'Hoog tijd om ons te
bezinnen op toekomst'
'Het is uit het leven gegrepen'
Rtv show
'Het weer is juist
het populairste item'
Vrolijke documentaire over tienerseks in de jaren vijftig
VRIJDAG 11 SEPTEMBER 1992
14
SIRE maakt een kwart eeuw ideële reclame
DELfT GERARD VAN PUTTIN
SIRE bekleedt een
kwart eeuw een
hoogst opmerkelijke,
zeg maar vorstelijke positie in
de reclame- en mediawereld.
Ga maar na: in bedrijfstakken
waar begrippen als tijd en geld
in de hoogste versnelling wor
den uitgesproken, staan door
gaans zeer zakelijk ingestelde
bedenkers van pakkende recla
meslogans 'om niet' de Stich
ting Ideële Reclame ten dienste.
Het scheelt niet veel of ook de
STER en de dagblad- en tijd
schriftuitgevers rollen de loper
uit teneinde SIRE gratis recla
meboodschappen te laten uit
dragen. Voor geen prijs zal Wil
lem Nijholt zich inlaten met
commerciële activiteiten, maar
voor het goede doel is de acteur
wel bereid reclame te maken.
Hier te lande wordt sinds 30
augustus 1967 commercie op
non profit-basis bedreven. Tal
van campagnes, die menigeen
tot nadenken hebben gestemd,
zijn door de jaren heen op de
bevolking losgelaten. „Niet zon
der resultaat, ik durf te stellen
dat SIRE wel degelijk invloed
heeft op de samenleving", zegt
bestuurslid Ko Touw, per 1 ja
nuari opvolger van secretaris-
/penningmeester Lou de Haan.
SIRE voorzag ouderen van
jeugdig elan door ze als 65-plus-
sers volwaardig in de maat
schappij te positioneren. Indi
rect leidde de campagne die
aandacht vroeg voor het donor
codicil tot een aanzienlijke aan
was van het landelijke donorbe
stand. Met flitsende teksten
werden maatschappelijke pro
blemen als kindermishandeling,
drugs en alcoholmisbruik be
spreekbaar gemaakt. In niet te
missen advertenties werd de
epilepsie-patiënt als volgt voor
zien van een volstrekt normaal
referentiekader: Kan iemand
met epilepsie kardinaal worden?
Jazeker, als ie maar niet pro
testant is.
Onderscheiding
De spot 'Ik ben doof waarin
Willem Nijholt een voorname
rol speelde, haalde binnen de
ADCN, de club van Nederlandse
art directors, ooit de hoogste
onderscheiding. Maar de eer
lijkheid gebiedt op te merken
dat niet alle SIRE-campagnes in
de prijzen vielen. De leuze die
bijvoorbeeld de huidtransplan
tatie onder de publieke aan
dacht bracht, werd achteraf ten
kantore van SIRE in Amsterdam
lichtelijk betreurd. Advertenties
beloofden een gave huid na een
transplantatie, maar met die
tekst werden naar het oordeel
van een dermatoloog te hoge
verwachtingen gewekt.
Het 25 jarig-bestaan van SIRE
werd gisteren in de Aalsmeerse
amusementsfabriek van Joop
van den Ende opgeluisterd met
een majestueus, grotendeels
door sponsors gefinancierd
feest. „De opnamen ervan wor
den zaterdagavond door RTL 4
uitgezondenkondigt Touw
het programma 'SIRE doet stof
opwaaien' aan. „Koos Postema,
een oud-bestuurslid van ons,
presenteert dit speciale pro
gramma, waarvan je kunt zeg
gen dat het een oneigenlijke SI-
RE-activiteit is. Normaal ge
sproken praat SIRE immers over
activiteiten van anderen, voor
de verandering vond men het
nu nodig eens over èns te pra
ten. Joop van den Ende kennen
de zal er heel wat amusement
in zitten, ook al omdat hier in
Nederland mensen meestal niet
bereid zijn langer dan drie mi
nuten naar gesproken woord te
luisteren."
Feitelijk is SIRE een Neder
landse afgeleide vanJiet Ameri
kaanse Advertising Council of
America, dat 50 jaar geleden het
leven zag als War Advertising
Council. Na het Japanse bom
bardement op Pearl Harbour
besloten geklofte reclamejon
gens hun gezamenlijke creativi
teit te investeren in een spraak
makende wervingsactie. Met
veel raffinement werden ver
pleegsters aangespoord tot het
verlenen van hand- en span
diensten aan het Amerikaanse
Rode Kruis. Na de Tweede We
reldoorlog maakte de organisa
tie als Advertising Council of
America zich sterk voor gelijke
burgerrechten, terwijl zonder
winstoogmerk onder meer ook
propaganda werd gevoerd voor
verkeersveiligheid en voor
brandpreventie in bossen.
Goed entree
„In Nederland is het allemaal
begonnen met een tentoonstel
ling in drukkerij Siegfried in
Amsterdam", weet Touw van
overlevering. „Daar werd inder
tijd werk geëxposeerd van het
American Council of America.
Er ging toen stemmen op in de
trant van: verdomme, waarom
tentiecampagnes, maar ten bu-
rele komen ook stromen aan
vragen van allerlei instanties om
meer bekendheid te geven aan
een of ander doel. Een verzoek
daartoe moet dan wel geheel en
al voldoen aan de toetsingscri
teria, zoals die zijn omschreven
in de stichtingsstatuten.
Het onderwerp moet van
algemeen belang zijn.
Het onderwerp moet ge
schikt zijn voor massacommu
nicatie.
Het mag niet gaan om een
directe ledenwerfactie.
Het onderwerp mag geen po
litiek karakter dragen en dag
bladen geen abonnees kosten.
Touw: „Een belangrijk aspect is
dat er bij de betrokken instantie
absoluut geen geld beschikbaar
is om campagne te voeren."
Het effect van een campagne
is moeilijk te meten, beseft Ko
Touw. TTians loopt de actie-
Wellevendheid. Striptekenaar
Eric Schreurs, de geestelijke va
der van Joop Klepzeiker, heeft
belangeloos een zaterdagse au
towasser geportretteerd in z'n
spie en span glimmende gezins
auto. Maar meneers gevoel voor
reinheid blijft zo te zien beperkt
tot de wekelijkse wasbeurt; de
straat heeft hij toegedekt met de
nalatenschap van ten minste
zes weken rookgenot. De gewe
tensvraag die wordt opgewor
pen luidt: Bent u er ook zo één
die z'n auto lekker schoon houdt
Waarna tamelijk moralistisch
volgt: eerst denken, dan doen.
SIRE als opvoeder, maar of een
Bestuurslid Ko Touw van SIRE: zorgen over de toekomst.
kan dat hier niet worden ge
daan."
Een vijftal doorknede copy
writers liet het niet bij woorden.
Onder hen bevond zich de be
denker van de legendarische
slogan 'Het bier is weer best', de
inmiddels overleden Henny
Janssen. Met name hij is het ge
weest die SIRE als verspreider
van ideële reclame een goed en
tree wist te verschaffen in zijn
uitgebreide relatiekring. Behal
ve bij De Telegraaf (Touw: „Je
zou toch zeggen dat het er daar
best af kan") kan SIRE overal
z'n zegje kwijt in reclameblok
ken en op advertentiepagina's.
Persoonlijk initiëren mede
werkers van de stichting adver-
foto cees zorn
op zich aardig affiche tot een
meer betamelijk straatgedrag
leidt, is vooralsnog ook Touw
niet helemaal duidelijk.
„Ter gelegenheid van dit jubi
leum hebben we de campagne
'Europa' gelanceerd. Doelgroep
is de jeugd van 13 tot 16 jaar.
Natuurlijk weten we dat kinde
ren op die leeftijd wel andere
zaken aan hun hoofd hebben,
maar toch hopen we ze wat
meer bewust te kunnen maken
over de betekenis van Europa.
Aan deze campagne hebben
louter 25-jarigen meegewerkt,
art directors die door de Vereni
ging van Erkende Advertentie-
bureau's zijn geselecteerd. Maar
in hoeverre zoiets scoort, nog-
STRIPS
BOLLEBOOM
BENT U ER OOK ZO ÉÉN
DIE Z'N AUTO
LEKKER SCHOON HOUDT?
EERST DENKEN. DAN DOEI
maals dat is moeilijk meetbaar.
Neemt niet weg dat in de geval
len dat we in advertenties een
telefoonnummer hebben ver
meld de desbetreffende instan
ties meer werden gebeld dan
anders."
Zelfonderzoek
Bij SIRE passen ze ervoor om
zelfgenoegzaam achterover te
leunen. Regeren is vooruitzien.
Intem wordt er wel degelijk ge
anticipeerd op de toekomst. Zal
SIRE de komende 25 jaar de
vertrouwde koninklijke behan
deling ten deel blijven vallen?
Of wordt het allemaal minder?
Nu nog kan de stichting zichzelf
aardig bedruipen dank zij alle
donaties, pro deo geleverde
diensten en vrijwilligers. Alleen
de part-time secretaresse is een
betaalde kracht.
Maar de advertentiemarkt
staat onder druk, al wat er van
daag de dag aan niet redactio
nele paginaruimte kan worden
verkocht is meegenomen. Hoof
den exploitatie van dagbladen
hebben voorzichtigjes bepaalde
signalen uitgestraald. Heel
vriendelijk, maar een goed ver
staander heeft maar een half
woord nodig om enige zelfon
derzoek te plegen.
Touw: „We moeten ons wel
degelijk bezinnen op hoe het
verder moet met SIRE. We vra
gen ons af of drukkers tot in
lengten van jaren bereid zullen
zijn dure affiches te vervaardi
gen. De factor arbeid is het niet,
menigeen is graag bereid voor
niets het een en ander te doen.
Maar je hebt te maken met kos
tenstijgingen. Een tv-film ma
ken, daar gaat heel wat geld in
zitten. Daarbij komt nog dat de
spoeling betrekkelijk dun is, in
die zin dat we vanuit de dag
bladwereld geluiden hebben
opgevangen dat naast SIRE wel
40 instanties regelmatig
aankloppen voor kosteloze me
dewerking. Nederland is nu
eenmaal een land van comités."
„Ik heb er begrip voor dat ie
dereen graag zelfstandig wil
blijven. Daartegenover staat dat
het niet meer zo makkelijk gaat
om binnen het verband van een
Rotary Club iets gedaan te krij
gen, nu de kranten meer op de
kleintjes moeten letten dan
vroeger. Hier en daar is de wens
geuit om alle ideële reclame in
de toekomst via SIRE te laten
lopen, maar de vraag is of wij
daaraan kunnen voldoen. Ideële
reclame kanaliseren, betekent
voor ons de organisatie aanpas
sen. Personeelsuitbreiding. Dan
kom je onherroepelijk voor de
vraag te staan waar het beno
digde geld vandaan moet ko
men. Het antwoord daarop zal,
vrees ik, niet binnen een week
gevonden worden."
(SIRE doet stof opwaaien,
morgenavond om 21.50 uur op
RTL 4)
HAARLEM GERARD V
wachten dat er ook contact is geweest met de re
dactie van het Jeugdjournaal. Maar nee, nie
mand hier heeft haar ooit gesproken."
Bij toerbeurt gaan medewerkers van het
Jeugdjournaal maandelijks het land in om
schoolkinderen aan de hand van videobeelden te
vragen naar hun mening over de inhoud van het
programma. Van der Wulp: „Als mevrouw
De redactie van het Jeugdjournaal is niet erg on
der de indruk van het wetenschappelijke gehalte
van de doctoraalscriptie 'Het Jeugdjournaal na
der bekeken'. Onderzoekster Diane de Roy van
Zuydewijn ondervroeg in het kader van haar on
derzoek kinderen van twee Amsterdamse scho-
len in de leeftijdsgroep tussen 10 en 12 jaar. Haar schrijft dat niet alle informatie beklijft, heeft
voornaamste bevinding was dat het Jeugdjour- gelijk. Kinderen zeggen ons ook geregeld dat niet
naai
veel kinderen voorbij
Het merendeel van de kinde
ren vond het tv-programma over
het algemeen wel leuk, maar de
boodschap kwam lang niet altijd
over. En in het weerbericht zou
de doelgroep al helemèal niet
zijn geïnteresseerd, aldus De Roy
van Zuydewijn.
„Ik wil niemand onderuit halen, maar dit on
derzoek komt me erg dun voor", eageert Gerard
van der Wulp, hoofdredacteur van het NOS-jour-
naal. „Eerlijk gezegd twijfel ik aan de weten
schappelijke waarde èrvan. Mevrouw heeft de
leerlingen van 3 klassen ondervraagd over de in
houd van 3 uitzendingen, terwijl wij per jaar 310
Jeugdjournaals maken. Ze heeft ergens in haar
rapport vermeld dat de redactie van het Jeugd
journaal er niet altijd van is doordrongen dat de
informatie niet goed overkomt. Als iemand zoiets
vermeldt in een doctoraalscriptie, zou je ver-
Van der Wulp
kraakt onderzoek
jeugdjournaal
alles blijft hangen of wordt be
grepen. Het probleem van beeld
en geluidinformatie is dat ze
schillende grootheden
In ons jargon heet dat 'schaar'.
Het eerste dat aankomende tv-
joumalisten wordt geleerd is
beeld- en geluidinformatie zo
veel mogelijk op elkaar af te
stemmen. Maar niet altijd lukt
dat, hoezeer we ook ons best doen."
Dat het weer kinderen in de leeftijdsgroep van
10 tot 12 jaar totaal koud zou laten, zoals 'Het
Jeugdjournaal nader bekeken' wil doen geloven,
wijst Van der Wulp van de hand. „Ik hou niet van
afkraken, maar deze conclusie staat toch echt
haaks op de bevindingen van het NlPO-onder-
zoek dat wij ter gelegenheid van het tien jarig-
bestaan van het Jeugdjournaal onder 1000 repre
sentatieve kinderen hebben laten houden. Het
weer kwam als het populairste item naar voren."
HILVERSUM GPD
Puntborsten in strakke truitjes, een preek van vader
over iets te veel lipstick, het verborgen gevaar van
blootblaadjes en een heupwiegende Elvis. Seks in de
jaren vijftig in Amerika. Onschuldige tieners tasten de
grenzen van het acceptabele af. Ze zitten gevangen
tussen het staartje Victoriaanse zelfbeheersing en het
begin van een periode waarin het toegeven aan
seksuele gevoelens nieuw is.
Voor regisseur Obie Benz was dat in 1988 aanlei
ding genoeg om een vrolijke documentaire te maken
over het seksleven van jongeren in de jaren vijftig.
'Heavy petting' wordt zondagavond door de VPRO
uitgezonden.
Fragmenten uit oude documentaires en speelfilms
als 'Rebel without a cause', worden afgewisseld met
openhartige bekentenissen van tieners die inmiddels
bekende Amerikanen zijn. „Eerst kussen met je mond
dicht, dan kussen met je mond open. Daarna haar
borsten betasten met bh en dan haar borsten betasten
zonder bh." David Byrne, zanger van de Talking
Heads, kan verlegen gelach niet onderdrukken bij zo
veel openheid. Hij is niet de enige.
De jeugdherinneringen in Heavy Petting zijn eigen
lijk te snel gemonteerd. Onderwerpen als masturbe
ren, feestjes, afspraakjes maken, voorbehoedsmidde
len en ongewenste zwangerschappen volgen elkaar in
hoog tempo op. Een keurige schoolmeester legt zijn
jongens uit dat een seksblaadje op het eerste gezicht
misschien spannend en onschuldig lijkt, maar dat het
wel degelijk gevaarlijk is. „Als je ze leest, krijg je een
verkeerde kijk op seks."
Een onschuldig tienermeisjes krijgt een preek van
vader als hij ziet dat ze naar een feestje gaat met een
dikke laag lipstick. „Je hebt veel te veel lipstick op voor
een meisje van jouw leeftijd. En naar wat voor een
feestje ga je eigenlijk? Waarom heb je je vader daar
niets over verteld?'
Er lijkt weinig veranderd sinds de jaren vijftig
(Heavy Petting, zondag, Nederland 2,22.16 uur)
r klinkt iets van weemoed door
I .om het einde van zijn successerie
JÊL^^ 'Zeg 'ns AAA', wanneer Chiem
van Houweninge toegeeft dat er na dertien
jaar gewoon een moment komt waarop je
moet besluiten te stoppen. „We vonden dat
het nu maar moest gebeuren", zegt hij.
'Zeg 'ns AAA' behoorde de afgelopen ja
ren tot de absolute top op de Nederlandse
televisie. Volgens Van Houweninge heeft
het succes van de VARA-serie alles te ma
ken met de manier waarop het dagelijks le- meestal wordt een groot aantal schrijvers
ven van de hoofdpersonen beschreven bij een serie betrokken."
wordt. „De verhalen staan dicht bij de ge
wone, dagelijkse dingen."
De belevenissen van Mien en Koos Dob
belsteen en van het doktersechtpaar Lidy
van der Ploeg-Hans Lansberg en hun aan
hang vormen niet zomaar een televisieserie.
Het doek valt voor Mien Dobbelsteen en
dokter Lydia van der Ploeg, hun echtge
noten en aanhang. Na dertien jaar komt
er een einde aan de televisie-serie 'Zeg 'ns
AAA'. De serie, die vrijwel constant tussen
de 20 en 25 procent van de kijkers trok,
telt dan 216 afleveringen. De schrijvers,
Chiem van Houweninge en Alexander
Pola, wisten elke keer opnieuw een afge
rond verhaal te leveren, met tachtig
'moppen'. Voordat de creativiteit dreigt
op te drogen, wordt er definitief een punt
achter 'Zeg 'ns AAA'gezet.
Hoogtepunt
Voor de 78-jarige Pola betekent het einde
van 'Zeg 'ns AAA' tevens het einde van een
uitzonderlijke carrière, met onder meer het
radio-programma 'Negen heit de klok', de
i trage start - en veel kritiek van de NCRV-produktie 'Farce Majeur' en dertien
zoals altijd betweterige critici - ontstond jaar 'Zeg 'ns AAA'. „Je kunt Zeg 'ns AAA
e, met
fikse
Van Houweninge en Pola kunnen niet, beter om te praten c
carrière noemen", zegt Pola met
de nodige understatement. „Eigenlijk is het
zoals bij soap-opera's als 'Goede Tijden,
Slechte Tijden' en 'Medisch Centrum West'
„ouwehoeren op bekende thema's", zoals
Van Houweninge dat omschrijft. Bij 'Zeg
niet zo belang
rijke afsluiting van een niet zo belangrijke
carrière. Ik til er niet zo zwaar aan."
Pola grossierde in blijvertjes: 'Negen heit
de klok' hield het tien jaar vol, Farce Majeur
AAA' gaat het er niet om het verhaal voort zelfs (met een onderbreking) twintig jaar e
te zetten door mensen erin te schrijven, en dan nu de dertien jaargangen 'AAA',
er weer uit te halen en drama's te beden- einde kwam steeds op een hoogtepunt.
elke keer een afgerond
Pola. „Ik weet niet hoe we het hebben vol
gehouden. Het is eigenlijk een wonder. Het
Pola: „Het is een soort feeling om te we
ten wanneer het moment komt van ophou-
beginnen, anders kun je niet fris blijven."
Voor 'AAA' duurde het enige maanden
gebeurt nergens op die manier, want voordat het definitieve besluit viel. „We be-
Alexander Pola: „Soms dacht ik: ik ben eigen
lijk gek met m'n 78 jaar."
foto roland de bruin
typisch Nederlandse comedy-serie, met hoogstens de amusante afsluiting van een gonnen er in de loop van de tijd over te pra
ten. Een dergelijke gedachte ontstaat lang
zaam. De VARA wilde wel doorgaan, maar
ik word een dagje ouder en dan wordt het
toch wel te veel." En hij vervolgt: „Van tijd
tot tijd dacht ik 'ik ben eigenlijk gek met
m'n 78 jaar..."
Opluchting
te schrijven, en dan nu de dertien jaargangen 'AAA'. Het Pola: „Ik denk dat de kracht van 'Zeg 'ns
AAA' is dat dezelfde twee mensen de karak
ters ontwikkelden. Chiem is een wonder,
een creatief talent. Ik zorgde, als handige
Dat lukte wonderwel, volgens Alexander den. Dan moet je besluiten iets anders te vakman, voor de afmakers. Maar na enige
------tijd zag je niet meer wie wat deed. Je leert
van elkaar."
De serie is nadrukkelijk uit het leven ge
grepen. De gebeurtenissen worden
niet bedacht, maar doen zich ook in
het werkelijke leven voor. Een grote in
breng bij het zoeken naar 'kleine, gek
ke dingetjes' had Marina de Vos, echt
genote van Chiem van Houweninge en
vanaf het begin bij de serie betrokken.
Pola: „Zij kwam steeds met nieuwe
ideeën."
Op 26 september wordt de 200e af
levering van 'Zeg 'ns AAA' opgeno
men. Het is de laatste die Van Hou
weninge en Pola samen hebben ge
schreven. Voor Chiem van Houwenin
ge gaat het werk voorlopig gewoon
door. Hij werkt aan een speelfilm en
ontwikkelt een nieuwe serie. En verder
is er nog 'Oppassen', de nieuwe serie
bij de VARA die hij begon met Pola. Er
komen de komende twee jaar nog ze
ker veertig afleveringen bij.
Voor Pola breekt een tijd aan van
nietsdoen en veel lezen. Hij sluit niet
uit dat er toch wel weer eens een stuk
uit zijn handen komt. „In mij steekt de
behoefte om mij van tijd tot tijd te ui
ten, het liefst via een microfoon. Als ik
weer wat gaan doen, dan doe ik dat
het liefst met een jonger iemand. Zo
blijk ik fris. Als ik dat niet zo welover-
De personen die 'Zeg 'ns AAA' populair hebben gemaakt Mien en Koos Dobbelsteen en het dokters- wogen gedaan had, was ik al lang ver-
paar Lidy van der Ploeg en Hans Lansberg. •archieffoto stoft, versteend, of verkalkt."
Schrijvers zetten na 13 jaar een punt achter 'Zeg 'ns AAA
