'Kernwapens GOS nog
steeds op de VS gericht'
P IN jjjji
Roemeense verkiezingen beloven verandering
urn
jsmmêÊ
Buitenland
Positie minister Aloni bom
onder Israëlische coalitie
Laatste werkdag voor kompels
MM
Perot overweegt weer deel
te nemen aan verkiezingen
Brooke volgt Mellor op als Britse minister
Nederland en Iran gaan
ambassadeurs uitwisselen
•V»
'Kwestie Collor goede
zaak voor democratie'
iTERDAG 26 SEPTEMBER 1992
)n bekenden stelen 22 kilo cyaankali
pSKOuDieven hebben in de Centraalaziatische republiek Kir-
fcstan 22 kilo cyaankali gestolen. Daarmee kunnen ze de gehele
fcvolking van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (GOS)
in het leven brengen. Het gif werd volgens het persbureau I tar-
fcss ontvreemd uit een fabriek. De Kirgizische veiligheidsdienst
[een grootscheepse zoekactie begonnen.
ifiljonair sterft in kofferbak
0 anceles ten 90-jarige miljonair is overleden, nadat de
riend van zijn dochter hem 12 uur lang in de kofferbak van een
uto had opgesloten om de oude man ervan te weerhouden een
ankJacht tegen hem in te dienen. De hoogbejaarde was er ach-
srgekomen dat de vriend van zijn dochter voor 25.000 dollar
heques op zijn naam had geïnd door zijn handtekening te ver-
al sen.
'arijs wijzigt puntenstelsel rijbewijs
flRUS» De Franse regering wil het omstreden rijbewijs-punten-
ysteem voor verkeersovertreders veranderen. De belangrijkste
rijziging is dat het rijbewijs wordt ingetrokken na 12 overtredin-
jen. In eerste instantie waren dat er zes. Invoering van het nieu-
ve systeem leidde in juli tot grootscheepse acties van vrachtwa-
i jenchauffeurs.
VS en Rusland heffen reisbeperkingen op
ftoskou» Rusland en de VS hebben gisteren een van de laatste
jolwerken van de Koude Oorlog uit de weg geruimd door de
eisbeperkingen voor zakenlui en journalisten over en weer vol-
edigop te heffen. Dat meldde het Russische persbureau Itar-
Tass.
Myanmarese moslims gedood
EHUapalong Zeker vijf Myanmarese moslims zijn gisteren in
het zuidoosten van Bangladesh om het leven gekomen bij een
protestmars tegen gedwongen repatriëring naar hun vaderland.
De doden vielen toen politie- en legereenheden het vuur open
den op de demonstranten. De vluchtelingen eisen bij terugkeer
naar Mvanmar (het voormalige Burma) een veiligheidsgarantie
van de VN.
Zwitsers referendum Alpentunnels
ptRN» De Zwitsers beslissen morgen per referendum over de
aanleg van twee nieuwe spoorwegtunnels van elk enige tiental
len kilometers door de Alpen om net wegvervoer te ontlasten.
Het project wordt tevens beschouwd als een soort toegangskaart
van Zwitserland tot de Europese Economische Ruimte (EER),
op 6 december een referendum wordt gehouden.
Sison verwerpt aanbod voor terugkeer
den haag De Filipijnse communistenleider José Maria Sison,
die in Nederland in ballingschap leeft, heeft gisteren gezegd het
voorstel van president Ramos tot terugkeer naar de Filipijnen af
te wijzen. Terugkeer is volgens Sison onmogelijk omdat tal van
onderdrukkende wetten en maatregelen b]jjven bestaan.
a w m
.TTTUT
Rijn-Donaukanaal officieel geopend
frankfurt In Neurenberg is gisteren de officiële opening ver
richt van het Rijn-Main-Donaukanaal, een van de grootste on
dernemingen uit de geschiedenis en een droom van menig
machthebber uit het verleden. Aan het kanaal, dat de Noordzee
verbindt met de Zwarte Zee. is meer dan 30 jaar gewerkt, foto
reuter ioachim hermann
DPi U~trd PreeMrmsbO
ad bloemendaal
correspondent
De Israëlische
derwijs. Shulamii Aloni. ver
keert in grote politieke moeilijk
heden. Ze heeft zich de woede
op de hals gehaald van zowel
religieuze leiders als premier
Rabin met uitspraken over
godsdienstige invloed op de
scholen en de status van de Go-
lan-hoogte.
Het conflict is zo hoog opge
lopen dat Rabin morgen met de
drie ministers van Aloni's links-
AUTOKRAAN
TRANSPORTEN
liberale Meretz-partij gaat pra
ten over haar politieke toe
komst. De politie heeft de be
waking van Aloni's huis ver
sterkt omdat de minister de af
gelopen paar dagen herhaalde
lijk met de dood is bedreigd.
Meretz heeft gisteravond la
ten weten het kabinet te zullen
verlaten als Rabin Aloni ontslaat
of haar overplaatst. De partij is
voorstander van een scheiding
van staat en godsdienst in Is
raël, naar het voorbeeld van
Westerse democratieën. Vol
gens Aloni moeten leerlingen
van Israëlische openbare scho
len niet alleen les krijgen in
joodse geschiedenis en traditie,
maar moet hun ook begrip en
respect worden bijgebracht
voor andere godsdiensten en
overtuigingen.
De irritatie is verder gewekt
door uitspraken van Aloni over
de Golan-hoogte. Ze stelde deze
week hardop vast dat de Golan
volgens het internationale recht
aan Syrië toebehoort. Ze voegde
er aan toe dat Rabin al heeft be
sloten de Golan op te geven, in
ruil voor een volledige vrede
met Syrië. De premier haastte
zich dat te ontkennen.
zolder Belgische kompels beleefden gisteren hun laatste werkdag. De enige nog In bedrijf zijnde kolenmijn, in het Belgische Zolder, sloot giste
ren de definitief poorten foro»(R*
Russische strategische kernraketten staan nog steeds op
de Verenigde Staten gericht. En als het westen geen eind
maakt aan atoomproeven, zal Rusland die hervatten. Dat
heeft maarschalk Jevgeny Sjaposjnikov, de militaire be
velhebber van het GOS (Gemenebest van Onafhankelijke
Staten) gisteren laten doorschemeren.
MOSKOU
President Boris Jeltsin zei in ja
nuari, vlak na de ineenstorting
van de Sovjetunie, in een toe
spraak tot de VN dat er niet lan
ger strategische kernwapens
meer op de VS gericht stonden.
Sjaposjnikov zei voor studenten
van het Staatsinstituut voor
Buitenlandse Betrekkingen in
Moskou echter dat er een „ze
kere tijdsperiode" zit tussen een
„politieke verklaring" en de
„praktische uitvoering". De
maarschalk zei dat Moskou
wacht op een gelijkaardige stap
van de VS. AJs die er komt. heft
de kwestie zich vanzelf op. al
dus Sjaposjnikov.
De toespraak die jeltsin in ja
nuari hield deed nogal wat stof
opwaaien, omdat de rede zou
zijn geschreven door ambtena
ren van het ministerie van bui
tenlandse zaken, die niet de
moeite zouden hebben geno
men om te overleggen met het
ministerie van defensie.
Sjaposjnikov drong er bij het
Westen ook op aan in te haken
op het moratorium op kern
proeven dat de Russen hebben
afgekondigd en dat loopt tot het
einde van dit jaar. Tot nu toe
heeft alleen Frankrijk zich bij
het initiatief aangesloten. De
maarschalk zei dat Moskou zich
bij onvoldoende westerse res
pons gedwongen zal zien de
proeven te hervatten, zij het
minder intensief. ..Anders zul
len we een technologische ach
terstand oplopen", aldus Sja
posjnikov.
De maarschalk klaagde verder
over de onwil van Oekraïne om
zijn deel van het voormalige
strategische Sovjet-kemwa-
penarsenaal over te dragen aan
Rusland. In Oekraïne staan 176
lange-afstandsraketten. waar-
mie de republiek volgens Sja
posjnikov beschikt over 10 pro
cent van de Btratedtche kern
koppen van het oude Sovjet-ar
senaal. Rusland heeft 80 pro
cent in handen. Kazachstan 6
en Winudmd i
Onder westerse druk brach
ten Oekraïne. Witnisland en Ka
zachstan eerder dit jaar al hun
tactische kernwapens onder bij
Rusland, dat voor de vemieti
ging zou zorgen. De vier repu
blieken zijn overeengekomen
dat zij de strategische kernwa
pens gezamenlijk zullen behe
ren tot het eind van de eeuw.
Dan moeten volgens een proto
col van het Start-verdrag alle
wapens in Russische handen
zijn.
washington nans pc bruun
correspondent
Zijn nog steeds grote schare
aanhangers juicht al. maar Ge
orge Bush en vooral Bill Clinton
houden hun hart vast: Ross
Perot zal volgens hardnekkige
geruchten maandag bekendma
ken dat hij met nog maar zes
weken te gaan tot de verkiezin
gen opnieuw gaat meedoen
aan de race om het Amerikaan
se presidentschap.
Een vroegere adviseur van
Ross Perot verklapte het giste
ren aan de Lot Angeles Times.
maar medewerkers van de
Texaanse miljardair ontkenden
dal hl) .ii aan bariutt sod heb
ben genomen. Hij zou willen
wachten op de uitslag van een
gesprek, maandag in Dallas,
tussen zijn mensen en verte
genwoordigers van Bush en
Clinton.
Perot zal zijn besluit hekend-
maken in de praatshow van
CNN's Larry King, om twee uur
Nederlandse tijd in de nacht
van maandag op dinsdag. In
datzelfde programma liet Perot
maanden geleden voor de eer
ste keer weten dat hij kandidaat
wilde zijn.
Maar in juli trok hij zich plot
seling terug, toen bleek dat
Clinton en diens Democraten
het goed deden in de peilingen
President Bush reageerde gis
teren niet ontevreden op de be
ril hm Hfl| NNM In d.n M
kandidatuur van Perot vooral
ten koste zal gaan van Clinton
Die heeft het ineest geprofiteerd
van het terugtrekken van Perot
in juli. zo tonen de opiniepeilin
gen aan
LONDEN •DPA-Rtr-AFP
De Britse premier Major heeft gisteren Pe
ter Brooke benoemd tot opvolger van David
Mellor als minister van cultuur en sport.
Mellor stapte donderdag op wegens een af
faire met een 31-jarige actrice en het accep
teren van twee snoepreisjes.
De 58-jarige Brooke kwam in 1977 voor
het eerst in het Lagerhuis en werd in 1983
voor het eerst staatssecretaris (onderwijs).
In de vorige regering-Major was hij verant
woordelijk voor Noordierse zaken.
Met de benoeming maakt Brooke een on
verwachte politieke come-back. Begin dit
jaar haalde hij zich de woede van menige
Brit op de hals door enkele uren na een
bloedige aanslag door het verboden IRA op
te treden in ten Iers show-programma.
Brooke zong tijdens de uitzending het liedje
'Oh my darling Clementine'.
De bewindsman diende na het incident
zijn ontslag in. Major weigerde daarop in te
gaan en verving Brooke pas in april, na de
overwinning van de Conservatieven bij de
parlementsverkiezingen.
1989 hun ambassadeurs terug
naar aanleiding van de oprot
pen van de toenmalige Iraatvse
leider ayatollah Khometny om
Salman Rushdie, schrijver van
de Duivelsverzen, te doden
Volgens moslims zou de Britse
schrijvrr daarin de Islam heb
ben beledigd.
Voordat Nederland weer een
ambassadeur naar 1 eheran
stuurt, moet nog een aantal
praktische zaken worden gen-
geld. zo gaf dc r
Nog dit jaar zullen Nederland
en Iran weer ambassadeurs be
noemen in eikaars hoofdsteden.
Die verwachting sprak minister
Van den Broek van buitenland
se zaken gisteren uit na een ge
sprek met zijn Iraanse collega
Veiavati in New York. Van den
Broek is daar in verband met de
Algemene Vergadering van de
VN.
Alle EG-landen riepen in april
Amerikaanse
ruimtesonde op
weg naar Mars
cape canaveral ap-dpa-afp
bukarest runa
correspondent oost-europa
Vanaf Cape Canaveral heeft het
Amerikaanse ruimtevaart cen
trum NASA gisteravond de Mars
Observer de ruimte ingestuurd
op weg naar de planeet Mars.
de rode planeet. De laatste
Amerikaanse ruimtemissie naar
Mars dateert van 17 jaar gele
den.
De Mars Obseri>er heeft 891
miljoen dollar gekost en moet
eind volgend jaar zijn baan om
de planeet hebben bereikt. De
sonde is gemonteerd op een
nieuw type raket, waarvan de
NASA met spanning afwacht
hoe die zal presteren. Ook
wordt afgewacht of de anten
nes, zonnepanelen en testin-
strumenten waarmee de sonde
is uitgerust allemaal werken.
De ruimtesonde zal in totaal
725 miljoen kilometer hebben
afgelegd, voordat deze over 11
maanden Mars heeft bereikt. De
niimtsonde is zo uitgerust dat
hij ondermeer de rode planeet
in kaart kan brengen en .de
weersomstandigheden kan op
tekenen. Ook wordt onderzocht
of er ooit leven heeft bestaan op
de droge en rotsachtige planeet.
Daarnaast zal naar mogelijke
toekomstige landingsplaatsen
voor robots en mensen worden
gezocht. De missie van de Mars
Observer zal drie jaar gaan du-
In 1988 ondernam de voor
malige Sovjetunie voor het
laatst een reis naar Mars. Van
de twee Phobos-sondes werd
echter niets meer vernomen.
De concurrentieslag die de poli
tieke partijen dezer dagen in de
straten van de Roemeense
hoofdstad Bukarest voeren, is
moordend. Om de paar meter
dringt een andere organisatie
zijn pamfletten en krantjes aan
de voorbijgangers op. Alleen
een stunt trekt nog echt de aan
dacht.
Meer dan negentig partijen
doen morgen mee aan de parle-
ments- en presidentsverkiezin
gen. Weliswaar is de lijst met
partijen die in alle districten
meedoen aanzienlijk korter,
maar toch, de 16,4 miljoen kie
zers kunnen kiezen uit vijf libe
rale partijen, een ongeveer even
groot aantal sociaal-democrati
sche en tal van partijen die de
term 'boeren' of 'nationaal'
hoog in het vaandel dragen.
Die keuze wordt er niet makke
lijker op, omdat de verkiezings
campagnes uitblinken door
vaagheid, vooral op essentiële
punten zoals de vraag wat er ge
daan moet worden met de fail
liete Roemeense economie.
De kiezers worden geconfron
teerd met een campagne die bol zijn aanhangers
staat van demagogie en natio
nalisme. Democratie en welvaart, dat
belooft iedereen, maar hoe dat te verwi
zenlijken, daar blijven de partijen vaag
over. De nationale kwestie is eigenlijk
het enige onderwerp waar alle partijen
zich duidelijk over uitspreken
maanden geleden uiteen geval
len. Zijn populariteit is op het
platteland nog steeds groot,
maar ook daar staat de bevol
king niet meer als één blok ach
ter hem. Bovendien moei hij
het opnemen tegen vijf andere
kandidaten.
Zijn belangrijkste tegenstander
is DC-kandidaat Lmil Constan-
tlnescu. de 53-jarige rector van
de universiteit van Bukarest.
Volgens sommige waarnemers
maakt (.onstantinescu zelfs een
goede kans om in de eerste
ronde als sterkste te eindigen.
Niemand durft zich echt aan
?en voorspelling le wagen wie
er uiteindelijk als president uit
Moldova bij Roemenië. Zelfs de liberaal
georiënteerde Democratische Conventie
(DC), waarin een groot deel van de op
positiepartijen zich hebben verenigd,
ontkwam er niet aan zich over deze
kwesties uit te laten.
De diverse nationalistische partijen rich- Ondanks alle vaagheid beloven deze ver
ten hun campagnes vooral tegen de
Hongaarse minderheid en op de aanslui
ting van de voormalige Sovjet-republiek
kiezingen een politieke verandering in
Roemenië. Ten goede of ten kwade, dat
zal morgen moeten blijken. Volgens de
opiniepeilingen behoort zowel een over
winning van de extreme nationalisten als
van de liberale, westers georiënteerde
partijen tot de mogelijkheden.
Zeker is in ieder ge\al dat president Ion
lliescu. die bij de vorige verkiezingen in
de eerste ronde al een klinkende ov er
winning haalde, deze keer veel /wakker
staat. Zijn vroegere steunpilaar, het
Front voor Nationale Redding, is enkele
O de bus zal komen. Alles hani
af van de tweede ronde. Op ha
-"*■ A "N sis van de opiniepeilingen lijkt
^gg-* zowel lliescu als Constantines
cu goede kansen te maken. Vol
gens de peilingen is de aanhang
van de nationalisten en lliescus
nieuw opgerichte Democrati
sche Front voor Nationale Red
ding ongeveer even groot ais
die van de twee belangrijkste
westers liberale partijen. de
Democratische Conventie (IX))
en het Front voor Nationale
Redding (FNR) onder leiding
van oud-premier Petre Roman.
Een overwinning van de laatste
twee zou een opmerkelijke ommezwaai
in de Roemeense politiek betekenen
Sinds de breuk met lliescu is de vroeger
zo verketterde Roman voor de oppositie
paruien een aanvaardbare partner ge
worden. Politiek staan IX en FNR niet
erg ver van elkaar en een coalitie tussen
de twee groeperingen wordt niet meer
uitgesloten.
rio de janeiro uri
De mogelijke afzetting van pre
ridHM i HBNOdO I oloi da Mri
lo zou wel eens het beste
nieuws in tientallen jaren voor
de Braziliaanse democratie
kunnen zijn. Dat menen des
kundigen en parlementariërs.
In een geschiedenis die voor
al wordt gekenmerkt door mili
taire staatsgrepen, dictaturen
en herhaaldelijke opschoning
van de grondwet, zou het ge
dwongen vertrek van de van
cotTuplie verdachte Collor de
eerste constitutionele afzetting
van een president zijn in de nu
in|m oude npubAri BradW
en de eerste in Latijns-Amen
ka
Tot nu toe was de democrati
sche reputatie van Brazilië niet
groot en problemen rond het
presidentschap waren meestal
de voorbode van een terugkeer
naar een militair bestuur In dc
ruim een eeuw bestaande re
publiek heeft het land twee
maal gezucht onder langdm ip-
dictaturen, werden vier nresi
dontcn afgezet door het leger,
stelden de strijdkrachten 12
keer een penode van nood be
stuur in. werd het Congres zes
maal ontbonden, en kende het
land zeven verschillende
grondwetten en negen auton-
taire regeringen.
Pas in 1983 keerde Brazilië
na 20 jaar militair bewind terug
naar de democratie. Collor
werd in 1989 de eerste nrrsi
dent die via directe presioents
verkiezingen aan de macht
kwam als opvolger van de nog
door het parlement aangevve
zen José Samcy.
„Deze crisis is anders omdat
het leger er niet bij betrokken
is", leg! David Fleishcher uit.
die directeur is van het depar
tement voor Internationaal po
litiek onderzoek van de univcr
siteit van Brasilia en een van de
bekendste politicologen in het
Ind
Zijn stelling wordt bevestigd
door minister Mario Cesar Mo
ri's van mannezaken. Volgens
hem zal dr huidige generatie
van Braziliaanse ofTu leren er
trots op zijn dc geschiedenis in
te gaan als een die niet ingreep
in een politieke crisis
De afzettingsprocedure te
gen Collor kan volgens politi
coloog Fleishcher „juist lelden
tot versterking van dc demo
cratische instituties". „Indien
ile verontwaardiging onder de
bevolking krachtig genoeg is.
krijgen we misschien ook nieu
we wetgeving om het kiesstel
sel of andere elementen te ver
anderen". aldus Fleishcher.
Braziliaanse parlementsle
den zien de procedure tegen
Collor ook als uitermate goed
nieuws. „Het bclangnjksie is
dat deze crisis volledig binnen
de democratische en constitu
tionele instellingen wordt be
handeld verklaarde .tlgevaar
digde Mnism Mercadante van
de Arbeiderspartij Wij Brazi
lianen halen nu de eentr dr
mocratie binnen
