'Ik wil geen eeuwige invaller zijn'
Cultuur&Kunst
Films Frans Weisz toch
op Nederlandse Filmdagen
Foto's Katharina Behrend verrassen
WOENSDAG 16 SEPTEMBER 1992
21
Pierre Bayle-prijs voor Korteweg
Rotterdam De Pierre Bayie-prijs, een in 1954 door de Rotter
damse Kunststichting ingestelde prijs voor kunstkritiek, is dit
jaar toegekend aan Ariejan Korteweg, Cyriel Offermans en Emie
Tee. De prijs bestaat uit een bedrag van 5000 gulden en een her
inneringspenning. Korteweg is als kunstredacteur, op het terrein
van de dans en bewegingstheater, verbonden aan de Volkskrant.
Daarvoor was hij kunstredacteur van het Leidsch Dagblad. De li
teratuurprijs werd toegekend aan Cyriel Offermans, voor zijn bij
dragen aan Vrij Nederland en De Groene, en de prijs voor de
filmkritiek aan Emie Tee (filmtijdschrift Skrien).
Studenten bouwen toren van bamboe
eindhoven Beeldend kunstenaar Antoon Versteegde bouwt
morgen samen met 200 bouwkundestudenten van de Techni
sche Universiteit Eindhoven een momumentaal kunstwerk op
het terrein van de universiteit. Het betreft een 40 meter hoge to
renconstructie bestaande uit 6.000 drie meter lange bamboe
stokken, touw, elastiek en rode en gele vlaggen. Het kunstwerk
wordt opgebouwd ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van
de faculteit Bouwkunde. De bedoeling is dat het kunstwerk en
kele weken blijft staan.
Kunsten '92 komt met deltaplan
Amsterdam De beweging Kunsten '92 heeft haar doelgroep uit
gebreid tot musea, archieven, monumentenzorgen bibliotheken
en besloten tot opstelling van een Deltaplan voor kunst, cultuur
en cultuurbehoud. De protestbeweging tegen het Kunstenplan
1993-1996 van wvc bestond tot nu toe voornamelijk uit verte
genwoordigersvan podiumkunstinstellingen. Het Deltaplan
moet een alternatief voor het Kunstenplan worden. Het volgen
de Kunstenplan moet, volgens de initiatiefnemers, meer dan een
verdelingsplan voor te weinig geld geld zijn.
Voorlopig geen Hammer in Ahoy'
Rotterdam Het concert van de Amerikaanse rapheid Hammer
dat op 13 oktober in het Rotterdamse Ahoy' zou plaatsvinden
gaat niet door. Officieel is er sprake van uitstel in verband met
de langere duur van zijn Amerikaanse toemee. Kaartbezitters
wordt evenwel verzocht hun toegangsbewijzen in te ruilen bij de
voorverkoopadressen.
De speelfilms 'Het Gangster
meisje', 'Leedvermaak' en
'Zwoele Zomeravond' van regis
seur Frans Weisz worden toch
vertoond tijdens de komende
Nederlandse Filmdagen (NFD)
in Utrecht. NFD-directeur Jac
ques van Heijningen maakte dit
gisteren bekend. De regisseur
blijft evenwel bij zijn besluit om
zijn film 'Op Afbetaling' niet te
vertonen tijdens het filmfestival.
Weisz heeft hiertoe besloten
om actrice Kitty Courbois niet
te benadelen, aldus Van Heij
ningen. 'Leedvermaak' en 'Het
Gangstermeisje' zouden te zien
zijn in het kader van een retro
spectief rondom de actrice.
Weisz kondigde vorige week
aan zijn speelfilms niet beschik
baar te stellen voor de Filmda
gen, uit protest tegen het feit
dat 'Op Afbetaling' is uitgeslo
ten van deelname aan de Grote
Prijs van de Nederlandse Film,
Het Göuden Kalf. Dat is ge
beurd omdat de film eerder op
televisie werd vertoond. Het on
langs aangescherpte reglement
van de Filmdagen bepaalt dat
een film uitsluitend mag mee
dingen naar Het Gouden Kalf
als hij niet eerder op televisie te
zien was.
Tijdens de Nederlandse Film
dagen worden in totaal 315
films vertoond, waarvan 122
meedoen aan de competitie.
Het filmfestijn kost 1,2 miljoen
gulden. Tweeënveertig procent
is afkomstig van overheidssub
sidies. De rest wordt gefinan
cierd met sponsorbijdragen en
eigen inkomsten. De sponsor
heeft voor het eerst dit jaar ook
een Filmprijs (15.000 gulden)
ingesteld, die wordt uitgereikt
aan jong, aanstormend talent.
Sopraan Gail Gilmore na koerswijziging snel naar top operawereld
De Amerikaanse sopraan Gail Gilmore bekent een beetje
beschaamd dat zij van snelle sportwagens houdt en het
liefst 230 kilometer per uur rijdt. Wie net heeft gehoord
hoe zij zich met volle kracht vooruit naar de top van de
operawereld zingt, verbaast zich daar helemaal niet over.
Gilmore vertelt haar verhaal in een Amsterdams hotel
waar zij een weekje verblijft als voorbereiding op een
nieuw Nederlands optreden. Hondje Diva dribbelt opge
wekt om haar heen en blijkt al net zo energiek als haar
bazin.
amsterdam fran^oise ledeboer
Het gaat Gilmore duidelijk voor
de wind. Nederland leerde haar
vorig jaar kennen als Amneris in
de 'Aïda', van Verdi, de succes
volle operaproduktie waarmee
producent Michiel van Weste
ring volle zalen trok in de Sport
hallen Zuid in Amsterdam. In
juli zong zij Amneris nog in Ver
ona, in oktober staat zij voor het
eerst in de heilige hal van het
Concertgebouw. Dan wordt ook
haar eerste cd gepresenteerd.
Van Westering heeft de sopraan
bovendien aangetrokken voor
de rol van Abigaille in Verdi's
'Nabucco', het nieuwe mam
moetspektakel dat eind januari
in première gaat in Sportpaleis
Ahoy in Rotterdam.
Spirituals
De 42-jarige zwarte zangeres
begon haar carrière als klein
meisje in de kerken in Washing
ton D.C. en New Orleans waar
haar vader dominee was. De
traditionele gospels en spiritu
als staan nog steeds op haar re
pertoire, evenals de 'Ameri
kaanse' klassiekers van
Gershwin. „Ik kan dat werk nu
alleen nog als hobby zingen,
maar het zal bij me blijven ho
ren zoals het poetsen van mijn
tanden", zegt ze melancholiek.
Haar vader overleed drie weken
geleden. Ze prijst haar ouders,
haar moeder leeft gelukkig nog,
voor hun grote steun bij de op
bouw van haar carrière.
Gilmore wilde eerst actrice
worden, dacht daarna aan het
muziekonderwijs, maar het
bloed kroop toch waar het niet
gaan kon: ze verhuisde naar
Duitsland om haar geluk te be
proeven als operazangeres van
vooral dramatische rollen. „De
arbeidsomstandigheden in Eu
ropa zijn nu eenmaal beter. In
Amerika is de muziekwereld
enorm afhankelijk geworden
van sponsors", vertelt zij over
die keus. Haar woonplaats werd
Frankfurt, dat een vliegveld
heeft en bovendien vlakbij haar
geliefde 'Autobahn' ligt.
Haar eerste optredens had
den plaats op de kleinere podia
in Duitsland, maar al gauw kon
het publiek haar ook tegenko
men in het Metropolitan in
New York, het Bolshoi Theater
in Moskou, de Scala in Milaan
en de Arena van Verona. Dat
klinkt echter mooier dan het
was, want Gilmore belandde
daar alleen omdat zij altijd be
reid was op het laatste moment
in te vallen voor collega's die er
om wat voor reden dan ook de
brui aan gaven.
Invaller
„Ik deed wel veel ervaring op,
maar was toch de eeuwige in
valler. Dat maakte me goed ziek
want zo kreeg ik niet de aan
dacht die ik verdiende. Het
kostte moeite om het roer om te
gooien, maar ik accepteer nu al
leen maar rollen in produkties
waar ik vanaf het begin bij be
trokken ben. Dat is me goed be
vallen en heeft me zeker niet
minder werk bezorgd."
Gilmore vertelt verontwaar
digd dat er inmiddels ook in Eu
ropa een commercieel netwerk
bestaat met nauwe banden tus
sen producenten van geluids
dragers en directeuren van the
aters en festivals: „De produ
centen hebben een grote vinger
in de pap bij de keuze van de
zangers voor nieuwe produk
ties. Daardoor is het voor veel
collega's onmogelijk een voet
tussen de deur te krijgen en
door te dringen tot het kleine
kringetje gevestigde namen. Ze
vragen altijd maar weer dezelf
de mensen."
De sopraan is een opvallend
mooie vrouw met fel schitteren
de ogen en kreeg ook nog eens
te maken met dirigenten die
haar graag in hun bed zagen be
landen. ,Als je daar geen zin in
hebt, kan dat ook nog eens een
handicap zijn", zegt Gilmore
berustend. Ze heeft ermee leren
leven en weet dat dit ook vrou
wen in andere beroepsgroepen
overkomt.
Haar succes als Amneris be
zorgde haar inmiddels een cd-
Vier opera 's
in Ahoy
ROTTERDAM CPD
De Roemeense bariton Fduard
Tumagain, de Amerikaanse
mezzo-sopraan Gall Gilmore,
de Italiaanse tenor Giorgio
Tieppo en de Nederlandse bas
Pieter van den Berg zijn de so
listen tijdens de voorstellingen
van Verdi's opera 'Nabucco',
eind januari, begin februari in
het Rotterdamse sportpaleis
Ahov'.
Michiel van Westering, de
man achter de even grote als
succesvolle Aïda-voorstellingen
in de Maaspoort in Den Bosch
en de Rai in Amsterdam, waar
van de begroting al ver boven
de twee miljoen gulden uitstak,
heeft nu een vierjarenplan op
tafel en een nog ruimer budget.
Van Westering constateert te
vreden dat zijn initiatieven heb
ben geleid tot een structurele
aanvulling op het Nederlandse
opera-aanbod: ,,'Nabucco' is
hier al jaren niet meer te zien
geweest, dus kun je in alle rede
lijkheid spreken van een pro
duktie waaraan bij het publiek
een bepaalde behoefte zal be
staan.''
Zeker is dat Van Westering de
komende vier jaar, telkens vanaf
eind januari, grote opera-pro
dukties in Ahoy' laat zien. Na
bucco', van oorsprong een Bel
gische produktie en daardoor
de goedkoopste van de vier,
gaat er op 29 januari in premie
re en wordt op 31 januari en 2
februari herhaald Mocht de
kaartverkoop voorspoedig ver
lopen. dan zijn er naar alle
waarschijnlijkheid ook voorstel
lingen op 5 en 7 februari.
In 1994 staat Bizets populaire
'Carmen' op het programma,
met een stel paarden als (meest
in het oog) springende figuran
ten. De keuze voor 1995 is nog
niet zeker, maar in 1996. wan
neer Ahoy' het 25-jarig bestaan
viert, dan zal Wagners Der Flie-
gende Hollander' er aan moe
ten geloven. „Bij 'Aïda' werd het
decor gedomineerd door kilo's
zand, en ik kan me eerlijk ge
zegd geen toepasselijker 'Hol
lander' voorstellen dan met een
hoop water."
De voorverkoop voor de 'Na
bucco'-voorstellingen is begon
nen bij de VW-kantoren. Te
vens kan een bestelformulier
worden aangevraagd bij Ahoy':
010-4812144.
Amerika is de muziekwereld enorm afhankelijk geworden van sponsors."
Gail Gilmore, met hondje Diva: „In
foto cpd monique baan
contract bij de Nederlandse
producent Verdi Records. Ze
beschouwt deze opname met
aria's als een mijlpaal, want
„zonder" tel je in het wereldje
van operazangeressen niet echt
mee. Op haar wensenlijstje
staan natuurlijk nog meer cd's,
maar vooral veel optredens „om
mezelf en het publiek gelukkig
te maken".
Het concert van Gilmore met
het Limburgs Symphonle Or
kest in het Concertgebouw in
Amsterdam heeft plaats op 25
oktober. Aanvang: 20.15 uur.
Het fabrieksterrein van de Leidse stoommachinefabriek Monhemius en Haentjens met op de achtergrond de
Zijlpoort. foto k. behrend/stichting nederlands fotoarchief
de persoon van deze Katharina Behrend.
beeldende kunstWas een modeme, intelligente en op artis
tiek gebied begaafde vrouw. In de periode 1904-
1928 fotografeerde ze haar naaste omgeving,
Katharina Behrend' Te zien: t/m 10/1 1993. di t/mzavan 10-17
n 13-17 uur; Stedelijk Museum De Lakenhal. Oude
Singel 28-32. Leiden.
Een mooie primeur voor Leiden. Want waar
kan beter dan in Stedelijk Museum De Lakenhal
voor het eerst een expositie over het foto-archief
van Katharina Behrend (1888-1973) worden ge
houden? Deze van oorsprong Duitse amateuifo-
tografe woonde vanaf 1913 in Leiden. Zij liet
prachtig fotomateriaal na waaronder negenhon
derd glasnegatieven. De verzameling vormt een
cultuur-historisch document van de eerste drie
decennia van deze eeuw.
De foto van de activiteiten op het fabriekster
rein van de Leidse stoommachinefabriek Monhe
mius en Haentjens, met op de achtergrond de
Zijlpoort, brengt bij oudere Leidenaars herinne
ringen aan het verleden naar boven, maar voor de
meesten van ons is het al historie. De foto werd
voor reclamedoeleinden gemaakt door Katharina
Haentjens-Behrend, echtgenote van een van de
directeuren. Wie dit beeld vergelijkt met de foto's
van haar familie- en vriendenkring krijgt een in
druk van verschillende facetten van het werk en
r ook hanteerde zij de camera tijdens uitstap
jes en reizen naar het buitenland. AJ geeft de aard
van haar fotografische activiteit Katharina
Behrend de status van amateurfotograaf, de foto's
van het huiselijk leven zijn geen gewone 'kiekjes'
maar een verslag, een persoonlijk relaas van een
periode.
Hoe reislustig de jonge Katharina Behrend was
tonen de opnamen in Algerije uit 1906, de Alpen
en Italië. Ontspannen poserende groepen in
compositorisch sterk gekozen beelden zijn het re
sultaat van een lichte vorm van ensceneren.
Bijzonder zijn de benadering van het onder
werp en de nauwkeurigheid waarmee Katharina
Behrend haar fotowerk documenteerde. Het foto
archief dat lange tijd door haar kleinzoon Walter
Haentjens beheerd werd en nu deel uitmaakt van
het Nederlands Foto-archief in Rotterdam, omvat
naast talloze foto's, glasnegatieven, dagboeken en
notitieboekjes waarin Katharina Behrend de pre-
ciese gegevens vastlegde over plaats, tijd, onder
werp, diafragma en belichtingstijd. De expositie
brengt haar persoon, de plaatsen die zij bezocht
en de stad waar zij meer dan dertien jaar woonde
weer tot leven.
Vignet De Stijl
in trottoir
Kort Galgewater
LEIDEN CEES VAN HOORE
Voor het pand Kort Galgewater
nr. 4 in Leiden wordt in novem
ber het vignet van het tijdschrift
De Stijl uitgevoerd in witte en
zwarte betonstenen. Theo van
Doesburg, één van de oprich
ters van De Stijl, woonde van
1916 tot 1922 op dit adres. Vijf
enzeventig jaar geleden richtte
hij daar, samen met Piet Mon
driaan, Vilmos Huszar, J.J.P.
Oud, Bart van der Leek, Gerrit
Rietveld en El Lissitzky, het tijd
schrift De Stijl op. Dit 'jubileum'
wilden de Leidenaars J.W.
Bruins (ontwerper), mevr. drs.
C. Griep (kunsthistoricus), P.
van Veen (architekt) en Ben
Walenkamp (initiatiefnemer)
herdenken met deze 'straat
kunst'. De afdeling bestratingen
van de gemeente Leiden brengt
het vignet, dat permanent in het
straatbeeld wordt opgenomen,
aan. De firma Schouls, nu bezig
met de restauratie van de
Blauwpoortsbrug, is een van de
sponsors van dit initiatief.
Daarnaast bestaat bij de initi
atiefnemers het plan om op de
noord-oostgevel van de Meelfa
briek aan de Leidse Zijlsingel
met muurverf een werk aan te
brengen van de Russische kun
stenaar El Lissitzky. Het gaat
om een werk dat ooit deel uit
maakte van het in 1920 gecon
strueerde beeldverhaal "Van de
2 kwadraten', gepubliceerd
de
10
11
Ben Walenkamp bij het vignet van De Stijl, dat wordt aangebracht in het trottoir van het Kort Galgewater. „Leiden krijgt er voor een schijntje een
internationaal aansprekend herdenkingsteken bij." foto jan holvast
i De
Stijl. Wanneer de benodigde
gelden voor dit plan beschik
baar zijn, zal het project medio
november worden uitgevoerd.
'De Stijl' is, ook internationaal
gezien, eén van de belangrijkste
Europese kunststromingen ge
weest. Vooral op het gebied van
de schilderkunst en de archic-
tectuur. Het zogenaamde Nieu
we Bouwen heeft veel te danken
aan deze richting.
Omdat een van de oprichters
van De Stijl in Leiden heeft ge
woond, vindt initiatiefnemer
Ben Walenkamp het des te
vreemder dat het Leidse ge
meentebestuur er bijna geen
cent vóórwil uittrekken. .Alleen
de afdeling bestratingen geeft
medewerking aan ons plan. Die
afdeling stelt de nodige man
kracht beschikbaar, leiden
krijgt er dus voor een schijntje
een internationaal aansprekend
herdenkingsteken bij. Ik begrijp
die houding van de gemeente
niet goed. Kunnen M MM r
gens internationaal mee scoren
en dan doen ze het niet. De Stijl
is in de hele wereld bekend.
Overal vinden we nog de sporen
en invloeden van die stroming."
„Het tweede initiatief, het
plan om de gevel van de meel
fabriek te Wschilderen met
werk van El Lissitzky, komt vrij
wel zeker van de grond. Het is
nog best een gevaarlijke klus.
We moeten een hangbruginstal
latie huren waarin we kunnen
werken, je weet wel, zo n soort
geval dat glazenwassers In New
York gebruiken. De noordoost-
gevel is zo n 40 DM
schat ik. Best link. Maar we zul
len het wel klaren. Veel hoeft
het allemaal niet te kosten. Ik ga
dat samen doen met |.\V
Bruins. Alleen de verzekering is
hartstikke duur. Nu dus maar
goed uitkijken d.u ik in.-i HH
beneden sodemieter.
