Franse 'Bende van vijf is een
zeer uiteenlopend gezelschap
Laat verstand spreken,
maar laat ook emotie toe
Mams mag werken, maar
paps doet echt niets extra's
Iran en Pakistan schurken zich tegen elkaar aan
Feiten &Meningen
WOENSDAG 9 SEPTEMBER 1992
2
Communist Marchais en neo-fascist Le Pen trekken samen ten strijde tegen 'Maastricht'
Amsterdam johan stekelenburg emoties, verontwaardiging een niets n
Wie had ooit kunnen vermoeden dat Georges Marchais,
de leider van de kwijnende Franse Communistische Par
tij, op zijn oude dag nog eens samen met de neo-fascis-
tische Jean-Marie Le Pen ten strijde zou trekken? En dat
nog wel in het gezelschap van twee gaullisten van de ou
de stempel en een rechtse liberaal?
PARUS «HANS GERTSEN
nog geen Duitse deelstaat". Een
uitspraak die zelfs volgens zijn
politieke vrienden 'grotesk' was.
Onbetwist leider
De zaak die zulke uiteenlopen
de karakters bijeenbrengt, heet
'Maastricht'. De 'bende van vijf, De onbetwiste leider van het
zoals minister Elisabeth Guigou anti-front is Philippe Séguin. Hij
het vijftal onlangs met veel dé
dain betitelde, is mordicus te
gen de ratificering van het Ver
drag, al lopen de motieven
nogal uiteen.
De 'generaal' die de uiterste
rechterflank van het anti-Maas
tricht-front aanvoert, heet Jean-
Marie Le Pen. Voor de 64-jarige
leider van het Front National
vecht al maanden tegen het v
maledijde Verdrag van Maas
tricht dat strijdig zou zijn met
de Franse grondwet en met de
geest van de Franse revolutie.
De 49-jarige gaullist is een be
gaafd spreker en heeft ongetwij
feld miljoenen Fransen aan het
twijfelen gebracht met zijn
waarschuwingen tegen e
houdt de ratificatie van het Ver- ropa dat geregeerd gaat worden
Maastricht niets n
of minder in dan het einde vt
Frankrijk als grote, soevereim
natie. Als we Le Pen mogen g
loven, brengt Europa louter c
heil. Frankrijk zal worden ove
spoeld door horden illegale ii
door Brusselse technocraten.
Séguin vecht zij-aan-zij met zijn
boezemvriend Charles Pasqua,
maar de wijze van strijden is
even verschillend als hun karak
ter. Séguin is een heer en blijft
altijd netjes. Pasqua, e
migranten, drugdealers en maf- malige minister van binnen-
fiosi, terwijl de werkloosheid
schrikbarend zal toenemen. De
campagne die Le Pen voert, is
ultra-nationalistisch. Wie van
landse zaken, heeft r
karakter van een straatvechter.
Na de nederlaag op punten, die
Séguin vorige week leed in het
Frankrijk houdt, kan niet anders directe TV-debat met president
Mitterrand, was het Pasqua die
een verandering van tactiek
aankondigde. Van nu af aan
spelen de tegenstanders keihard
op de man. Het referendum is
een buitenkansje om 'nee' te
gen Mitterrand te zeggen, zo
schreeuwt de 65-jarige Pasqua
sindsdien van de daken.
Volgens heel wat politieke com
mentatoren heeft Pasqua dui
delijk bijbedoelingen met zijn
anti-Europese stellingname. Hij
hoopt dat een Frans 'nee' zowel
de president als de leider van
zijn eigen partij, Jacques Chirac,
in verlegenheid brengt. Pasqua
voert al jaren een soort interne
guerrilla tegen Chirac en de
huidige partijleiding, die hij 'te
soft' vindt. Volgens Pasqua
moet de oppositie veel meer sa
menwerken mefLe Pen. Dat
j de enige manier zijn c
Overschaduwd
Hoewel Le Pen veel herrie
maakt, wordt zijn veldtocht te
gen Europa een beetje over
schaduwd door die van drie
'net-rechtse' politici. Ietwat ter
linkerzijde van Le Pen, maar
nog altijd een heel eind rechts
van het midden, levert Philippe
de Villiers strijd. De 43-jarige
partijgenoot van Valery Giscard
d'Estaing is een van de weinige
Franse liberalen die zich tegen
'Maastricht' heeft gekant. Maar
dan ook met hart en ziel. De Vil
liers campagne verschilt qua
toon niet veel van die van Jean-
Marie Le Pen. Niet vreemd, om
dat de onlangs door hem opge
richte beweging 'Combat pour
les valeurs' (Gevecht voor de
waarden) zich deels op dezelfde regerende socialisten definitief
waarden beroept als het Front
National.
De Villiers' tactiek is even sim
pel als doeltreffend: paniek en
angst zaaien zodat de Fransen
op 20 september voor de veilig
heid 'nee' zeggen tegen het en
ge Europa dat hij schetst. Van
stoten onder de gordel is hij niet van respectievelijk Le Pen, De
vies. Philippe de Villiers krijste Villiers, Pasqua en Séguin e
als een mager speenvarken toen zijds en de linkervleugel ander-
t Elysée te verdrijven.
Brede kloof
Het zwakke punt van het anti-
Maastricht-front ligt overduide
lijk in het midden. Vrijwel het
hele politieke centrum is voor
'Maastricht'. Tussen de posities
Jan Pronk is in Somalia ge
weest en op TV zie ik welke
s dat bij hem heeft los
gemaakt. Dat zijn we toch niet
zo gewend in ons koude kik
kerland en zeker kijken we
vreemd op als de politiek piot-
rol spelen naast principes,
standpunten en coalitie-over
eenkomsten.
Regeren, besturen lijkt in de
presentatie naar buiten zo
vaak van een marmeren onbe
wogenheid. Als lezer, kijker,
luisteraar weet je niet of de be-
's; ik pleit e
r als
seling emotionele trekjes blijkt wogenheid die je tegenkomt
te bezitten, waarvan niemand
betwijfelt of ze wel echt zijn.
Zulke emoties kun je niet spie-
ik de kans krijg. Daarbij heb ik
dan in mindere mate cijfers
voor ogen maar vooral mensen
van vlees en bloed, bejaarden
met alleen AOW bijvoorbeeld,
alleenstaande moeders met
een bijstandsuitkering, voor
wie ik elke volgende bezuini
ging onverantwoord acht.
bij presentaties, tijdens het de- Steeds opnieuw spelen emotie
bat of in de polemiek, echt is of en verontwaardiging daarbij
len.
De minister verdient e
onderdeel van de voorstelling.
Aangezien ik in de over het
algemeen gelukkige c
pliment met dit optreden. Niet standigheid verkeer dat ik veel
omdat het zo indrukwekkend
s en dus extra overtuigt v
mensen die regelmatig in de
publiciteit zijn v
1 rol. Het is, ook voor mij,
steeds weer reden
verontwaardiging als ik zie hoe
de politiek er weer een veldslag
om centen, procenten en tien
den van procenten van weet te
de hoge nood in Somalia. Maar nabij mag kennen, ben ik in de maken. Ik ben niet veront-
omdat hij ons ongewild heeft
laten zien dat hij, ondanks al
zijn politieke ervaring en door
gewinterdheid, in staat is ge
bleven dat te doen .wat in de
gegeveri omstandigheden het
allereerste is wat je doet: jan
ken. De reactie van een ge-
het spreken ver
hinderd door een brok in de
keel.
j niet best zijn als het
daar bij bleef. Maar daarover
heb ik geen zorg. De minister
heeft zichzelf snel weer in de
hand en komt met een inhou
delijk en politiek doortimmerd
verhaal.
Ik vraag mij af: gebeurt dit niet
veel te weinig in Nederland.
Laten zien waarom je dingen
belangrijk vindt. Waarom het
noodzakelijk is dat dingen be-
i of anders. En daarbij
laten weten welke gevoelens,
gelegenheid u de volgende v
trouwelijkheid te melden: het
is soms echt, maar vaak is het
ook n
waardigd omdat die tienden
van procenten niet belangrijk
zijn, maar wèl omdat wordt ge-
t echt. En het verschil is daan alsof een verschil v
meestal heel moeilijk te z
Ik pleit ervoor het verschil gro
ter te maken: het verstand te
laten spreken, maar de rol die
gulden per maand eigenlijk
geen politieke strijd waard is.
Juist omdat het maar om vier
gulden gaat, moet het eigenlijk
e speelt of heeft gespeeld gewoon zo worden
duidelijker te maken. Als
vindt dat burgers goed moet
worden voorgelicht, dan heeft
men ook oprecht en volledig
duidelijk te maken wat voor
soort motieven een rol spelen
bij het bepleite beleid.
Een voorbeeld uit mijn eigen
praktijk.
Een paar weken geleden pleitte zijn gevallen
ik nogal heftig voor de handha- van Jan Pronk,
ving van de koopkracht van de
minima. Dat zou leiden
positieve opstelling van
beweging in een proces van
beheersing van de lonen. Dat
dat niemand er ook
cent op achteruit gaat.
En als ik dan emoties toon,
gaat het niet om een rituele
dans. Een commentator stelde
dat de zomer voorbij was, want
de FNV-voorzitter was weer
met zijn rituelen begonnen.
zal wel van zijn stoel
i de
De auteur is voorzitter van de
de vak- Federatie Nederlandse Vakbe
weging (FNV).
mÊÊÊm
Een straatveger in het Zuidfranse Nice pauzeert even om de poster over het aanstaande referendum te lezen.
De stemadviezen staan lijnrecht tegenover elkaar.
bekend werd dat Helmut Kohl
persoonlijk mee zou werken
aan een televisieprogramma
over het referendum. „Onge
oorloofde inmenging in Franse
binnenlandse aangelegenhe-
zijds gaapt een brede kloof. Ter
linkerzijde komt de enige weer
stand van betekenis tegen Euro
pa van Georges Marchais en
zijn Communistische Partij.
De 72-jarige stalinist Marchais
ropa van de rijken is. Een soort
complot van groot-industriëlen
dat bedoeld is om allerlei socia
le verworvenheden om zeep te
helpen. 'Maastricht' brengt vol
gens de Franse communisten
vier rechtse 'generaals'. Mar- vakbonden nog altijd heel wat
chais beperkt zich tot nu toe tot invloed. Zo heeft de-leider
preken voor eigen parochie. Of
de tot hooguit zes procent van
de kiezers geslonken aanhang
i de Communistische Partij
ig goeds voor het arbeiden- (PCF) op 20 september de door
den", zo vond hij. Om er de vol- heeft zich tegen 'Maastricht'
gende zin aan toe te voegen:
„Nee meneer Kohl, Frankrijk i;
keerd, omdat het Europa v
de deel der r
In de campagne speelt Georges
Marchais tot nu toe een be
scheiden rol. Het lijkt alsof hij
zich geneert om voor dezelfde
Maastricht volgens hem het Eu- zaak te vechten als de andere
slag kan geven, valt te betwijfe
len.
Maar helemaal zonder gevaar
voor 'Maastricht' is de stelling-
name van de PCF toch niet. De
partij heeft met name via de
Baan buitenshuis geaccepteerd als kind er niet onder lijdt
leiden monica wesseung
Vrouwen met kinderen mogen
in deze tijd gerust buitenshuis
werken, als het thuis maar geen
zooitje wordt. De tolerantie van
de maatschappij tegenover wer
kende moeders is eigenlijk een
schijntolerantie. Buiten de deur
werken wordt gedoogd, maar
het merendeel van de mannen
is niet bereid in het huishouden
of de kinderopvang wat extra's
te doen om het werk van de
vrouw eenvoudiger te maken.
foto reuter eric caillard Tot die conclusie komt M. Mo-
rée, historica, die volgende
week donderdag aan de Leidse
universiteit promoveert bij de
vakgroep vrouwenstudies van
de faculteit voor sociale weten
schappen. Morée onderzocht
wat er voor buitenshuis werken
de vrouwen is veranderd in de
periode 1950 tot nu. In 1950
werkte ongeveer één procent
van de moeders buiten de deur,
nu is dat 36 procent. Morée on
dervroeg tachtig werkende
moeders.
de machtige vakbond CGT,
Louis Viannet, zijn leden opge
roepen om 'nee' te zeggen te
gen een Europa dat volgens
hem alleen maar 'sociale dum
ping' zal brengen. De arbeiders
aller landen dienen zich nog
steeds te verenigen, maar niet
in een 'asociaal' Europa.
M. Morée: „Buitenshuis werken i;
maar voor vrouwen een gunst."
Ontaarde moeder
werkten, gaven als reden
Morée: „Buiten dé deur werken meestal het belang van anderen
is ontegenzeggelijk makkelijker ?P- Er werd gewerkt omdat d~
Eensgezindheid om rust in Afghanistan te herstellen
baas de werkneemster nodig
had, omdat de maatschappij
behoefte had aan verpleegsters
of omdat de kinderen anders
niet genoeg te eten hadden.
N°°it kon de vrouw zeggen dat
ook buiten het gezin zichzelf wil ze het zelf graag wilde.
geworden. Vroeger
vrouw meteen een 'ontaarde
moeder' als ze, om welke reden
dan ook, buitenshuis ging wer
ken. In deze tijd accepteert de
maatschappij dat
islamabad ips
Pakistan en Iran zijn in een
machtsstrijd verwikkeld. Beide
landen willen hun invloed in Af
ghanistan uitbreiden om de rust
in dat land te herstellen. Maar
de omstandigheden hebben
hen in eikaars armen gedreven,
dus passen zij er wel voor op
dat hun rivaliteit de goede be
trekkingen aantast. Het bezoek
van de Iraanse president Has
hemi Rafsanjani, die zondag in
Pakistan is aangekomen, moet
de band tussen Islamabad en
Teheran versterken.
Een verscheurd Afghanistan kan
de stabiliteit in de regio ernstig
aantasten en dat is nu juist wat
Pakistan en Iran hopen te ver
mijden. Zij willen ongestoord
zaken kunnen doen met de
kersverse handelspartners in
Centraal-Azië: de voormalige
Sovjet-republieken in dat ge
bied. Dus zijn de landen het
steeds opvallend eens over de
gang van zaken in het gemeen
schappelijke buurland Afgha
nistan.
Zowel Teheran (Iran) als Isla-
Hekmatyar. En beide landen
steunen de interim-regering
van president Burhanuddin
Rabbani.
Niet neutraal
Maar Pakistan kan zich niet op
een onwrikbaar neutraal stand
punt laten voorstaan. Het land
was pion in de langdurige
machtsstrijd tussen Iran en
Saoedi Arabië. De Pakistaanse
militaire inlichtingendienst
mabad Pakistan) protesteerden sluisde voor miljoenen dollars
tegen de raketbeschietingen
van Kabul door de recalcitrante
leider van de radicale Hezb-e-
Lslami-beweging, Gulbuddin
Amerikaans en Saoedisch
wapentuig door naar Afghanis
tan. Dankzij die buitenlandse
hulp, bedoeld voor de strijd te
gen de Sovjet-bezetters (Afgha
nistan was van eind 1979 tot be
gin 1989 in handen van de vroe
gere Sovjetunie), kon de Hezb-
e-Islami uitgroeien tot de
machtigste islamitische vezets-
beweging, de mujahedin. Hek-
matyar is een sunnitische mos
lim, en de Saoediërs gebruikten
hem om de invloed van de shi-
'itische Iraniërs tegen te hou
den.
Op 16 april van dit jaar kwam in
Kabul het communistische regi
me van president Mohammed
Najibullah ten val. De Pakis
taanse premier Nawaz Sharif
probeerde alom steun te wer
ven om Hekmatyar onder druk
te zetten akkoord te gaan met
de interim-regering. Sharif
slaagde daarin en kreeg zelfs de
Saoedische machthebbers zo
ver de interim-regering in Kabul
te erkennen.
Hekmatyar verbrak echter zijn
belofte: een week na de installa
tie van de interim-regering van
president Sibghatullah Mojade-
di nam hij Kabul weer onder
vuur. Vorige maand is de strijd
om de Afghaanse hoofdstad
verhevigd en de verzetsbewe
ging lijkt niet van plan haar
bloedige machtsstrijd te staken.
Zelfs een bestand v
rillagroep van Hekmatyar zich
bereid had verklaard, deed de
aanvallen niet ophouden. De
jongste vijandigheden zijn door
getuigen als bloediger dan ooit
omschreven.
Sommige waarnemers menen
dat de Saoediërs Hekmatyar
nog steeds via het Pakistaanse
leger steunen om zo de invloed
van de Afghaanse shi'ieten, die
als pro-Iraans worden be
schouwd, te beteugelen.
Dezelfde belangen
Desondanks houden de ge
meenschappelijke behoefte aan
vrede in Afghanistan en de stra
tegische noodzaak de vriend
schap tussen Pakistan en Iran
overeind. Bovendien hebben zij
ook het een en ander gemeen.
Beide landen staan onder druk
van de Verenigde Staten; Iran
vanwege zijn islamitisch funda-
komen, zich terug te trekken als
kandidaat voor de Aziatische
zetel die volgend jaar in de VN-
Veiligheidsraad vrijkomt,
hun buitenlandse beleid", aldus De economische relaties en de
leiders van moslim staten
machteloos zijn, is het van m«
belang dan ooit dat Pakistan e
Iran een hecht front v
Morée: „Dat kan nu dus wel.
Vrouwen mogen werken, maar
de eis dat de kinderen niet on-
buiten de deur wil werken de ^er ^.el, werken
ontplooien. Diezelfde maat
schappij eist echter wel dat de
v omdat ze zo nodig
een deskundige.
Sinds Pakistan zijn imago ver
loor als een door de Amerika
nen gesteund anti-communis
tisch bolwerk en de Verenigde
Staten toenadering tot India
hebben gezocht, heeft Islama
bad de blik naar zijn westelijk
buur verlegd
diepte".
handelsbetrekkingen zijn vorig
jaar al veilig gesteld met een
overeenkomst om spoor- en
snelwegen aan te leggen en
luchtverbindingen in te stellen
die de Westpakistaanse provin
cie Baluchistan met Iran moe
ten verbinden. Vorig jaar is te-
„strategische vens een akkoord getekend dat
Pakistan voorziet van Iraanse
hulp bij het opzetten van een
olieraffinaderij met een capaci
teit van 120.000 vaten olie per
En in juli van dit jaar beslo-
Voor wat
Voor wat hoort wat. Dus heeft
Teheran het hardst zijn steun
betuigd voor de Pakistaanse po- ten de landen hun bilaterale
Kashmir, handel te vergroten
waar de separatistische guerril
labeweging strijdt voor afschei
ding van India. „Wij roepen op
t beëindiging van de onder-
ntalisme en Pakistan wegens drukking van Kashmiri's
zijn kernwapen-programma.
In een tijdperk v
peet v
r hun mensenrechten
belangen en de uitvoering van hun v
miljoen dollar (400 miljoen gul
den) tot tenminste 400 miljoen
dollar per jaar.
Pakistan heeft voorgesteld een
olie-opslagplaats in te richten in
Gwadar, een plaats aan de Ara
bische Zee vlakbij de Iraanse
i overeenstemming met de grens. Gwadar zou voor Iran
zaakjes thuis zelf regelt."
Slechts een paar vrouwen, en
dan ook nog de hoogstopgelei-
den, krijgen het voor elkaar in
onderhandeling mét de man af
te dwingen dat deze ook wat
doet. Morée constateert dat de
toename van het aantal wer
kende vrowuen vooral te is dan
ken is aan de inventiviteit van
de vrouwen zelf. Zij hebben de
plaatsen moeten bevechten en
hebben dat ook gedaan.
Morée heeft in het onderzoek,
dat de titel 'Mijn kinderen heb
ben er niets van gemerkt'
draagt, vooral gekeken naar de
emotionele belasting van de
vrouw. Op welke manier ging
en gaat de werkende moeder
om met de schuldgevoelens die
haar door de afwijzende hou
ding van anderen min of meer
worden opgedrongen.
Mogen werken
De generatie die in de jaren
1950 tot 1970 buiten de deur
waartoe ook de dissidente guer- te lijden hebben en de meeste
steeds vaker de overhand krij- D0
gerf ten opzichte van ideologie- desbetreffendenVN-resoluties", een uitstekende alternatieve ha- werkte, moest daar wel onechte
en, achten sommige Pakistaan
se deskundigen het belangrijk
dat Iran en Pakistan samenwer
ken. „Nu moslims van Sarajevo
tot Srinagar (in de omstreden
Indiase deelstaat Kashmir, red.)
gen lijden, is nog even hard als
veertig jaar geleden
Moest moeder vroeger thuis bij
de thee zitten, de moeder van
deze tijd wordt geacht veel aan
dacht te hebben voor de emo
tionele ontwikkeling van het
kind. Moeder moet doorlopend
de oren open hebben voor de
kinderen en ook nog haar baan
behoorlijk vervullen. Deze dub
bele taak betekent voor de
vrouw dat ze voortdurend in
onderhandeling moet zijn met
partner en werkgever. De vrouw
moet genoeg werken om de
werkgever tevreden te stellen en
thuis genoeg doen om niet tot
slechte moeder te verworden.
De emotionele belasting voor
de vrouw is daarmee volgens
Morée nauwelijks verminderd.
„Met zo veel werk is het onver
mijdelijk dat de moeder bij tijd
en wijlen nee moet zeggen. Dat
geeft niks. Probleem is echter
dat dat nee zeggen nog steeds
niet is geaccepteerd. Als een
wil werken, moet ze zelf
aldus een Iraanse verklaring die
werd bekendgemaakt toen de
Pakistaanse president Ghulam
Ishaq Khan een bezoek bracht
aan Teheran.
Onlangs bood Pakistan aan, als
geste om Iran weer tegemoet te
r de uitvoer v
we olie. Daarmee zou Iran de
kwetsbare uitvoerhavens aan d
Perzische Golf vermijden.
redenen voor opgeven. Zomaar ervoor zorgen dat thuis er niet
zeggen dat het fijn was of goed
voor jezelf, werd niet geaccep
teerd. De vrouwen die in 1950-
1970 tegen de maatschappelijke
stroom in toch buitenshuis
onder lijdt. Schuldgevoel be
staat dus nog steeds. Werken als
moeder is nog steeds geen recht
maar een gunst die je met veel
vechten kan verwerven."
