Recordrente in Zweden
NCW ziet geen heil in
centrale loonafspraken
Economie
Straks ook pizza's
uit Johmafabrieken
Europeaan creatiever
dan Japanse collega9
Kosten WAO drukken nu minder zwaar
op nationaal inkomen dan vijf jaar terug
Geld verzamelen
DONDERDAG 10 SEPTEMBER 1992
Winst Grolsch neemt flink toe
enschede Grolsch heeft in het eerste halfjaar een nettowinst ge
boekt van 14,9 miljoen gulden. Dat is 20,6 procent meer dan in
dezelfde periode van vorig jaar. De omzet steeg over de eerste
zes maanden van 1992 met 15,9 procent, van 365,8 miljoen naar
423,9 miljoen. De stijging is voor nagenoeg de helft te danken
aan eigen activiteiten (de nieuwe produkten Grolsch Meibok en
Grolsch Special Malt) en is voor de andere helft een gevolg van
het overnemen van Ruddles Brewery in Engeland in februari.
Het bedrijfsresultaat nam toe met 27,3 procent tot 22,4 miljoen
gulden (dat was 17,6 miljoen).
Opnieuw ontslagen baksteenindustrie
den haag Zeven baksteenfabrieken sluiten de komende maan
den hun deuren. Daardoor raken honderdveertig mensen hun
baan kwijt. Welke fabrieken verdwijnen, wordt vandaag bekend,
nadat de betrokken personeelsleden, ondernemingsraden en
vakorganisaties zijn ingelicht. De sluiting van de zeven fabrieken
maakt deel uit van een al langer lopende saneringsoperatie. Vo
rig jaar gingen al elf van de bijna zeventig baksteenfabrieken in
Nederland dicht. Tweehonderd man kwam op straat te staan.
Handelsovereenkomst met Polen
schiphol» De Nederlandse regering wil de handel tussen Neder
land en Polen bevorderen. Daartoe heeft staatssecretaris Van
Rooy van economische zaken in Warschau een zogeheten Inves-
teringsbeschermingsovereenkomst (IBO) gesloten met haar
Poolse ambtgenoot van financiën. Van Rooij keerde gisteren te
rug op Schiphol. De nu afgesloten IBO biedt Nederlandse inves
teerders bescherming tegen politieke risico's zoals machtsom
wentelingen. Polen is het laatste Oosteuropese land waarmee
zo'n overeenkomst is gesloten.
Debat nodig over IMF en Wereldbank
den haag Milieu-, mensenrechten- en ontwikkelingsorganisa
ties in ons land willen dat er een debat komt over het functione
ren van het Internationale Monetaire Fonds (IMF) en de We
reldbank. Zij bepleiten dit in een brief aan de regering en de Ne-
derlandsche Bank. De organisaties, waaronder de Novib en de
Vereniging Milieudefensie, vinden onder meer dat de besluitvor
ming bij het IMF en de Wereldbank ondoorzichtig is en te wei
nig democratische controle kent. Ook zou het accent op stimu
lering van de export vaak ten koste gaan van directe armoedebe
strijding.
VNO eist discussie over 'eco-tax'
den haag Ondoordacht, willekeurig en niet effectief', vindt
VNO-voorzitter Rinnooy Kan de plannen van de regering om
een soort 'eco-tax' in te gaan voeren. Het kabinet wil belasting
gaan heffen op onder meer het gebruik van grondwater en het
storten van afval. „Een sluipende introduktie van een geheel
nieuw soort belasting. Dat is in geen honderd jaar gebeurd. Het
is schandalig dat daarover geen wezenlijke discussie heeft
plaatsgehad". Volgens Rinnooy Kan zijn de kabinetsplannen een
'gewone' belasting met als doel de rijksbegroting sluitend te krij
gen.
den haag anp
De nieuwe voorzitter van het
Nederlands Christelijk Werkge
versverbond J. Blankert ziet
niets in een centrale afspraak
over loonmatiging voor volgend
jaar. Voor loonafspraken op
centraal niveau is helemaal
geen plaats, aldus Blankert.
De loonvorming moet in de
bedrijfstakken of .bedrijven
plaatsvinden, op decentraal ni
veau, waar de onderhandelaars
zich laten leiden door de bij
zondere situatie daar, aldus
Blankert. Als voorzitter van de
metaalwerkgevers (FME) sloot
hij jarenlang een van de groot
ste CAO's in Nederland af, niet
gehinderd door dictaten van
bovenaf.
De nieuwe NCW-voorzitter is
tegen het verdwijnen van de al-
Centrale bank zet alles op alles ter voorkoming van koersval kroon
gemeen verbindend verklaring
(AW) van CAO's, het door een
pennestreek van de minister
van sociale zaken ook voor niet-
aangesloten ondernemingen
geldig worden van de afspraken.
„AW vormt de hoeksteen van
de arbeidsrust, het cement voor
goede arbeidsverhoudingen."
Hij vreest dat vooral scholings-
afspaken en collectieve pen
sioenafspraken er onder zullen
lijden.
Dat laat voor de werkgevers
onverlet dat de minister, mits
aangekondigd, bepaalde onder
werpen niet verbindend moet
kunnen verklaren. Blankert
noemde als voorbeeld boven
wettelijke afspraken op het ter
rein van de sociale zekerheid,
bijvoorbeeld bij verlaging van
de wettelijke WAO-uitkeringen.
Bestuursvoorzitter van PA Consulting:
den haag marien van den bos
„Als de economie ook maar een
beetje aantrekt, gaan veel be
drijven in korte tijd heel veel
geld verdienen. Want er is ont
zettend veel gebeurd op het ge
bied van kostenbeheersing en
het efficiënter en creatiever
werken in Europa".
De bestuursvoorzitter van PA
Consulting Group, de Brit John
Foden, verwacht voor de ko
mende tien jaar dan ook een
gevecht tussen vooral Japanse
en Europese bedrijven om de
wereldmarkten. De Amerikanen
zullen het steeds drukker met
zichzelfkrijgen.
„In veel opzichten zijn wij Eu
ropeanen efficiënter en creatie
ver dan Japanners", zei Foden
tijdens een bezoek in Den Haag.
Als grootste Europese firma
voor bedrijfsadvisering hebben
de mensen van PA de afgelopen
jaren veel veranderingen mee
gemaakt. De tijd van deels op
Japanse leest geschoeide
'kwaliteits'-programma's zijn
achter ons. „Veel bedrijven heb
ben daar inmiddels verfijnder
methoden voor ontwikkeld".
Volgens Foden zullen de Azia
tische landen een aantal mark
ten voor basisgoederen overne
men. Voor de Europese bedrij
ven ligt de uitdaging daarom in
het produceren van meer 'toe
gevoegde waarde'. „We stellen
in Europa hoge eisen aan onze
levensstandaard. Voor?) in
Noord-Europa lijken we op weg
naar de ultieme consumptie
maatschappij. De markten zijn
hier veel verfijnder en gevari
eerder dan in, bijvoorbeeld, Ca
nada of de Verenigde Staten. Al
leen Japan komt aardig in die
richting. We kunnen alleen blij
ven leven als we erin slagen zeer
'hoogwaardige' produkten te
vervaardigen".
Waar kostenbeheersing en
creativiteit in veel Europese
produktiebedrijven zichtbaar
verbeterd zijn, voorspelt Foden
nog veel opschudding in de fi
nanciële dienstverlening. „Hier
vinden regelrechte rampen
plaats. Maar dat houdt ons in
ieder geval aan het werk".
Van groot belang is natuurlijk
wat zich zal ontwikkelen als hèt
financiële centrum van Europa.
Wordt dat Londen, Frankfurt of
Parijs? (Amsterdam ontlokt Fo
den niet meer dan zo'n cyni
sche glimlach waar Britten pa
tent op lijken te hebben). „Dat
is heel belangrijk voor het toe
komstige patroon van de hele
financiële wereld. Zolang dat
niet is uitgekristalliseerd en
dat kan nog wel enkele jaren
duren komt die sector in ie
der geval niet tot rust".
De deregulering (het afschaf
fen van beschermende regels) is
een ander aspect van de op
schudding in de financiële
branche. „De huidige managers
zijn soms jaren van malckelijk
zakendoen gewend op hun
De industrie is veel efficiënter en creatiever gaan werken, constateert de
Brit John Foden van de PA Consulting Group. foto gpd cees zorn
thuismarkt. Daar duiken nu in
eens veel scherpere concurren
ten op". Marketing-fouten lig
gen dan voor de hand.
Foden noemt het voorbeeld
van Britse verzekeringsmaat
schappijen die plaatselijke on
roerend goedmakelaars gingen
opkopen. Waarom zou je im
mers niet, tegelijk met het huis,
ook de hypotheek en de verze
keringen kunnen verkopen?
Wat ze over het hoofd zagen,
was het slechte 'imago' van de
makelaar in onroerend goed in
Engeland.
Opmerkelijk vindt Foden ook
dat hij binnen Europa nog wel
eens managers tegenkomt die
denken dat de snelle verande
ringen in Europa hun markten
weinig of niet zullen beïnvloe
Uit berekeningen van Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt:
den. „Ze hebben niet in de ga
ten dat ze van de ene dag op de
andere weggevaagd kunnen
worden. Door sterkere partijen
binnen of buiten Europa, of
door bedrijven die voorheen he
lemaal niet op een dergelijke
markt actief waren".
Inmiddels lijkt ook de hausse
van bedrijven die zich willen
concentreren op hun 'kernacti
viteiten' achter de rug. Foden
en zijn mensen zijn nu meer
betrokken bij het verder bou
wen op die kernactiviteiten. De
sterkste positie hebben de be
drijven die „op hun geld zijn
blijven zitten". Wat tot voor kort
nog ernstig bekritiseerd werd,
komt uitstekend van pas nu
geld lenen duur is geworden als
gevolg van de hoge rente.
De kosten van de WAO (Wet ar
beidsongeschiktheid) drukken
minder zwaar op de Nederland
se economie dan vijf jaar terug.
Uit berekeningen van het Cen
traal Bureau voor de Statistiek,
gemaakt op verzoek van het
Rotterdams Dagblad, blijkt dat
de totale kosten van de arbeids
ongeschiktheid al sinds 1987 re
latief minder beslag leggen op
het nationaal inkomen.
Sinds 1987 is het gezamenlijk
inkomen in Nederland ofte wel
het bruto nationaal jaarinko
men aanzienlijk sneller geste
gen dan de kosten van de WAO.
Het aandeel van de WAO liep al
ver voor het ontbranden van de
politieke discussie vorig jaar te
rug naar 4,6 procent de laatste
driejaar.
De groei van het bruto natio
naal jaarinkomen (zie tabel)
zette de afgelopen vijf jaar ver
houdingsgewijs veel harder
door dan de kosten van het ge
bruik van de WAO. Het nationa
le inkomen klom van zo'n 439,4
miljard gulden in 1987 naar
ruim 542,6 miljard gulden vorig
jaar. Het aandeel van de AAW
en de aanvullende WAO in dat
jaarinkomen van alle Nederlan
ders samen is daarmee terugge
lopen van bijna vijf procent in
1987 naar 4,6 procent.
De daling van de kosten van
de WAO is echter relatief. De di
recte kosten van de aanvullende
sociale verzekering voor volle
dig en gedeeltelijk arbeidsonge
schikten, uitvoering inclusief
bruto uitkeringen, namen na de
vorige herziening (en bezuini
ging) op het sociale stelsel in
1987 in absolute zin toe. De
kosten stegen van 8,5 miljard
gulden naar 9,1 miljard in 1991.
De uitvoering van de wet kost
ook veel geld. Het werk van de
keuringsorganisaties Gemeen-
schapelijk Administratie Kan
toor (GAK) en Gemeenschappe
lijke Medische Dienst (GMD) is
in vijf jaar tijd zo'n dertig pro
cent duurder geworden. De uit
voerders hadden in 1987 zo'n
290 miljoen gulden nodig, vorig
jaar kostte de uitvoering 390
miljoen.
Het feit dat de kosten van de
WAO relatief dalen betekent
niet dat de politiek anders
denkt over de wens tot reductie
van het aantal WAO'ers. Twee
de-Kamerleden van CDA en
WD zeggen niet onder de in
druk te zijn van de uitkomsten
van het CBS-onderzoek. CDA-
kamerlid Biesheuvel: „Als de
conclusie zou moeten zijn dat
onze samenleving het wellicht
best zou kunnen opbrengen om
door te gaan met de uitgaven
voor de WAO, dan deel ik die
beslist niet", zegt hij.
Dat het bruto nationaal inko
men veel sneller is gestegen dan
de kosten voor de WAO neemt
Biesheuvel voor kennisgeving
aan. „Een dergelijke berekening
zegt namelijk niets over de om
vang van het aantal arbeidson
geschikten", meent de christen
democraat. „Het heeft geen zin
om het probleem van de WAO
te blijven ontkennen."
Totale kosten Alleen WAO
WAO/AWW
In miljarden In miljarden
Uitvoering Bruto nationaal Aandeel WAO in
van WAO jaarinkomen nationaal inkomen
In miljoenen ln miljarden Percentage
1987
1988
1989
1990
1991
4,98
4.90
4,60
4.60
4,60
WD-kamerlid kinschoten zit
op dezelfde golflengte. „Ik vind
het niet zo interessant om te
weten dat het nationaal inko
men verhoudingsgewijs meer
stijgt dan de kosten voor de
WAO. Waar het mij om gaat, is
dat er nog steeds 900.000 ar
beidsongeschikten zijn in ons
land. En dat is absoluut te veel",
aldus de liberaal.
Biesheuvel zegt dat de vakbe
weging regelmatig heeft geroe
pen dat de gemiddelde werkne
mer solidair genoeg is om de
WAO-premies te blijven beta
len. „Maar die solidariteit zal
eens haar grenzen kennen",
zegt hij. „Dan is het, lijkt mij,
beter om nu direct in te grijpen
in plaats van te wachten totdat
die solidariteit er niet meer is.
Want dan zal een ingreep in de
WAO veel harder aankomen".
PvdA-kamerlid F. Leijnse
vindt het bemoedigend dat de
kosten van de WAO in verhou
ding tot ons nationaal inkomen
daten tol vindt hij hei een po
sitieve zaak dat de groei van het
aantal WAO'en afneemt ..Dit
zal zeker bij de behandeling van
het kabinetsvoorstel een rol
spelen", zegt hij. De PvdA heeft
aJ een aantal 'verzachtingen'
aangedragen. Maar ook Leijnse
zegt dat „net niet zo is, dat het
hele zaakje kan overgaan" om
dat het aantal WAO ers en de
kosten nog veel te hoog liggen.
Minister bezorgd
over investeringen
utrecht 's Rijks Munt heeft gisteren in Utrecht het bord
spel Muntslag geïntroduceerd. Bij het spel gaat het om het
opbouwen van muntcollecties, waarbij twee tot vier spelers
elkaar moeten overtreffen in slimheid. Zij krijgen ieder ook
de beschikking over twee dukaten, die als joker dienen, 's
Rijks Munt heeft die dukaten speciaal geslagen voor het
spel. Voor het bijbehorende papiergeld heeft De Neder-
landsche Bank bij wijze van uitzondering toestemming ge
geven om het aan één zijde te bedrukken volgens ontwer
pen van bestaande Nederlandse bankbiljetten, zij het in an
dere kleuren en in kleiner formaat. Bij de presentatie werd
het spel gisteren gespeeld door (van links naar rechts) W.
Duisenberg (president Nederlandsche Bank), drs. C. van
Dranen (Rijks Muntmeester), mr. H. Koning (voorzitter Al
gemene Rekenkamer) en op de voorgrond drs.ing. C. Maas
(oud-thesaurier en inmiddels lid van de raad van bestuur
van de ING-groep).
foto anp raymond rutting
Het bedrijfsleven mijdt risico
volle projecten. Men durft er
niet meer in te investeren nu
het minder goed gaat met de
economie. Er worden ook min- l
der nieuwe projecten gestart.
Minister Andriessen van econo
mische zaken zei dit gisteren in
de Tweede Kamer. De bewinds-
man stelde dat een slechtere
economische situatie zich altijd
het eerst vertaalt bij bedrijfsin
vesteringen in riskante zaken. -
„Dat is het eerste waar het toe
slaat", aldus Andriessen.
De minister maakte zijn op
merkingen bij de behandeling
van een wetsvoorstel over over-
heidsgaranties voor kredieten
die particuliere participatie
maatschappijen (PPM's) aan
bedrijven geven.
De spectaculaire verhoging van het Zweedse daggeldta
rief voor kronen is gisteren op de Europese valutamark
ten ingeslagen als een bom. Óp de Amsterdamse wissel
markt reageerde de dollar vrijwel meteen. De slotkoers
was bijna twee cent hoger en kwam uit op 1,5865 gulden.
Het Zweedse daggeldtarief voor banken staat sinds giste
ren op 75 procent. Dat betekent dat het voor de financië
le wereld interessant is kronen even vast te houden.
amsterdam jan peter versteege
De noodgreep van de Zweedse
centrale bank is bedoeld om de
Zweedse kroon te behoeden
voor een koersval. Het aanbod
aan kronen was de laatste tijd
groot omdat de financiële we
reld te weinig vertrouwen heeft
in de verslechterende Zweedse
economie en zijn kronen liever
omzet in sterkere valuta. Dat
drukt de koers van de kroon.
Om de koers toch op peil te
houden, moet de centrale
Zweedse bank steunaankopen
doen.
Zweden kiest voor een andere
oplossing, een tijdelijk hoge
dagrente op kronenrekeningen
van binnen- en buitenlandse
banken. Zo'n hoge rente kan
het Scandinavische land niet
lang volhouden, meent De Ne
derlandsche Bank. „Ze hopen
ongetwijfeld dat er binnen een
paar dagen wat meer rust op de
valutamarkten optreedt", aldus
een woordvoerder. Om de eigen
deviezenreserves bij te spijkeren
leende Zweden bovendien 31
miljard ECU (ruim 70 miljard
gulden). Dat is de reken-een
heid die de EG-landen onder
ling gebruiken.
Het Zweedse besluit is een re
actie op een manoeuvre dins
dag van de Finse centrale bank.
Die besloot de koppeling van de
markka aan de ECU te verlaten
om zo de slechte economie
nieuw leven in te blazen. Dit
zorgde voor een waardedaling
van de markka van 18 procent.
Veel valutahandelaren rea
geerden door hun markka's om
te zetten in Duitse marken.
Vanwege te weinig vertrouwen
in de markka had Finland vorig
jaar november al een devaluatie
(waardevermindering) toege
past van 14 procent.
De loskoppeling van de ECU
betekent dat de koers van de
markka nu door de markt wordt
bepaald. Finland, achterop ge
raakt door de ineenstorting van
de handel met de vroegere Sov
jetunie, hoopt zo weer interes
sant te worden voor beleggers.
De ontkoppeling heeft echter
een keerzijde. Ze leidde dinsdag
tot een run op de Duitse mark.
Een domino-effect ontstond.
Want door een sterkere mark
komt de dollar onder zware
druk te staan. Vervolgens ont
stond bij veel handelaren de
angst dat Zweden, net als Fin
land geen EG-land, het Finse
voorbeeld zou volgen en ook
zijn munt zou loskoppelen. De
ze angst had tot gevolg dat de
Zweedse kroon op grote schaal
op de valutamarkten werd aan
geboden om koersverliezen op
termijn te voorkomen.
De centrale bank in Zweden
wil echter niet ontkoppelen
maar ziet wel dat de concurren
tiepositie van Finland door de
lagere markka beter is gewor
den. Om die reden is het
Zweedse daggeldtarief dinsdag
opgekrikt van 16 naar 24 pro
cent en gisteren zelfs naar het
recordtarief van 75 procent. An
dere rentes zullen wellicht op
termijn ook iets stijgen.
De Noorse centrale bank
heeft overigens gisteren zijn
daggeldtarief verhoogd naar 11
procent. De stijging is beperkt
gebleven tot een procent. De
Noorse kroon is aanmerkelijk
sterker dan de Zweedse.
losser gpd
„Wat Iglo is in diepvries, moet
lohma nu worden in koelvers.
Van Hillsdown verwachten wij
sterke ondersteuning om met
het merk Johma uit te breiden
in andere marktsegmenten."
Directeur Bob Oomkens ziet
alleen maar positieve kanten
aan de gisteren bekend ge
maakte overname door het Brit
se voedingsconcern Hillsdown.
De komende vier jaar verwacht
hij ten minste een verdubbeling
van de omzet en ook voor de
werkgelegenheid bij Johma in
Losser (nu 320 personeelsleden)
ziet het er volgens hem goed
uit.
Hillsdown Holdings Plc is een
Britse levensmiddelengigant
met 40.000 werknemers en een
omzet van omgerekend 15,5
miljard gulden. In 1988 en 1989
deed het bedrijf van zich spre
ken door maar liefst veertien
Nederlandse fabrikanten van
voedingsmiddelen over te ne
men. Daarna is het een beetje
stil geworden rond Hillsdown.
Gisteren deed het Britse con
cern weer van zich spreken
door zijn grootste aankoop op
het vasteland aan te kondigen.
Voor 157 miljoen gulden neemt
Hillsdown van de Beledia Groep
(onderdeel van het Belgische
Artal-concem, waaronder ook
Johma valt) de European Chil
led Foods Group over. Die heeft
een omzet van ongeveer 550
miljoen gulden. Met deze ac
quisitie wordt Hillsdown in één
klap Europa's grootste produ
cent van koelverse kant-en-kla-
re voedingsprodukten.
In Engeland is Hillsdown in
de koelvers-branche actief met
bedrijven als Smedley's (sala
des), Telfers (sandwiches) en
Pinney's (kant-en-klaar maaltij
den), terwijl het daarnaast een
saladesfabriekje in Spanje bezit.
De Europese koelvers-groep die
nu van eigenaar verwisselt, be
staat uit Johma Holding Inter
national in Losser, Nadler Wer-
ke Holding in Mannheim en K-
Salat in Denemarken. Johma is
marktleider in de Benelux met
een omzet van 160 miljoen gul
den en circa 400 werknemers
(van wie 320 in Losser), Nadler
behaalt met 900 werknemers
een omzet van 340 miljoen gul
den en het Deense bedrijf zit
met 100 man personeel op een
50 miljoen gulden.
Voor Johma is het de derde
overname binnen acht jaar. In
1984 kocht Heinz het bedrijf,
dat volgend jaar 25 jaar bestaat,
van zijn stichter Johan Schreur.
In 1988 nam Artal (dat toen nog
Raffinerie Tirlemontoise heette)
het over. De omzet, die toen
rond de 55 miljoen lag, is sinds
dien verdrievoudigd.
Als onderdeel van Hillsdown
hoopt Oomkens zijn produkten
te kunnen uitbreiden (met
pizza's, kant-en-klaar-maaltij-
den), sandwiches en snacks.
Groei van het afzetgebied met
noord-Frankrijk en Scandinavië
sluit Oomkens ook niet uit.
