
verzetsheld Gerrit Kleinveki die m 1941
het onmogelijke presteerde door te
ontsnappen uit een dodencel van het
Kamp Amersfoort. Het Is een grimmig
relaas dat alle interesse concentreert op
de ontmoedigende sfeer in die gevan
genis (de mishandelingen en de moei
zame communicatie tussen de gedeti
neerden) en de heel precies gedemon
streerde inventiviteiten waarmee Klein-
veld (gespeeld door Thorn Hoffman)
zijn vrijheid te heroveren wist. Het is
een interessante en integere, maar ook
nogal stramme film Als n gisvur is
Soeteman er onvoldoende in geslaagd
de handicaps (vrijwel alle dialogen wor
den uitgeschreeuwd door mensen die
elkaar met kunnen zien) te bezweren.
Jury zuinig met
Kalf-nominaties
UTHKHT» HCTPt VAM
Met prijzenswaardige eigen
wijsheid heeft de Gouden Kal
veren jury besloten slechts twee
speelfilms te betrekken in de ca
tegorieën beste speelfilms en
beste regie: De Noorderlingen
(van Alex van Warmerdam) en
Kyodai Makes The Big Time
IMP kerkhof).
In de categorie beste actrices
werd zelfs helemaal geen nomi
natie toegekend, hetgeen niet
wil zeggen dat er straks geen
enkele actrice met een Gouden
Kalf naar huis gaat. Het zal nie
mand verbazen als vrijdag
avond iocs WMmaB vong
jaar winnares via Bij Nader In
zien en dit jaar uitstekend op
dreef in I Dn» Bi Du en
van het Leven en De Noordelin
gen) andermaal met een Kalf
naar huis gaat Op dit moment
is alleen duidelijk dat men geen
twee uitblinkende actrices beeft
kunnen vinden.
Daarmee wil dan niets gezegd
zijn over de Nederlandse actn
ces. In een toelichting op het
nominatie rapport doet de jury-
de aanbeveling om maar eens
meer filmscripts te schrijven
met mooie rollen voor vrouwen.
De zuinigheid bij het uitdelen
van nominaties voor beste
speelfilms en beste regisseurs,
wordt toegelicht met de opmer
king (tal da siiu.itu- wellicht an
ders gelegen had indien het be
stuur van de Filmdagen bepaal
de tv-produktles niet had uitge-
Amo '•••n wwrwiiu Wan
mee de jury onder voorzitter
schap van Cox Habbema voor
de tweede keer het signa.il afgc
eft het niet eens te zijn met de
orthodoxe opvattingen van het
Filmdagen -bestuur In deze
brandende kwestie.
De jury is verder van mening
dat bi) de speelfilms de oogst
schraal mag zijn geweest, in de
categorieën korte films en do
cumentaires zijn dit jaar hele
'boeketten' van kwaliteitswerk
aangetroffen.
De volledige lijst nominaties
voor het Gouden Kalf ziet er als
volfti UIL
Beste speelfilms De Noor
derlingen en Kyodai Makes The
Big Time.
Beste regisseurs Alex van
Warmerdam en lan Kcrkof.
Beste acteurs Wim Kou-
wenhoven (in I >.»g l.m u tut
lów in (De Drie Beste Dingen
Van Het Leven) en Rudolf Lu-
cieer in (De Noorderlingen.)
Beste documentaires Act Of
Love (Karin lunger), In De
Greep Van De Tango (Leendert
I'm!' ril liNMtad
Bos).
Beste korte films Dag lan
(lan van den Berg). Hotel (fcls-
beth Dijkstra) en Memonas Sin
Batalias V OüOB Muertos
Nathalie Alnnsnt t il.
LEIDEN WILFRED SIMONS
„Wij verzorgden tot voor kort
alleen kunstwerken voor bedrij
ven. Relatiegeschenken, schil
derijen voor in het kantoor, dat
soort dingen. Maar wij kwamen
zoveel moois tegen waar bedrij
ven geen belangstelling voor
hebben, dat we besloten om
speciaal een expositie in te rich
ten voor particulieren."
Marcel Schikhof van Mecenas
Art Consultancy wijst naar een
vlekkerige, goudkleurige vaas.
Het ding is gevouwen en ge
plooid als een pochetje in een
borstzakje. Dus bedrijven willen
zo'n prachtige vaas niet op de
kantoortafel hebben? Mismoe
dig schudt Schikhof het hoofd:
„Nee, eigenlijk niet."
Wie de galerie aan de Middel
stegracht betreedt, wordt ge
troffen door de enorme ver
scheidenheid aan objecten. En
natuurlijk hangen er ook schil
derijen. Al deze voorwerpen zijn
ontworpen door Nederlandse
kunstenaars en zijn stuk voor
stuk uitzonderlijk om te zien.
Schikhof zegt: „Onze expositie
heet Kunst om mee te uvnen en
daarom wilden we dingen heb
ben voor alle kamers van het
huis. Je kunt het zo gek niet be
denken of we kunnen er wel iets
Wie een uniek object in huis
wil hebben en op de tentoon
stelling niets van zijn gading
kan vinden, hoeft niet te wan
hopen. Mecenas bemiddelt na
melijk ook tussen kunstenaars
en opdrachtgevers. De klant legt
uit wat hij hebben wil en Mece
nas zoekt daar een kunstenaar
bij. Schikhof licht toe: „Sommi
ge zijn heel weerbarstig: zij be-
Alarmklok over oprukkend fenomeen van foeilelijke witte kunststof kozijnen
Enkele kunstvoorwerpen die in 'voorraad' zijn bij Mecenas Art Consul
tancy. to TO HIEL CO KUIP€RS
palen zelf wat de klant precies
in huis krijgt. Maar er zijn er
ook bij die het pricipe huldigen:
u vraagt, wij draaien."
Een probleem bij zulke een
malige voorwerpen is vaak de
prijs. Op de meeste kaartjes
staat toch al gauw een bedrag
met drie nullen. Een ronde,
chroomkleurige theepot op een
lichtje van Pieter Spruyt moet
708,75 gulden kosten en is daar
mee nog tamelijk goedkoop.
Schikhof ontkent niet dat de
kunstvoorwerpen duur zijn,
maar relativeert ook: .Als je een
theepot van de Italiaanse firma
Alessi koopt, ben je niet veel
minder kwijt! En daarvan circu
leren er vele honderden over de
hele wereld, terwijl er van deze
pot hooguit tien zijn gemaakt."
Een paarse stoel met een leu
ning in de vorm van een eike
blad kraakt vervaarlijk als uw
verslaggever erop gaat zitten,
l eunen kan niet Zijn de meu
bels wel degelijk? En als een
bord bij het afwassen breekt,
kan de klant dan bijkopen?
Schikhof zegt: „Dat u nou net
op die stoel van Karin Kiene
gaat zitten. Ze komt 'm nog ver
stevigen. Maar alle kunstenaars
garanderen hun werk. Als het
stuk gaat. repareren ze het; een
gebroken bord maken ze hij. En
als je iets koopt dat technisch
ingewikkeld in elkaar steekt, in
stalleren ze het bij je thuis."
AMSTERDAM FRANCOS* LEDEBOER
De Stichting Berlage laar 1992
luidt dc komende maanden de
alarmklok over het oprukkende
fenomeen van foeilelijke witte
kunststof kozijnen en deuren
van plaatmateriaal in een Am
sterdamse wijk die ook interna
tionale vermaardheid kreeg.
Een stedebouwkundig congres
in de RAI en publieksactivitei
ten moeten Berlage's Amster
dam Zuid een nieuwe toekomst
geven. Dat „moderne" kozijnen
en deuren niet horen bij de ka
rakteristieke architectuur uit de
jaren twintig en dertig, staat
daarbij natuurlijk buiten kijf.
Het uitbreidingsplan van de
architect H.P. Berlage voor het
gebied tussen Amstel en Schin
kel betekende in 1917 een keer
punt in de Nederlandse stede-
bouw met een uitstraling die
ook in andere grote steden
zichtbaar is. Berlage en archi
tecten als Van Epen en De Klerk
realiseerden hier voor het eerst
een grootschalige wijk met een
ander uiterlijk dan de grauwe
huurkazernes langs kaarsrechte
straten die her en der nog reste
ren als geestdodende erfenis uit
de vorige eeuw. De Amsterdam
se wijk De Pijp is nog steeds een
treffend voorbeeld.
Berlage heeft heel wat bergen
moeten verzetten voor zijn
voorstellen op 26 oktober 1917
door de Amsterdamse gemeen
teraad werden aanvaard. Er
ging een architectonisch debat
aan vooraf dat op gang kwam
door de verdubbeling van de
Amsterdamse bevolking tussen
1850 en 1900. Het tempo van de
woningbouw bleef daarbij ach
ter. vooral omdat deze nog
steeds in handen van particulie
ren was. De stad was bovendien
nog niet welvarend genoeg voor
het realiseren van verregaande
ambities op stcdebouwkundig
gebied. Op oude foto's is goed
te zien welke mensonterende
situaties dat tot gevolg had: een
groot deel van de gezinnen
moest wonen in vochtige kel
ders en veel te kleine eenka-
merkrotten in de binm-nsud
Dat betekende een ernstig ge
vaar voor de volksgezondheid.
Woningwet
De Woningwet van 1901 gaf
Amsterdam tenslotte juridische
instrumenten in handen om
zelf de koers van het bouwbe
leid te bepalen. Gemeentebe
sturen hadden voortaan de mo
gelijkheid stukken grond voor
stadsuitbreiding te onteigenen.
Het bleek een uiterst effectief
middel tegen de uitwassen van
het particuliere bouwen. Voor
steden met meer dan 10 000 in
woners moest er bovendien een
uitbreidingsplan komen. Hen
drik Petnis Berlage. in 1881 in
de hoofdstad teruggekeerd na
zijn opleiding in Zürich en de
nodige studiereizen, kreeg in
1903 de opdracht zo'n plan te
maken voor het gebied ten zui
den van de toenmalige stad.
Berlage's ontwerp werd in
1905 aangenomen door de ge
meenteraad maar tot uitvoering
kwam het niet. Toonaangcven
de collega's meenden dat hij al
Ir .''tl rrn compromis ll.ld gr
sloten met architectonische op
vattingen die eigenlijk al tot het
verleden hoorden. Met name
J.H.W. Leiiman had ernstige kri
tiek op de combinatie in het
ontwerp van vrijstaande villa s
en een quasi-middeleeuws net
werk van straatjes en pleinen.
Berlage pareerde de verwijten
door te stellen dat een andere
oplossing voor Amsterdam om
firaktische redenen niet moge
i)k was.
Berlage zag ook toen al voor
zich wat hij in zijn tweede ont
werp van 1917 wel consequent
doorvoerde: een totaalpakket
«aa wtatndni i n pWnfn
omzoomd door honderden
identieke huurwoningen met
een markante architectuur. De
monumentale stedebouw in
Berlijn, Parijs en de Verenigde
Staten diende hem daarbij als
lichtend voorbeeld. De tijd
bleek daar in de jaren twintig en
dertig wel njp voor, mede om
dat Amsterdam inmiddels over
krachtige bestuurders als Wi-
baut. M legen en Rodriques de
Miranda beschikte.
Nieuwe bouwen
De invulling van Beriagr's ont-
werp gebeurde door Ót brftaf
rijkste Nederlandse architecten
van zijn tijd van zowel de Am
sterdamse School als het Nieu
we Bouwen Onder het wakend
oog van Berlage ontwierpen zijn
collega s I>e Werk. Gratama.
.ui I ND, .ui Ml
mer. Wijdeveld. Staal en Duiker
woonblokken die een voorbeel
dige samenhang vertonen met
dr OBMMftag m Hl
werkelijk over alles nagedacht
van de loop der verkeersaders
tot het beeldhouwwerk a.m dr
bruggen, van de boombrpian
ting tot het straatmeubilaa en
van de gevefwandrn tot de
deurknoppen. Berlage's eigen
l« |«lr.«K« I* JW '1 tl ill t'.l «Ir
brug over de Amstel die nu zijn
naam draagt
De SÖcnting Berlage heeft
voor het congres van gtobl
In de RAI beleidsmakers, beleg
gers. bouwers, beheerders, be
stuurders en bewoners uitgeno-
Mpd on pkfltan n ■nattao dta
dit bijzondere erfgoed voor ver
der verval moeten behoeden In
het (•cmeentearchief is de ko
mende maanden een expositie
te zien waarop wordt trniggr
krkrn naar dr grschiedrnis van
het plan.
De tentoonstelling Berlage
en Amsterdam Zuid" In bet
(«emeentearc hief \m*rHdl|k
67, Amsterdam) duurt van 25
september tot en met 21 no
vember. De openingstijden
zJjn van maandag tol en met
zaterdag van 10.00 tot 16.00
