AB OP-voorzitter gaat van
Wallage 'over haar nek'
Politiek blijft sollen met belangen
van WAO'ers jonger dan vijftig
Crisis op valutamarkten gevolg van falend beleid aantal regeringen
Feiten &Meningen
VRIJDAG 18 SEPTEMBER 1992
2
Leraren-vakbond wil best praten, maar niet op deze manier
„Ik ga er van over mijn nek", zegt ABOP-voorzitter Ella
Vogelaar heftig. De vakbondsvrouw heeft het gemunt op
staatssecretaris Wallage (onderwijs) die de leraren heeft
onderverdeeld in twee groepen: de harde werkers en de
genen die op vrijdag niet weten hoe snel ze op de cam
ping moeten komen. „Dat is een karikatuur van het on
derwijs. De inzet op het werk verschilt van mens tot
mens, tuurlijk. Maar dat geldt overal. Waar het om draait
is dat al die leraren bij elkaar een.prima produkt afleve-
DEN HAAG MARGREET VERMEULEN
Het duo Ritzen en Wallage mag
er dan in zijn geslaagd om geld
los te peuteren (tot 633 miljoen
in 1996) om de lerarensalarissen
wat op te krikken, de onderwijs
bonden zijn 'not amused'. Wat
het meest steekt is dat de sala
risverbetering voor een deel
(namelijk voor 95 mijoen gul
den) moet worden betaald uit
een verlaging van de wachtgel
den.
„Zo'n hypotheek op de onder
handelingen maakt het onmo
gelijk om straks afspraken te
maken", voorspelt Vogelaar. De
'goudgerande' wachtgelden in
het onderwijs zijn voor de FNV-
onderwijsbond ABOP heus geen
taboe, benadrukt ze. „Maar hier
wordt de indruk gewekt dat de
leerkrachten lekker wachtgeld
trekken en het verrekken om te
werken. Dat noemen wij borrel
praat. Uit onderzoek blijkt dat
de 80 procent van de wachtgel
ders die na bemiddeling weer
werk vindt, slechts tijdelijk werk
heeft gevonden. Het is flauwe
kul dat er werkgelegenheid ge
noeg is."
De wachtgeldregeling mag best
wat soberder, laat Vogelaar
doorschemeren. Maar er moet
een goede regeling met extra's
bovenop de WW blijven be
staan. „Want het onderwijs is
een verhaal apart. In welk be
drijf maak ie mee dat de werk
nemers ieaer jaar in mei zitten
met de vraag: wie vliegt er
straks uit? Wij zijn nu eenmaal
gekoppeld aan de leerlingen
aantallen."
Als met de ABOP kan worden
gepraat over een versobering
van de wachtgelden, waarom
dan al die drukte? Vogelaar:
„We zijn hier bezig met een ex
tra salarisronde in het onder
wijs, bezig om de achterstanden
weg te werken. Dit is niet het
arbeidsvoorwaardenoverleg!
Dat voeren we in het voorjaar
met Binnenlandse Zaken. Denkt
Ritzen nu heus dat we de ach
terstand van de lerarensalaris
sen ten opzichte van de andere
ambtenarensalarissen wegwer
ken om meteen weer een nieu
we achterstand te creëeren? Dat
is het ene gat dichten met het
andere."
- Ritzen en Wallage hebben het
gewoon slim gespeeld. Jullie zit
ten klem, want de salarisverbe
tering en de verlaging van de
wachtgelden zitten aan elkaar
gekoppeld.
Vogelaar: „We zitten helemaal
niet klem. Wij willen die koppe
ling niet. In uiterste consequen
tie accepteren we dat er 95 mil
joen (het bedrag waarmee de
wachtgelden moeten worden
versoberd) minder is voor het
ophogen van de lerarensalaris-
- Die vlieger gaat niet op. Zonder
versobering van de wachtgelden
komt er überhaupt geen verbete
ring van de salarissen.
Vogelaar: „Dat besef ik terdege.
Dan trekt het kabinet zijn bij
drage terug. Maar wij gaan niet
de ene verslechtering wegwer
ken om er een nieuwe achter
stand mee te creëeren. Dat zul
len onze mensen niet pikken.
Dat proefik nu al."
Het tweede geschilpunt tussen
Ritzen en Wallage enerzijds en
de bonden aan de andere kant
zijn de lage aanvangssalarissen
in het onderwijs. De bonden
willen dat die achterstand wordt
weggewerkt, voor èlle jonge le
raren. Maar Ritzen en Wallage
willen alleen extraatjes uitbeta
len aan leraren die zich uit de
naad werken en/of schaars zijn
op de arbeidsmarkt. Schaars
zijn bijvoorbeeld leraren basis
onderwijs in de Randstad en le
raren economie. Overbelast zijn
bijvoorbeeld leraren op zoge
noemde 'zwarte' scholen.
De ABOP-voorzitter schudt ver
moeid het hoofd bij zoveel 'gek
kigheid'. „Wat een waanzinnig
ingewikkeld pakket van toesla
gen! Op den duur leidt dit tot
ontwrichting van het hele sala
rissysteem. Want over vijf jaar
kampt ook het basisonderwijs
buiten de Randstand met tekor
ten. Krijgen die leraren daar dan
ook toeslagen. Is daar dan geld
voor? Of schaffen we die toesla
gen weer af? Zelfs de salariskor
ting van tien procent voor inval
krachten in geval van ziekte
geldt niet voor èlle invallers,
maar alleen voor het soort in
vallers waaraan een tekort is.
Hoe kom je er op! Er moet zich
in het kabinet een heel bizar to
neelstuk afspelen.".
Ze is niet onwillig, benadrukt
Vogelaar. Er valt ook best te
firaten over meer of minder be-
oning naarmate de taakbelas-
ting groter of kleiner is. „Maar
dan moeten we wel meetpun
ten hebben. Dat doen we niet
uit de losse pols. Er moet dan
eerst een functiewaarderingsys
teem komen op basis waarvan
je de zwaarte van de lerarentaak
kunt meten."
- Neemt niet weg, dat de bonden
een loonsverhoging eisen voor
dlle jonge leraren die momenteel
standaard minder verdienen
dan hun oudere collega's. Ritzen
en Wallage zijn daar niet voor,
want dat zou een salarisgolf in
de hele collectieve sector uitlok
ken.
Vogelaar: „Een salarisverhoging
voor alle leraren zou een salaris-
golf uitlokken. Mee eens, ja.
Maar niet een verhoging voor
alleen de aanvangssalarissen,
kom nou. Het onderwijs is bezig
met een inhaalslag. We lopen
juist achter. Wij vakbonden zijn
heel braaf geweest. Ze moeten
niet zeuren."
- Vooreen algemene loonsverho
ging voor jonge leraren hadden
Ritzen en Wallage in het kabinet
geen toestemming gekregen.
Vogelaar „Wij zijn niet bereid
om slechts 'ja' of 'nee' te zeggen
op wat er door de wijze heren in
de Trèveszaal is uitgebroed. Het
kabinet heeft de mond vol van
'marktconforme' regelingen.
Daar horen ook onderhandelin
gen bij". Ze klinkt heel beslist.
Maar de 'voor-wat-hoort-wat
boodschap' van Ritzen en Wal
lage ligt wel gemakkelijk in het
gehoor. Evenals uitspraken over
leraren die zich uit de naad
werken en leraren die niet we
ten hoe snel ze op vrijdag naar
de camping moeten vertrekken.
Vogelaar is het er niet mee eens.
„Die opmerkingen dragen er
echt toe bij dat stadion Galge-
waard op de stakingsdag van 24
september goed vol zal zitten."
Opnieuw
dreigen ac
ties In het
onderwijs.
FOTO-NIEUWE
ANEFO ROB C
CROES
Eén groep moet het zo langza
merhand spuugzat zijn. Niet de
PvdA, die inmiddels al murw is
gebeukt en bijna de helft van
haar electoraat kwijtraakte. Niet
het CDA, dat inmiddels al lang
inziet dat het alleen staat. Nee,
het zijn de WAO'ers jonger dan
vijftig jaar, die onmogelijk meer
kunnen weten waar ze aan toe
zijn. En de coalitiepartijen zijn
niet van plan deze arbeidsonge
schikten snel duidelijkheid te
verschaffen.
Het begon allemaal dik een jaar
geleden. Het kabinet worstelde
met het probleem dat het aantal
WAO'ers snel het miljoen dreig
de te bereiken. Er moest een
halt worden toegeroepen aan
deze explosieve groei, anders
zou de Wet op de Arbeidsonge
schiktheid onbetaalbaar wor
den.
Het kabinet kwam er redelijk
snel uit. Arbeidsongeschikten
jonger dan vijftig jaar zouden
nog maar voor een beperkte tijd
recht houden op een uitkering.
Daarna zouden ze uiteindelijk
in de bijstand terecht komen.
Dat voorstel kon rekenen op
steun van CDA en PvdA, waar
mee een ruime meerderheid in
het parlement was bereikt.
De PvdA bleek de voeling met
de eigen achterban echter totaal
kwijt te zijn. Er brak een heuse
opstand uit, waarbij de positie
van zowel vice-premier Kok als
die van fractievoorzitter Wölt-
gens op het spel kwam te staan.
De beide hoofdrolspelers had
den totaal niet voorzien dat het
verzet in eigen kring zo groot
zou zijn. Al binnen veertien da
den open. Tot en met de moge
lijkheid om tegen te stemmen.
Weliswaar werd dat aan een
aantal voorwaarden verbonden,
gen was duidelijk dat het besluit maar de arbeidsongeschikten
herzien moest worden, wilde wisten nog altijd niet waar ze
het niet tot een kabinetscrisis of aan toe waren,
een totale ontbinding van de Op 1 mei dit jaar bereikte de
PvdA komen.
Premier Lubbers zag dat ook in
en kwam de coalitiepartner te
gemoet. In augustus kwam er
een nieuw be-
sluit, waarbij
vooral de
voor de be-
staanden
WAO'ers jon
ger dan vijftig
jaar wat werden verzacht. Hun
uitkering zou niet meer na een
aantal jaren stoppen, maar wor
den bevroren. Ontegenzeglijk
een verbetering, maar de ar
beidsongeschikten wisten nog
altijd niet waar ze aan toe wa
ren.
Inmiddels verloor de PvdA zo
wel in de opiniepeilingen als in
de ledenadministratie massaal.
De traditionele achterban kon
niet begrijpen dat de partijtop
zo snel de oude principes aan
de kant schoof. Kok moest op
nieuw zijn eigen positie op het
spel zetten om deze maatrege
len er bij het partijcongres
doorheen te jagen.
De PvdA-fractie hield intussen
een groot aantal slagen om de
arm. Als het wetsontwerp een
maal in de Tweede Kamer zou
liggen, hield zij alle mogelijkhe
Er gloort weer
enige hoop
voor deze groep
discussie een nieuw hoogte
punt. De vice-voorzitter van de
fractie, Leijnse, mocht van zijn
baas, Wöltgens, aan het Neder-
landsevolk
laten weten
dat de PvdA-
fractie de
voorstellen
niet zou
goedkeuren.
Het ging
innmiddels iets beter met de
ontwikkeling van het aantal
WAO'ers, zodat enige verzach
ting van de maatregelen moge
lijk was.
In het Tweede-Kamerdebat dat
daarop volgde, moest Leijnse
het nota bene opnemen tegen
de 'eigen' bewindslieden Kok en
Ter Veld. Wöltgens en Leijnse
hadden namelijk de onbe
schrijflijke blunder begaan noch
de eigen bewindslieden, noch
de eigen fractie op de hoogte te
stellen van deze draai. Zo kon
het gebeuren dat andere fractie
leden op de Dag van de Arbeid
de kabinetsvoorstellen nog
stonden te verdedigen, terwijl
Leijnse deze juist bestreed.
Tijdens het kamerdebat werd
met Leijnse door links en rechts
de vloer aangeveegd. Konden
de WAO'ers nu wel of niet op de
PvdA rekenen? Zou de PvdA de
voorstellen namelijk afwijzen,
dan was er een meerderheid te
gen de kabinetsplannen ont
staan. Leijnse kon dat echter
niet hard stellen, want dan zou
de kans op een kabinetscrisis
opnieuw heel groot zijn gewor
den. De arbeidsongeschikten
bleven opnieuw in het ongewis
se.
Sinds deze week gloort er echter
enige hoop voor deze groep.
Kok liet in een interview in deze
krant enige ruimte voor bijstel
ling van de plannen. Premier
Lubbers volgde hem op Prins
jesdag door ook niet meer spij
kerhard vast te houden aan de
kabinetsvoorstellen.
De minister die erover gaat, De
Vries, spartelt samen met de
CDA-fractie nog tegen. In de
Tweede Kamer staat het CDA
bijna alleen, maar dat heeft de
christen-democraten er nog
nooit van weerhouden om druk
uit te oefenen op de coalitie
partner om toch zijn zin te krij
gen. Aan de andere kant zal de
kroonprins van het CDA, Brink
man, het ook niet erg aandur
ven om Lubbers te schofferen.
En de arbeidsongeschikten? Zij
zullen nog een paar maanden
in spanning moeten afwachten.
Het ziet er namelijk naar uit dat
1993 al een paar maanden oud
zal zijn, alvorens de definitieve
beslissing valt. CDA en PvdA
vinden hun eigen politieke pro
blemen belangrijker dan de per
soonlijke problemen van de
mensen over wie ze praten.
Voor de WAO'ers is dat helaas
niets nieuws onder de zon.
Dr. W. Duisenberg: We zijn machteloos tegen macht van speculanten
WASHINGTON GPD-ANP
De crisis op de Europese valutamarkten
komt voort uit falend economisch beleid.
Wie verantwoordelijk is voor dat falende
beleid, daarover lopen de meningen uit
een. Sommige deskundigen wijzen met
het vingertje naar de geldhonger van spe
culanten, anderen naar het falen van de
regeringen van Groot-Brittannië, Italië of
Duitsland. Vrijwel iedereen is het er over
eens dat het Franse referendum over het
Verdrag van Maastricht zondag speculatie
in de hand heeft gewerkt
Hoewel Groot-Brittannië en Italië tijdelijk
hun munt hebben losgekoppeld van de
zwevende koers binnen het Europese Mo
netaire Stelsel (EMS), is het vertrouwen in
het stelsel nog onverminderd groot. Wim
Duisenberg, president van De Nederland-
sche Bank zegt dat er van een echte crisis
geen sprake is. „Na verloop van tijd komt
het vertrouwen wel terug", zei hij gisteren.
Ook topman Michel Camdessus van het
Internationale Monetaire Fonds (IMF) ziet
dat zo. Hij denkt dat het EMS zelfs sterker
uit de crisis naar voren zal komen.
Dat geldhonger van speculanten de proble
men rond de valutamarkten in de hand
heeft gewerkt, ontkent Camdessus niet. De
oorzaak zit echter in het'al aangehaalde fa
lende economische beleid, aldus de IMF-
topman. Duisenberg is dat met hem eens.
Tegelijk stelt de voormalige PvdA-minister
van financiën dat de Europese centrale
banken machteloos staan tegenover de
macht van beleggers en speculanten. Mi
nister Kok (financiën) noemt die macht
zelfs „onrustbarend en zorgwekkend".
Ersntige crisis
Camdessus zei gisteren op een persconfe
ILLUSTRATIE TOM JANSSEN
rentie in Washington, waar het IMF de ko
mende dagen vergadert, dat de huidige cri
sis in Europa de ernstigste is sinds het be
gin van de jaren zeventig, toen de koppe
ling tussen de dollar en het goud werd los
gelaten en de wisselkoersen vervolgens vrij
gingen zweven. Voor het IMF, in 1944 op
gericht om de stabiliteit van de koersen te
bevorderen, zijn het dan ook sombere tij
den. Het fonds staat echter in feite machte
loos aan de kant, moet ook Camdessus toe
geven.
De Fransman herinnerde de samenge
stroomde journalisten eraan dat de groot
ste industrielanden in 1985 op hun bijeen
komst in het New Yorkse Plaza-hotel beslo
ten tot samenwerking bij een economische
strategie voor de middellange termijn. Die
strategie zou moeten zorgen voor duurza
me economische groei bij lage inflatie en
stabiele wisselkoersen. Hoofdpunten wa
ren inflatiebestrijding, vermindering van
de begrotingstekorten en het flexibeler ma
ken van de arbeidsmarkten.
Vooral de aanhoudend forse begrotingste
korten in de Verenigde Staten en Italië zor
gen nu voor grote spanningen die zich ui
ten in een ongekende chaos op de wissel
markten, aldus de IMF-topman. De dollar
koers ligt al weken op een laag niveau en
de Italiaanse lire en het pond sterling zijn
eergisteren tijdelijk uit het EMS gehaald
omdat het ondanks allerlei kunstgrepen
niet mogelijk bleek de koersen daarvan op
peil te houden.
Duitsland
Als een van de hoofdoorzaken van de hui
dige crisis ziet Camdessus het begrotings
tekort in Duitsland, ontstaan door de her
eniging. De Bundesbank ziet zich daardoor
gedwongen om de rente hoog te houden
teneinde de inflatie niet uit de hand te la
ten lopen. Dat hoge rentepeil maakt de
Duitse mark aantrekkelijker voor beleggers.
Daardoor levert de dollar een veel lagere
rente op, en zakken een aantal Europese
valuta's nu diep weg.
Volgens Camdessus ligt er in Duitsland nu
een te zware last op het monetaire beleid.
Het begrotingstekort daar moet dringend
omlaag en pas dan kan de Bundesbank de
rente omlaag brengen zonder het gevaar
van financiële wanorde.
Duisenberg is dat maar gedeeltelijk met
hem eens. Volgens hem is het rentebeleid
van de Britse autoriteiten een belangrijke
oorzaak van de huidige problemen. „Ze
hadden natuurlijk in een veel eerder stadi
um de rente moeten verhogen", zei Dui
senberg gisteren. Hij denkt dat politieke
motieven de Britse regering hebben tegen
gehouden om het EMS los te laten. Dat
vindt Duisenberg ongezond. „Die politieke
invloed is juist wat we in Duitsland en Ne
derland hebben weten te voorkomen."
Overigens verwacht Duisenberg het tumult
op de valutamarkten weinig gevolgen zal
hebben voorde Nederlandse situatie. „Al
zal de slechtere economische prestatie van
onze partners ook voor ons nadelige gevol
gen hebben", vermoedt hij. Nederland,
Duitsland en sinds enkele jaren ook België
en Frankrijk zitten volgens hem „aan de
goede kant van de streep, niet in de vuurli
nie".
Overleven
Zoals gesteld verwachten zowel Duisen
berg ais Camdessus dat het EMS zal overle
ven. Elke vorige crisis maakte het stelsel
sterker", zei Camdessus gisteren. De IMF-
topman kan het weten, want hij was jaren
lang nauw betrokken bij het in 1979 opge
richte EMS, eerst als topambtenaar van het
Franse ministerie van financiën en van
1984 tot 1987 als president van de Franse
centrale bank. Volgens Camdessus hebben
de autoriteiten flexibel gereageerd op de
huidige chaos en een opmerkelijke vastbe
slotenheid getoond om gezamenlijk met
het EMS door te gaan. „Maar de lessen
mogen niet worden vergeten", waarschuw
de hij.
Ook thesaurier-generaal Brouwer van het
ministerie van financiën verwacht dat het
EMS de problemen te boven zal komen.
„De crisis biedt de mogelijkheid om de
hoofden goed bij elkaar te steken en te zor
gen voor een impuls voor betere coördina
tie". Dat kan een 'revival' van het EMS op
leveren, aldus de topambtenaar.
Brouwer denkt evenals Camdessus dat de
uitslag van het Franse referendum over het
Verdrag van Maastricht op zondag niet be
palend is voor het voortbestaan van het
EMS. Als de Fransen nee zeggen komt er
waarschijnlijk geen Europese Monetaire
Unie (EMU) met een gezamenlijke
munteenheid, maar de noodzaak tot ver
dere monetaire integratie blijft volgens
Brouwer toch bestaan. Wel zal een Frans
non niet bevorderlijk voor herstel van de
rust op de financiële markten.
zijn het spuugzat dat ze nog steeds niet weten waar ze aan toe zijn. Als het aan de coalitiepartijen ligt, zal niet snel dui-
t FOTO-DIJKSTRA BV-FRED STEENMAN
WAO'ers jonger dan vijftig
delijkheid worden verschaf
