Peking stapt uit
overleg met VS
Socialistische Internationale eert Willy Brandt
Buitenland
Opnieuw crisis voor
pond, lire en dollar
Protesten in Oekraïnse hoofdstad
Gevaar voor Litouwen
is nog niet geweken9
WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1992
Chinezen reageren op verkoop F-16's aan Taiwan
Overeenkomst Iran en Turkije
nicosia Iran en Turkije hebben gisteren een veiligheidsover-
eenkomst getekend waarin de landen beloven samen te werken
in de bestrijding van de guerrillabewegingen die in de grensregio
actief zijn. De overeenkomst is vooral gericht tegen de Turkse
Kurdische Arbeiderspartij (PKK) en de Iraanse verzetsbeweging
:Mujahedeen Khalq.
'Mozambique wordt tweede Somalia'
ceneve Het al tien jaar door burgeroorlog en droogte geteister
de Mozambique dreigt een tweede Somalia te worden. Dat heeft
een functionaris van het VN-departement voor humanitaire
aangelegenheden gisteren gezegd. De hulp aan Mozambique
wordt bemoeilijkt doordat het grootste deel van de infrastruc
tuur in puin ligt.
St. Petersburg zetel GOS-parlementen
moskou De parlementariërs van de GOS-staten hebben giste
ren de oude Russische hoofdstad St. Petersburg gekozen als ze
tel voor een overkoepelend orgaan voor de parlementen. De ver
gadering. die werd gehouden in de Kirgizische hoofdstad Bish
kek, koos Roeslan KTiasboelatov als voorzitter.
Ecuador dreigt OPEC te verlaten
geneve Ecuador overweegt de Organisatie van Olie Exporteren
de Landen (OPEC) te verlaten tenzij het toestemming krijgt
meer ruwe olie op de internationale markt af te zetten. Ook is
binnen de OPEC weer onenigheid over de olieprijs.
Dumas contactpersoon PLO en Israël
Jeruzalem De Franse minister van buitenlandse zaken Roland
Dumas zal als contactpersoon tussen de Palestijnse Bevrijdings
organisatie PLO en Israël optreden. Dumas bracht onlangs een
bezoek aan Damascus waar hij met Syrische leiders sprak over
de mogelijkheden van vrede met Israël.
Ex-burgemeester Barry weer terug
Washington De vroegere burgemeester van Washington, Ma
rion Barry, die zes maanden in de gevangenis zat wegens cocaï
negebruik, heeft gisteren een opzienbarende politieke come
back gemaakt. Hij versloeg zijn tegenstander bij de voorverkie
zingen van de Democratische partij voor een zetel in de ge
meenteraad van de Amerikaanse hoofdstad.
Ontsnapt aan aanslag door duik in zee
trapani Een Siciliaanse politieagent, waarschijnlijk een mede
werker van de vermoorde anti-maffia rechter Paolo Borsellino, is
gisteren aan een moordaanslag ontsnapt. Agent Rino Germana
vluchtte na een achtervolging het strand op en wist aan zijn be
lagers te ontkomen door in zee te duiken.
Frans verliest terrein in Canada
ottawa Het aantal Franstaligen in Canada is aan het afnemen,
als gevolg van hun lage geboortecijfer en de groeiende immigra
tie van andere bevolkingsgroepen. Het aandeel van de Franstali
gen is gedaald van 26 procent tot 24,9 procent. In de Franstalige
provincie Quebec is de toestand nog vrij stabiel: 81,2 procent gaf
het Frans als eerste taal op.
Drugsakkoord Suriname-VS
Paramaribo Suriname en de Verenigde Staten hebben gisteren
een samenwerkingsovereenkomst voor de bestrijding van de
handel in verdovende middelen ondertekend. Op basis daarvan
krijgt de narcoticabrigade van de Surinaamse politie mogelijk
heden voor training en opleiding, operationele steun en uitrus
ting.
Renteverlaging Duitsland helpt niet
China stapt uit het overleg over vermindering van inter
nationale wapenverkopen. De besprekingen met de Ver
enigde Staten en de andere permanente leden van de
Veiligheidsraad zijn gericht op beperking van wapenleve
ranties aan met name de Derde Wereld. Het besluit lijkt
een reactie op de Amerikaanse beslissing 150 F-16's aan
Taiwan te verkopen. Het betekent een verdere verslech
tering van de relatie tussen Peking en Washington.
Duizenden mensen betoogden gisteren in de Oekraïnse hoofdstad Kiev tegen de economische hervormings
plannen. De oppositie eist het aftreden van de regering. foto epa
den haag gpd-anp
Zowel het Britse pond als de
Italiaanse lire raakte gisteren
opnieuw in de gevarenzone.
Dat betekent dat het Europese
Monetaire Stelsel (EMS), enkele
dagen geleden nog bijgesteld
door de ministers van financiën
van de EG, onder grote druk
komt te staan. De dollar moest
gisteren met 1,6535 gulden twee
cent prijsgeven van zijn vijf cent
winst op maandag. De invloed
van de renteverlaging in Duits
land en de herschikking binnen
het EMS blijken dus van korte
duur.
Het pond profiteerde maan
dag van de maatregelen en
steeg tot bijna 3,17 gulden. Gis
teren raakte de Britse munt
echter in sneltreinvaart op-
haarlem HANS JACOBS
vervolg VAN VOORPAGINA
„Ja, ik ben bezorgd over de situ
atie. Het gevaar voor Litouwen
is nog niet geweken. De instabi
liteit in onze buurlanden be
dreigt ons bestaan. Het is niet
alleen Rusland waar problemen
zijn. Ook in Witrusland is de
toestand verre van stabiel."
Vice-president Bronislovas Kus-
mizkas is niet gerust over de
toekomst van zijn sinds vorig
jaar weer onafhankelijke repu
bliek.
„De Witrussen zoeken naar
een eigen identiteit, los van
Rusland. In de visie van de Wit-
russische nationalisten hoort
het gebied rond Vilnius bij Wit
rusland. Anderen claimen heel
Litouwen. Zulke stemmen gaan
ook op in Polen. In Poolse kran
ten lees je steeds vaker over een
nieuw in een crisis. Het pond
noteerde bij de sluiting met
3,1350 gulden slechts een frac
tie boven de EMS-ondergrens
van 3,1305 gulden. Zakt het
pond onder die grens, dan moe
ten de centrale banken in de EG
gedwongen ponden kopen om
de koers te steunen.
Ook het herstel van de Itali
aanse lire was kortstondig. Zon
dag werd de lire zeven procent
in waarde verminderd, maar dat
hielp weinig. Ondanks steun
aankopen van de Italiaanse
centrale bank werd gisteren
voor duizend lires nog maar
1,3975 gulden neergeteld. Dat is
twee cent minder dan maandag
en gevaarlijk dicht in de buurt
van zijn nieuwe ondergrens,
1,3727 gulden.
Groot-Polen, waar wij dan bij
horen."
Litouwen zoekt daarom steun
bij de Scandinavische landen en
Finland. „We hebben een be
schermende paraplu nodig",
zegt Kusmizkas over de nog na
drukkelijk gevoelde dreiging. De
Russische nationalisten en con
servatieven hebben zich nog
niet neergelegd bij het verlies
van de Oostzeekust. En omdat
de Sovjet-troepen nog niet uit
Litouwen, Letland en Estland
zijn teruggetrokken, is die drei
ging nog steeds zeer realistisch.
Vandaar dat de drie landen nog
altijd samen werken, al is die
samenwerking niet meer zo
nauw als tijdens de onafhanke
lijkheidsstrijd. „We moeten nog
veel leren. De samenwerking
tussen de Benelux-landen is een
goed voorbeeld."
peking-parus ap-ips
De afgelopen zes maanden zijn
de betrekkingen tussen Was
hington en Peking onder grote
druk komen te staan. De bekoe
ling begon in augustus toen de
Amerikanen aankondigden de
handelstarieven voor Chinese
importen te zullen verhogen, als
China niet voor 10 oktober de
invoerbeperkingen op Ameri
kaanse produkten zou afschaf
fen. Vorige week reageerde Pe
king met de aankondiging dat
de invoertarieven voor Ameri
kaanse produkten dan verder
zullen worden verhoogd.
De F-16-verkoop aan Taiwan
deed Peking twee weken gele
den in woede ontsteken. Het
Toeristen vast
in Pakistan
den haag-karachi anp-ap
Ongeveer 75 Nederlandse toe
risten zitten vast in het noorden
van Pakistan als gevolg van het
noodweer en de overstromin
gen die het land treffen. De Ne
derlanders waren van plan om
via een deel van de klassieke
Zijderoute per bus naar het
westen van China te reizen.
Door het slechte weer zijn de
wegen onbegaanbaar gewor
den.
Volgens een woordvoerster
van VNC Travel, gespecialiseerd
in China-reizen, wordt het reis
schema van de gedupeerden
aangepast. Getracht wordt hen
per vliegtuig vanaf een lokaal
vliegveld in noord-Pakistan
naar China te vliegen.
In Pakistan zijn ten noorden
van de historische stad Muitan
de dijken van de door regen
vervaarlijk opgezwollen rivieren
Jhelum en Chenab doorgesto
ken om de historische stad met
haar een miljoen inwoners te
redden. Honderdduizenden in
woners .zijn de daken op ge
vlucht.
Het dodental van de zware re
genval en de overstromingen is
inmiddels de 2000 gepasseerd.
Tienduizenden mensen zijn
door de landverschuivingen af
gesneden van de buitenwereld.
Het wassende water bedreigt
nu ook het zuiden van de India
se provincie Punjab en de zuid
westelijke regio van Sindh waar
inmiddels een half miljoen
mensen geevacueerd zijn. In
Punjab zijn grote delen land
bouwgebied met katoen, rijst,
suikerriet en groente onder wa
ter gezet.
noemde de verkoop een fla
grante schending van Chinees-
Amerikaanse afspraken. China
dreigde zich terug te trekken uit
het wapenoverleg. Het heeft nu
klaarblijkelijk besloten haar
woorden in daden om te zetten.
Washington is op zijn beurt
zeer verbolgen over de verkoop
van een Chinese kerncentrale
aan Iran. Vorige week protes
teerde Washington tegen de ar
restatie van een Chinese dissi
dent die uit ballingschap in Pe
king terugkeerde. China rea
geerde hierop weer met de wei
gering zitting te nemen in een
gezamenlijke internationale
commissie op het gebied van de
mensenrechten.
De laatste Amerikaanse stap
GENEVE-SARAJEVO
GPD-AP-AFP-DPA-Rtr
De gevechten in Bosnië-Her-
cegovina zijn gisteren in alle he
vigheid doorgegaan. Moslims,
Kroaten en Serviërs beschuldig
den elkaar ervan verantwoorde
lijk te zijn voor de escalatie van
de gevechten. In de afgelopen
24 uur zouden zeker 80 mensen
zijn omgekomen en 550 ge
wond zijn geraakt.
Radio Sarajevo berichtte dat
volgde gisteren. De Amerikaan
se Senaat besloot voorwaarden
te verbinden aan een verlenging
van China's status van 'meest
begunstigde handelsnatie'. Als
houder van die status mag het
tegen lage tarieven naar de VS
exporteren. De Senaat wenst
ondermeer een verbetering van
de mensenrechtensituatie in
China en een vermindering van
de wapenexporten.
De Chinese beslissing uit het
wapenoverleg te stappen is
daarmee een slag in het gezicht
van de Senaat.
De Chinese bekendmaking
viel samen met een bezoek van
een hoge Chinese handelsdele
gatie aan Parijs. De Fransen
overwegen de verkoop aan Tai
wan van 60 Mirage gevechts
vliegtuigen. De delegatie zal
proberen de Franse regering te
bewegen van de verkoop af te
zien. China heeft Frankrijk eer
der gewaarschuwd voor com
merciële en diplomatieke ver
geldingsmaatregelen, al het be
sluit de Mirages te leveren.
de stad Bihac gisteren opnieuw
werd gebombardeerd door de
federale luchtmacht. Sokolac,
dat maandag werd bestookt, is
volgens moslims „praktisch ver
nield".
De regering van Bosnië-Her-
cegovina gaat toch naar de vre-
desbeprekingen over 'Joegosla
vië' in Genève. Zondag zei pre
sident Izetbegovic dat hij we
gens de aanhoudende Servische
aanvallen op zijn land niet zou
komen.
moskou hans geleunse
correspondent
Oproerpolitie in de Oekraïnse
hoofdstad Kiev heeft er gisteren
met de gummiknuppel op los
geslagen om duizenden beto
gers weg te houden bij het par
lementsgebouw. Volgens oog
getuigen zijn er geen gewonden
gevallen. Het parlement be
sprak de plannen van de rege
ring voor economische hervor
mingen.
Ook bij de Verenigde Naties
in New York is 'Joegoslavië' on
derwerp van gesprek. Bij de
opening van de 47ste Algemene
Vergadering kwam de uitslui
ting van 'romp-Joegoslavië'
(Servië en Montenegro) aan de
orde. De Verenigde Staten en
verscheidene islamitische lan
den pleiten ervoor het land als
lidstaat te royeren. De meeste
Westeuropese landen zijn voor
stander van schorsing, een min
der vergaande maatregel. Rus-
De gemoederen in Oekraïne
zijn sterk verhit door de steeds
slechter wordende economi
sche omstandigheden. Een flink
deel van de oppositie eist het
aftreden van president
Kravtsjoek en premier Fokin. De
oppositie verwijt hen dat zij
geen serieuze economische her
vormingen hebben doorge
voerd. Ook de nu gepresenteer
de regeringsplannen zouden
niet ver genoeg gaan.
In Rusland zijn eveneens pro-
foto afp
land wil echter dat 'Joegoslavië'
lid blijft.
De strijdende partijen in Bos
nië hebben gisteren beloofd
hun luchtdoelgeschut en raket
batterijen buiten bereik te
plaatsen van de routes die inter
nationale voedselvluchten vol
gen. De verwijdering van het
geschut is een van de voorwaar
den voor hervatting van de
hulpvluchten op Sarajevo, die al
twee weken stil liggen.
testen te verwachten. Volgende
week begint in Moskou de herf-
stzitting van het parlement.
Daar zal de regering een nieuw
economisch 'overlevingsplan'
presenteren. Minister Netsjajev
(economische zaken) zei date
ren dat dit plan voor veel ver
lieslijdende bedrijven sluiting of
drastische reorganisatie .il Be
tekenen. Berekend is dat het
plan volgend jaar zeven miljoen
Russen hun baan zal kosten.
Sjevardnadze
vreest dictatuur
in Georgië
MOSKOU A Ff
Als wordt besloten de verkiezin
gen van 11 oktober uit te Stel
len, dreigt in Georgië een mili
taire dictatuur. Dat heeft de Ge
orgische interim-president Sje
vardnadze gisteren vertegen
woordigers van de regerende
Staatsraad en het leger voorge
houden.
Sjevardnadze waarschuwde
dat uitstel tot „complete chaos,
moord en wellicht militaire dic
tatuur" kan leiden. De voorma
lige Sovjetminister van buiten
landse zaken beklemtoonde dat
een dergelijke situatie voor hem
en een aantal collega's onaan
vaardbaar is.
Sjevardnadze hekelde in zijn
toespraak vooral het gebrek aan
discipline in de Georgische
strijdkrachten. De voorzitter
van de Staatsraad beoordeelde
voorts het optreden van leger
en politie in de regio Abchazië
als ..weinig doeltreffend en on
nadenkend". Abchazië. een au
tonome republiek binnen IfeOi
gië, is sinds een maand het to
neel van gevechten. Het gebied
streeft naar meer zelfstandig
heid.
In Abchazië kwam het giste
ren opnieuw tot gevechten tus
sen Georgische eenheden en
strijders van de zogeheten Con
federatie van Kaukasische Berg
volken. Vooral bij de stad Gagra
kwam het volgens een plaatse
lijke Georgische commandant
tot schotenwisselingen. Daarbij
zouden twee doden zijn geval
len.
De militieleden hebben het
bij Gagra gelegen dorp Bsyb in
handen. De strijders steunen de
Abchazen maar opereren volle
dig autonoom.
VN begonnen met
voedseldroppings
boven Somalia
MUQOtSHO AP-Rfr
De Verenigde Naties zijn be
gonnen met voedseldroppings
boven moeilijk toegankelijke
dorpen op het Somalische plat
teland. De operatie begon zon
dag met de dropping van 14 ton
graan bij Tigieglo, een stadje
met 2000 inwoners op bijna 300
kilometer van de hoofdstad Mu-
qdisho. Maandag werd opnieuw
voedsel afgeworpen. De drop
pings /i|n «oootf Mdorid 'nu da
vluchtelingenstroom in te dam
men.
De VN maken de namen van
de dorpen en steden waar voed
sel wordt gedropt pas achteraf
bekend, om te voorkomen dat
rte mensenmassa s zit h bij
afwerppunlcn vei/.mu lm
De vrees voor de komst van te
veel Somaliër* was eerder aan
leiding de droppings uit te stel
len.
Amerikaanse mariniers en
commando's zijn per schip op
weg naar Somalia om de 500
Pakistaanse VN-militairen logis
tiek te ondersteunen. Zij zuilen
echter niet aan land gaan. De
Pakistanen moeten voorkomen
dat voedselhulp wordt gestolen
door gewapende bendes.
hans hoogenduk
correspondent
„Moet ik zeggen hoe graag ik hier zou
zijn geweest? Maar helaas, het mocht
niet zo zijn." De stem van Hans-Jochen
Vogel, oud-voorzitter van de Duitse soci
aal-democratische SPD, stokte even toen
hij deze woorden voorlas. Het waren
woorden van Willy Brandt, opgeschreven
vanuit zijn ziekbed in Unkel bij Bonn.
De doodzieke Brandt, sinds 1976 voor
zitter van de Socialistische Internationa
le (SI), had er zo graag bij willen zijn nu
de SI haar driejaarlijkse congres in de
Rijksdag in zijn stad Berlijn houdt. Hier
had hij afscheid willen nemen en de
voorzittershamer over willen dragen aan
de Franse oud-premier Pierre Mauroy.
Vogel droeg Brandts slotzin bijna voor
„Bezinnen jullie je op je kracht en weet
dat elke nieuwe tijd nieuwe antwoorden
verlangt. Willy Brandt, Unkel." De bijna
800 gedelegeerden van meer dan 80 so
ciaal-democratische en socialistische
partijen uit de hele wereld stonden
spontaan op en dankten hun afwezige
voorman met een ovatie van ruim een
halve minuut. Het leek wel of ze afscheid
namen.
De organisatoren hadden het allemaal
zo mooi bedacht. Het congres moest een
mondiaal dank-je-wel worden in de stad
waar Brandt eens als burgemeester het
dieptepunt van de Koude Oorlog beleef
de. de bouw van de Muur. Brandt
schreef het zelf al, het mocht niet zo zijn,
Hans-Jochen Vogel was zichtbaar aange
daan toen hij de afscheidsrede van Sl-voor-
zitter Willy Brandt voorlas. Brandt is te ziek
om zelf In Berlijn aanwezig te zijn. De
Spaanse premier Felipe Gonzalez (rechts
achter) luistert mee. foto epa
maar het werk gaat door.
De honderden afgevaardigden uit de
hele wereld praten drie dagen over de
nieuwe rol van de sociaal-democraten
en socialisten in de wereld nu de con
frontatie met de communisten voorbij is.
En vele partijen die voortgekomen zijn
uit de failliete communistische boedel,
staan nu te dringen om lid te mogen
worden van de eens te vuur en te zwaard
bestreden club. Maar de Socialistische
Internationale is een beetje voorzichtig
geworden met de toelating van nieuwe
lingen. Het partijenlandschap in Oost-
Europa is immers buitengewoon onover
zichtelijk. De etiketten „socialistisch" of
„sociaal-democratisch" houden niet al
te veel in.
Het congres staat onder het motto
'Vrijheid en solidariteit in een wereld'in
beweging'. Hoe dramatisch de verande
ringen zijn blijkt wel uit het feit dat tij
dens het vorige congres in Stockholm de
Muur nog recht overeind stond en in alle
Oostbloklanden de zich socialisten noe
mende grijze communisten aan de
macht waren. Mannen, die de gedachte
van het democratisch-socialisme nog
voor vele komende jaren in diskrediet
hebben gebracht.
Niets markeert die 'wereld in bewe
ging' beter dan het optreden vandaag
van Michail Gorbatsjov, de laatste leider
van de Sovjetrussische communisten.
Eens, in 1864, hadden de socialisten
en communisten onder de bezielende
leiding van Marx en Engels in loonden de
Internationale opgericht. Toen was de
vijand simpelweg de uitbuitende kapita
list, die met alTe mogelijke middelen
moest worden bestreden. Alleen over de
manier waarop scheidden zich snel de
geesten.
In het pre-perestrojkatijdperk waren
de activiteiten van de SI, vooral de strijd
voor de rechten van de mens, de com
munisten een doom in het oog. Nu zijn
de communisten verdwenen en staan de
socialisten en sociaal-democraten voor
nieuwe uitdagingen. Nog zingen ze met
gebalde vuist 'Ontwaakt, verworpenen
der aarde' en 'Makkers ten laatste male
tot de strijd ons geschaard, want de In
ternationale zal morgen heersen op
aard'. Maar nu strijden ze voor de rech
ten van de mens en de overwinning van
de kloof tussen arm en rijk. Natuurlijk
zoeken ze ook naar een nieuwe rol in de
zo dramatisch veranderde wereld en is
de SI populairder dan ooit. Het feit dat
tientallen jonge partijen, niet alleen uit
Oost-Europa, maar vooral ook uit Afrika,
in de rij staan om opgenomen te wor
den. is vooral de verdienste van Willy
Brandt. Als voorzitter heeft hij zich er
steeds voor in gezet de SI over de Eu
ropese grenzen uit te breiden.
Helemaal in de lijn van Brandt, zijn
grote voorganger en leermeester, zei de
huidige SPD-voorzitter Björn Engholm:
„Er zijn critici die zeggen dat het einde
van het sociaal-democratische tijdperk is
gekomen. Ik zeg het omgekeerde: deze
nieuwe tijd is een reusachtige kans voor
het moderne sociaal-democratische
denken. Nog nooit zijn de idealen zoals
vrijheid, gerechtigheid en solidariteit zo
belangrijk geweest. En wie anders dan
wij kunnen die idealen verwezenlijken?"
Een grafdelver staat bij de graven van Bosnische soldaten in Sarajevo.
