'nieuwe'
De
wijkverpleegkundige
Aanvullend bezig
Personeel
ry
Uitzendbureau nog steeds populair
EATERPAG 26 SEPTEMBER 1992
Kruiswerk: een organisatie in beweging
Wijkverpleegkundige een beroep dat veranderde
Het uitzendbureau: kentering van een instituut
ING
IEID
'S
Kruiswerk Rijn Duin is in beweging. In
1994 dient deze instelling zich ontpopt te
tec- hebben tot een 'bedrijfsmatige organisa-
»ar I tie waarin zorg het resultaat is'. Om dit
3ar
eet te bereiken krijgen de wijkverpleegkun-
xJe j digen te maken met verpleegplannen en
gaan zij in de toekomst, behalve met ver
band en jodium, met de computer op
pad. De directeur over dit proces: „Het
wordt een spannende tijd, want deze ver
andering dwingt iedereen na te denken
over wat er achter de voordeuren van de
patiënten gebeurt." De verpleegkundige
zegt er het volgende over: „Ik ben er niet
tegen want ik begrijp dat de gezond-
li heidszorg te duur wordt. Maar verplegen
is niet alleen verpleegkundige handelin
gen verrichten, het is ook luisteren en
aandacht geven. En hier en daar een kop
je koffie drinken om problemen te signa
leren en de partner van de patiënt eens te
vragen hoe het er mee is."
irene nieuwenhuuse
Die maandagmorgen helpt ze
Mary met douchen en het ver
vangen van het stomazakje.
Mary woont zelfstandig maar
kan tengevolge van een hersen
infarct niet praten. Ondanks
Mary's spraakgebrek klinken er
duidelijk herkenbaar ge
luiden van goed- en afkeuring
vanuit de natte cel en de slaap
kamer. „Ja, ja ik weet het, je
hebt gelijk, dit kun je zelf. Maar,
ja, dat heb je met die oude ver
pleegsters, die willen je alles uit
handen nemen."
Tineke Steinmetz (49 jaar),
wijkverpleegkundige in Noord-
wijk, aan het werk. Zij is een van
de 110 wijkverpleegkundigen bij
het Kruiswerk Rijn Duin. Ooit
begonnen als wijkzuster stopte
ze met werken omdat ze ging
trouwen. Later, toen de kinde
ren haar zorg niet meer voort
durend nodig hadden, meldde
ze zich weer bij haar oude werk
gever. Met wat interne cursus
sen en een open mind voor de
hedendaagse tendensen voelt
zij zich weer volledig thuis in
haar werkomgeving. De cul
tuurschok binnen het kruiswerk
heeft ze glansrijk doorstaan.
'Oude rotten' en 'zorgmienen'
behoren in het kruiswerk name
lijk definitief tot het verleden.
En de mannelijke en/of vrou
welijke wijkverpleegkundige
woont niet meer, zoals vroeger,
boven het wijkcentrum. Hij/zij
is ook niet meer dag en nacht
bereikbaar. Voorts beoefent de
verpleegkundige slechts een van
de drie sectoren van het kruis
werk dat bestaat uit de patiën
tenzorg, de ouder/kindzorg en
de service-divisie.
Terwijl ze van patiënt naar
patiënt rijdt, vertelt ze: „Ik moet
me voortdurend realiseren dat
ik altijd aanvullend bezig ben.
Iedere handeling van mij moet
bedacht zijn op zelfredzaam
heid van de patiënt. Hij bepaalt
de wetten en de normen. Ons
vak is misschien geen roeping
meer. maar ik probeer wel
voortdurend mijn werk zo goed
mogelijk te doen."
De zelfstandigheid van Mary
staat bij Tinekes handelen voor
op. „Het is ongelooflijk wat
Mary allemaal kan. In het reva
lidatiecentrum hebben ze haar
echt alles geleerd. Het kost me
enorm veel zelfdiscipline om al
leen maar te kijken, want ik kan
al die handelingen tien keer zo
snel."
Opstandig
.Ziekte en ongemakken zijn
soms onrechtvaardig over de
mensen verdeeld. Sommigen
krijgen wel erg veel voor hun
kiezen. Ik denk wel eens, zo is
het voor die mijnheer of me
vrouw wel genoeg geweest en
dan word ik opstandig. Maar als
ik dan weer zie wat voor een
persoonlijkheid iemand, bij
voorbeeld Mary, juist door de
ziekte is geworden, voel ik diepe
bewondering. Wat ik nu ga zeg
gen heeft niets te maken met
irene nieuwenhuuse
M ijn carrière hangt van toevalligheden
M j aan elkaar. Als een van de eerste man-
nelijke wijkverpleegkundigen is hij des
tijds bij het kruiswerk begonnen. Ontslag geno
men. een wereldreis gemaakt en weer aan de slag
bij de kruisvereniging verliep de weg naar de top
voorspoedig. Vooral toen de 'ontkleuring' binnen
de wijkverpleging een feit was en de oude. veelal
godsdienstig getinte kruisverenigingen, zich gin
gen manifesteren als een algemene voorziening.
In de Duin- en Bollenstreek had deze samen
smelting in 1989 plaats.
E. 1. Peelen (32 jaar) is een van de drie directeu
ren van Kruiswerk Rijn Duin. Het hoofdbureau
is gevestigd in 't Kwadrant in Katwijk.
Als Divisiemanager Patiëntenzorg en is hij de
baas van de wijkverpleegkundigen. Stropdas,
overhemd en pantalon harmoniëren naadloos in
roze en paars en zijn al dan niet toevallig gekozen
bij de gordijnen van zijn werkkamer. Op het bu
reau ligt zijn bijbel: De Tao van Leiderschap, Stra
tegieën over de Nieuwe Tijd van John Heider.
„Mannen stromen nog steeds gemakkelijker
door naar leidinggevende posities. Vermoedelijk
hebben ze meer ambitie. We plaatsten vele ad
vertenties voor hogere banen, maar er was geen
vrouw die solliciteerde. Langzamerhand is het
geen issue meer binnen onze organisatie."
'Breder'
De nieuwe studie voor wijkver
pleegkundige, sinds 1975 een
hbo-opleiding. levert volgens
Peelen een 'ander soort mens'
af. ..Jonger, met minder levens-
en beroepservaring dan de 'ou
de rotten'. Maar de nieuwe lich
ting heeft weer meer verpleeg
kundige kennis en is metho
disch beter onderbouwd. Het
vak is vandaag breder, terwijl er
in de ziekenhuizen steeds meer
met specialismen wordt ge-
werk. De wijk is nu eenmaal in
gedeeld in straten en de wijk
verpleegkundige moet daarom
overal inzetbaar zijn."
„Onze huidige werknemers
zijn misschien minder verknocht aan het werk, verpleegkundigen we hebben er nu twaalf
maar zijn daarnaast flexibeler, terwijl de verbon- stromen over het algemeen door", vertelt hij over
denheid met de patiënt dezelfde is als vroeger. Zij de carrièreomstandigheden van zijn personeel in
komen in toenemende mate voor zichzelf op. De de wijk.
vrouwen blijven meestal drie jaar, gaan trouwen Nadat de oude kruisverenigingen waren sa-
en komen na enige tijd weer terug. De mannelijke mengevoegd nam het verloop onder het perso-
Divisiemanager Patiëntenzorg J. Peelen: „Mannen stromen nog steeds gemakkelijker door naar leidinggeven
de posities." fOTO DtCK nOG£WOm*G
Rijn Duin op weg naar bedrijfsmatige organisatie
neel ineens schrikbarend toe. Deze tendens is
volgens Peelen voorbij. Het is tot nu toe 'geen on
overkomelijk probleem' om nieuw en capabel
personeel te krijgen, ondanks de aanwezigheid
van vele zorginstellingen in de omgeving. „Het is
hengelen in dezelfde vijver en we moeten soms
'Hengelen in de
zelfde vijver...
diep in de buidel tasten", zegt hij er over. Middels
dure advertenties en aanlokkelijke verhuispre
mies lukt het net het huidige personeelsbestand
in stand te houden.
Herziening
Peelen en zijn mensen staan nu aan de voor
avond van weer nieuwe ontwikkelingen. Immers:
het kruiswerk wordt in de toekomst ook gecon
fronteerd met de herziening van het stelsel van
ziektekostenverzekering: het plan-Simons. De in
voering van een draagbare computer, waar de
verpleegkundige na ieder bezoek de verrichte
handelingen onmiddellijk kan intikken, ziet de
divisiemanager als één van de stappen om tot
een beheerbare organisatie te komen
Het kruiswerk kri|gt. als alle plannen doorgaan,
van de verzekeraars per handeling een vergoe
ding. Momenteel mag per patient 330 gulden per
etmaal in rekening worden gebracht. In de toe
komst. na de invoering san de stelselherziening,
mag die rekening de 200 gulden met OWN hq
den. Iemand die meer aanspraak maakt op hulp.
bij voorbeeld een patiënt die dag- en nachthulp
behoeft, zal dan naar een verpleeghuis BXM ten
„Voor velen is een verpleeghuis echter een
schrikbeeld: moeilijk voor hen om daar emotio
neel te overleven", is een kanttekening van de di
recteur.
Concurrentie
Het beleid voor de komende tijd
maakt het daarom noodzakelijk
een andere positie in te nemen
ten opzichte van verzekeraars
Rijn Duin wil daarom niet al
leen afhankelijk zijn van Zorg
verzekeraar Zorg Zekerheid,
de m.iatsi h.ippij waar nu alle
AWBZ-aan vragen mee worden
geregeld
..Want in financieel opzicht die
nen we ook gezond te blijven. Er
moet omzet worden gemaakt
Soms hangt die instelling me de
keel uit." Hij geeft hiervan een
voorbeeld. ..In de toekomst is
het wellicht niet meer mogelijk
dat een wijkverpleegkundige na het overlijden
van een patiënt nog eens een bezoekje aflegt bij
de nabestaanden ..Want het prod uk t, in dit geval
steun bij rouwverwerking, wordt niet vergoed in
het nieuwe systeem. De nabestaande krijgt dan
wthemien spook
De meeste werkzoekenden die aankloppen
bij een uitzendbureau hebben geen zin in
een vaste baan. moeten een periode over
bruggen tussen bij voorbeeld school en nu
litaire dienst of willen zich oriënteren op de
arbeidsmarkt. Tijdelijk werk met de na
druk op tijdelijk is voor velen een aan
trekkelijke manier om geld te verdienen. In
het bedrijfsleven echter lijkt er zich een
kentering af te tekenen. Veel werkgevers
maken dankbaar gebruik van de mogelijk
heid om met een uitzendkracht een vacatu
re op te vullen. Eerst kijken, dan kopen. Op
die manier bespaart een bedrijf zich de
1 liever r
t één beroepsgroep
branche' spreekt mc
bureaus werken r
Vooral de medische en technische uitzend
organisaties floreren. Om als klein bureau
met de grote jongens te kunnen roncurrr
ren. móet je je wel specialiseren, zo lijkt het.
In de Haarlemse Zijlstraat zit sinds maart
dit jaar een vestiging van de uitzendorgani
satie Conform. Met twee andere vestigin
gen in Leiden en Amsterdam is deze
organisatie gespecialiseerd in het uitzenden
van administratief en secretarieel perso
neel. Marleen van Dijk. vestigingsmanager
bij Conform, meent dat juist die specialisa
tie de kracht is van haar onderneming
„Het bedrijfsleven stelt tegen
woordig hoge eisen en bi| elke
functie komt wel een specialis
me om de hoek kijken. Wij pro
beren vraag en aanbod zo goed
mogelijk op elkaar af te stem
men. Doordat wij door de
beperkte beroepsgroep
'klein' zijn. kunnen wij ons per
mitteren ruim de tijd voor een
sollicitant te nemen Het is bij
ons niet zo dat je even langs
komt om je in te schrijven. Wij
maken een afspraak, dan volgt
er een intakegesprek en even
tueel een taal of WP-test. Onze
ËC?* medewerkers hebben allemaal
een administratieve achter-
■j grond en kunnen zodoende
wkfcL aardig beoordelen wat de werk -
zoekenden kunnen en min
stens even bclangri)k wat ze
zelf willen
Vestigingsmanager Marleen van Dijk: „Het gebeurt regelmatig dat zo'n Struikelblok bij administratief
tijdelijke kracht in een vaste baan rolt" personeel blijkt regrlmatig het
FOTO*umted Photo» De Boe** MS vanhouts \oldocnde beheersen van de
'computertaal' Word Perfect:
moeite van tientallen tijdrovende sollirita- WP. Van Dijk: „Mensen die bij
tiegesprekken; het uitzendbureau verrichtte
s al het nodige veldwerk.
/ijkverpleegkundige Tineke Steinmetz aan het werk. „Ik ben niet die verschrikkelijk aardige, liefhebbende zuster, i
>el vaak een diep respect."
Zelfstandigheid centraal in hedendaags kruiswerk
schijnheiligheid of zoetsappig
heid. maar ik ben wel dankbaar
dat ik met deze mensen in aan
raking kom."
Vervolgt: „Ik hoef niet van ze
te houden en de sores van ze
mee naar huis te nemen. Ik ben
ook niet die verschrikkelijk aar
dige, liefhebbende zuster, maar
ik voel voor mijn patiënten wel
vaak een diep respect. Ik leer ie
dere dag bij." Als ze Mary aan
het einde van haar bezoek gek
scherend vraagt of ze haar mag
helpen met het strikken van de
schoenveters, wijst Mary haar
hulp resoluut af.
Mantelzorg
Ze bezoekt die dag nog vijf pa
tiënten. Zoals een mevrouw met
een enorme open wond op het
been en een echtpaar, waarvan
ze de man assisteert bij de we
kelijkse douchebeurt. Hij is 86.
zij 84. De bejaarde man heeft
bloedvatenvernauwing. Me
vrouw is vooral aardig en vertelt
hoe goed ze het samen in het
oude Noordwijk hebben. Het
begrip mantelzorg krijgt hier
een eigen gezicht.
Als ik 's morgens na achten
de gordijnen nog dicht heb.
komt er geheid iemand uit de
buurt kijken. We hebben iedere
dag koffiedrinkers. En ook onze
zes kinderenhelpen ons zo
goed mogelijk. Op een gereven
moment kan het natuurlijk niet
meer en dan gaan we naar Hui
ze leroen, het bejaardenhuis
hier in Noordwijk." De ver
pleegkundige en haar gast
voor een-dag kriigen bij het af
scheid een appel in de handen
gestopt.
Rommelen
De invoering van het plan Si
mons ziet Tineke met gemeng
de gevoelens tegemoet. „Na
tuurlijk begrijp ik dat de kosten
in de gezondheidszorg te hoog
worden. Toch beklemmen al du-
zaken me want we zullen ge
dwongen worden bepaalde
handelingen tegen elkaar af te
wegen Ais bij een terminale pa
tiënt een arts twee keer per dag
komt. kan ik bij voorbeeld geen
nachtverpleging meer inzetten.
Jc moet als het ware gaan rom
melen met de financiële moge
lijkheden."
Het idee om werkkrachten tijdelijk uit te le
nen. is afkomstig mi de crenigde Staten.
In het begin van deze eeuw speelden pio
niers in de Nieuwe Wereld handig in op de
grote vraag naar IÉMMB "p clerici ge
bied. Al snel ontstonden er de eerste uit
zendbureaus. Het duurde daarna nog zeker
een halve eeuw eer Nederland warm liep
voor deze manier van werken.
De grote ommekeer voor Nederland kwam
toen de 'typistenbureaus' met de typma
chine onder de arm naar een klant om een
uppoil mi tttflda n tk h In da Mtaa
jaren steeds meer gingen toeleggen op hei
uitlenen van administratief personeel. In
het begin meende de argwanende goege
meentc dat het uitzenden van mensen een
kwali|ke zaak was. Men vond dat iedereen
recht had op een vaste haan en dat je door
werknemers korte tijd uit te lenen misbruik
van hen maakte. In Spanje zijn uitzendon-
dmntan mm i di btf da wal Mbo
den, maar Nederland wende toch redelijk
snel aan een nieuw begrip: het uitzendbu
reau
Ook op amde rf vakgebieden dan admini
stratie was de vraag naar personeel groot
langzamerhand ontstonden er in ons land
heel wat uitzendhurraus. Nu zijn dat er
zo'n tweehonderdvijftig. met in totaal meer
dan 1700 vestigingen, v hat de Mgemene
Bond van 1 Jit/enoondememingen (de
ABUi
De meeste grote burraus zijn all round' ze
handelen in diverse beroepen Wel kleine
re uitzendondernemingen want in de
geschreven, kunnen met korting een WP-
cursus volgen. Werken ze daarna drie
maanden voor ons. dan krijgen ze het volle
dige cursusbedrag terug."
De functie van gespecialiseerde uit
zendondernemingen komt steeds dichter
tegen die van de zogeheten wen mg
lectiebureauA aan te liggen- Door een uit
endbureau in te m h.delen besteden s-un
migr bedrijven in feite een sol
dure uit. Een logische ontwikkeling volgens
VI» HifkJêBmn bd^fMHi
heeft, komen daar soms honderden reacties
op Ie kunt onmogeh|k al die mensen OÈDO
digen voor een gesprek. Het is gemakkelij
ker om het eerst eens met een uit/md
kracht te proberen. Het gebeurt regelmatig
(lm n n idrfpi kr.se ht op die m.inu r m
een vaste haan rolt."
Door de lichte economische teruggang
stagneert ook de uit/rndbranc he osrr de
gehele linie Wn l>i|k ..Maar ik ben/ei er
niet pesaimisttsch. luist in een tijd dat be
drtjvrn minder personeel kunnen aanne
men. zullen ze vaker een beroep gaan doen
op uitzendorgan tsaties.
Dat nrNrr ook Sinkc van de landelijke
koepelorganisatie ABU: ..Uitzendonderne
mingen zijn er toch in eerste instantie om
tijdeli|ke vervanging te bieden Uit onder
zoek is bovendien gebleken dat tweederde
san de mensen die bij een uitzrndorganisa
tie staat ingeschreven, niet op zoek is naar
een vaste baan Hoe het bedrijfsleven er
ook over mag denken, een uitzendbureau ts
geen verkapt arbeidsbureau en zal dal ook
niet worden."
